مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب الرسول الاعظم صلى الله عليه و آله على لسان حفيده الامام زين العابدين عليه السلام اثر سید محسن حسيني اميني، شرح یکی از ادعیه صحیفه سجادیه در مدح و منقبت و فضایل پیامبر (ص) است. در این شرح، فرازها و مفاهیم و موضوعات این دعا که حاوی معارف برجسته اعتقادی مانند قدرت الهی، عدالت، وحی، رحمت، خیر، انکار دعوت، هجر، تکفر، شرک و شفاعت است تبیین و تشریح شده است.

کتاب صفوة الصحيح من سيرة النبي الاعظم برگزیده و تلخیص کتاب اَلصَّحیح مِنْ سیرَةِ النّبیِّ الْاَعْظَم (ص) اثر سید جعفر مرتضی عاملی عالم دینی، متخصص تاریخ اسلام و تشیع و سیره‌نگار شیعی حوزه علمیه قم و لبنان می باشد که توسط علی رفیعی قوچانی خلاصه گردیده شده است. کتاب اَلصَّحیح مِنْ سیرَةِ النّبیِّ الْاَعْظَم (ص) کتابی است به زبان عربی در سیره پیامبر اکرم (ص) و تاریخ اسلام، ابتدا در بخش‌های مختلفی در دوره ۱۱ جلدی تا پایان جنگ احزاب تدوین شد و بعدها در دوره ۳۵ جلدی تا پایان رویداد سقیفه به چاپ رسید. الصحیح حدود یک‌ هزار و هفتصد منبع دارد.

شرح العلامة الزرقانى على المواهب اللدنية بالمنح المحمدية تألیف علامه شهاب‌الدین ابوالعباس قسطانى متوفاى 923 ه.ق است. اين كتاب شرحى بر كتاب مواهب لدنية از علامة قسطانى است، پيرامون شمائل پيامبر اسلام و سيره و صفات شريف ايشان به زبان عربى نوشه شده است. كتاب مواهب در 10 مقصد چيده شده است. مقصد اول در مشرف شدن پيامبر به نبوت و طهارت نسب و ولادت و رضاعت تا سال وفات حضرت، از جانب بارى تعالى. مقصد دوم در اسماء و اولاد و ازواج، اعمام و خادمين پيامبر مى‌باشد. مقصد سوم در آنچه كه خداوند از كمال خلقت به پيامبرش بخشيده كه شامل سه فصل مى‌باشد و مقصد چهارم در معجزات و خصائص ايشان كه دليل بر ثبوت نبوت و صدق رسالت اوست كه در دو فصل تنظيم يافته است. مقصد پنجم در خصائص معراج وى مى‌باشد. مقصد ششم پيرامون مواردى است كه در آيه تنزيل در بلندى و رفعت ذكر پيامبر و شهادت خدا بر صدق نبوت و ثبوت بعثت ايشان است. مقصد هفتم در وجوت محبت پيامبر و آل و اصحاب و عترت ايشان است. مقصد هشتم در طبابت پيامبر بر انسان‌هاى مريض و تعبير خواب كردن ايشان و خبرهاى غيبى‌اى كه ذكر مى‌نمودند و مقصد نهم در حقايق عبادت ايشان كه شامل 7 نوع از طهارت، نماز، زكات، روزه، اعتكاف و حج و مختصرى از ادعيه و اذكار وقرائات حضرت مى‌باشد و مقصد دهم درباره اتمام نعمت خدا بر پيامبر كه شامل سه فصل در زيارت قبر شريف و مسجد وى و در امور آخرت مى‌باشد. شرح كتاب به اين صورت است كه بالاى هر صفحه، متن اصلى كتاب مواهب ذكر شده و در پايين صفحه با آوردن جملات يا كلماتى از متن اصلى كتاب كه نياز به شرح داشته، به توضيح جزء جزء مطالب كتاب پرداخته است.

