جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده در اصل مادّه ی «شَجَرَ» رشد تنه و ساقه ، بالا رفتن شاخه وجود دارد .بر این اساس «شجره» یک پدیده رشد یابنده است که شامل ریشه ، ساقه و میوه است و با محیط اطراف خود تعامل مستقیم و غیر مستقیم دارد. شجره در سرتاسر مراحل آفرینش - ازخلقت اولیّه انسان و ماجرای آدم ابوالبشر (ع) گرفته تا زندگی دنیایی و مادّی او در این کره خاکی و سرانجام در بیان ثواب و عقاب انسانها در سرای عُقـبی - حضوری مستمر و پررنگ دارد.در این تحقیق سعی بر این است که به مفهوم کلی شجره در قرآن و روایات پرداخته شود که پس از جستجو آیات و روایات مربوط به آن استخراج و به دسته بندی و تحلیل آنها پرداخته شد. در ابتدای این پژوهش این گونه آمده که شجره به گیاهان اطلاق می گردد که دارای ساقه و تنه هستند و واژه های نزدیک به آن نجم و نبات است . شجره نسبت به واژه نبات ، اخصّ و نسبت به نجم در تباین است .سپسبه مفهوم شجره در قرآن و کاربرد شجره در روایات پرداخته شد . شجره در کلام الهی و معصومین به عنوان یک پدیده چند بُعدی در جنبه های مادّی ، ظاهری و دارای جِرم به معنای حقیقی خود مانند یادآوری نعمت های الهی (آتش ، باران) ، اثبات توحید ، معاد ، نبوّت و ولایت و ... و در حیطه مجازی در قالب تشبیه و تمثیل برای محسوس و ملموس نمودن معارف بلند و پیچیده انتزاعی در حوزه دین به کار رفته است . لازم به ذکر است که واژه شجره در قرآن کاربردهای ویژه دیگری نیز یافته است مانند شجره ممنوعه و زقّوم . و به طور کلّی شجره نشانه تبلوّر یافته ای از آیات الهی است .کلید واژه ها : شجره ، طیّبه ، طوبی ، ملعونه

بررسى مبانى فهم قرآن کریم از منظر شهید صدر مى‌باشد.در این تحقیق که به زبان عربى تحریر یافته، سعى شده راه هاى تفسیر قرآن و مبانى فهم آن از دیدگاه شهید صدر و برخى از دین پژوهان غرب با هم مقایسه شده و مبانى هرمنوتیک غربى مورد نقد و ارزیابى قرار گیرد. نگارنده ضمن تبیین دیدگاه هاى شهید صدر در فهم و تفسیر قرآن به نقد دیدگاه هاى برخى از مستشرقان غربى در این زمینه پرداخته و راه هاى صحیح و غیر صحیح تفسیر و تأویل قرآن کریم را بررسى نموده است. مبادى و روش هاى تفسیر قرآن و مبانى تفسیر موضوعى قرآن از منظر شهید صدر از دیگر مندرجات این رساله مى‌باشد.

