آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

انسان تربیت‌یافتۀ اخلاقی، فردی است که بر عواطف خود کنترل داشته و آنها را در مسیر رضایت الهی ابراز می‌کند، و این مهم نیازمند آماده‌سازی و برداشتن موانع است؛ چراکه تربیت اخلاقی در بعد عاطفی دارای دو بعد سلبی و ایجابی است؛ که در بعد سلبی، پیرایش نفس از رذایل عاطفی و در بعد ایجابی، آراستن آن به فضایل عاطفی مدنظر است. به گفتۀ اهل عرفان، اول تخلیه، سپس تجلیه. نخست باید نفس را از آلودگی‌ها پیراست و سپس آن را با فضیلت‌‌های اخلاقی آراست. ازاین‌رو، می‌توان به اهمیت روش‌های اصلاح‌گرایانۀ عاطفه‌مدار در تربیت اخلاقی پی ‌برد. هدف از این مقاله استخراج روش‌های اصلاح‌گرایانه عاطفه‌مدار در تربیت اخلاقی براساس دیدگاه آیت‌الله مصباح است. روش این تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی است و با مراجعه به یادداشت‌ها، تأليف‌ها و سخنراني‎هاي استاد انجام گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که جهت اصلاح عواطف مذموم در تربیت اخلاقی می‌توان از روش‌های پیش‌گیری، غفلت‌زادیی، تذکر، ترهیب، و موعظه بهره گرفت.

ارائة تعریفی دقیق از تمدن، کلید ورود به مباحث تمدنی است. مقاله تلاش می‌کند با روش تحليلي ـ اسنادي، بر پایة تعریف مفهوم تمدن از دیدگاه علامه مصباح، تحلیل دقیقی از تمدن و مؤلفه‌های این مفهوم ارائه کند و لایه‌های درهم‌تنیده و پنهان این تعریف، نمایان شود. در تجزیه و تحلیل تعریف، و تفکیک مفاهیم و نیز سرفصل‌ها ما با چهار سرفصل اصلی در تعریف علامه مصباح مواجه هستيم: ویژگی‌های کلی تمدن؛ زیربنا و بنیان تمدن؛ ساخت تمدن؛ و فرایند تمدن‌سازی براساس هرم نیازمندی‌های کلان بشری. سعی شده است با این کار، مفاهیم تعریف در دسته‌بندی‌هایی توزیع شود تا از بی‌شکلی و پراکندگی معنایی مفاهیم و واژه‌های تعریف جلوگیری شود. در این تعریف، تمدن مفهومی است که از ویژگی‌های کلان زندگی انسان‌هایی حکایت می‌کند؛ چتری که بر همة فعالیت‌های اجتماعی سایه می‌افکند؛ از انسان‌هایی سخن می‌گوید که نوعی وحدت ارگانیک و اندامواره برای خود قائل‌اند و زندگی آنها از نوعی ثبات برخوردار است؛ کسانی که با تقسیم کار اجتماعی و با استفاده از همة نعمت‌های مادی و غیرمادی در شکل طبیعی و مصنوعی، تلاش‌های برنامه‌داری برای رفع‌نیازها، دفع‌خطرها، ارتقای بهره‌ها و رسیدن به آرمان‌ها انجام می‌دهند.

شناخت حدیث مانند شناخت هر متن دیگر، مبتنی بر مبانی خاصی است و داشتن مبنایی خاص به‌معنای داشتن نوع ویژه‌ای از فهم است و بیشتر اختلاف فهم‌ها در باب حدیث به تفاوت مبانی بازمی‌گردد. آیت‌الله مصباح دربارة مبانی حدیث‌شناسی اثر مستقلی ندارد؛ ولی از پژوهش‌های حدیثی منتشر شده از ایشان و نیز مباحثی که در باب پروهش‌های دینی دارند، می‌توان بخشی از مبانی دخیل در شناخت حدیث را اصطیاد کرد و شواهدی را نشان داد. این پژوهش با هدف تبیین برخی از اثرگذاری‌های مبانی آیت‌الله مصباح در شناخت و تفسیر حدیث، با روش تحلیل و توصیف، برخی از مبانی را شناسایی و اثرگذاری آن را در فهم گوشزد کرده و به این نتیجه رسیده است که حدیث برخلاف قرآن، تحریف‌پذیر بوده و شواهدی مانند تصحیف الفاظ، ‌سقط و افتادگی از متن، وضع، نقل به‌معنای ناصواب، تغییر اعراب و قرائت‌پذیری بر این تحریف‌پذیری دلالت دارد. همچنین به باور ایشان زبان حدیث عرفی عقلایی و در عین حال دربردارندۀ بیان نمادین در پاره‌ای از موارد است. معصومان گویندۀ حدیث، حکیم و مصلحت‌اندیش و هدایت‌گر بوده و با رعایت سطح فهم مخاطب، ویژگی‌های تأثیرگذار مخاطب در فهم را در نظر داشته‌اند. همچنین مفسر حدیث نیز ممکن است از پیش‌فرض‌ها و پیش‌دانسته‌ها و علایق و انتظارات خویش متأثر گردد.