کتاب رفع المنارة لتخریج احادیث التوسل و الزیارة توسط محمود سعید ممدوح به رشته تحریر در آمده است. محمود سعید ممدوح، عالم معاصر اهل سنت، برای مقابله با افراط‌گرایانی که توسل و زیارت را بدعت می‌دانند، مسئله توسل و زیارت و روایات مربوط به آنها را در این کتاب بررسی کرده و آن را رفع المناره لتخریج احادیث التوسل و الزیاره نامیده است. عباس جلالی این کتاب را از عربی به فارسی ترجمه کرده است. این کتاب داری موضوعات مختلفی می باشد. مؤلف در ابتداء توسل را معنا کرده و انواع آن را توضیح داده و نظر عالمانی چون شوکانی و آلوسی در جواز آن را آورده است. در ادامه با نقل نظرات مخالفین این امر چون صالح فوزان، ابوبکر جزایری و صالح عثیمین، دیدگاه‌های آنان را نقد کرده است. وی بعد از آن عنوان «زیارت» را با ذکر کلام فقهای سنی در استحباب آن و نظر خود درباره دلالت حدیث «لا تشدّ الرحال...» را آورده است. سپس با عنوان «بررسی احادیث توسل» ده روایت از اهل تسنن در جواز این امر را ذکر می‌کند. بخشهای بعدی با عنوان «احادیث توسل صحابه به رسول خدا (ص)»، دو حدیث به طریق سنی را روایت می‌کند. در پایان کتاب عنوان «بررسی احادیث زیارت»،‌ ده حدیث از رسول خدا (ع) در جواز و استحباب زیارت را نقل و صحت آنها را اثبات می‌نماید. نویسنده پس از بیان و بررسی روایات و احادیث راجع به توسل و زیارت، این مطلب را اثبات می کند که توسل و زیارت (برخلاف دیدگاه وهابیون) از جمله امور مشروعی است که معصومین تأکید فراوانی بر آن دارند.

کتاب إتقان الصنعة فی تحقیق معنی البدعة توسط عبدالله بن محمد بن الصدیق الغماری به رشته تحریر در آمده است. وهابییون با عقائد ضاله و افکار منحرفشان بدعتهای بیشماری را در دین ایجاد نموده اند که این عمل آنان لطمات زیادی را بر شرع مقدس و مسلمین وارد کرده است. نویسنده این اثر، درصدد است تا بدعت و معنای آن را بیان کند و همچنین انواع بدعت را نیز ذکر نموده و بدعتهای خوب و بد را بر حسب اقتضای ادله در چارچوب قواعد اصولیه بیان دارد. همراه این اثر، کتاب توضيح البيان لوصول ثواب القرآن، که به تبیین اقوال و ادلاتی که در رابطه با قرائت قرآن از طرف قاری و اهداء ثواب آن برای اموات پرداخته و جوابیه ای بر ادله مانعین بر وصول ثواب نیز آورده شده است. و کتاب سنیة رفع الیدین فی الدعاء بعد الصلاة که به سنت بلند کردن دو دست در دعا بعد از نماز می پردازد. و در انتها کتاب حُسن التفهم و الدرك في مسألة الترك که در بیان مسائل ترک می باشد. این کتاب شامل مقدمه و هفت مبحث می باشد. مباحث اثر حاضر عبارت است: قرآن بدعت حسنه و نیکو را تأیید می کند. بدعت دو نوع می باشد. محدوده آنچه که صحابه ایجاد نمودند بعد از دوران پیامبر اسلام، برگزاری نماز در مساجدی که در آن قبور است، نشستن بر قبر، بنای مساجد بر قبور، و در ادامه مطالب این اثر، کتابهای توضيح البيان لوصول ثواب القرآن، سنیة رفع الیدین فی الدعاء بعد الصلاة، حسن التفهم و الدرك في مسألة الترك می باشد. مؤلف پس از بررسی در مسئله بدعت به معانی بدعت و انواع آن پرداخته است. و در نتیجه بدعت خوب و بد را از یکدیگر تفکیک نموده و آن بدعتی که ضلالت محسوب شده و در آتش است را بدعت سیئه یا بد دانسته است. و سپس به بنای مساجد بر قبور و اقامه نماز در آن را جائز دانسته است.

