مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

«رجعت» یکی از عقاید حیات بخش مکتب امامیّه است که پس از ظهور حضرت مهدی (عج) آغاز می‌شود.این عقیده نورانی به منتظران ظهور آن حضرت آرامش بخشیده و به تلاش مضاعف برای زمینه سازی حکومت جهانی آن حضرت وا می‌دارد؛ زیرا با این عقیده هرگز از فیض درک محضر آن حضرت نا امید نمی‌شوند، به همین دلیل ائمه اطهار: این عقیده را یک بشارت الهی برای مسلمانان می‌دانسته اند.با این حال علمای اهل سنّت بدون ارائه مستندات، این عقیده را مخدوش دانسته و آن را مخالف ضرورت دین اسلام فرض کرده و معتقدان به این آموزه کلامی را کافر، فاسق، بدعت گزار، کذّاب و غالی معرفی نموده اند! به گونه ای که در میان عقاید اهل بیت :، بعد از اعتقاد به امامت، هیچ عقیده ای به اندازه «رجعت»، مورد غضب و نفرت آنان واقع نشده است.بنابراین در این تحقیق بر آنیم تا با بررسی تطبیقی ادلّه کلامی و قرآنی علمای متأخّر امامیّه و اهل سنّت، حقیقت آموزه رجعت در منابع اسلامی و نقض و ابرام های پیرامون آن از سوی علمای اهل سنّت و دفاع علمای شیعه و نحوه تثبیت رجعت بعد از ظهور امام زمان (عج) را مورد ارزیابی قرار دهیم. نتیجه این نوشتار بیان گر این است که به اتفاق مفسّرین فریقین، رجعت در میان امّت های گذشته به صورت مکرّر به وقوع پیوسته است؛ و با توجّه به برخی از آیات قرآن، این سنّت الهی در آخرالزمان نیز محقق می‌شود و نیز اگر چه به اتفاق متکلّمین فریقین، رجعت به دلیل وقوع در امم گذشته، امکان ذاتی دارد، امّا متکلّمین اهل سنّت امکان وقوعی رجعت در آینده را به دو روش مردود می‌دانند؛ اولاً از طریق وارد کردن اشکالات و شبهاتی به آن و ثانیاً غایتی برای وقوع آن در آخرالزمان نمی‌بینند.امّا متکلّمین امامیّه ابتدا به این شبهات پاسخ کافی داده اند و معتقدند این شبهات به عدم درک صحیح مخالفین از مفهوم رجعت بر می‌گردند؛ سپس با بهره گیری از تعالیم ائمه اطهار(ع)اهداف و غایاتی برای وقوع رجعت در آخر الزمان ذکر کرده اند.

چکیده«رجعت» یکی از عقاید حیات‌بخشی است که شیعه به آن معتقد است. اما درباره‌ی کیفیت و زمان وقوع آن اختلافاتی وجود دارد. عده‌ای زمان آن را آخرالزمان می‌دانند، اما کسانی نیز عقیده دارند که رجعت فقط در زمان ظهور حضرت قائم اتفاق نمی‌افتد و زمان خاصی ندارد و چه بسا در گذشته‌ و حتی در زمان حال نیز کسانی باشند که رجعت کرده‌اند و به این دنیا بازگشته‌اند.به هر شکل متأسفانه این عقیده‌ی نجات‌بخش در طی قرون و اعصار مورد بی‌توجهی قرار گرفته و برخی برادران اهل سنت هم با بی‌انصافی تمام آن را مخالف ضرورت دین اسلام دانسته و معتقدین به آن را کافر، فاسق، کذّاب و ... معرفی نموده‌اند. بعد از اعتقاد به امامت، شاید هیچ عقیده‌ای مانند «رجعت» مورد هجوم و غضب پیروان خلفا قرار نگرفته باشد. در مورد «رجعت» کتاب‌های بسیاری نوشته شده‌ و همچنین در این باره پس از جستجوی فراوان به تعداد کمی پایان‌نامه برخورد کردم.در این کتاب‌ها به مقایسه و تطبیق مسأله‌ی رجعت با عقیده‌ی اهل کتاب در این زمینه پرداخته نشده است. اما هدف من از این نوشتار مقایسه‌ی مسأله‌ی «رجعت» میان قرآن و اهل کتاب می‌باشد، به طوری که مشخص گردد اولاً: آیا در قرآن آیاتی وجود دارد که اشاره به رجعت داشته باشد و ثانیاً: آیا عقیده به رجعت در بین اهل کتاب (یهود و نصاری) هم وجود دارد؟ و اگر وجود دارد چگونه است و چه تفاوتی با قرآن و عقیده‌ی شیعه در این زمینه دارد؟در این زمینه من از روش تحلیل محتوا استفاده کردم یعنی از کتب، تفاسیر، مقالات، پایان‌نامه‌ها و نرم افزارهای علوم قرآنی و دینی استفاده کردم و همچنین به کتب و منابع اهل کتاب و بزرگان دین آن‌ها نیز مراجعه نمودم و پس از بررسی موشکافانه‌ی این منابع به نتایجی دست یافتم که در ادامه خواهد آمد. از نظر بنده عقیده‌ به رجعت نتایجی در پی خواهد داشت از جمله این که این عقیده به منتظران ظهور حضرت مهدی (عج) آرامش بخشیده، از سقوط آنان در منجلاب فساد و خود باختگی جلوگیری نموده و به تلاش مضاعف برای زمینه‌سازی حکومت مهدی (عج) و برچیده شدن بساط ظلم و ستم وا می‌دارد. زیرا با این عقیده، انسان هرگز از درک محضر آن حضرت و شرکت در تشکیل حکومت جهانی ایشان ناامید نمی‌شود و سعی می‌کند تا با تقویت و استوار نمودن ایمان و انجام اعمال صالح خود را در زمره‌ی رجعت کنندگان قرار دهد. لذا ائمه‌ی اطهار (ع) این عقیده را یک بشارت و موهبت خدایی برای مسلمانان دانسته‌اند.کلید واژه‌ها: ، بازگشت، اهل کتاب، عصر ظهور، شیعه‌ی دوازده امامی

