آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

شرح الهیات شفا مجموعه درس‌گفتارهای آیت الله مصباح یزدی طی سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۰ است که طی ۱۴۱ جلسه در مؤسسه “در راه حق” برای طلاب ارائه شده است. از این مجموعه تاکنون شرح مقاله اول تا پنجم در ۳ جلد تدوین و نگارش شده و توسط انتشارات مؤسسه آموزشی و پژهشی امام خمینی به چاپ رسیده است، و بقیه آن نیز در حال تدوین و نگارش است. مجموعه پیش‌رو دوره کامل صوتی این جلسات است که برای استفاده علاقمندان عرضه می‌شود.

علوم انسانی، که ابعاد انسانی پدیده‌ها و کنش‌های انسان را می‌‌کاوند، دارای دو بُعد توصیفی و دستوری‌ هستند که هر کدام کارکردهایی دارند. علوم انسانی در بُعد توصیفی به تعریف، توصیف، تفسیر، تبیین و پیش‌‌بینی کنش‌‌های انسانی می‌‌پردازند و در بُعد دستوری خود نیز ارزشیابی و جهت‌‌دهی کنش‌‌های انسانی را به‌عهده دارند. نوشتار حاضر، با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی، در مقام پاسخ‌دادن به این سؤال است که ازنظر آیت‌‌الله مصباح یزدی، خداباوری چه تأثیری بر ابعاد دستوری علوم انسانی دارد و این تأثیرگذاری چگونه اتفاق می‌‌افتد؟ نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که خداباوری با تأثیر در هدف نهایی شخص خداباور، در فرایند کشف ارزش‌‌ و نیز در جهت‌‌دهی کنش‌‌های اختیاری انسان‌‌ها مؤثر است؛ چراکه از دیدگاه آیت‌‌الله مصباح یزدی، ارزش کارها با هدف نهایی سنجیده می‌‌شود و جهت‌‌دهی عالمان علوم انسانی نیز با توجه به هدف نهایی صورت می‌‌گیرد. عالمان علوم انسانی اسلامی کنش‌‌های اختیاری آحاد جامعه را در جهت رسیدن به قرب الهی هدایت و جهت‌‌دهی می‌‌کنند و از توصیه به افعالی که در تضاد با این هدف باشد، به‌شدت پرهیز می‌‌کنند.

این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و از طریق رجوع به اندیشه­های استاد مصباح­یزدی به بررسی مسئله لذت پرداخته و در پی پاسخ به این سوال است که لذت چه جایگاهی در اخلاق اسلامی دارد؟ نتایج پژوهش نشان می­دهد لذت یک گرایش اصیل فطری و به معنای ادراک هر امری است که با نفس انسان ملائمت داشته باشد. درک لذت مستلزم چهار شرط است: وجود قوۀ متناسب با لذت؛ ملائمت با طبع؛ وجودِ شرایط فراهم آمدن درک لذت؛ قرارگرفتنِ شیء مورد نظر در شعاع آگاهی و توجه فرد. از یافته­های مقاله اینکه نشان داد، لذت محرک اصلی انسان در رفتارهای اختیاری است به طوری که هیچ فاعلی بدون کشش و ملائمت مطابق با طبعش نمیتواند فعل مورد نظر را انجام دهد؛ همچنین لذت براساس نقشی که در کمال نهایی انسان دارد به لذت ممدوح و مذموم تقسیم می­شود. استاد مصباح براساس منطق قرآن دو ملاکِ کیفیت و دوام را برای تشخیص لذت اصیل از غیرآن، ارائه نموده­ و شناخت کمال حقیقی انسان را برای شناخت لذت اصیل ضروری می­دانند. در نتیجه همچنان­که شناختِ کمال حقیقی، مستلزم شناخت لذیذ اصیل است، شناخت لذیذ اصیل نیز مستلزم شناخت کمال حقیقی است. در نگاه ایشان عواملی که در ترجیح یک لذت یا تشخیص مصادیق آن دخالت دارند همواره اختیاری نبوده و به صورت کلی عبارتند از نیازهای طبیعی، عادت، عقل و وحی.

آیت‌الله مصباح یزدی معتقد است دین در عین حال که همه مسائل مرتبط باسعادت انسان را بیان می‌کند، اما از پویایی عقل غفلت نکرده و برای آن مرزی محترم لحاظ می‌کند.

سخنان محمدسروش محلاتی به مناسبت رحلت استاد مصباح یزدی

آیت الله مصباح گفت: انسان در مسیر زندگی خود یا بنده خداست یا بنده هوای نفس و راه سومی نیست. کسانی که خودشان برای خود تصمیم می‌گیرند در واقع همان شیطان است که اختیارشان را به دست گرفته است.

اساسا آیا انسان قادر به شناخت واقعیات می باشد؟ آیا شناخت و معرفت عقلانی که برای بشر ایجاد می شود اساسا دارای ارزش خواهد بود یا خیر؟ معیار بازشناسی حقایق از غیرحقایق چیست؟ بخش شناخت شناسی در فلسفه رسالت پاسخ به این سوال را بعهده دارد. شناخت و علم عبارت است از:حضور خود شی یا صورت جزئی یا مفهوم کلی آن نزد موجودی مجرد بنابراین شناخت شناسی علمی است که درباره شناختهای انسانی و ارزشیابی انواع و تعیین ملاک صحت و خطای آن بحث میکند. از منظر فلسفه اسلامی امکان و تحقق شناخت امری بدیهی است و ادعای عدم امکان شناخت متضمن علم به این مطلب و بنابراین ناقض خودش می باشد. و همچنین ادعای عدم امکان تحقق شناخت مستلزم علم به خطابودن برخی از ادراکات حسی و عقلی ; علم به واقعیت خارجی که ادراک خطایی با آن مطابق نیست ; علم به خطاکننده ; علم به اعتبار این استدلال که از شناختهای عقلانی تشکیل یافته است ; علم به وجود خود ادراک خطایی و همچنین علم به محال بودن تناقض می باشد. حقیقت بودن شناخت عبارت است مطابق بودن آن با واقعیتی که از آن حکایت می کند. عقل گرایان معیار بازشناسی حقایق را فطرت عقل معرفی می کنندولی این معیار نمی تواند مطابقت قضایا با واقعیات را اثبات نماید. تجربه گرایان معیار حقیقت را تجربه حسی می دانند که نمی تواند صحیح باشد زیرا کاربرد این معیار مختص محسوسات است و همچنین حاصل تجربه را باید با حس درک کرد که مجددا نیاز به ارزشیابی دارد.