مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم دارای ظاهر و باطنی است. این ویژگی یکی از علل جاودانی قرآن است و موجب خارج شدن فهم حقیقت و اسرار کامل آن از دسترس عموم شده است. یکی از آیات دال بر این حقیقت آیات 79- 77 واقعه است که به آیه مس نامبردار است. بررسی منابع تفسیری فریقین نشان دهنده ارتباط وثیق آیه مس با آیه تطهیر است. نتایج تحقیق حاضر بیانگر آن است که برداشت فقهی متداول از آیه مس مبنی بر استفاده حرمت مس آیات قرآن بدون طهارت، فاقد دلیل محکم است. بر اساس این آیه شریفه مفسران حقیقی قرآن کسانی هستند که با تمام وجود مطهرشان مخاطب آیات الهی بوده و به مقام عصمت رسیده اند. در عین حال، آنان که از صفای باطن برخوردار و در مسیر سیر و سلوک الی الله گام های موثر برداشته و به میزانی از طهارت ظاهر و باطن دست یافته اند، به اندازه ظرفیت وجودی و عظمت روحی و طهارت باطن خود، بهره هایی از آن دریای حقیقت داشته و آن را در اختیار دیگران قرار خواهند داد.

کتاب «العصمة» تالیف علی حسینی میلانی، پیرامون مسئله عصمت نگارش یافته است. مولف در ابتدای کتاب خود به بررسی اصطلاحی عصمت پرداخته و سپس در رابطه با عصمت ائمه (ع) سخن گفته است. وی همچنین به موضوعاتی مانند: مسئله سهو النبی (ص)، دلالت حدیث سفینه و ثقلین بر عصمت ائمه (ع)، عدم استلزام اعتقاد عصمت بر غلو و دیگر مباحث مرتبط اشاره کرده است.

در این مقاله نویسنده محترم وحدت وجود را مطرح و با استناد به عبارت های متعدّدی از اهل عرفان مقصود آنان را توضیح داده اند و سپس بر اساس آیات و روایات آنان را مورد نقد قرار داده اند و مشخص نموده اند که این نظریه هیچ گونه تطابقی با ادلّه نقلی و عقلی ندارد.

نویسنده در این مقاله به عقاید بی اساس ابن عربی پرداخته است. در ابتدا به مسائل اولی الامر اشاره کرده است. اولی الامر در نزد ابن عربی به هر سلطانی چه ظالم و چه مومن اطلاق می شود در صورتیکه تنها معصومین اولی الامرند. بر اساس نظریه ابن عربی خلفای بنی امیه و بنی عباس واجب الطاعه هستند و اطاعت یزید و معاویه لازم است. در واقع سرسخت ترین مخالفین اهل بیت را ابن عربی، واجب الطاعه می داند.

جلد دوم کتاب «العبقریات الاسلامیة» به بررسی زندگینامه حضرت فاطمه زهرا (س) از دیدگاه نویسنده معاصر سنی مصری عباس محمود العقاد با عنوان «فاطمة الزهراء و الفاطميون (أهل البيت)» می پردازد که در دو بخش فاطمه الزهراء و الفاطمیون نگاشته شده است. در بخش اول به ام الزهراء، نشاتها، زواجها، بلاغتها، فی الحیاة العامة، وفاتها، شخصیة الزهراء و الذریة الفاطمیة اشاره شده است. عقاد درباره حضرت فاطمه زهرا (س) اعتقاد دارد: در هر دیانتى چهره اى از زن کامل و ارزنده وجود دارد که معتقدان به آن دیانت در مقابل او تعظیم مى کنند و او را بسان آیتى از خدا در بین آفریدگانش از زن و مرد مى ستایند، وقتى در بین مسیحیان چهره حضرت مریم عذراء، مقدس است، در اسلام مى بایست صورت فاطمه زهراء مقدس باشد. در بخش دوم فاطمیون، النسب، الباطنیة، الباطنیة الفاطمیة، حسن بن الصباح، السریة الباطنیة، بناة و هدامون و مهدومون، المعز لدین الله و حضارة متحضرة آمده است.