چکیدهساز و کار گفتاری قرآن کریم و دلالت‌های زبانی آن به ویژه در حوزه داستان‌های قرآنی، همواره از بحث‌های پرجاذبه و چالش برانگیز در میان مفسّران و محققان بوده است که برای شناخت مفاهیم این داستان‌ها، قبل از هرگونه اظهار نظری پیرامون آن‌ها، لازم است علاوه بر تشخیص درست دلالت‌های زبانی، به چهار سوال بسیار مهم و ضروری، بر اساس اصول و مبانی قرآنی، پاسخ علمی و مستدل داده شود: اولاً، آیا این داستان‌ها، حقایق تاریخی هستند یا حقایق ادبی و یا ترکیبی از هر دو؟ ثانیاً، آیا می‌توان با اظهارات غیر قرآنی، یک داستان به ظاهر ناقص را تکمیل کرد یا کسی حق اظهار نظر در این حوزه را ندارد؟ ثالثاً، آیا قطعه‌های پراکنده‌ی یک داستان در سوره‌های متعدد، پرده‌های جداگانه از یک داستان طولانی هستند یا بیان تکراری تنها یک حادثه، با شیوه‌های مختلف؟ رابعاً، آیا زبان داستان‌ها تنها زبان توصیفی برای بیان حوادث تاریخی است یا نظرات علمی قرآن نیز در این قالب و با زبان علمی بیان شده‌اند؟ عدم آشنایی کامل با زبان وحی و با ساختار این داستان‌ها و گاهی مقایسه زبان قرآن با نظریه‌های زبان دینی رایج در جهان غرب، باعث گردیده گروهی این حقایق تاریخی را همانند حقایق ادبی و غیر واقعی تلقّی کنند. در حالی که در چندین آیه، از جمله پس از داستان نوح(ع) که می-فرماید: تِلْکَ مِنْ أَنْباءِ الْغَیْبِ نُوحیها إِلَیْکَ ما کُنْتَ تَعْلَمُها أَنْتَ وَ لا قَوْمُکَ مِنْ قَبْلِ هذا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعاقِبَهَ لِلْمُتَّقینَ (هود 49), با مخاطب قرار دادن شخص پیامبر(ص)، به این نکته تأکید می‌شود حتی ایشان نیز قبل از نزول وحی، هیچ‌گونه اطلاعی از این خبرهای غیبی نداشته‌اند. لذا در این پژوهش, پس از تحلیل مختصری از زبان وحی، و اثبات این موضوع که نظریه‌های مطرح در زبان دینی جدید غرب، هرگز با زبان قرآنِ مصون مانده از هر گونه تحریف، قابل انطباق نمی-باشند، آیات مربوط به تعدادی از این داستان‌ها جمع‌آوری، و به پرده‌های مختلف تقسیم و با همدیگر مقایسه، و ضمن دقت در جملات غیر مشترک، شیوه‌ی بیانشان بررسی می‌گردد، تا به این پرسش‌ها پاسخ علمی و منطقی داده شود. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد: اولاً تمامی این داستان‌ها حقیقتاً در عالم خارج رخ داده‌اند، چه به صورت یک حادثه‌ی تاریخی و چه به صورت یک حقیقت علمی، که در آن، مراحل ایجاد یک پدیده بیان می‌گردد. زیرا ویژگی اصلی این خبرها، همین واقعی بودن آن‌هاست، در غیر این صورت هر کتاب تاریخ و هر افسانه و اسطوره-ای را می‌توان خبر غیبی نامید. ثانیاً این مجموعه‌ها، در نهایت اختصار و بدون کوچک‌ترین خللی در معنا بیان شده‌اند، پس نباید با اظهارات احتمالی که با اعجاز بلاغی قرآن هیچ تناسبی نداشته و به مفهوم اخلال در معناست، در قطعیت آن‌ها شک و تردید ایجاد کرد. ثالثاً هیچ یک از قطعه‌های پراکنده‌ی یک داستان در سوره‌های متعدد، تکراری نبوده و نظریه‌ی قائل به تکرار، با توجیه موارد غیر مشترک در این مجموعه‌ها که غالباً خالی از اشکال هم نیستند، موجب گردیده تعداد زیادی از این اپیزود‌ها(پرده‌ها)، حذف و در نتیجه تصویر ناقصی از یک داستان ارائه گردد. رابعاً دیدگاه قرآن کریم پیرامون کیفیت آفرینش اولین انسان، در قالب داستان آدم و عیسی(علیهما السلام)، و با زبان علمی بیان شده و اما دیدگاه تاریخی‌نگر، تاکنون قادر به کشف این حقایق علمی از این مجموعه‌های داستان‌گونه نبوده است. بنا بر این داستان‌های قرآن کریم در این پایان نامه با رویکردی کاملاً متفاوت از دیگران و با تکیه بر این چهار اصل اساسی، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند و چون تمامی اختلافات، ناشی از نوع دیدگاه مفسران محترم به این اصول بوده، امید است با اصلاح این دیدگاه‌ها، این اختلافات نیز برطرف گشته و به یک مفهوم ثابتی دست یافت (إن شاء الله). پژوهش حاضر با تکیه بر شیوه تحلیلی- توصیفی به نگارش در آمده است.کلمات کلیدی: آدم(ع)، اپیزود، تکرار، حقیقت و مجاز، خلقت انسان، داستان قرآنی، زبان وحی، عیسی(ع).