اين پژوهش با هدف بررسي عوامل زمينه‌ساز تسلط شيطان بر انسان، با تأکيد بر ديدگاه علامه مصباح يزدي(قدس‌سره) انجام شده است. از‌آنجاکه قرآن کريم کمال نهايي انسان را قرب الهي مي‌داند، راه رسيدن به کمال نهايي و سعادت، اطاعت و عبادت خداست. اما اين سعادت به دلائلي دچار انحراف مي‌گردد، به گونه‌اي که انسان دچار سقوط اخلاقي مي‌شود. يکي از عوامل انحراف از اين مسير، شيطان است. هدف از اين پژوهش، آشنايي هر چه بيشتر خواننده با عوامل زمينه‌ساز تسلط شيطان مي‌باشد تا انسان با آشنايي آن در مسير تربيت اخلاقي، دچار انحراف و سقوط اخلاقي نگردد. اين پژوهش بر آن است تا با روش توصيفي ـ تبييني و با استفاده از منابع کتابخانه‌اي، به عوامل زمينه‌ساز تسلط شيطان بر انسان و سقوط اخلاقي انسان بپردازد. يافته‌هاي پژوهش حاکي از اين است که غفلت‌زدگي، هواي نفس، دنياي مذموم، حذف عنصر تزکيه و تربيت، همنشيني با اهل لهو، اختلال در قواي ادراکي، وهم و خيال، ترک اعمال صالح و التذاذ از حرام، آرزوهاي طولاني، غضب، تنهايي، بيکاري، عُجب و لذت بردن از مدح و ثناي ديگران از عوامل زمينه‌ساز تسلط شيطان است.

اصول تربیت از دیدگاه علامه مصباح برگرفته از نقطه‌نظرات استاد از لابه‌لای آثار گفتاری و نوشتاری ایشان است که به بخشی از معارف قرآن در زمینه اصول تعلیم و تربیت اسلامی اشاره دارد. این نوشتار ابتدا نقطه‌نظرات ایشان در این زمینه را تحت عنوان «اصول عملی تعلیم و تربیت اسلام» یادآور شده و آن‌گاه با جست‌وجو در آثار ایشان، مجموعه‌ای از اصول عام تعلیم و تربیت را استنباط و استخراج کرده است. هدف، آشنایی مخاطبان با نظرات استاد در زمینه اصول تعلیم و تربیت بوده که با روش توصیفی ـ استنباطی انجام گرفته است. این اصول عبارتند از: اصل لزوم توجه به اختیار و آزادی انسان؛ اصل استمرار و استقامت؛ اصل اولویت‌سنجی؛ اصل زمینه‌سازی در متربی؛ اصل تدریج و اعتدال؛ اصل توجه به تفاوت‌های فردی و اجتماعی؛ اصل توجه به فطرت و ویژگی‌های آن؛ اصل لزوم استفاده از فرصت‌ها؛ اصل لزوم عمل (متربی) به علم (خود)؛ اصل لزوم مسئولیت‌پذیری و توازن مسئولیت و توانمندی در متربی؛ اصل پذیرش قانون و مقررات (توسط متربی)؛ اصل تقدم مصالح معنوی بر مصالح مادی.

در این نوشته درصدد تحقیق این مسئله هستیم که آیا در آثار آیت‌الله محمدتقی مصباح از طرح کلی دین بحث شده است یا خیر؟ و این‌که در آثارشان به این عنوان تصریح کردند یا از کنار هم قرار دادن جملات‌شان چنین استفاده‌ای می‌شود؟ و آیا بیان‌شان در این موضوع یکی است و یا متعدد می‌باشد؟ و در فرض اختلاف هر کدام از آنها چه تفاوت و اشتراکی با بقیه موارد دارند؟ شاید بتوان گفت که اگرچه ایشان به عنوان «طرح کلی دین» در آثارشان تصریح نکردند، اما از مجموع عبارات‌شان استفاده می‌شود که درصدد بحث از طرح کلی دین بوده‌اند و آن را عبارت از نظامی هماهنگ و به هم پیوسته و براساس محور واحد می‌دانند. ایشان در چهار اثر از آثار خود با رویکردهای متفاوت به این مسئله پرداخته‌اند، بنابراین از مجموع مباحث ایشان می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که: بین اجزاء این طرح کلی باید هماهنگی و ارتباط و به هم پیوستگی بوده و محور در میان همه اجزاء باید امر واحدی باشد و رابطه اجزاء هم باید طولی بوده و ارتباط منطقی و ترتبی بین آنها وجود داشته باشد. طرح باید الله‌محور باشد نه انسان‌محور که بوی اومانیستی دارد. محتوای قرآن از نظر ایشان همان محتوای دین بوده و فرقی ندارند. محور دعوت انبیاء؟ع؟ به عنوان یک طرح کلی ایمان است و لذا لازم است کشف این محور مستند به دین باشد. در نوشته حاضر جمع‌آوری داده‌ها به صورت کتابخانه‌ای بوده و تحقیق به گونه توصیفی تحلیلی انجام شده است، بنابراین در مواردی صرفاً آراء ایشان نقل و تبیین شده و در پاره‌ای موارد نقد و بررسی مطالب هم انجام شده است.

