آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

آموزش از مسائل اجتماعی است که اغلب با مسأله اخلاق و تربیت همراه است. پویایی، تناظر و تطبیق با سایر آراء از لوازم نظام‎های آموزشی روزآمد است. نظام آموزش دینی نیز نمی‌تواند از این مسأله مستثنا باشد. نهج‌البلاغه از متون اصیل اسلامی است که می‎توان نظام آموزش اخلاقی از آن استخراج کرد و در مقایسه آن با سایر نظامات آموزشی به ظرفیت‎های مغفول حوزه آموزش اخلاقی پی برد. امیل دورکیم اندیشمند علوم اجتماعی است که به بحث آموزش اخلاقی پرداخته و آموزش و پرورش را از دریچه جامعه‎شناسی بررسی کرده است. این پژوهش با روش «تحلیل محتوای کیفی استقرایی مایرینگ» با هدف کشف نقاط اشتراک و افتراق نظام آموزش اخلاق در نهج البلاغه و اندیشه دورکیم و مقایسه آنها به کشف نظام حاکم بر متن نهج البلاغه در مبانی، اهداف، اصول و روش‌های آموزش اخلاق می‌پردازد. شیوه نمونه‌گیری از نوع غیر احتمالی و هدفمند، است که به روش متن پژوهشی انجام شده و از اعتبار باز اندیشانه و راهبرد ارتقاء کیفیت سیلورمن بهره می‌گیرد. یافته‌های این پژوهش بیانگر این است که در هر دو دیدگاه‌ آموزش و پرورش امری ضروری، سازنده و با هدف متعالی است و در جهت دستیابی به دانش، اصلاح فردی یا ساخت جامعه انجام می‌شود. از دیگر یافته‌ها مسأله اقتدار معلم در عین استقلال و اختیار یادگیرنده مورد تأیید هر دو نظام است.

امیل دورکیم، فیلسوف و جامعه شناس فرانسوی، در کتاب «صور ابتدائی حیات دینی» از طریق بررسی توتمیسم استرالیایی به تبیین نسبت دین و جامعه پرداخته است. از نظر دورکیم، دین منشاء الهی و وحیانی ندارد بلکه منشاء دین، جامعه است. به نظر وی، جامعه دین را ایجاد می کند تا از طریق تحریک احساسات دینی خود را دائماً بازتولید کند و در این نگاه خود تا جایی پیش می رود که می گوید: جامعه همان خداست. در مقاله حاضر از منظر روش «پدیدارشناسی دین» به بررسی و نقد دیدگاه وی خواهیم پرداخت. بر اساس یافته های روش پدیدارشناسی دین، ساختار ادیان ابتدائی متفاوت از ساختار ادیان توحیدی است و شکل اجتماع این دو ساختار با همدیگر تفاوت اساسی دارند؛ به طوری که شکل اجتماعی متناسب ادیان ابتدائی،«قبیله» و شکل اجتماعی متناسب ادیان توحیدی، «جامعه» است و بر این اساس، دورکیم در بررسی دین، میان دو مفهوم«قبیله» و«جامعه» و بالتبع لوازم آن دو، خلط کرده است. نوع این تحقیق بنیادی-کاربردی است و می تواند با روشن نمودن مبانی نظری روش پدیدارشناسی دین، برای محقّقانی که می خواهند از این روش در تحقیقات تاریخ ادیان استفاده کنند، جنبه کاربردی داشته باشد. فرضیه اصلی مقاله حاضر این است از منظر روش پدیدارشناسی دین، نگاه دورکیم درباره نسبت دین و جامعه،فقط با ادیان ابتدائی مطابقت دارد.