چکیدهقرآن کریم کتاب آسمانی مسلمانان است که از طرف خداوند متعال توسط رسول بزرگوارش برای هدایت ، بیم و امید به انسان ها فرستاده شده است. این کتاب دربردارنده نشانه ها وشگفتی های فراوانی است،که پیامبر اکرم (ص) در طول حیاتش مردم را بوسیله آن با آینده پیوند داده است و از آن به عنوان خورشیدی کهمژده دهنده ، بیم دهنده ، چراغ راه و هدایت بشریت تا ابد خواهد بود تعبیر شده است ، آن بزرگوار از طریق آموزه های قرآن کریم به بسیاری از پرسش های مربوط به آینده بشریت پاسخ داده است .آینده پژوهی قرآنی برمولفه ها ورویکردهایی از قبیل:پیشگویی، تصویرپردازی، برنامه ریزی راهبردی، تعبیر رویاها ، پیش بینی آینده، خبر از حوادث پیش رو، خبر از مسخ ارزش ها ، سنت خداوند در هدایت و ضلالت ، سنت امتحان و ابتلاء ،سنت امداد الهی، ابتلا به مصائب و سختی ها ، آفرینش چشم انداز جامع و مطلوب از آینده،مبتنی است که در این پژوهش به آنهاپرداخته خواهد شد. پژوهش کنونی، ضمن مفهوم شناسی ازآینده پژوهی و طرح پاره ای از مسائل مربوط به ارزش ها، آسیب ها و راهکارها، به بررسی و تحقیق پیرامون راهکارهای آینده پژوهی در قرآن و روایات پرداخته و تفاوت های آینده پژوهی باآینده نگری را از منظر برخی از دانشمندان اسلامی و شرق شناسان، مورد تحلیل و بررسی قرار داده و جنبه های مشترک و تفاوت آنها را نیز تبیین نموده است و در پایان به جمع بندی و نتیجه گیری از بحث پرداخته شده است .این پژوهش به روش تحلیلی ، توصیفی و مقایسه می باشد که از طریق مراجعه به کتابخانه و فیش برداری و استفاده از نرم افزارهای معتبر صورت گرفت و از چهار فصل و نتیجه گیری به شکل زیر تشکیل شده است کلید واژه ها : قرآن کریم ، آینده پژوهی ، سنت های الهی ، چشم انداز ، شرق شناسان .

مفهوم خلقت، در آیات قرآن کریم حاوی مضامین و صورت‌هایی متنوع و بس شگرف است که هر جوینده‌ی حقیقتی را به تفکر و تأمل در آن وا می‌دارد. در این پژوهش آیات قرآن در سه دسته‌ کلی آفرینش جهان هستی، آفرینش انسان و هدف از خلقت مورد بررسی قرار می-گیرد. مفاهیم تصویری این آیات از منظر فرمالیسم (صورت ذهنی)، محتوا (معنا و باطن زیباشناسی معرفتی-خلقت وجودی) بررسی شده‌اند. سوال مورد تأکید در این پژوهش، نحوه‌ی مواجه‌ی هنرمندان مسلمان با موضوع خلقت است که در جوامع و ادوار مختلف ظهوری متفاوت داشته‌اند.

