مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

«منتخب الانوار فى تاريخ الائمة الاطهار (ع)» رساله‌ اى كوتاه در زندگى چهارده معصوم است كه توسط يكى از محدثان شيعه امامى عصر غيبت محمد بن همام بن سهيل كاتب اسكافی تدوين شده است. رساله از 14 باب تشكيل شده كه هر يك به يكى از معصومان اختصاص دارد. البته باب 14 افزوده محقق كتاب است. در اين كتاب، به كلياتى درباره معصومان پرداخته شده و به اقتضاى كوتاه بودن آن، به همه مطالب نپرداخته و در واقع فقط احوال شخصى هر معصوم در آن ذكر شده است. مؤلف جز در چند مورد سلسله اسناد خود را بيان نكرده و به نظر نمى‌ رسد همه مطالب را از همان سند نقل كرده باشد بلكه بخشى از اخبار او بدون منبع و سند و به شكل نقل تاريخى آمده است.

کتاب «مقتل از مدینه تا مدینه» در زمینه مصائب وارده بر مولی الکونین حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و اهل بیت گرامی ایشان از هنگام خروج از مدینه تا بازگشت آن بزرگوران به شهر پیامبر می باشد که توسط آیت الله سید محمد جواد ذهنی تهرانی به رشته تحریر در آمده است. در کتاب حاضر، نویسنده تاریخ واقعه عاشورا را از حرکت امام حسین علیه السلام از مدینه و وقایع عاشورا و حرکت اسرای کربلا به کوفه و شام و بازگشت اهل بیت امام حسین علیه السلام به مدینه را با قلمی گویا به تحریر درآورده است. فهرست سرفصل های کتاب: فصل اول: تاریخ ولادت با سعادت امام حسین علیه السلام و وقایع مربوط به آن و احادیثى که در این باب وارد شده فصل دوم: فهرست ترجمه حال حضرت امام حسین علیه السلام فصل سوم: ذکر مناقب و فضائل و خصائص حضرت امام حسین علیه السلام فصل چهارم: چگونگى بیعت گرفتن معاویه از مردم براى یزید فصل پنجم: حرکت سید مظلومان علیه السلام از مدینه منوره به مکه معظمه فصل ششم: ترجمه مختصرى از احوالات جناب مسلم بن عقیل علیه السلام فصل هفتم: حرکت حضرت مسلم بن عقیل به جانب کوفه فصل هشتم: حرکت حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام از مکه معظمه به طرف عراق فصل نهم: رسیدن اردوى کیوان شکوه به زمین پر بلا یعنى کربلا و وقایع و حوادث در آن تا شب عاشورا فصل دهم: در توصیف شب عاشورا فصل یازدهم: وقایع هولناک شب یازدهم فصل دوازدهم:خروج لشگرکفرآئین عمرسعد ازکربلا وحرکت دادن اهل بیت پیغمبرصلى الله علیه وآله رابه کوفه خراب فصل سیزدهم: دفن ابدان طاهره شهدا علیهم السلام فصل چهاردهم: وارد شدن اهل بیت سیدالشهدا علیهم السلام به کوفه خراب فصل پانزدهم: فرستادن عبیدالله مخذول رؤس مطهر و اهل بیت امام علیهم السلام را از کوفه خراب به شام تار فصل شانزدهم: بازگشت اهل بیت علیهم السلام به مدینه طیبه

«محيط پيدايش اسلام»، سلسله گفتاري از شهيد آيت‌الله دكتر بهشتي است كه در آخرين شنبه هر ماه ميلادي در سال‌هاي 1345 ـ 1346(1966ـ1967) در مركز اسلامي هامبورگ در جمع عده‌اي از دانشجويان و علاقه‌مندان به مطالعات اسلامي ايراد گرديده و آخرين جلسه آن در تاريخ 6 آبان 1346 (28 اكتبر 1967) بوده است. نخستين بخش اين گفتارها به روش تحقيق دربارة اديان اختصاص يافته و در بخش‌هاي بعدي با نگرشي پژوهشگرانه و همه‌جانبه، محيط پيدايش اسلام در شبه‌جزيرة عربستان و همسايگان آن يعني ايران، روم، مصر و حبشه مورد بررسي قرار گرفته است كه متأسفانه نوار گفتار مربوط به روم عليرغم تلاشي كه جهت يافتن آن صورت گرفت، بدست نيامد. با وجود اين، از آن‌جا كه مجموعة بحث و همچنين سبك و روش آن جالب و بديع بود، دريغمان آمد كه به خاطر اين نقيصه، از انتشار اصل اين سلسله گفتار خودداري كنيم، به‌ويژه آن‌كه شهید بهشتي در آغاز هر بحث، تلخيصي از آن‌چه در جلسات قبل گفته شده را تكرار نموده‌ و از اين جهت رشتة كلام در طول بحث محفوظ مانده است.

