جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این تحقیق به دنبال تطبیق مفاهیم و موضوعات دعای مکارم اخلاق امام سجاد(ع) با قرآن کریم می باشد. دعای عظیم الشأن مکارم الاخلاق بیستمین دعای صحیفه سجادیه و دعای امام سجاد(ع) درمکارم الاخلاق و اعمال پسندیده است.هدف این تحقیق تجزیه و تحلیل مفاهیم و موضوعات اخلاقی این دعای عظیم الشأن و مطابقت آن ها با قرآن کریم می باشد.روش این تحقیق در این پایان نامه به صورت کتابخانه ای می باشد که پس از مطالعه دقیق دعای مکارم الاخلاق و شروح مختلف این دعا و استخراج مفاهیم و موضوعات اخلاقی آن به بررسی این مفاهیم و موضوعات در قرآن پرداخته شده است، تا میزان مطابقت آن ها با آیات قرآن کریم مورد بررسی قرار گیرد.پس از بررسی و تجزیه و تحلیل این دعا و مطابقت آن با آیات قرآن کریم به این نتیجه منتهی شد: که مفاهیم و موضوعات دعای مکارم الاخلاق با قرآن منطبق است و اکثر موضوعات مطرح شده در این دعای عظیم الشأن با موضوعات اخلاقی قرآن کریم مشترک است و فراوانی و گستردگی مفاهیم دعای مکارم الاخلاق در قرآن بسیار زیاد می باشد.این تحقیق در چهار بخش تنظیم شده است. در بخش اول به کلیات پرداخته شده و در بخش دوم اعتبار و جایگاه صحیفه سجادیه و دعای مکارم الاخلاق مورد بررسی قرار گرفته است.در بخش سوم مفاهیم اخلاقی دعای مکارم الاخلاق بیان شده است، و در بخش چهارم به تطبیق مفاهیم و موضوعات دعای مکارم الاخلاق با قرآن پرداخته شده است و در پایان نتیجه گیری شده است.

بحث عقلانی در دین، مخصوصا در دین اسلام، پیشینه‌ای غیر قابل انکار دارد. بحث شبهه‌ی تحریف قرآن را می‌توان از همین منظر مورد مطالعه قرار داد به این نحو که شبهات دینی، معمولا محلّ بحث‌ها و مطالعات عقلانی بوده‌اند. از طرفی، دین اسلام با ارزش و جایگاهی که برای عقل قائل است، مستقیم و غیر مستقیم سفارش نموده از عقل به عنوان ابزاری جهت شناخت صحیح استفاده شود؛ یکی از این زمینه‌ها، برخورد عقلانی با شبهه‌ی تحریف قرآن است، که با بررسی آن نمایان می‌شود، همانطور که عنصر عقل- علاوه بر نقل- در پیدایش آن نقش داشته، در ردّ این شبهه نیز عملکردی قابل توجه دارد؛ به این طریق که نه تنها تعداد پر شماری از پاسخ‌های ارائه شده به قول تحریف عقلی هستند، بلکه با قابلیت تقسیم بندی آنها به ادله‌ی عقلی دینی و فرا دینی، کاربرد بیشتر این ادله نسبت به ادله‌ی نقلی، بیش از پیش نمایان می‌شود؛ چون با ادله‌ی عقلی فرا دینی است که می‌توان، موضوع عدم تحریف قرآن کریم را حتّی در خارج از مرزهای حوزه‌ی دین اسلام اثبات نمود.