دین اسلام که به عنوان کامل‌ترین دین در بین ادیان الهی است؛ احکام و دستوراتی دارد که توسط قرآن معجزه جاودانی و جهانی پیامبر اکرم (ص) به سوی بشر فرستاده شده است. آموزش این احکام و دستورات که موجب سعادت دنیوی و اخروی انسان می‌گردد؛ به تناسب موضوع نیازمند شیوه‌ها و روش‌های مناسبی است، تا آسان تر و موثرتر و سریع تر فرا گرفته شود.امروزه در جهان، از سه نظریه مهم در حوزه آموزش استفاده می‌شود که عبارت‌اند از: یادگیری فعّال، یادگیری پنهان (ضمنی) و یادگیری خردورزی (تفکّر فلسفی). اعتقاد بر این است که، قرآن با جامعیّت و اعجاز خود قرن‌ها پیش، از این شیوه‌های آموزشی برای انتقال و آموزش مفاهیم دینی و دستورات الهی استفاده نموده است. البتّه آموزش به معنای یادگیری نیست. یادگیری هدف آموزش است و هر چه شیوه آموزش بهتر و مناسب تر باشد؛ یادگیری نیز بیشتر تحقق می‌یابد.در این تحقیق سعی شده است که برای هر یک از این شیوه‌های یادگیری (فعّال، پنهان، خردورزی) مصادیق و مثال‌هایی از قرآن آورده و شرح داده شود. به عنوان مثال آیه ای که در مورد مردن و زنده شدن دوباره عزیر پیامبراست نمونه ای از یادگیری فعّال و آیه ای که در مورد ساخت مسجد در کنار قبور اصحاب کهف است نمونه ای از یادگیری پنهان و آیاتی که در مورد تفکّر در آفرینش و مجادله حضرت ابراهیم (ع) با بت پرستان و ماه و ستاره و خورشید پرستان است؛ همه مصادیقی از یادگیری به شیوه خرد ورزی است. بی شک آشنایی با این شیوه‌های یادگیری و دانستن مصداق‌های قرآنی آن، به سخنرانان و مبلّغان مذهبی کمک خواهد کرد تا انتقال مفاهیم دینی توسط آن‌ها آسان تر، سریع تر و موثرتر انجام شود و فراگیران نیز با علاقه مندی بیشتری این مفاهیم را فرا گیرند.

در مسیر تربیت کردن، تعلیم نخستین گام برای پیمودن طریق کمال است و پس از آموختن نوبت به عمل و سازندگی می رسد و با تکرار و ممارست ملکه اخلاقی در نفس انسان شکل می گیردواز همین جاست که برخی فلاسفه چون سقراط وارسطو اخلاق را دقیقاً مبتنی بر علم دانسته اند.رویکرد تعلیم و تربیت قرآنی رویکرد فطرت گراست، این رویکرد انسان را به درک و شناخت حقایق هستی و فضایل اخلاقی و ارزشهای انسانی سوق می دهد و فعلیت و ظهور کامل آن، صبغه اللهی شدن و تهذیب روح است. در تربیت اسلامی وقتی می خواهند انسان را به اخلاق حسنه یا به قول امروزیها به ارزشهای والای انسانی سوق دهند او را به یک درون نگری متوجه می کنند، شناخت خویشتن عامل ظهور و بروز چهره ی واقعی انسان و شکوفائی استعدادهای عرفانی و اخلاقی و دیگر ارزشهای