«الاضواء على عقائد الشیعۀ الامامیۀ»، کتابى است از آیت االله سبحانی به زبان عربى در معرفى شیعه امامیه و عقاید این گروه. این کتاب به انگیزه تقریب بین مذاهب اسلامى نگاشته شده است. مولف در ابتدای کتاب خود مباحثی را در رابطه با تاریخ تشیع مطرح می سازد و موقعیت این مکتب را در دو عصر اموی و عباسی مورد تحقیق و بررسی قرار می دهد. وی در فصلی دیگر به معرفی ائمه دوازده گانه مکتب تشیع پرداخته و سپس به موضوعاتی مانند: عقاید شیعه مثل عصمت، تقیه، بدا، متعه، سجده بر تربت، مسئله رویت و دیگر مباحث اعتقادی و نقش و توجه شیعه به علوم مختلف و دیگر مباحث مرتبط با بحث می پردازد. مولف در این اثر کوشیده است، از یک سو عقاید مشترك شیعه و اهل سنت را بیان نموده و از سوى دیگر عقاید خاص شیعه را با دلیل و برهان به اثبات رساند.

«تزویج علي علیه السلام بنته من عمر» تالیف شیخ مفید، به زبان عربی پیرامون شبهه ای در مورد ازدواج ام کلثوم فرزند امیرالمومنین (ع) با خلیفه دوم می باشد. گروهی از مولفین اهل سنت قصه خواستگاری عمر بن خطاب از دختر امام علی (ع) معروف به ام کلثوم را نقل می کنند و مدعی هستند که امام این دختر را به سوی عمر فرستاد تا عمر او را ببیند و عمر هم دستی بر ساق پای او کشید، در این هنگام این دختر صدمه ای به عمر زد و به او اهانت کرد، سپس اهل سنت ادعا می کنند که عمر با وی ازدواج کرد و برخی می گویند که حتی از او صاحب فرزند هم شد. از این رو بعضی از علمای اهل سنت با مطرح کردن این بحث می خواهند آن را دلیلی بر انقیاد امام علی (ع) نسبت به خلافت خلفای سه گانه بدانند. اما شیعه اجماع دارد که این قصه اتفاق نیفتاده و ازدواج ام کلثوم با عمر را نفی می کنند. کتاب حاضر نیز پیرامون همین شبهه نگاشته شده است.

«اثبات الوصیة للإمام علی بن ابی طالب»، نوشته علی بن حسین مسعودی به زبان عربی است. این کتاب، با هدف اثبات جانشینی امامان شیعه (ع) نگاشته شده است. نویسنده بعد از اشاره به برخی روایات که بر لزوم امامت تأکید دارند به شرح مختصری از زندگی پیامبران که جانشین یکدیگر می‌ شدند پرداخته و بعد از زندگی پیامبر اسلام (ص) نیز زندگی جانشینان وی یعنی امامان دوازده‌ گانه را شرح داده است و روایاتی درباره نصوص امامت و مناقب و فضایل آنان نقل کرده است. این کتاب به طور خلاصه یک دوره تاریخ پیامبران، امامان، پادشاهان و خلفای معاصر آنان را در بر دارد. این کتاب به سبک و سیاق سایر کتب حدیثی شیعه نگاشته شده و محتوای آن از تشیع نویسنده‌ اش حکایت دارد.