آیات قرآن از جنبه‌های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. تصویرآفرینی به عنوان روشی هنری در انتقال مفاهیم، اصطلاحی‌ست که بیشتر در آثار معاصران به چشم می‌خورد. این بحث که تحت عنوان مباحث زیباشناسی قرآن قرار می‌گیرد، دارای جذابیت و تازگی بوده و کمتر به آن توجه شده است. در این روش الفاظ قرآن زنده و متحرک هستند و صحنه‌هایی را در ذهن مخاطب ترسیم می‌کنند. خداوند در آیات زیادی از این روش برای بیان مفاهیم دینی بهره گرفته است.در قرآن تصاویری از اجزای مختلف در طبیعت، حالات کافران و منافقان، صحنه‌های بهشت و جهنم و غیره ترسیم شده است. این تصاویر با انسان رابطه برقرار و درک امور معنوی را برای او ملموس می‌کنند. در این رساله، تصاویر مخلوقات و اجزای مختلف طبیعت در عالم شهود، که برای انسان قابل درک بوده و تحت سه عنوان تصویر در آیات آفاقی، انفسی، و دنیا- به عنوان مظهری از خلقت و ظرفی برای آیات آفاقی و انفسی- جای می‌گیرند، مورد بررسی قرار گرفته‌اند.تصاویری که قرآن کریم از مظاهر خلقت ارائه کرده است یا از نوع تصاویر مفرد بوده و یا با توجه به ارتباطشان با تصاویر دیگر پدیده‌ها، از نوع تصاویر مرکب می‌باشند. همچنین با تأمل در تصاویر ارائه شده و با توجه به مفهوم و هدفی که تصویر در راستای آن ترسیم شده است کارکرد تصاویر آشکار می‌گردد که این کارکرد با توجه به ظاهر تصاویر و حقیقت آن‌ها و آن‌چه با تأمل و دقت در تصاویر به دست می‌آید، به کارکرد نزدیک و دور تقسیم می‌شود که در نهایت نقش مهم تصاویر در انتقال مفاهیم دینی مشخص خواهد شد.

این پژوهش با عنوان «راههای خودسازی در آیات قرآن» در صدد است که راههای خودسازی و مراتب آن و ارتباط طولی بین راهها و اهمیت آن را از نگاه قرآن کریم، فرادید مشتاقان سلوک قرار دهد. تاکیدات مکرّر پیشوایان دین و عالمان اخلاق بر پیراستن نفس از شوائب و رذایل و آراستن آن به زینتها و فضایل به عنوان یک ضرورت انکارناپذیر از یک سو و لزوم دقت در انتخاب مسیر و شیوه های تهذیب و سلوک از سوی دیگر، ضرورت این تحقیق را بیش از پیش نمایان می سازد. به این منظور، آیات قرآن و روایات اسلامی به روش تحلیلی و توصیفی مورد بررسی قرار گرفته و در چهار فصل و یک خاتمه سامان یافت.هدف از خودسازی و آثار و برکات آن،راه ها و مراتب خودسازی و ارتباط بین روشهای آن،موانع خودسازی و آنچه موجب انحراف انسان از مسیر انسانیت می شود از مباحث مهم این پایان نامه است.از نتایج مهم این تحقیق می توان به این نکته اشاره کرد کهراه اصلی خودسازی، خودشناسی و معرفت نفس است و قرآن کریم چهار طریق را پیش روی مشتاقان کمال و خودسازی قرار داده است: راه فقهی و تشریعی، راه اخلا قی، راه برهانی، و راه عرفانی.