السیرة النبویة، کتابی است به زبان عربی، به بررسی در سیره پیامبر خاتم صلى الله عليه وآله وسلم می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر مرتضی مطهری است و توسط جعفر صادق خليلي به عربی برگردانده شده است. کتاب، متشکل از سه بخش است. در بخش اول ذیل عنوان (دیباچه)، دو مقاله با نام‌های دعوت‌های سه‌بعدی و موج اسلامی است که استاد مطهری آن را تصحیح کرده است ...بخش دوم متضمن هشت سخنرانی استاد مطهری درباره سیره نبوی است. در بخش سوم با (ضمیمه) یک سخنرانی، همچنین ترجمه صد سخن از پیامبر اسلام صلى الله عليه وآله وسلم گردآمده است». عناوین کتاب عبارتند از: -

کتاب المنتقى من كتاب سنن النبي صلى الله عليه و آله خلاصه و برگزیده ای از کتاب سُنَنُ النّبی، کتابی درباره آداب و سنّت پیامبر (ص) نوشته فیلسوف و مفسر شیعه علامه محمد حسین طباطبایی می باشد. علامه طباطبایی با الهام از آیه «لَقَد کانَ لَکُم فی رَسولِ اللهِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ؛ همانا در رسول خدا (ص) اسوه ای نیکو برای شما است» کوشیده است کلیاتی از اخلاق و سیر و سلوک و رفتار پیامبر اکرم(ص) و آنچه «سنّت پیامبر» نامیده می‌شود، به بیان آورد. اصل کتاب شامل ۲۱ باب و ۴۱۱ حدیث است و ملحقات آن در ۲۳ باب و ۵۰۷ حدیث و به طور کلی شامل ۹۱۸ حدیث در موضوع آداب و سنن و رفتار پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله گرد آمده است. بیست و یک باب این کتاب عبارت‌اند از: - باب اول: شمائل پیامبر (ص) - باب دوم: آداب معاشرت پیامبر (ص) - باب سوم: آداب نظافت و احکام زینت پیامبر (ص) - باب چهارم: آداب سفر پیامبر (ص) - باب پنجم: آداب پوشیدنی های پیامبر (ص) - باب ششم: آداب مسکن پیامبر (ص) - باب هفتم: آداب خوابیدن و بستر پیامبر (ص) - باب هشتم: آداب زناشویی و تربیت فرزند پیامبر (ص) - باب نهم: آداب غذاها و آشامیدنی ها و آداب سفر پیامبر (ص) - باب دهم: آداب خلوت‌های پیامبر (ص) - باب یازدهم: آداب مردگان - باب دوازدهم: آداب معالجه و مداوا - باب سیزدهم: آداب مسواک زدن - باب چهاردهم: آداب وضو گرفتن - باب پانزدهم: آداب غسل کردن - باب شانزدهم: آداب نماز - باب هفدهم: آداب روزه - باب هجدهم: آداب اعتکاف - باب نوزدهم: آداب صدقه - باب بیستم: آداب قرائت قرآن کریم - باب بیست و یکم: آداب دعا و ذکر تعدادی دعا و اذکار - ملحقات آداب جمع، ملحقات متفرقه، ملحقات شمائل پیامبر

