مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

‫مسئله اثبات وجود خداوند دغدغهاي است که در ضمير انسانها وجود داشته و با سپري شدن زمان، موجب به وجود آمدن نحلهها و مکاتب گوناگون شده است. عدهاي از وجود خداوند دفاع کرده و گروهي نيز عليه آن مطالبي بيان کردهاند. ابنسينا و لايبنيتس از جمله فيلسوفان موحد هستند که با توجه به مباني فلسفي خود، براهين متعددي را براي اثبات وجود خداوند اقامه کردهاند. از جمله براهيني که ابن سينا بيان کرده، برهان صديقين است. وي در اين برهان از طريق تحليل وجود، وجود واجب را ثابت نموده است که در واقع، خود واجب دليل خودش قرار گرفته است. برهان ديگر، برهان امکان و وجوب است که در آن از طريق ممکن و وجود مخلوقات، وجود خداوند را ثابت کرده است. همچنين از طريق برهان حرکت و برهان وسط و طرف، وجود واجب را ثابت نموده است. مهمترين آنها برهان صديقين و امکان و وجوب است. لايبنيتس نيز دلايل متعددي براي اثبات وجود خداوند اقامه کرده است. از جمله آنها برهان وجودي است که در آن از طريق مفهوم وجود، وجود خداوند را ثابت کرده است. برهان ديگر، برهان جهان شناختي است که از طريق وجود مخلوقات و وجود ممکن، وجود خداوند را ثابت کرده است؛ به اين معني که وجود هر يک از ممکنات نيازمند تبيين چيزي خارج از وجود خودشان است و آن خداوند است. همچنين از طريق برهان حقايق ازلي و برهان هماهنگي، وجود خداوند را ثابت کرده است. به نظر ميرسد، مهمترين آنها برهان وجودي و برهان جهان شناختي است. بين برهان وجود شناختي ابنسينا و لايبنيتس شباهتي وجود ندارد؛ مگر در موارد اندک و جزئي؛ زيرا منظور ابنسينا از وجود، مصداق آن است؛ بر خلاف لايبنيتس که مقصود وي از وجود، مفهوم وجود است. اما در برهان امکان ابنسينا و برهان جهان شناختي لايبنيتس، از سويي در هر دو از وجود ممکنات براي اثبات واجب استفاده شده است و از سوي ديگر، لايبنيتس براي اثبات برهان خود از تجربه مدد ميجويد؛ اما ابنسينا براي اثبات آن از تجربه بهره نميبرد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مواضع کلامي امام صادق‌ در برابر زنادقه، اثبات وجود خدا، توحيد و برخي صفات الهي

نویسنده:

‫اسحاق جوادي

نوع منبع :

رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی

وضعیت نشر :

‫قم : ‫مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، معاونت پژوهشي، دفتر تبليغات اسلامي,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

توحید صفاتی , توحید نظری , امام صادق (ع) , صفات خدا , اثبات وجود خدا , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , توحید صفاتی(فلسفه))

چکیده :