تمامي اديان الهي داراي آموزه هاي ديني خاصي براي پيروان خود مي باشند. در اين ميان اسلام در تمام ابعاد زندگي وارد شده و توصيه هايي براي سعادت و رستگاریانسان ارائه نموده است و طريقتي كامل و همه جانبه را كه تمامي استعدادهاي كمالي انسان را به منصه ظهور بياورد را در پيش راه انسانها قرار داده است. با بررسي آگاهانه و حكيمانه توصيه هاي الهي و عمل به آنها نه تنها نيازهاي روحي و جسمي و مادي و معنوي فرد بلكه اجتماع بشريت برآورده گرديده و سعادت جامعه بزرگ انساني تامين مي گردد.از ديدگاه قرآن و سنت تاثير ذكر در كمال انسان امري انكار ناپذير مي باشد و مانند روح بر پيكره اعمال انسان مي باشد. با توجه به اينكه تعاريف قرآني و روايي كه از ذكر گرديده و ذكر و ياد خداوند جزء مهمترين عوامل سعادت دنيوي و اخروي فرد و اجتماع شناخته شده ، لذا این پژوهش بر آن است تا مفاهيم مختلف ذكر و اذکار ماثورهاز اهل بیت (علیهم السلام ) را از ابعاد مختلف علمي و كاربردي مورد بررسي قرار دادهو شناخت كاملي از نظر قرآن و روايات نسبت به مفهوم ذكر و آثار آن وفوايد اذکار ماثوره ارائه نماید .سوالات اصلی این است که نقش ذکر در اصلاح فرد و جامعه چیست ؟ و تأثیر ذکر در تعالی انسان و رستگاری اخروی او چه میزان است ؟ برای پاسخ به این سوالات مباحثی به شرح زیر بیان می گردد : مفهوم ذکر از دیدگاههای گوناگون ، انواع ذکر و اهمیت آن ، فواید و آثار ذکر ، موانع ذکر و معرفی و تأثیر اذکار مأثوره و ....لذا با روش کتابخانه ای و با استفاده از متون مختلف اسلامی موضوع مورد بررسی قرار داده شد و نتایج این بررسی حاکی از آن است که یکی از نیازهای اساسی انسان ، معنویت و ارتباط با خداست که شناخت و تسلط به این نیاز همواره موجب توفیق آدمی در مراحل گوناگون زندگی و در همه زمینه ها بوده است . بررسی آیات و روایات و نیز نظریات دانشمندان اسلامی نشان می دهد که ذکر و دعا اثر مثبتی و مستقیم براصلاح فرد و جامعه و تعالی و رستگاری انسان دارد .

رویکرد اصلی در تعالیم وحی بر اساس اهداف غایی دین، وصول به مقام قرب و رضوان الهی است که در سایه مصونیت انسانها از لغزش و گناه پدید می آید. در این راستا فرد موحد با اختیار و اراد? آزاد، علی رغم وجود تمایلات طبیعی و غریزی گوناگون درونی و پرتگاه‌های لغزش و گناه بیرونی، با تکیه بر ایمان حقیقی خویش دست به گزینش زده است و بدین واسطه طریق تقوا و پرهیزکاری را پیش می‌گیرد، و این ایمان فرد موحد حقیقی، برخاسته از قلب و جاری بر زبان و جلوه‌گر در اعمال و رفتار اوست. تقوای الهی، متناسب با ظرفیت هر یک از افراد، در مراتبی متفاوت نمایان می‌شود و ایشان را از گناه و معصیت باز می‌دارد، می‌توان بالاترین مراتب تقوا را در انبیاء و معصومین? و علما به عنوان موحدان شاخص ملاحظه کرد و آنها را در مسیر پرهیزکاری، الگوی خویش قرار داد؛ و پایین ترین مراتب تقوا را در شیطان ملاحظه نمود که بعد ازشش هزار سال عبادت، استکبار ورزید و دچار لغزش شد. آسیب‌های لغزش موحد در تعالیم وحی، مجموعه‌ای از برنامه‌ و ساز و کارهای فردی و اجتماعی است که پیوستگی بیمارگونه ایجاد می نماید که بر اساس آسیب شناسی متناسب، این مجموعه به ساز و کارها و برنامه های منطقی در راستای رضایت الهی مبدل می شود و بدین وسیله هدف اصلی نظام تعلیم و تربیت اسلامی را که صیانت فرد در برابر لغزش و گناه است، محقّق می نماید. در این نوشتار تلاش گردیده است که از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه آسیب های وارده از لغزش موحد مورد بررسی قرار گرفته که در این صورت شخص موحد با شناخت آسیب و پیامدهای زیانبار ناشی از لغزش، سعی در برطرف نمودن و ترمیم آن می نماید و بدین ترتیب راه سعادت، کمال و توحید واقعی را می پیماید.