الشيعة في كتاب بغية الطلب في تاريخ حلب (لابن العديم 588 - 660ق)، گزيده‌اى است با موضوع «شيعه» از كتاب «بغية الطلب في تاريخ حلب»، نوشته عمر بن احمد بن ابى‌جراده حلبى، معروف به «ابن عديم» (588 - 660ق) كه با تحقيق شيخ حسین واثقى، با نام مذكور منتشر شده است. يكى از علل بلندآوازگى ابن عديم آثار و تحقيقات وسيع وى در موضوعات مختلف علمى، ادبى، فقهى، كلامى و تاريخى است. اثر معروف او درباره تاريخ حلب در آن روزگار و پس از آن از اقبال فراوان برخوردار شد و نزدیک به همه مورخان معاصر وى و سده‌هاى بعدى از آن بهره بردند. «بغية الطلب في تاريخ حلب» كه به‌صورت 40، 30 و 10 جلدى منتشر شده، نخستين اثر در تاريخ حلب است. اين كتاب دربردارنده احوال عالمان، حاكمان، سرزمين، مردم و ديگر مسائل جغرافيايى، سياسى، علمى و مذهبى حلب است. محقق كتاب در مقدمه مى‌نويسد: «شهر حلب از بزرگ‌ترين شهرهاى اسلامى و مراكز علمى از قرن اول هجرى تا زمان حاضر بوده است. از قرن دوم، مردان بزرگى از اصحاب امام جعفر صادق(ع) در اين شهر بوده‌اند كه رجاليون آنها را توثيق و تكريم كرده‌اند، اما در قرن چهارم تشيع در حلب نقش درخشانى داشته است و مبالغه نيست اگر بگوييم در آن زمان مذهب غالب مردم، تشيع بوده؛ چراكه سيف‌الدوله اظهار تشيع مى‌كرد، لذا غالب اهل حلب شيعه شدند. محقق كتاب در مقدمه به كلامى از ابن عديم اشاره مى‌كند كه از آن استفاده مى‌شود كه تشيع تنها مذهب مردم حلب در قرن پنجم هجرى بوده است. وى سپس برخلاف اعتقاد عده‌اى كه نویسنده كتاب را شيعه مى‌دانند، وى را سنى مى‌داند و بر اين موضوع ادله‌اى نيز اقامه مى‌كند. از جمله ويژگى‌هاى اين اثر آن است كه شرح حال عده‌اى از علماى شيعه‌ى اماميه را كه شرح حال آنها سابقاً در هيچ كتاب شيعه و سنى ذكر نشده، مى‌توان در اين اثر يافت. بخش اول كتاب با ذكر اسامى 141 تن از كسانى كه در صفين با اميرالمؤنين حاضر بوده‌اند، آغاز شده است. درباره برخى افراد، تنها به نام آنها بسنده شده است. در بين اسامى مذكور، اويس قرنى، حسین بن على بن ابى‌طالب(ع) و مالك اشتر نخعى و عمار بن ياسر نيز ديده مى‌شود. نویسنده، درباره عمار مى‌نويسد: شهادت عمار تأثير عظيمى در تمييز حق از باطل داشت؛ چراكه روايات متواترى از نبى اكرم(ص) درباره قتل عمار به دست گروه باطل ذكر شده است. در بخش بعد، شرح حال 40 شخصيت از علماى شيعه حلب ذكر شده است. سپس اسامى پنج نفر از علما كه شيعه بودن آنها محتمل است، آمده است.در بخش ديگرى از كتاب با نام فوائد پراكنده، هفت مطلب درباره تشيع ذكر شده كه از آن جمله است: اقامه عزاى امام حسین(ع) در روز عاشورا در مدينه منوره، جشن روز عيد غدير در بغداد، در رؤيا ديده شدن اميرالمؤمنين توسط مرد سنى و حزن و اندوه آن حضرت درباره اسيران كربلا. بيوت بنوزهره، بنوحمدان و بنوخشاب، سه خانه‌اى است كه در كتاب به آنها اشاره شده است.آخرين بخش كتاب به اشراف و بزرگان علوى حلب به نقل از كتاب «موارد الأتحاف» عبدالرزاق كمونه حسینى، اختصاص دارد

لوط بن يحيي بن سعيد بن مخنف بن مسلم ازدي عامري (م 157 ه‍.ق)، معروف به ابومخنف از نخستين و بزرگ ترين مورخان شيعه و نویسنده مقتل ابومخنف است. کتاب حاضر یعنی اخبار الجمل درباره جنگ جمل و روایت آن می باشد.

این کتاب خلاصه ای و برداشت نکاتی از کتاب اخبار المدینه ابن شَبَّه می باشد که: از منابع کهن تاریخ محلی مدینه، نوشته عمر بن شَبَّه (173ـ262ق.) این کتاب به جغرافیای تاریخی مدینه و شرح رخدادهای آن با تمرکز بر زندگی و سیره پیامبر اکرم (ص) و خلافت عمر و عثمان اختصاص دارد