مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این اثر به طرح و معرفی مفهوم ریا و مفاهیم مرتبط با آن در ارتباطات اجتماعی از منظری دینی می پردازد و از آن به مثابه یک پدیده مهم فرهنگی در ایران پس از اسلام نام می برد، از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق علیه السلام منتشر شده و در اختیار علاقه مندان مطالعات موضوع محور در زمینه مباحث مختلف علوم اجتماعی بر اساس مبانی اسلامی قرار گرفته است. یکی از ارزش های کلیدی که هر جامعه ای به آن نیاز اساسی دارد و بدون آن نمی تواند به حیات خود ادامه دهد اعتماد اجتماعی است. به عبارت دیگر سرمایه اجتماعی در جامعه ای بیشتر است که اعتماد اجتماعی در آن بیشتر باشد. در این راستا بدون شک یکی از عناصر اصلی در شکل گیری اعتماد اجتماعی راست گویی و عدم ریاکاری است. دروغ گویی و ریاکاری اگر چه مفاهیم یکسانی نیستند ولی از لحاظ اثر ارتباطی در سطح جامعه، نوعی ارتباط میان این دو وجود دارد؛ یعنی آثار هر دو بر اعتماد اجتماعی ویرانگر خواهد بود که در این کتاب به تبعات مختلف و مخرب آن در سطح ارتباطات اجتماعی پرداخته شده است. مسئله «ریا» که پیامدهای ناخوشایند گسترده و مختل کننده ای در سطوح مختلف ارتباطات اجتماعی دارد، به مثابه یک پدیده مهم فرهنگی در ایران پس از اسلام، گاه چنان مسئله برجسته ای بوده که به یک مضمون اصلی در ادبیات منثور و منظوم ایران تبدیل شده است. از این رو ضروری بود که به طور موضوعی به مفهوم «ریا» به مثابه یکی از حوزه های ارتباطات اجتماعی از منظر اسلامی پرداخته شود. به عبارت دیگر این کتاب کوششی است مقدماتی در جهت تولید و ترویج ادبیات بومی و برگرفته از منابع دینی که در آن یکی از مفاهیم مربوط به حوزه ارتباطات و به طور خاص، ارتباطات انسانی یعنی مفهوم «ریا» مورد مداقه قرار گرفته است تا در کنار تلاش ها و اقدامات ارزنده دیگری که در این خصوص انجام شده اند و خواهند شد، زمینه بسط دانش ارتباطات در ایران را فراهم کنند. در این کتاب، پدیده ریا به مثابه نوعی رفتار ارتباطی-اجتماعی، از منظر برخی منابع دینی اسلامی و غیر اسلامی و نیز شماری از آثار ادیبان نامدار ایران و جهان، مطالعه و نیز این پدیده مذموم، بر اساس برخی نظریات علوم اجتماعی، به مثابه کنشی خود خواهانه، غیر زایا، عقیم، آسیب زا و در تضاد با رشد جامعه، تحلیل شده است.در مفهوم ارتباطی، ریا زبانی است که فرد در موقعیت های متفاوت (آشکار و پنهان) به کار می گیرد که به رفتارهای کلامی و غیر کلامی متعارضی منجر می گردد. کتاب «ریا در ارتباطات اجتماعی» در دو بخش و پنج فصل تنظیم و تدوین شده است. نگارندگان در بخش اول که بخش مقدماتی کتاب حاضر محسوب می شود به بیان مفاهیم پایه ای در علوم اجتماعی اسلامی می پردازند که شامل دو فصل است. فصل اول سخن از رابطه علم تجربی (اجتماعی) و علم دینی از منظر معرفت شناسی به میان می آید و فصل دوم به ارائه مدل پویای رشد علمی و مفروضات آن می پردازد. در بخش دوم این کتاب، نگارندگان در سه فصل به تبیین ابعاد دینی، ادبی و اجتماعی ریا از منظر ادیان توحیدی و ادیبان ایران و جهان می پردازند که فصل آخر آن در بردارنده ابعاد و وجوه مختلف ارتباطی و اجتماعی این پدیده مذموم است. هدف این کتاب ، تلاش برای تبیین مفهوم «ریا» که از موانع ارتباطات انسانی اثر بخش و مطلوب در جامعه به شمار می آید، به دور از اطناب و تفاصیل ممل است که این مهم با رجوع به منابع ادبی و دینی از جمله قرآن کریم، تفاسیر قرآن و نیز کتب حدیث انجام شده است.