یکی از ابعاد قرآن که توسط مخالفان اسلام به چالش کشیده شده، بُعد اخلاقی آموزه‌های قرآن است. آنان ادعا کرده‌اند برخی از احکام و آموزه‌های قرآنی در تنافی با اصول و موازین اخلاقی است. مقصود آنها از اخلاق نیز اخلاق سکولار و مبتنی برفهم مشترک عرفی است. شبهات مطرح شده در این تحقیق در سه بخش شبهات اهانت‌آمیز بودن، تبعیض‌آمیزبودن و خشونت-آمیز بودن، تقسیم گردیده و ضمن تقریر هر شبهه پاسخ‌های متعدّدی به آنها داده شده و بعضاً پاسخ‌ها حدود ده صفحه یا بیشتر را به خود اختصاص داده است. ضمن این‌که در مواقع لزوم پاسخ‌هایی که دیگران به شبهه‌ی مورد نظر داده‌اند مورد نقد قرار گرفته و در نهایت، پاسخی جامع و قابل قبول ارائه گردیده است. از همین رو سیر پاسخ‌ها عموماً از ضعیف و قابل نقد به قوی و مورد قبول می‌باشد. برخی شبهات به تازگی مطرح گردیده و لذا پاسخ‌های آنها کاملاً نو است و به آن تقریر، در کلام دیگران سابقه نداشته و برخی دیگر از شبهات از دیرزمان مطرح بوده و توسط عالمان و محقّقان پاسخ‌هایی نیز به آنها داده شده ولی از آن جهت که در آثار شبهه‌افکنان مجدداً إحیاء و تبلیغ شده، در این رساله به آنها پرداخته شده از آنجا که پاسخ‌ها با رویکرد اخلاقی و بر اساس مبانی عقلی و عقلایی است حتی در اقناع مخاطب غیرمسلمان نیز موثر است.

از منظر قرآن کریم جامعه نمونه و سعادتمند، جامعه‌ای است که در آن امنیت حاکمیت داشته باشد و مردم در کمال آسایش و رفاه به امور معاش و معاد خود بپردازند. از آنجا که امنیت اجتماعی یک پدیده خاصی است که ارتباط تنگاتنگی با حوزه‌های مختلف جامعه دارد، عملا تلاش برای شناسایی و برپایی آن با دشواری‌های خاصی روبرو است. پژوهش حاضر که به شیوه کتابخانه‌ای و به شکل توصیفی انجام پذیرفته است در پی شناخت و تبین راهکارها و موانع بسط امنیت اجتماعی در قرآن است و تلاش کرده است تا دیدگاه قرآن را در این موضوع روشن نماید. هدف عمده این پژوهش ارائه رهنمودها و راهکارهای قرآن کریم در باره عوامل و موانعی است که امنیت اجتماعی را نقض یا پشتیبانی می‌کنند. اطلاعات به دست آمده از این پژوهش برای همه افراد جامعه و به ویژه مسولان سیاسی و امنیتی کشور، حائز اهمیت است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که عوامل و موانع امنیت اجتماعی در حوزه‌های متنوعی مانند: اخلاق، خانواده، اقتصاد، سیاست، قضاوت و غیره ظهور و بروز دارد؛ بنابر این لازم است که عوامل و موانع امنیت در هر یک از این حوزه‌ها به صورت جداگانه بررسی و تحقیق گردد.این پژوهش از سه فصل مجزا تشکیل شده است؛ فصل اول دربر دارنده کلیاتی درباره امنیت است. امنیت از نظر لغوی و اصطلاحی معرفی و ابعاد امنیت با توجه با آیات قرآن مشخص و بررسی شده است. فصل دوم به معرفی راهکارهای بسط امنیت اجتماعی و تاثیرات مثبت آنها درحوزه‌های فوق‌الذکر پرداخته و تامین زندگی مسالمت‌آمیز افراد جامعه را تنها در صورت رعایت احکام و فرامین الهی ممکن می‌داند. فصل سوم دربردارنده موانع بسط امنیت اجتماعی است و علل مختل کننده امنیت و تاثیرات منفی آنها را بیان نموده است.