«الشیعة فی التاریخ»، اثر محمدحسین زین عاملی، در پاسخ به کتاب «جولة فی ربوع شرق الادنی» نوشته یک جهانگرد مصری به نام محمد ثابت مصری، به رشته تحریر درآمده است. کتاب مذکور پر از اشتباهات تاریخی بوده و در آن به مذهب شیعه، دانشمندان شیعه و به شهرهای مقدسشان شدیدا حمله شده است. نویسنده، انگیزه خود را در نگارش این اثر، علاوه بر طرح پاره ای مطالب، بطلان ضمنی نوشته های جهانگرد مصری و ارشاد جوانانی دانسته که فریفته این چنین نوشته هایی می شوند. نویسنده سعی کرده که بیشتر مآخذ کتابش را از تالیفات اهل سنت انتخاب کند تا برای خواننده قانع کننده تر و از اتهام و تردید دورتر باشد. نویسنده درباره نام گذاری کتاب می نویسد: «آن را شیعه در تاریخ نام نهادیم؛ زیرا اکثر مباحث آن به مواضع تاریخی شیعه و گروه های منشعب از آن و نیز به شرح حال و محل پیدایش و عقاید و دلایل انشعاب آنها و بویژه به غلاتی مربوط می شود که سفسطه گران و متظاهران، آنها را وسیله ای برای بدگویی به شیعه دوازده امامی قرار داده اند؛ حال آنکه ما به گونه ای خاص اثبات کردیم که امامان و دانشمندان شیعه از هر نوع غلو و بدعت گذاری بیزاری جسته اند.»

هدف از انجام این پژوهش، بررسی معناشناختی و مبانی تعقل و کرامت انسانی از دیدگاه قرآن و ائمه معصومین (ع) می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی از نوع تحلیلی است که جامعه تحلیلی تمام منابع مربوط به موضوع تحقیق و نمونه تحلیلی تمام مواردی است که محقق بضاعت علمی و موقعیتی برای دسترسی به آن را داشته است می باشد. و روش گردآوری اطلاعات نیز بصورت کتابخانه ای می باشد که با استفاده از روش کیفی و تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌های پژوهش نشان داد که در قرآن کریم تعقل به معنای نیرویی است در انسان که به واسطه‌ی آن حق را می‌فهمد و عمل می‌کند. اما کرامت انسانی در قرآن کریم به معنای شریف و با فضیلت، بخشنده، باگذشت و نیکو آمده است و این معانی اگر چه ظاهراً با هم متفاوتند اما اصل تمام آنها شرف است. همچنین یافته ها نشان می دهد روایاتی که عقل را نور یا جوهری نورانی معرفی می‏کند، اشاره به ذات و حقیقت عقل دارد و روایاتی که موضع عقل را مغز (دماغ) دانسته، اشاره به شأن این جهانی عقل است که عقل، اگرچه ذاتا موجودی مجرد از مادی و روحانی است، برای تدبیر نفس و بدن در نشئه دنیا نیازمند به ابزار مادی است و مغز ابزار فعالیت علمی انسان در این دنیاست. اما کرامت در روایات به ‌معنای رفعت و بزرگواری یکی از موهبت‌های اختصاصی خداوند به انسان است. موهبتی که از دو بعد قابل بررسی است. یک بعد آن کرامت ذاتی، که اشاره به رحمت عام پروردگار دارد و دیگر کرامت اکتسابی است که خداوند بر انسان منت نهاد و زمینه رشد و تعالی را در نهادش به ودیعه گذاشت، تا بتواند از آن استفاده کند. هر کدام از دو مقوله تعقل و کرامت در قرآن و روایات دارای مبانی متعددی می باشند که از جمله مبانی تعقل می توان به خلقت ممتاز انسان، و موهبت الهی بودن تعقل اشاره داشت. از نگاه قرآن و معصومین (علیهم السلام) تعقل و کرامت دو بعد مهم از ابعاد وجودی انسان می باشند که منشأ پیدایش اصلی‌ترین گرایشات خاص حیات انسانی مانند حقیقت‌جویی، زیبایی‌دوستی، میل به خلاقیت و نوآوری، کشش به سوی عشق و عواطف انسانی می شود. برای دستیابی به این امر در نظام تربیتی باید اعتدال و توازن و تناسب را در پیش بگیریم و این ممکن نمی شود مگر در سایه توجه و تربیت بعد تعقل و کرامت انسان ها.

بحث شرور پیشینه ای کهن و گستره ای فراخ دارد.از دیر باز میان متکلمان، فلاسفه و عرفا و دانشمندان دیگر مطرح بوده است. در آیات قرآن و روایات معصومین (ع) نیز نصوص قابل توجهی در خصوص آن به چشم می خورد. در این پژوهش به بررسی این مسأله در حوزه قرآن و سنت پرداخته شده است.

تحقیق حاضر در دو فصل با این مباحث به نگارش درآمده است: فصل اول، بررسی حق گرایی در قرآن و حدیث: واژه یِ حق در لغت، حق گرایی در اصطلاح، ویژگی حق در قرآن، مصادیق حق در قرآن، حق گرایی از دیدگاه معصومین(ع)، موانع شناخت و پذیرش حق; فصل دوم، بررسی عدم تعصب در قرآن و حدیث: واژه یِ تعصب در لغت، عصبیت در اصطلاح، انواع تعصب، عدم تعصب از دیدگاه قران، تعصب از دیدگاه معصومین(ع)، علل و انگیزه هایِ تعصب، مفاسد و زیان های تعصب و درمان آن