بنابراین،همان طوروی که از علت سوزاندان آتش سؤال نمی‌شود،چون سوزاندن صفت ذاتی آتش است،همین طور اعتبار این ارزش علمی برای عقل اجتماعی از اوصاف ذاتی آن بوده و قابل انفکاک از آن نخواهد بود البته اگر این مدرک عقلی به درجۀ یقین نرسد،در محدودۀ ظن باقی می‌ماند،که خدای متعالی درباره آن فرموده است:ن‍ و بیشتر آنها جز از گمان پیروی نمی‌کنند با آنکه گمان هرگز انسان را از حق بی‌نیاز نمی‌سازد. دوم:دین-بنابر آنچه گذشت-یک پدیدۀ اجتماعی است که عقل جمعی با قدرت غالب خود به افراد در بعضی از موقعیتها و مراحل تحمیل می‌کند،بدون اینکه برای آنها آزادی انتخاب وجود داشته باشد،و این بدین معناست که اگر در بعضی از زمانها آنها را وادار کند که مطلقا دینی نداشته باشند،آنها غیر متدین می‌شوند و چاره‌ای جز اطاعت نخواهند داشت. با قطع نظر از ارتباط دین به وحی و دریافت دین از طریق وحی که همۀ ادیان آسمانی برنقل آن اتفاق‌نظر دارند،اگر در بررسیهای تاریخی مبتنی برعلم باستان‌شناسی به انسان اولیه مراجعه کنیم،بذر دین و ارتباط با ماوراء الطبیعه را حاکم می‌بینیم،با اینکه عقل جمعی هنوز شکل نگرفته بود؛چون برای هرآشنای به علم جامعه‌شناسی روشن است که عقل جمعی امری متأخر از اجتماع بود و این جامعۀ متقدم،بذرهای آگاهی دینی در آن وجود داشت. 4. خاتمه بعد از این مرور مختصر برتعریف و ارزش علمی آنچه عقل اجتماعی و جمعی نامیده می‌شود،و همچنین اشارۀ مختصر به سوء استفاده از پدیدۀ عقل جمعی،زمان آن فرارسیده که مطالبی را دربارۀ این دو اصطلاح ذکر کنیم که بعضی از آنها خلاص مطالب گذشته و برخی دیگر مطالب جدیدی است.

اين ايده كه همه جوامع شناخته شده تا حدى دينى بوده اند، به راحتى توسط دانشجويان پذيرفته مى شود. اين پذيرش تلويحا متضمن توافق بر آن چيزى است كه دقيقا رفتار دينى را شكل مى دهد، اگر چه البته حصول چنين توافقى بسيار مشكل است. بحث از چگونگى تعريف دين و چگونگى تمايز آن از جادو، علم و فلسفه از يك سو، و از برخى احساسات و دلبستگى هاى سياسى و اجتماعى، از سوى ديگر، سال هاى متمادى به طول انجاميده است. در عين حال، به رغم اختلافات فوق، در عمل بر قلمرو و نوع داده هايى كه جامعه شناس دين بايد در جستو جوى آن باشد اتفاق نظر اساسى وجود دارد. در این مقاله با بررسی انواع تعاریف دین از جنبه های مختلف جامعه شناسی سکولار و... به تبیین مفهوم دین با توجه به جامعه شناسی دین پرداخته می شود.

مرگ از روی ترحم یا به‌مرگی، از مسائل بنیادی اخلاق زیستی است که از جهات گوناگونی بررسی می‌شود. آیا می‌توان به استناد اصول اخلاقی به کشتن بی‌درد کسانی اقدام کرد که خود، برای رهایی از درد و رنج پایان‌ناپذیر خویش، خواستار آن هستند؟ این نوشتار پس از مقدمه‌ای به بحث خود در پنج عنوان می‌پردازد: نخست این عمل را بر اساس عناصر اصلی اوتانازی (euthanasia)، به گونه‌ای روشن تعریف و انواع را آن معرفی می‌کند؛ دوم، دیدگاه مسیحیت را درباره این عمل باز می‌گوید؛ سوم؛ به تحلیل دیدگاه اسلام درباره این عمل می‌پردازد؛ چهارم، دلایل موافقان اوتانازی را گزارش می‌کند که آنان برای اثبات نظر خود بیشتر به دو دلیل استناد می‌کنند: نخست اصل خودآیینی فردی و دیگری اصل شفقت و نوع‌دوستی؛ پنجم به تحلیل و بررسی این دلایل می‌پردازد و کاستی های آنها را نشان می‌دهد.