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود.) در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)، باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است. برخی از عناوین و موضوعاتی که در این جلد به آن پرداخته شده است عبارتند از: تتمة کتاب الایمان و الکفر، تتمة ابواب مکارم الاخلاق، الغنی و الکفاف، ترک الراحة، الحزن، ابواب الکفر و مساوی الاخلاق و...

هدف ما در این تحقیق آن است که با ارائه تعاریف سعادت از دیدگاه سه حکیم یونانی و برخی از حکمای مسلمان که رویکرد اخلاقی آنها فلسفی است، نشان دهیم که جوهره و خمیر مایه اصلی تعاریف اندیشمندان مسلمان، برگرفته از نظریات حکمای قدیم یونان است، آنگاه به این پرسش بپردازیم که آیا این اقتباس با جوهره و مبانی و اهداف اخلاق اسلامی سازگار است یا خیر؟ مهم ترین یافته این پژوهش آن است که گرچه بسیاری از اصول اخذ شده مباینتی با اخلاق اسلامی ندارد، اما اخلاق یونانی به دلیل تهی بودن از خدامحوری و اعتقاد به معاد فاقد توانمندی لازم برای انگیزش و تغییر اخلاقی است.

معرفی کتاب محور اصلی بیست و هشت درس این کتاب، شرح و توضیح مبسوط حدیثی گرانبها از امام صادق(علیه السلام)، خطاب به عبدالله بن جندب است. آن حضرت در این حدیث به بسیاری از مباحث و موضوعات اخلاقی اشاره فرموده اند. هر یک از مطالب این کتاب گنجی گران قدر، توشه ای تمام ناشدنی، و پرتوی درخشان برای ره جویان صادق است. موضوعاتی چون دوستان واقعی اهل بیت(علیهم السلام) با اشاره به ویژگی های آنان، شرح چگونگی نگاه مؤمن به دنیا، نشانه های ایمان واقعی و علامت های مؤمن حقیقی، توضیح ثمرات استقامت در دین، بیان مفهوم خوف و رجا، اشاره به دام های شیطان، شرح نماز مقبول و راه های رسیدن به جوار الهی و نیز توضیح و بیان نشانه های شیعه واقعی از منظر امام صادق(ع) از جمله مباحثی است که در این کتاب به آن ها اشاره شده است.