این کتاب برگرفته از سخنرانیها ، مقالات ، کتابها و جلسات پرسش و پاسخ استاد مصباح یزدی درباره ولایت فقیه است که توسط حجت الاسلام والمسلمین محمد مهدی نادری قمی تنظیم و نگارش شده است و در شش فصل به مباحث زیر می پردازد . فصل اول ، درباره اهمیت و ضرورت بحث ولایت فقیه و جایگاه علمی و پیش فرضهای نظریه ولایت فقیه بحث می کند . فصل دوم به بحث از رابطه دین با سیاست می پردازد . در فصل سوم ، جایگاه مردم در نظريه ولایت فقیه بررسی می شود . فصل چهارم ، با استناد به ادله نقلی و عقلی به اثبات ولایت فقیه می پردازد . در فصل پنجم نیز مفهوم ولایت مطلقه فقیه تبیین می شود و جایگاه ولایت فقیه در قانون اساسی ونیز رابطه مرجعیت و ولایت فقیه مورد بررسی قرار می گیرد . در فصل ششم بحثی درباره خبرگان و ولایت فقیه صورت میگیرد . این کتاب در ۱۶۰ صفحه توسط انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ( ره ) در سال ۱۳۹۱ منتشر شده است .

معارف قرآن مجموعه کتاب هایی است که در آن ، علامه مصباح یزدی به دسته بندی موضوعی آیات قرآن کریم پرداخته اند و از جمله آثار ابتکاری و بدیع ایشان محسوب می شود . این کتاب بخش دوم از مجموعه مباحث معارف قرآن است که پس از بازنگری و تحقیق مجدد به صورت متن درسی برای واحد تدوین شده است . این کتاب پژوهشی در قلمرو مباحث جهان شناسی در قرآن است که در پنج فصل و شانزده درس تنظیم شده و به ارائه دیدگاه قرآن دریاب مسائل مربوط به کیهان ، پدیده های جوی ، زمینی ، موجودات عالم از قبیل فرشتگان ، جن و مسائل مربوط به عرش و کرسی می پردازد . قرآن و مسائل جهان شناختی عنوان فصل نخست این کتاب است که در آن به تبیین اهداف و نگرش ها درباره آیات جهان شناسی و شیوه صحیح مواجهه با آنها پرداخته شده است . فصل دوم به بحث آفرینش جهان اشاره دارد . پدیده های کیهانی و پدیده های جوی و نیز پدیده های زمینی و رابطه پدیده های زمینی با جوی از جمله موضوعاتی است که در فصل سوم این کتاب با عنوان « پدیده های جهان وحکمت آفرینش آنها ، آمده است . « فرشتگان" عنوان فصل چهارم این کتاب است که در آن به بیان اوصاف فرشتگان ، اختلاف به آنها و نوع و ماده خلقت ایشان و نیز وظایف و افعال آنها پرداخته شده است . « جن و شیطان » پنجمین فصل کتاب است که به توضیح وتشریح اوصاف و افعال فرشتگان ، ماده آفرینش جن و مفهوم شیطان و کارهای ابلیس و ... می پردازد . انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ( ره ) این کتاب را در سال ۱۳۹۱ منتشر کرده است .