‫شکل‌گيري و گسترش مکاتب کلامي گوناگون در زمان امام صادق‌(، اهميت مواضع اعتقادي آن حضرت را در اثبات عقايد شيعه، آشکار مي‌سازد. در دوران امام صادق‌( دشمنان اسلام و مخالفان مذهبي با کمال آزادي و صراحت، عقايد و انتقادهاي خود را درباره اصول و فروع اسلام بيان مي‌کردند؛ آن حضرت نيز با کمال متانت، صبوري و بردباري، ادعاها و دلايل آن‌ها را گوش مي‌کرد، و با ظرافت و برخورد حکيمانه، از طريق تشکيل محافل علمي و مناظره، با استفاده از دلايل و مباني آن‌ها، ادعاي ايشان را باطل نموده و اعتقادات اسلامي را اثبات مي‌کرد. عدم امکان رويت خدا، مهم‌ترين دليل انکار وجود او از سوي زنادقه و دهريون بود. امام صادق‌( نيز رؤيت خدا به‌وسيله حواس پنج‌گانه را نفي مي‌کرد، اما تأکيد مي‌کرد که حس، توانايي درک بسياري از امور را ندارد ولي ما آن‌ها را انکار نمي‌کنيم. براي اثبات وجود خدا، دلايل بسياري مي‌توان ارايه کرد که هر عقل سليمي آن‌ها را مي‌پذيرد؛ خداشناسي از راه قلب و فطرت، برهان عمومي نظم، برهان حدوث، و برهان هدايت، دلايلي هستند که از سوي امام صادق‌( براي اثبات واجب الوجود بالذات ارايه شده است. اما مشکل دهريون و زنديق‌ها، فقدان دليل نبوده است، بلکه بر اساس فرمايش امام صادق‌( جهل و ناداني، و خصوصاً گناه، آن‌ها را به وادي انکار مي‌کشاند. آن حضرت در برابر زنادقه که معتقد به دو مبدأ بودند، به گواهي فطرت و شعور دروني انسان بر يکتايي خدا استدلال مي‌کرد. برهان تمانع، برهان فرجه، و هماهنگي و پيوستگي جهان، از دلايل ديگر امام‌( در مسأله توحيد است. قدرت خداوند نيز بر اساس فرمايش امام صادق‌(، اگرچه مطلق است اما تنها به اموري تعلق مي‌گيرد که محال ذاتي نباشد؛ زيرا امور محال قابليت تعلق قدرت الهي را ندارد. زنادقه، حکمت الهي را نيز با استناد به وجود شر در عالم، نفي مي‌کردند، که امام اين مسأله را ناشي از جهل آن‌ها به حکمت چيزهايي مي‌داند که شر، بلا يا مصيبت پنداشته مي‌شوند.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

آیا براهین اثبات وجود خدای سبحان، به ابطال دور و تسلسل وابسته است؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی

پاسخ تفصیلی:

اثبات مبدأ هستي به ابطال دور و تسلسل نيازي ندارد، چون موجود محدود، عين ربط و فقر است و تحقّق رابط بدون مستقل كه قيّم اوست، امكان‌پذير نيست؛ يعني بر اساس امكان فقري، نخست موجود مستقل و نامحدود ثابت مي‌شود، سپس بطلان دور و تسلسل معلوم مي‌گردد؛ به گونه بیشتر ...

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اثبات وجود خدا , اثبات وجود خدا , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , براهین اثبات واجب(حکمت نظری)

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

عبدالله جوادی آملی

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

برهان «واقعیت» بر هستی خداوند تقریر، حل شبهات و نکات

نویسنده:

حسین عشاقی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

براهین خداشناسی , اثبات وجود خدا , برهان صدیقین , فلسفه دین , برهان واقعیت

کلیدواژه‌های فرعی :

واقعیت منحاز , اصالت وجود , واجب تعالی (اسماء ذات) , ضرورت جمله , ضرورت شئ , وجوب ذاتی(احکام هویت غیبی عرفان نظری) , اصل امتناع تناقض , سفسطه(اصطلاح وابسته) , واقعیت لابشرطی , قضایای ثبوتی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

یکی از برهان‌های اثبات وجود خداوند‏، برهانی است که مرحوم علامه طباطبایی به سبک برهان‌های صدیقین اقامه کرده است‏، چون حد وسط این برهان، مطلق «واقعیت» بود، با عنوان برهان «واقعیت» بر وجود خداوند شهرت یافت. برهان قویم علامه در عین استحکام و قوّت‏، در دوره‌های اخیر به‌دلیل تقریرهای خام برخی ناظران از برهان‏، با اشکال‌هایی مواجه شده است که همه مردودند؛ در مقالۀ زیر این برهان را با کمک بیانات علامه طباطبایی تقریر می‌کنیم و سپس به حل شبهات و بیان نکات مربوط به آن می‌پردازیم.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 213 تا 232

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اصول عقاید (توحید)

نویسنده:

محسن قرائتی

نوع منبع :

کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه قائمیه فهرست معرفی کتاب نسخه متنی قائمیه

وضعیت نشر :

تهران: مرکز فرهنگی درس هایی از قرآن,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

عقاید شیعه امامیه , 13. علم کلام

کلیدواژه‌های فرعی :