متعالی است که از نظر در قالب چهارنوع رابطه پدیدار می شود:1 ـ رابطه ی با خدا 2ـ رابطه ،با خود 3ـ رابطه بامردم 4ـ رابطه ی با طبیعت. قرآن کریم بعنوان آخرین دستورالعمل تربیت انسان راهبردهایی را برای شکوفائی استعدادهای فطری او بیان فرموده است که هر کدام با توجه به شرایط فکری و روحی انسان ها در همه عصرها قابل استفاده خواهد بود و اهم آن راهبردها عبارتند از:1ـ تبیشر و انذار 2ـ الگوپذیری و اسوه سازی 3ـ بیان داستان و تاریخ اقوام گذشته 4ـ تحریک عواطف و ایجاد محبت 5ـ استفاده از تشبیه و تمثیل 6ـ روش تکریم شخصیت 7ـ پرسش و استفهام 8ـ روش ابتلاء و امتحان 9ـ تکرار و تلقین 10ـ تفکر و تعقل 11ـ اعطای بینش و معرفت 12ـ روش بیان غیرمستقیم 13ـ توبه و بخشش 14ـ محرومیت از رضا و لقاء پروردگاراختلاف افعال آدمیان تا حد زیادی به اختلاف انگیزه آنها در انجام آن کارها بستگی دارد، کارهای انسان اگر به انگیزه ی کسب جاه و مقام و یا برحسب وظیفه و وجدان (نظریه ی کانت) و یا براساس رسیدن به سود و منفعت (نظریه راسل) باشد، ارزش و اثر اخلاقی ندارد.زمانی کارهای انسان دارای ارزش است که انگیزه انجام آن کار کسب رضای پروردگار باشد. (نظریه اسلام)

ما معتقدیم که اسلام دارای نظام ارزشی عمیق، گسترده و منسجمی است که مدیریت مدیران مسلمان را تحت تأثیر قرار می دهد، در روش های عملی آنها اثر می گذارد و به حرکت آنها جهت می دهد. این بزرگترین نقشی است که اسلام در مدیریت ایفاء می کند و معنای صحیح مدیریت اسلامی همین است. لذا لازم است با فقه پویای اسلامی و با استفاده از کتاب و سنت و... مدیریت سالم و نظام‌مند اسلامی ارائه شود؛ زیرا اسلام در هیچ موردی، بدون ارائه ی طریق نیست. صفت اسلامی برای علم مدیریت بدین معناست که مسائل مدیریت با روش دینی یعنی با استفاده از آیات و روایات الهی مورد بررسی قرار می‌گیرد و نظراتی که از متون دینی در زمینه مسائل متفاوت علمی بدست می آید جواب‌هایی به سوالات این علوم از طریق دین است و مجموعه منظم و منسجمی از این جواب‌ها را می‌توان علمی خاص با صفت دینی به حساب آورد. ما در این تحقیق به بررسی و تحلیل، آیات، گزاره های مدیرتی پیامبران دولتمرد از جمله حضرت ذوالقرنین(ع)، حضرت یوسف(ع) حضرت موسی (ع)، حضرت طالوت (ع)، حضرت داود (ع)، حضرت سلیمان(ع)، حضرت محمد (ص) خواهیم پرداخت و با تاکید بر اصل خدامحوری که به مثابه روحی در کالبد مدیریت است مدل راهبردها (استراتژها) وویژگی های مدیریتیرا ترسیم، و به صورت موردی به بازکاوی مدیریت هر یک از پیامبران دولتمرد در قرآنپرداختیم.

