آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

"فصول منتزعه" اثر "ابونصر فارابی" متنی است مشتمل بر یکصد فصل درباره‌ی بخش‌های حکمت عملی، سیاست مدرن، دانش اخلاق، و تدبیر منزل که افزون بر آن، برخی از فصل‌های به حکمت نظری همچون شناخت مبدا و ویژگی‌های آن اختصاص یافته است. "روش تحقیق نگارنده در برگزیدن عبارت متن کتاب فصول منتزعه، چنین بود که با کند و کاو در نسخه چاپ بیروت به اهتمام دکتر فوزی متری بخار سال 1971 م، و مقایسه آن با دو نسخه خطی، یکی نسخه اهدایی سید محمد مشکوه به دانشگاه تهران به شماره "تهران 250 مشکوه" به خط عثمان بن محمد بن عقمان شهرآبادی، و دیگر، نسخه خطی دانشکده می‌آمد، در متن آورده شده، و در برگردان آن به زبان فارسی با توجه به مطالب هر فصل، عنوان ویژه‌ای که نمایانگر فشرده معنایی همان فصل است برای سهولت دسترسی خوانندگان به مضامین آن برگزیده شد، در تفسیر اصطلاحات و برگردان آن تلاش شد تا به عبارت متن پایبند باشد.... در ضمن، فهرست مطالب و فهرست اصطلاحات و فهرست منابع مورد استناد فراهم آمد، و در ذکر مآخذ و مستندات نیز شیوه‌های کنونی تحقیق به کار بسته شد".

کتاب «مکتب فارابی» به بررسی یکی از جذاب ترین و پویاترین ادوار تاریخ اندیشه در اسلام سده های میانه می پردازد. این دوره اواخر قرن نهم تا اوایل قرن یازدهم را دربر می گیرد. نویسنده در این کتاب اندیشه های پنج متفکر برجسته این دوره، یعنی خود فارابی، یحیی بن عدی، ابوسلیمان سجستانی، ابن یوسف عامری و ابوحیان توحیدی را بررسی می کند. این کتاب می خواهد نشان دهد که فارابی فیلسوف بزرگ اسلامی، مکتب فکری متمایزی را ارائه کرده که فیلسوفان دیگر در بسط و دنبال کردن بعضی از خطوط فکری آن کوشیده اند. این مکتب فکری که ریچارد ایان تتون آن را مکتب فارابی نامیده برخلاف تاثیرش از اندیشه افلاطون و ارسطو و فلوطین و عقلانیت یونانی از آن فراتر است. نویسنده در این کتاب افکار حواریون این مکتب را با ارجاع به بنیادی ترین پرسش های مطرح شده درباره نظریه شناخت یا اپیستمولوژی بررسی کرده است. این کتاب قصد دارد تداوم یک اندیشه را با توجه ویژه به ابعاد اخلاقی معرفت در عصری بی ثبات برجسته کند و خلائی که در ادبیات این موضوع وجود دارد را پر کند.

کتاب «مکتب فارابی» به بررسی یکی از جذاب ترین و پویاترین ادوار تاریخ اندیشه در اسلام سده های میانه می پردازد. این دوره اواخر قرن نهم تا اوایل قرن یازدهم را دربر می گیرد. نویسنده در این کتاب اندیشه های پنج متفکر برجسته این دوره، یعنی خود فارابی، یحیی بن عدی، ابوسلیمان سجستانی، ابن یوسف عامری و ابوحیان توحیدی را بررسی می کند. این کتاب می خواهد نشان دهد که فارابی فیلسوف بزرگ اسلامی، مکتب فکری متمایزی را ارائه کرده که فیلسوفان دیگر در بسط و دنبال کردن بعضی از خطوط فکری آن کوشیده اند. این مکتب فکری که ریچارد ایان تتون آن را مکتب فارابی نامیده برخلاف تاثیرش از اندیشه افلاطون و ارسطو و فلوطین و عقلانیت یونانی از آن فراتر است. نویسنده در این کتاب افکار حواریون این مکتب را با ارجاع به بنیادی ترین پرسش های مطرح شده درباره نظریه شناخت یا اپیستمولوژی بررسی کرده است. این کتاب قصد دارد تداوم یک اندیشه را با توجه ویژه به ابعاد اخلاقی معرفت در عصری بی ثبات برجسته کند و خلائی که در ادبیات این موضوع وجود دارد را پر کند.