كامل البهائي تعریب کتاب «كامل بهائی» اثر عمادالدین طبری (متوفی 675ق) است که به قلم محمد شعاع فاخر، از فارسی به عربی ترجمه شده است. در ابتدای کتاب، دو مقدمه از مترجم و محدث قمی افزوده شده است. در مقدمه مترجم، ابتدا شرح حال مختصری از نویسنده ارائه و سپس، توضیح کوتاهی پیرامون کتاب ذکر شده است. مترجم به این نکته اشاره دارد که در اصل کتاب، با اشتباهات لغوی، تاریخی و حتی کلامی فراوانی مواجه شده و پس از تحقیق و تفحص بسیار، به تصحیح آن پرداخته است ازجمله اشکالاتی که مترجم به اصل فارسی کتاب گرفته، آن است که چرا کتاب مورد تحقیق صحیح قرار نگرفته و ناشر، به نسخه‌ای که در طبع بدان اعتماد نموده، اشاره نکرده است؟ در مقدمه دوم نیز شرح حال مختصری از مؤلف ارائه و به آثار او، اشاره شده است. مطالب اصل کتاب دو مجلد در یک جلد سامان گرفته؛ اما مترجم، آن‌را در دو جلد تنظیم کرده است. ازجمله ویژگی‌های این ترجمه، علاوه بر سعی مترجم بر حفظ اصل رعایت امانت در ترجمه و به‌کارگیری عبارات مناسب و تا حدی مسجع، شیوایی و رسایی متن است، به‌گونه‌ای که تا حد امکان، از واژه‌ها و عبارات ثقیل و سنگین در آن استفاده نشده است. به‌منظور آشنایی با نوع ترجمه و مقدار توانایی مترجم، بخشی از متن فارسی به همراه ترجمه عربی آن، نقل می‌شود: «باب یازدهم؛ برپایی سقیفه: چون رسول(ص) را دفن کردند و خبر مرگ او در دیار عرب فاش شد و رؤسا و امراء و فقرا و قبائل عرب روی به تعزیت رسول نهادند و روزبه‌روز می‌آمدند و بنوهاشم به عزا مشغول شدند، صحابه چنان مصلحت دیدند که فرصت نگهدارند و گفتند که کار خلافت به زودی بباید ساخت یمکن که اگر بنوهاشم از عزا فارغ شوند این کار بر ما تمام نشود». «الباب الحادی عشر؛ فی بناء السقیفه: و لمّا انتشر خبر وفاة النبيّ(ص) في الأطراف و الأكناف من ديار العرب، أقبل الرؤساء و الأمراء و قبال العرب للعزاء بوفاة النبيّ(ص) و صاروا يتقاطرون على المدينة يعزّون بني هاشم، و كانوا مشغولين بإقامة العزاء عليه، فاغتنم الصحابة انشغالهم بالعزاء فرصة و قالوا: إذا فرغوا من العزاء فإنّ الأمر لا يتمّ لنا حتما، و ينبغي أن نسارع إلى اهتبال الفرصة لئلّا تضيع من أيدينا»

دفتر سوم أجوبة الشبهات الكلامية، تعریب شده کتابی است که با زبان فارسی به بررسی شبهات مطرح در خصوص شخصیت پیامبر اسلام می‌پردازد. این کتاب اثر محمد حسن قدردان قراملکی است. در معرفی این کتاب آمده است: «تحلیل شخصیت پیامبر اسلام ، با رویكرد كلامی و تاریخی می‌باشد كه با هدف پاسخ‌گویی به انتقادها و شبهات واردشده در راستای تخریب چهره پیامبر اكرم، در دو بخش تدوین یافته است. بخش اول، رویكرد كلامی ـ فلسفی به تحلیل شبهات دارد و به هفت فصل تقسیم می‌شود. امی‌بودن پیامبر، علم غیب، معجزات و عصمت، ازجمله مباحث این بخش است. در بخش دوم، شبهات مربوط به شخصیت و اخلاق فردی و اجتماعی پیامبر پاسخ داده شده است. رویكرد عمده این تحقیق، كلامی ـ تاریخی است و در مواردی، از رویكرد عرفانی و فلسفی نیز استفاده شده است. در كتاب، به یك‌صد شبهه پیرامون موضوع بحث، پاسخ داده شده است»