پژوهش حاضر ضمن تبیین و بررسی مستندات قرآنی خطبه امام رضا? که در بیان فضل و رتبه امام در مرو ایراد فرمودند به اثبات وجوب سه ویژگی اساسی برای امام به عنوان جانشین پیامبر? می پردازد که از منظر آیات مورد استناد ایشان در خطبه مذکور و همچنین روایات تأویلی وارده در ذیل آنها به دست می آید. سه ویژگی عمده انتصاب الهی، عصمت و علم که به فرموده امام رضا?، عقول مردم از درک و تشخیص آن عاجزند و لذا تعیین امام را در انحصار خداوند قرار می دهد. این پژوهش با بررسی دسته ای از آیات ناظر به هر ویژگی ذیل یک فصل مجزا، به این نتیجه مهم منتهی می شود که مقام امامت و جانشینی پیامبر? بعد از رحلت ایشان، بر طبق حدیث جابر بن عبدالله انصاری، در وجود مبارک حضرت علی? و یازده تن از فرزندان ایشان خلاصه می شود که همگی از جانب خداوند تعیین شده و صاحب عصمت، علم لدنی و افضلیت می باشند. همچنین در این پژوهش با بررسی آیات مورد استناد امام رضا? به اثبات امامت مولا علی? و بیان عدم لیاقت غاصبین خلافت در غصب این منصب الهی و فرجام شوم ایشان پرداخته شده است.واژگان کلیدی: امام، انتصاب الهی، عصمت، علم لدنی، اکمال دین، غصب خلافت

شادی یکی از حالات روحی است که بیشتر از هر حالت دیگر برای انسان تجربه کردن آن لذت بخش می باشد. لذا شادی و بدست آوردن آن از دیرباز مورد توجه انسان بوده و تمامی تلاشهای وی در زندگی در جهت یافتن و حفظ این حالت مهم روحی می باشد. روان شناسان با توجه به تحقیقاتی که انجام داده اند، شادی را یکی از عوامل بسیار مهم برای کارایی بیشتر و زندگی بهتر دانسته اند. اما با توجه به اینکه مسلمانان اعتقاد دارند که دین اسلام به عنوان آخرین دین الهی، حاوی دستورات کاملی در تمامی زمینه های روحی و معنوی بوده و پاسخگوی تمامی نیازهای بشر می باشد، باید دید که آیا در دین اسلام به شادی اهمیت داده شده است یا خیر؟ در فصل اول کلیات تحقیق ارائه شده، در فصل دوم از منظر روان شناسی به مباحثی از جمله اثرات شادی، عوامل مهم موثر بر شادی و عدم آن و ارائهء نتایج تحقیقات صاحب نظران در این زمینه پرداخته ایم. در فصل سوم در سه بخش به موضوع شادی پرداخته ایم. در بخش اول به بررسی آیات و روایات پرداخته ایم و در برخی موارد اقوال مفسران را نیز آورده ایم. در بخش دوم برای روشن تر شدن مفهوم شادی، مفهوم مخالف آن یعنی حزن و اندوه در قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفته و در بخش سوم روایات تکمیلی در زمینهء شادی را مورد بررسی قرار داده ایم. در فصل چهارم در دو بخش مطالب را تجزیه و تحلیل کرده ایم. در بخش اول به بررسی کلید واژه های قرآنی از منظر علم معنا شناسی پرداخته و مقایسه ای تطبیقی از علم روان شناسی با مفاهیم قرآنی و روایی انجام داده ایم و در بخش دوم پژوهش های عرصه ای خود را در زمینهء عوامل موثر بر شادی آورده و به تجزیه و تحلیل داده های آن پرداخته ایم. و در فصل پنجم به نتیجه گیری از مباحث مطرح شده در فصول قبل پرداخته و راهکارهایی عملی برای دستیابی به شادی در زندگی ارائه نموده ایم. با بررسی این موضوع در آیات وروایات، نتایج زیر بدست می آید: - قرآن و روایات نه تنها شادی را تجویز می کنند بلکه آنرا هدفمند، مطابق با اهداف متعالی و کمالی انسان قرار می دهد و برای شاد بودن راهکارهای عملی ارائه می کند. - قرآن و روایات با مواردی از شادی مخالف است که موجب غفلت از یاد خدا، سرمستی و سرکشی از فرامین حق، سبکسری و تمسخر دیگران و فراموشی آخرت باشد. - قرآن و روایات در مدار حق قرار گرفتن و مومن بودن به دستورات الهی و بکار بستن آنها را در زندگی از بهترین راهکارهای عملی شادی در زندگی معرفی می کنند.