محور بحث در این تحقیق، بررسی مشابهت ها و تفاوت هایی است که در زمینه بشارت به ‏حیات جاودانی و فداء میان عهد جدید و قرآن وجود دارد.‏نخست، واژه های کلیدی انجیل، حیات جاودانی، فداء، فدیه، کفاره و قربانی در عهدین، به ‏خصوص عهد جدید، جستجو شد و سپس در سه دسته عهد عتیق، متون غیر پولسی و متون ‏پولسی از عهد جدید دسته بندی شد و مورد مقایسه قرار گرفت. در قرآن نیز حسب مورد، ‏کلیدواژه های مرتبط شناسایی شد و آیات مربوط گردآوری گردید و ذیل متون مشابه از عهدین ‏آورده و مقایسه به عمل آمد. ‏نتیجه بررسی ها نشان می دهد که میان آنچه که در متون عهد جدید به چشم می خورد و ‏آنچه که پولس و پیروان او بر آن هستند، تفاوت هست. ظاهر متون در اناجیل همنوا و رساله ‏های یعقوب و پطرس و برنابا درباره حیات جاودانی، دلالت بر این معنا دارد که به حضرت ‏عیسی انجیل یعنی پیام بشارت به حیات جاودانی داده شد؛ اما بیان پولس و پیروان او این است ‏که حضرت عیسی فداء شد تا انسان ها به حیات جاودانی برسند. به باور پولس و پیروان او، ‏آدم در آغاز آفرینش پاک بود، اما به گناه آلوده شد. بدین سبب، از جایگاه بلندش هبوط کرد و ‏این گناه به نسل او هم منتقل شد. آنگاه هیچیک از پیامبران الهى نتوانستند انسان را از آن گناه ‏پاک نمایند، تا این که خدا براى نجات آدمیان عیسى مسیح، فرزند یگانه خود را مجسم ساخت ‏تا با تعالیم و معجزات و سر انجام با مرگش، رستاخیز و صعود به آسمان، نسل آدم را رهایى ‏بخشید؛ اما چنین بیانی نه در اناجیل همنوا و آثار مشابه به صراحت دیده می شود و نه قرآن آن ‏را تأیید می کند. طبق قرآن، پیام بشارت حضرت عیسی چیزی جز همان پیام بشارتی که به ‏تصریح قرآن، همه پیامبران داده اند، نبوده است. همه پیامبران بشارت داده بودند که بشر با ایمان ‏و عمل صالح به حیات جاودان در ملکوت و بهشت نایل می شود. حقیقت فداء آن است که ‏انسان عمل خلافى انجام داده باشد که اثر سوء و کیفر جانى و مالى آن گریبانش را بگیرد و ‏بخواهد آن کیفر را با چیز دیگرى عوض کند. ‏کلیدواژه ها:انجیل، حیات جاودانی، فداء، فدیه، کفاره و قربانی.‏

صحیفه سجادیه میراث گرانبهای برجای مانده از چهارمین پیشوای معصوم شیعیان امام علی ابن الحسین(ع) است.زبان این کتاب شریف زبان نیایش است و به گونه ای عرضه شده است که هر خواننده به فراخور فهم و دانش خود از آن بهره می گیرد. پایان نامه ای که در پیش رو دارید، مفاهیم قرآنی در صحیفه سجادیه می باشد. در این پایان نامه، سعی داریم، بیان کنیم که آیا کلام ائمه از قرآن نشأت گرفته یا نه و اینکه ایشان که تربیت یافته مکتب انبیاء هستند در شرایط سخت حاکم بر جامعه تا چه حد توانسته اند مسایل دین را برای مردم تبیین کنند و آیا مفاهیم آن با قرآن مطابقت دارد؟ به همین دلیل این موضوع را انتخاب کردیم و قصد داریم صحیفه سجادیه را با قرآن مطابقت داده تا این رابطه بیشتر مشخص گردد. در این پایان نامه به بررسی ده دعا از صحیفه سجادیه که در بردارنده بیشترین مبانی اخلاقی و مضامین قرآنی می باشند پرداخته ایم. دعای اول: در سپاس و ستایش خداوند .دعای هشتم: در پناه بردن به خدا از سختی هاو اخلاق بد . دعای نهم: اشتیاق به طلب آمرزش از خدا، دعای دهم: پناه بردن به خدای تعالی. دعای یازدهم: نیک فرجامی. دعای دوازدهم: اقرار به گناه و درخواست بازگشت. دعای سیزدهم: طلب حاجت ها از خداوند. دعای چهاردهم: در ستمدیدگی و ستم دیدن.دعای شانزدهم: طلب عفو و آمرزش از خدا. دعای هفدهم: پناه بردن به حق از شیطان و مکرو عداوتش. که سعی کردیم مبانی قرآنی آنهارا بررسی کنیم و در نهایت آیاتی که دربردارنده کلام معصوم است را بیان کنیم.