مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

جان دیویی قصد داشت تا بر اساس نظریۀ تکاملی داروین، نحوۀ نگرش ما را نسبت به جهان پیرامونمان متحول سازد. او در روزهای پیشامدرن برای رسیدن به وعدۀ مدرنیته که همانا ترقی و پیشرفت در تمام زمینه‌ها بود تلاش می‌کرد. دیویی نه‌تنها چنین مرحله و گذاری را پیش‌بینی نمود بلکه راه و روش عبور از آن را نیز مورد مطالعه قرار داد. در این مقاله از سال‌هایی که دیویی یک مسیحی پر شور بود آغاز کرده ایم و به زمانی‌که او مجذوب علوم تکاملی گشت و با رویکردی عقل‌گرایانه به بسط نظریۀ «تجربۀ» خود رسید، پرداخته‌ایم. طبق رویکرد طبیعت‌گرایانۀ دیویی به انسان، ما با تجربه‌های دینی روبرو هستیم که در فرایند تکاملی، پاسخی به نیازهای اولیۀ انسان بوده و در بستر فرهنگ‌های مختلف در قالب ادیان متفاوتی ظاهر شده‌اند. تجربۀ‌دینی مدنظر دیویی، همان آرزوها و رؤیاهای شخصی انسان است. خدا، آخرت، دین و امور فراطبیعی از این جنس بوده و زادۀ تبادل و سازگاری-های انسان با محیط‌زیست او می‌‌باشند. پس سخنی از عوالم دیگر و جهان‌هایی با سطح‌های مختلف و یا جهان‌هایی موازی که جدیداً بر‌اساس فرضیه‌های علمی مطرح شده نیست. معنویت، دین و اخلاق، همگی طبیعی، تجربی، واقعی و البته با‌ارزش هستند. دیویی انسان را به‌عنوان یک ارگانیزم در بین میلیون‌ها‌ جاندار دیگر و در پیوند و پیوستگی با آن‌ها در‌نظر می‌گیرد و به کاربرد و کارکرد تجربه‌های دینی در زندگی روزمره می‌پردازد.

از زمانی که داروین کتاب منشأ انواع را در سال ۱۸۵۹ منتشر کرد، بحث‌های پرچالش درباره این کتاب، تا امروز ادامه دارد و چالش تند و تیز بین خداباوران، ایتئیست‌ها و زیست‌شناسان همچنان ادامه دارد. نسبت خدا با تکامل داروینی، منحصر به بحث‌های آکادمیک و دانشگاهی نیست بلکه بحثی اجتماعی است که در رسانه‌های عمومی نیز نفوذ پیدا کرده است. مثلا در دادگاه‌های آمریکا درباره این بحث می‌شود که آیا تکامل داروینی اجازه تدریس دارد و یا باید ایده آفرینش گرایی را تدریس کرد و دعواهای مختلفی در ایالت‌های مختلف آمریکا صورت گرفته است. جامعه آمریکا را مثال زدم چون آمریکا جامعه متدینی است اما در مجامع عمومی و علمی در اروپا، تکامل داروینی غالب است. واکنش به کتاب منشأ انواع، منحصر در خداباوران، ایتئیست‌ها و زیست‌شناسان نبوده است و امروزه می‌بینیم که فرایند تکاملی، تقریباً همه حوزه‌ها را در بر گرفته و به مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، سینما و … پیوند خورده است و ما شاهد تفسیرهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، سینمایی و.. از تکامل داروینی هستیم. بنابراین تکامل داروینی فراتر از بحث ارگانیسم حیات است و از این جهت، پربارترین علم طبیعی پس از دوره جدید بوده است و حتی به عقیده من، پربارتر از فیزیک بوده است و شواهد زیادی برای این مدعا وجود دارد. برای مخاطبان آگاه و اهل علم که شنونده صوت این کلاس‌ها هستند، توصیه می‌کنم که به شکل منظم از مباحث استفاده کنند. اگر در خلال این مباحث، مواردی را شنیدید که با برداشت‌های ذهنی شما و انتظارات و پیش‌زمینه‌های مطالعاتی شما در تعارض بود، تعجب نکنید و اجازه دهید کلاس تعهد خود را نسبت به موضوع، انجام دهد. به این معنا که باید بحث‌های روز دنیا در حوزه تکامل داروینی را مطرح کنیم بدون اینکه گرایش دینی را در طرح مباحث، مدخلیت دهیم. روال ما در کلاس حاضر این است که قبل از ورود به تفسیر یک نظریه علمی و تبلیغ گرایش دینی، آن نظریه علمی را بدون تعصب و پیش‌داوری مطرح کنیم، آنگاه در جلسه نهایی راه‌حل‌هایی برای تعارض‌های پیش‌آمده، ارائه دهیم. همچنین مخاطبان گرامی در نظر داشته باشند که این کلاس، جمع‌بندی نهایی از نسبت نظریه تکامل داروینی با خداباوری، ارائه نمی‌دهد و این به عهده مخاطبان است و هدف ما آشنایی علاقه‌مندان، با بحث‌های روز دنیا در این حوزه است.

کتاب حاضر درباره نیچه و نظرات او می باشد. نظریه قدرت از نظر نیچه عنوان اصلی کتاب می باشد که به تحلیل نظرات ایشان می پردازد که از نظر نیچه قدرت برای حاکمان است و رحمتی هم برای ضعفا نیست... مولف کتاب نیچه را پیامبر قدرت می خواند...

این درسگفتار درباب دین پژوهی، منشاء و خاستگاه دین، تعارض علم و دین، اعتقاد به روح، جاودانگی، نظریات یونگ، فروید، داروین، مارکس و... است.