برای کسانی که در آغاز مسیر خودسازی گام برمی دارند و حتی برای کسانی که می پندارند مدّت هاست در این وادی مشغولند دو آفت بسیار خطرناک وجود دارد که هر لحظه ممکن است سالک را به هلاکت برساند، یکی عجب و دیگری ریا. حساسیت بسیار بالای این دو آفت از این جهت است که در بسیاری از مواقع خود شخص ریاکار و معجب هم ملتفت نیست که گرفتار این دو خصیصه در اعمال و رفتارش می باشد و ای بسا که با تلبیسات نفس و شیطان حتی خود را در کمال اخلاص و تواضع هم در نظر داشته باشد، چرا که مکاید نفس و شیطان بسیار ظریف و پنهان و صراط حق بسیار باریک است و تشخیص راه از بی راهه در این مسیر نیاز قطعی به راهنمایی دارد که راه را قبلاً طی کرده و از خطراتش کاملاً آگاه است. نویسنده ی اثر خود از زحمتکشان طریق تزکیه است و سال ها از خرمن بزرگانی چون آیت الحق مرحوم میرزا علی آقای قاضی، عارف مجذوب جناب آیت الله انصاری همدانی، عالم ربانی جناب سید جمال گلپایگانی و حضرت امام خمینی رحمت الله علیهم اجمعین خوشه های معرفت چیده است و چکیده از مهمترین مباحثی کاربردی در این خصوص را به زبانی ساده و روان در این رساله ی ارزشمند بیان داشته. در قسمت هایی از کتاب مطالبی از حضرت امام خمینی رحمت الله علیه عیناً نقل شده است و در هر یک از دو فصل کتاب تمام مطالب مهمی را که سالک راه حق نیاز دارد تا در خصوص مباحث بسیار حساس عجب و ریا بداند بیان شده. خواننده با مطالعه کتاب در می یابد که چه بسیار حالاتی که گمان نمی کرده که ریشه در عجب و ریا داشته باشد اما در حقیقت شعبه ای از شعبات آن دو رذیله بوده، یکی از زیباترین و کاربردی ترین مباحث در فصل ریا، بحث تفاوت عمل ریایی و ترس از ریایی شدن عمل است که حقیقتا مبحثی بسیار مهم و مبتلابه و مفید است، از دیگر مطالب این فصل مواردیست که شخص مجاز به انجام علنی عبادت می باشد، مطالبی هم پیرامون مراتب و درجات ریا و انواع آن بیان شده، در فصل دوم هم به ذکر پیامدهای عجب و ریشه های پیدایش آن مفصلاً بحث شده است. در پایان هر فصل هم راهکارهای نظری و عملی درمان این دو آفت نیز به خوبی تبیین شده، مطالعه ی این کتاب مفید و ارزشمند و کاربردی که یک دوره ی اجمالی از معرفت نفس نیز محسوب می شود و مشحون از آیات و روایات است را به تمام جوانان طالب سلوک الی الله توصیه می کنیم

کتاب" المهلکات الکبری: الغضب‌ - الحقد - الحسد - الریا‌ء‌ - الکبر - الجا‌ه‌ - العجب‌ - الغرور" درباره این آفات و رذایل اخلاقی کشنده بحث می کند که یک کتاب بسیار اموزنده ، اخلاقی و تاثیر گذار است و کمک بسیار خوبی است برای کسانی که می خواهند از شر این مرض های کشنده راحت بشوند.

محتوای جلد دوم درباره ایمان و کفر و ذنوب می باشد.

کتاب ارزشمند الحقائق في محاسن الأخلاق؛ قرة العيون في المعارف و الحكم و يليه مصباح الأنظار اثر ملا محسن فيض كاشانى، با تحقيق محسن عقيل و به كوشش ابراهيم ميانجى، مجموعه‌اى است فراهم شده از سه كتاب پيرامون علم اخلاق و عقايد به زبان عربى است. كتاب مشتمل بر مقدمه مختصرى از محقق و سه كتاب است: «الحقائق» در شش مقاله و هر مقاله در ضمن ابواب و فصولى مطرح شده است. «قرة العيون» در دوازده مقاله و هر مقاله در پنج عنوان تنظيم شده است. هر كدام از دو كتاب مذكور مشتمل بر مقدمه و خاتمه است. «مصباح الأنظار» مشتمل بر سه بخش است.

درسنامه اخلاق برای طلاب پایه چهارم کتاب حاضر، اخلاق (۴)، به منوظر تدریس بر پایه چهارم سطح یک حوزه تدوین شده است، همچنان که در آغاز اخلاق (۳)، گذشت، اخلاق (۴) دفتر دوم از گزیده آثار اخلاقی امام خمینی قدس سرّه، و خلاصه شرح اربعین ایشان است. چگونگی آثار اخلاقی امام و گزینش مرکز متون به تفصیل در مقدمه اخلاق (۳) بیان شده است.