معارف قرآن مجموعه کتاب هایی است که در آن ، علامه مصباح یزدی به دسته بندی موضوعی آیات قرآن کریم پرداخته اند و از جمله آثار ابتکاری و بدیع ایشان محسوب می شود . این کتاب که جلد چهارم و پنجم از مجموعه معارف قرآن است ، پژوهشی است در قلمرو مسایل نبوت شناسی که پس از بازنگری و تحقیق مجدد ، در قالب متن درسی برای ۴ واحد آموزشی تدوین شده است . هدف اصلی کتاب ارائه دیدگاه قرآن کریم درباره مسائل مربوط به وحی ونبوت ، ونیز اوصاف ، وظایف و رسالت پیامبران ، و خاتمیت و امامت است . در بحث انسان شناسی به این نکته اشاره شده که شناخت حسی و شناخت عقلانی برای همه انسان ها عمومیت دارد . اما آیا این دوگونه شناخت برای تشخیص راه صحیح در مسیر سعادت ابدی و رسیدن به کمال نهایی ، کافی است ؟ اگر این آگاهیها بسنده نیست ، آیا خداوند انسان را در گمراهی و سرگردانی به خود واگذاشته یا به طریقی خاص ، خلأ این شناخت را پر کرده است ؟ اگر پاسخ مثبت است ، آن آگاهی چیست ؟ چه کسانی توان دریافت آن را دارند ؟ آیا این شناخت به دور از هرخطایی به مردم می رسد ؟ مردم چگونه می توانند صاحبان این آگاهی ، و ارتباط آنان با خدا را بشناسند ؟ با توجه به ختم نبوت وقطع این ارتباط ویژه ، هدایت مردم را چه کسانی برعهده دارند ؟ کتاب پیش رو که برای پاسخ به این پرسش های اساسی تدوین شده ، مباحث ذیل را در بردارد : مفهوم ، امکان و ضرورت وحی و نبوت ، اهدف و آثار نبوت و راه های اثبات آن ، مصونیت وحی و عصمت پیامبران ، وحدت دین الهی و لزوم ایمان به تمام پیامبران ، شرايع الهی و مشترکات و تمایزات آنها ، کثرت پیامبران و تفاوت مراتب آنان ، وظایف و مقامات پیامبران و اوصاف عمومی ایشان ، رفتار مردم با پیامبران ، سنت الهی در برخورد با اقوام پیامبران ، خاتمیت ، ضرورت ها و ویژگی های اسلام ، و امامت این کتاب از سوی انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ( ره ) در ۶۹۶ صفحه در سال ۱۳۹۳ منتشر شده است .

معارف قرآن مجموعه کتاب هایی است که در آن ، علامه مصباح یزدی به دسته بندی موضوعی آیات قرآن کریم پرداخته اند و از جمله آثار ابتکاری و بدیع ایشان محسوب می شود . این کتاب بخش اول از مجموعه مباحث معارف قرآن است که پس از بازنگری و تحقیق مجدد ، به صورت متن درسی و برای ۳ واحد درسی تدوین شده است . در بخش خداشناسی که اولین بخش از درس های تفسیر موضوعی قرآن کریم است ، مباحث مهمی از این دست مورد بررسی قرار گرفته است . روش ارایه بحث در این کتاب که در ۳ فصل و نوزده درس تنظیم شده ، بر شیوه تفسیر موضوعی استوار است و در هریک از مسایل و موضوعات ، آیات قرآنی مربوط استخراج ، دسته بندی ، بررسی و تفسیر شده است . فصل اول این کتاب با عنوان « شناخت خدا » ، به مفهوم شناسی و اهمیت شناخت خدا ، شناخت خداوند در قرآن ، انواع معرفت و گرایش به خدا ، اقسام و مراتب خداشناسی ، حد شناخت حضوری و حصولی خداوند اختصاص یافته است . در فصل دوم کتاب با عنوان « توحید » به بیان مفهوم ، مراتب توحید ، ارزش مراتب توحید ، قرآن و استدلال بر توحید و اقسام توحید در اصطلاح فيلسوفان و متکلمان پرداخته شده است . در فصل سوم که به « افعال خداوند » اختصاص یافته موضوعاتی از قبیل خلق و تدبیر و رابطه آنها ، قلمرو خالقیت و تدبير الهی ، توحید افعال و اصل علیت ، فاعلیت خدا و سایر موجودات ، گستره قدرت ، مشیت و اراده خداوند ، قلمرو قدرت خداوند و امور محال ، قدرت خدا وافعال قبيح ، مراد از حسن و قبح و معیارآن ، بازخواست نشدن خداوند و راز آن ، هدف افعال الهی ، هدف از آفرینش جهان و انسان ، مراتب الهی با اشاره به علم ، کتاب ، اذن ، مشیت و اراده الهی ، مفهوم قضا و قدر و رابطه آنها ، انواع و گستره تقدیر و قضای الهی و جایگاه قضا در افعال الهی و اراده و اختیار انسان مورد بحث قرار میگیرد . چاپ دوم این کتاب به همت انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ( ره ) در ۶۰۸ صفحه درسال ۱۳۹۴ منتشر شده است .