اگر بخواهیم در میان انبوه احادیث نبوی روایت شده، متواترات را فهرست کنیم، بی شک حدیث ثقلین در شمار صدر نشین ها و در کنار غدیر و کسا و منزلت و یوم الدار و ... جای خواهد گرفت. به نقل فریقین، رسول گرامی خاتم (صلی الله علیه و آله) در مناسبت های چند، به ویژه در روزهای پایانی عمر شریف خود، چنین فرموده اند: «إنّی تارکٌ فیکم الثقلین: کتابَ اللهِ و عترِتی اهلَ بیتی». این سخن که اهمیّت و هم سنگی خاندان رسالت را در کنار کتاب گران ارج خدا ( قرآن ناطق و قرآن صامت ) یاد آور است ـ در چنان جایگاهی از ارجمندی بوده است که کتاب های گوناگونی درباره آن به نگارش آمده است. کتاب الله و أهلُ البیت فی حدیثِ الثقلَینِ من الصِّحاح و السُّنن و المسانید ... من مصادر أهل السٌّنّة عنوان تازه ترین اثر جامع تحقیقی است که در این زمینه منتشر شده است. لجنة التحقیق فی مسأله الإمامة از مدرسة الإمام باقرالعلوم (علیه السلام) در قم عرضه کنندۀ این اثر در 592 ( الف – و+ 572 ) صفحه در یک مجلد است و ناشر آن دلیل ما، این نخستین چاپ را به شمارگان 2000 نسخه در 1422 ق با کیفیت تجلید خوب عرضه کرده است. ویژگی این تحقیق، آن است که در آن حدود 600 متن از میان 160 مأخذ - در فهرست 180 نام آمده - بررسی و تنظیم شده است که با واژه ها و عبارات گوناگون، همتایی دو یادگار نبوی را بیان می دارد.1 این متن ها از سه زاویه دسته بندی شده اند: 1- سند؛ 2- موقعیت صدور؛ 3- محتوای متن. به سخن دیگر، اسناد گونه گون و مناسبت های مختلف و عبارت های متنوع در نقل های حدیث استقراء و استقصا گردیده است. الف) سند هر نقل همراه آن، لفظ به لفظ از مأخذ بازنویسی شده است، امّا نه جداگانه. توضیح اینکه هر یک از احادیث با این شیوه دیده می شود: شمارۀ ترتیب ( از 1تا 587 ) ـ نام مشهور مؤلّف کتاب مأخذ ـ سند حدیث ( مطابق نسخة مبنا) ـ متن حدیث -که در آن، بخش مورد نظر با حروف سیاه متمایز است؛ شمارۀ ارجاع - که به پاورقی حاوی نام مأخذ و شمارۀ مجلّد و صفحه و گاه شمارۀ حدیث راهنمایی می کند. ب) بخش نخست کتاب (ظروفُ حدیثِ الثّقَلَین شامل سه باب) یاد کرد متن های تاریخی و حدیثی است که جا، روز، ساعت بیان، سخن و موقعیت و حالت پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله )را به هنگام آن نشان می دهد. برای نمونه، براساس آمار کتاب، سه نقطۀ مکۀ مکرمه ( زمزم، عرفات، مسجد خیف) شنوندۀ این توصیۀ جاودان رسول گرامی بوده اند و نیمه روز 18 ذی الحجه سال 10 یکی از زمان ها. از حالات آن حضرت نیز سوار بر شتر بودن و هم در بستر بیماری گزارش شده است. ج) حجم عمدۀ کتاب ( مُحتوَی حدیثِ الثَّقَلین ) انبوه دسته بندی شدۀ متن است در 4 باب زیر: 1- ماوَرَد فی متن الحدیث بشأنِ الکتاب و العترة معاً ( شامل 6 فصل، از جمله: ما ورد من فعلِ النبیِّ ( صلی الله علیه و آله )بالثقلین فی حدیث الثقلین و ...) 2- ماوردَ فی حدیث الثقلن بشأن الکتاب العزیز ( شامل 4 فصل، از جمله: أوصاف القرآن و ...) 3- ماورد فی حدیث الثقلین بشأن العترة (شامل 4 فصل از جمله: العترة فی تعابیر الحدیث و ...) 4- ماورد فی حدیث الثقلین بشأن علیّ (علیه السلام) ( شامل 6 فصل ، از جمله: ماورد من فعلِ النبیَّ ( صلی الله علیه و آله ) بشأن علیٍّ (علیه السلام) فی حدیثِ الثقلین و ...) باب های 4 گانه هر یک شامل فصل هایی است پرشاخه ( که نخستین هر کدام یاد شد). برای نمونه، واپسین فصل باب سوم ( ثمرة اتباع العترة فی حدیث الثقلین ) دو شاخه «الثَّمرة الأولی: النجاة » و« الثّمرة الثانیة: الاعتصام بملازَمَتهِم من الهَلکة و الضلال » را دارا است. روشن است که این دسته بندی پس از جمع آوری انبوه اسناد و متون سامان گرفته است. گفتنی است که اگر یک سند، به مناسبت هایی، بیش از یک جا در این دسته بندی جای می گیرد، متن کامل و شمارۀ آن تنها یک بار آمده و در دیگر جاها از ارجاع استفاده شده است. در این جا، به تیمن، متن یکی از روایات گوناگون این حدیث شریف، به گزارش یکی از مخالفان سرسخت شیعه، فخرالدین رازی، نقل می شود: «*انّی تارکٌ فیکُم ما ان تمسَّکتمُ به لَن تضِّلوا: کتابَ الله و عترتی». با پاس داشت تلاش ستایش انگیز گردآورندگان این مجموعۀ نفیس، پژوهشگران فرهنگ شیعی را به بهره گیری از این اثر مفید دعوت می کنیم.