دین شناسی , اصول دین , 01. خداشناسی (کلام) , توحید (به لحاظ صفت) Divine unity (کلام) , جهان بینی , راه‌های خداشناسی , صفات الهی , فطرت(کلام) , توحید افعالی(کلام) , توحید ذاتی(کلام) , توحید صفاتی , توحید عبادی (کلام) , جهان بینی الهی , راه آیات الهی ( نشانه ) , شرک , هستی شناسی , کارکرد دین , خرافات مذهبی , اثبات وجود خدا , دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات , ضرورت دین , شبهات وهابیت بر علیه شیعه ,

کد کنگره:

ق 4‮الف 6 0831 5/211PB/

چکیده :

کتاب «اصول عقاید (توحید)» تالیف محسن قرائتی، به بررسی یکی از اصول پنج گانه مکتب شیعه یعنی مسئله توحید می پردازد. مؤلف در آغاز کتاب خود به صورت مختصر مباحثی پیرامون «دین» مطرح ساخته و به کارکرد دین، تحلیل های غلط از دین، خرافات در دین و سایر موضوعات دین شناسی اشاره می کند. وی پس از طرح مباحث موجزی در رابطه با جهان بینی و چگونگی شناخت هستی، به بحث از مسئله اصول دین و تشریح اصل اول (توحید) پرداخته و در ضمن این بحث نیز به تحقیق در موضوعاتی همچون فطرت، راه های خداشناسی، نشانه های خداشناسی، اقسام توحید، شرک و... می پردازد. همچنین مولف در پی موضوع شرک به انواع شبهاتی که از طرف وهابیون بر شیعه وارد گشته پاسخ می دهد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تقریرى نوین از برهان وجودى در فلسفه اسلامى

نویسنده:

حسینعلى شیدان شید، على شیروانى

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره),

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

توحید , الله , خداشناسی , اثبات وجود خدا , برهان وجودی , براهین خداشناسی , اثبات وجود خدا , اصطلاحنامه فلسفه , فلسفه‌ دین

کلیدواژه‌های فرعی :

توحید , برهان صدیقین (اثبات خدا) , حمل شایع صناعی (منطق) , وجوب وجود , رابطه مفهوم و مصداق , برهان جهان شناختی , حمل اولی ذاتی (منطق) , وجوب و امکان , محمول نبودن وجود , بداهت وجود خدا , انتقادات کانت به برهان وجودی , نظری بودن وجود خدا , امکان موجود بی نهایت کامل , فارابی و برهان وجودی , گزاره شرطی برهان آنسلم , صفت بودن وجود , تفکیک ذات از وجود ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , مرتضی مطهری , عبدالله جوادی آملی

چکیده :

برهان وجودى به آن دسته از براهین اثبات وجود خداوند مى گویند که در آنها به نحوى کاملاً پیشین، با تمسک به صرف مفهوم و بدون استناد به هیچ امر عینى، وجود خداوند اثبات شود. این نوع برهان را در مغرب زمین و الهیات مسیحى آنسلم قدیس (1033 یا 1034ـ1109م) مطرح ساخت و از آن زمان تاکنون مخالفان و طرف داران مهمى داشته است؛ اما در فلسفه و کلام اسلامى این نوع برهان جایگاه برجسته اى نداشته است؛ هرچند در عبارات گذشتگان و از همه پیش تر فارابى مى توان نشانه هایى از توجه به آن را مشاهده کرد. در عین حال در نیم قرن اخیر توجه به این نوع برهان رو به فزونى نهاده است؛ گروهى آن را پذیرفته و گروهى آن را نفى کرده اند. در این مقاله پس از بیان سیر اجمالى تطور این برهان در غرب، دیدگاه برخى از فیلسوفان مسلمان را درباره این برهان مطرح ساخته ایم و سپس با بازسازى برهان صدیقین علّامه طباطبائى، تقریرى جدید از برهان وجودى عرضه داشته ایم که از نقدهاى وارد بر برهان وجودى آنسلم با روایت هاى گوناگونش مصون است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 7 تا 32

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

جستاری در باب خداشناسی در آثار استاد شهید مطهری

نویسنده:

عباس نیکزاد

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدس سره,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

حدود عقل , برهان صدیقین , اثبات وجود خدا , فلسفه الهی , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , براهین توحید(حکمت نظری) , براهین اثبات واجب(حکمت نظری) , برهان نظم , برهان تمانع , درباره مرتضی مطهری

کلیدواژه‌های فرعی :