آیات متعددی از قرآن کریم بر اصل رجعت دلالت می کند. یکی از آیاتی که در آن به خروج «دابه الارض» اشاره شده است، آیه 82 نمل است. واژه «دابه» از نظر معنا، جنبنده ای است که قابل اطلاق بر انسان و غیر انسان است. درباره چیستی «جنبنده زمینی» و چگونگی برنامه و رسالت او، قرآن به صورت اجمال چنین می فرماید که: موجود متحرک و جنبنده ای است که خدا او را در آستانه رستاخیز، از زمین ظاهر می سازد. او با مردم سخن می گوید و سخنش این است که مردم به آیات خدا ایمان نمی آورند. با توجه به سیاق آیه و آنچه از روایات استفاده می شود، خروج «دابه الأرض»، از جمله رویدادهایی است که به عنوان نشانه های قیامت، از آن یاد شده است و به یقین این رویداد، پیش از برپایی قیامت خواهد بود. این امر جز رجعت نمی تواند چیز دیگری باشد. روایات فراوانی نیز بر این مطلب دلالت می کند.

از جمله مباحث بین المذاهبی که فرقه های مختلف اسلامی پیرامون آن دیدگاه های متفاوتی ارادئه داده اند، موضوع رجعت است، از آنجا که سوالات و شبهات چندی در این خصوص مطرح شده و مصادیق مختلفی در این حوزه عنوان گردیده است، موضوع رجعت و اشخاص رجعت کننده اهمیت زیادی پیدا کرده است. مشخص نمودن مرز بین رجعت و واژه های دیگری چون تناسخ و اینکه آیا رجعت با معاد همخوانی و هماهنگی هایی دارد یا خیر؟ سوال اساسی و مهمی است که باید واکاوید و حقیقت آن را روشن ساخت. موضوع اساسی دیگر رجعت کنندگان است، آیا رجعت کنندگان تنها افراد صالح هستند، یا افراد غیرصالح هم امکان رجعت دارند؟ آیا لازم است رجعت کنندگان از دین و مذهب خاصی باشند یا از مذاهب و ادیان مختلف هم ممکن است افرادی رجعت کنند و همچنین اینکه رجعت کنندگان با اسم و عنوان مشخصی باید باشند یا اصل در برگشت دوباره به دنیا بر اساس رفتار واقعی و اعتقاد درونی است؟ مقاله حاضر با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و روش مطالعاتی به بررسی این موضوعات و مسائل پرداخته و به ابهامات و سوالات مهمی در این زمینه پاسخ داده است.

رجعت، به معنای بازگشت جمعی از انسان ها به دنیا پس از مرگ و پیش از قیامت، یکی از آموزه های اعتقادی شیعه است که با مهدویت، حوادث آخرالزمان، ظهور قائم و قیام او پیوندی ناگسستنی دارد. دانشمندان شیعه برای اثبات این آموزه دلایل معتبری اقامه کرده اند که یکی از آنها، آیه 83 سوره نمل است. این آیه با توجه به روایات اهل بیت علیه السلام، بر محشور شدن عده ای از افراد در دنیا دلالت دارد. مفسران و علمای شیعه، با کمک روایات و اجماع امامیه این آیه را بر رجعت تفسیر می کنند، اما مفسران اهل سنت، آیه مذکور را دلیل برپایی قیامت و حشر همگانی دانسته اند. بر اساس آیات دیگر قرآن در قیامت کبری همه انسان ها محشور می شوند. بنابر این روزى که همه خلائق محشور می شوند، غیر از آن روزى است که گروهی محشور می گردند.

قرآن کریم در آیه 18 سوره محمد به اشراط الساعه اشاره نموده است. اشراط الساعه در اصطلاح قرآنی به مجموعه حوادثی گفته می شود که پیش از واقعه عظیم قیامت و یا ظهور امام عصر (عج) اتفاق خواهد افتاد. مفسران فریقین بر اساس روایات پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) درباره آخرالزمان و رویدادهای آن زمان، نسبت به این موضوع توجه زیادی نموده اند. اگر چه اشراط الساعه از اصطلاحات پر کاربرد در منابع اسلامی است اما در تعیین مصداق آن درهم آمیختگی زیادی میان علائم ظهور و علائم قیامت وجود دارد. در این مقاله تلاش شده است تا با استفاده از آیات قرآن، روایات و تحلیل محتوایی و مصادیق بیان شده در آنها و نیز تفاسیر شیعه و اهل سنت، میان این علائم تفکیک شود.