هدف اصلی پژوهش حاضر، ظرفیت‌سنجی فلسفه سیاسی اسلامی (مشخصاً فلسفه سیاسی فارابی) در مواجهه با کارآمدی دولت از راه مداقه در بنیادهای کارآمدی است. امروزه کارآمدی دولت یکی از دغدغه‌های مهم اندیشمندان و جوامع محسوب می‌شود. معیار قضاوت عمومی درباره یک نظام سیاسی، منوط به میزان تحقق کارآمدی است. پژوهش بر این فرضیه استوار است که فلسفه سیاسی، به ویژه فلسفه سیاسی اسلامی، در افقی فراتر از دانش‌های یادشده، ظرفیت‌های مناسبی جهت بحث در ‌باب بنیادهای کارآمدی دولت دارد، که از این میان فلسفه سیاسی فارابی به عنوان یکی از رویکردهای مهم فلسفه سیاسی اسلامی، ظرفیت ویژه‌ای جهت ورود به بحث کارآمدی دارد. سوال اصلی پژوهش این است که ظرفیت‌های اساسی فلسفه سیاسی اسلامی، بویژه آراء و اندیشه‌های فارابی، در مواجهه با مفهوم کارآمدی دولت، به ویژه تمهید بنیادهای کارآمدی کدامند؟ فهم کارآمدی دولت در اندیشه فارابی، مستلزم ارائه یک بسته مفهومی یا شبکه مفاهیم مرتبط با کارآمدی در اندیشه این فیلسوف است که در پژوهش حاضر، کوشش شده با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، این مفاهیم و کدها از لابه‌لای آثار مهم فارابی استخراج شود. برخی از مهم‌ترین عناصر این شبکه مفهومی عبارتند از: سعادت، فضیلت، حکمت، نبوت، محبت و عدالت.

یکی از مسائل مهم و کلیدی در بحث از حکمت عملی، شناسایی جایگاه آن در طبقه‌بندی دانش‌ها است چرا که تصویری کلان و روشن از موقعیت این علم در اختیار می‌نهد. نوشتار حاضر به جهت نقش ویژه‌ای که فارابی در نشان دادن هویت، روش و کارکرد حکمت عملی از راه بررسی دانشی آن دارد، به بیان نظام طبقه‌بندی علوم و جایگاه حکمت عملی در این نظام و نسبت این حکمت با شاخه‌های آن از نگاه فارابی پرداخته و در این باره با بررسی نگاشته‌های وی تلاش دارد به ترتیب وجود این سه دیدگاه در آثار فارابی اثبات گردند: 1. حکمت عملی یک دانش قیاسی است و با علوم غیر قیاسی و صرفا عملی (حِرَف و فنون و انواع هنر) متفاوت است. 2. حکمت عملی یک دانش قیاسی برهانی است و با علوم قیاسی غیر فلسفی که از روش برهان بهره نمی‌گیرند یعنی جدل، سفسطه، خطابه و شعر متفاوت است. 3. حکمت عملی دارای دو جزء اخلاق (صناعت خُلقیه) و سیاست (فلسفه سیاسیه) است و مراد از اخلاق نیز دانش بررسی کننده صرف اخلاق فردی نیست بلکه دانشی است که اخلاق انسان به ما هو انسان در همه حیطه‌های زیست ارادی بشر را بررسی می‌کند و مراد از سیاست هم تدبیر اجتماع مدنی مشتمل بر اجتماع‌های خُرد و منزلی است.