برهان حرکت , برهان صدیقین , برهان شیخ الرئیس , برهان تمانع , صرافت وجود , فطرت عقل , برهان فطرت در اثبات وجود خدا , فطرت دل , ضرورت ازلیه ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

مرتضی مطهری

چکیده :

در این مقاله بخش قابل توجهی از دیدگاه های شهید مطهری در باب خداشناسی مورد توجه، تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. موضوعاتی از قبیل، الف: حدود توانایی عقل در باب خداشناسی؛ ادلّه اثبات وجود خدا و ج: ادّله اثبات یگانگی خدا. نوشتار با رویکرد تحلیلی و بررسی آثار شهید علامه مطهری، به موضوع خداشناسی پرداخته است، این مقال صرفاً به توصیف، تبیین و تحلیل دیدگاه های علامه شهید نپرداخته، بلکه همراه آن نقد و بررسی نیز صورت داده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 91 تا 118

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ابن رشد و مسئله خداشناسی

نویسنده:

علیرضا اژدر

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه امام صادق (ع),

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

01. خداشناسی (کلام) , اثبات خدا , راه‌های خداشناسی , براهین خداشناسی , اثبات وجود خدا , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , اندیشه ابن رشد

کلیدواژه‌های فرعی :

ابن رشد , نقش عقل در معرفت الله , امکان معرفت خداوند , صفات الهی , عقاید اشاعره , اراده الهی , جسمیت الهی , حیات , راه کشف و شهود , علم الهی , قدرت الهی , عقاید حشویه , عقاید باطنیه ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

جمهور مردم از چه طریقی می‌توانند خدا را بشناسند؟ آنان چه تصوری از خدا باید داشته باشند؟ شرع مقدس چه راهی برای شناخت پروردگار ارائه داده است؟ قرآن چگونه به توصیف حق تعالی پرداخته است؟ این نوشتار در پی بررسی این سؤالات، از دیدگاه ابن‌رشد است. آنچه به آن رسیده، این است که از دیدگاه ابن‌رشد، بهترین راه شناخت خداوند برای عامه مردم راه محسوسات است. شرع مقدس نیز بر این راه تأکید کرده است. لذا دو برهان عنایت و اختراع، که از قرآن استخراج می‌شود، مهم‌ترین استدلال بر شناخت حق تعالی و صراط مستقیم الهی است؛ ‌تصور مردم از خداوند باید به گونه‌ای باشد که قرآن خداوند را توصیف کرده است؛ نه آن گونه که در براهین جدلی متکلمان ارائه شده است و از آنجا که عقل بشری نمی‌تواند کیفیت صفات خداوند را درک کند، نباید به مقایسۀ اوصاف حق تعالی و بشر پرداخت بلکه فقط آن گونه که قرآن توصیف کرده، باید با اوصاف حق تعالی آشنا شد؛‌ هرچند اهل برهان و راسخین در علم می‌توانند آیات الهی را تأویل کنند و بینشی فراتر از عامه مردم از دین داشته باشند؛ زیرا دین الهی تأویل‌پذیر است؛ اما نباید این گونه تأویلها برای عامة مردم بازگو شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 111 تا 135

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

من چطور با دلیل عقلی می توانم ثابت کنم و یقین کنم که خدا ازلی و ابدی است؟ شاید نباشد؟ شما از کجا می دونید خدا ازلی وابدی است؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ

پاسخ تفصیلی:

پاسخ : از جـمـله صـفـات ذاتی خداوند، (ازليّت) و (ابديّت) اوست. اين دو صفت به معناى آن اسـت كـه وجـود خـداوند، نه آغازی دارد و نه پايانی. گاهى اين دو صفت را تحت عنوان (سرمدى) نیز ذکر مى كنند. در اثبات ازلیت و ابدیت (سرمدی) خدا باید گفت: چون خداوند واج بیشتر ...

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

صفات خدا , اثبات وجود خدا , 13. علم کلام

کلیدواژه‌های فرعی :

ابدیت , قدم عالم , ازلیت , ازلیت الهی , ابدیت الهی , ازلیت الهی(فلسفه اسلامی) , ابدیت حق تعالی(الهیات بالمعنی الاخص) , ابدیت حق (احکام هویت غیبی عرفان نظری) , ازلیت حق( احکام هویت غیبی عرفان نظری) ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر