جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این رساله نقد برخی شبهاتی است که «یوسف دره حداد»درکتاب«نظم القرآن والکتاب،معجزة القرآن»درانکاراعجازقرآن مطرح کرده است واز روش توصیفی، تحلیلی وانتقادی بهره گرفته ایم.باعنایت به این که قداست قرآن واثبات نبوت پیامبراعظم(ص)منوطبه وحیانی ومعجزه دانستن این کلام الهی است برخی دشمنان قرآن بویژه مستشرقان باعلم به این مطلب،برای رسیدن به اهداف خود، باپیش فرض «غیر وحیانی وغیرالهی بودن» قرآن واردبحث شده اند.وبخش وسیعی ازتحقیقات خودرا درجهت اثبات این مدعا متمرکزنموده وسعی کرده اند باطرح شبهاتی درجهت زیرسوال بردن معجزه جاوید پیامبراکرم(ص)، نبوت آن حضرت را منکرشوند تادرنتیجه دین اسلام اعتبارخود را ازدست دهد.دره حداد نیزیکی ازاین مستشرقان است.ازجمله اهّم مبانی وی این است که پیامبراکرم(ص)مصلح اجتماعی ونابغه عصرخود بوده وقرآن کریم محصول اندیشه بشری آن حضرت است که درتعامل با محیط وفرهنگ زمانه،بابهره گیری ازکتب مقدس «تورات وانجیل» شکل گرفته است. وی سعی می کند با استناد به آیاتی ازقرآن که دلالت برتصدیق وتفصیل تورات وانجیل دارد وهمچنین شباهت دربسیاری ازاخباروقصص قرآن وعهدین مدعای خود را اثبات نماید.حال آن که اشتراک ادیان الهی درکلیاتی همچون توحید،نبوت،معاد،عبادت،عقلانیّت واخلاق ازیک سو، نشانه ی پایه ونسخ ناپذیربودن این معارف است وازسوی دیگر،نشانه آن است که همه ادیان الهی منشاء واحدوخاستگاه الهی دارند.لذاانکاراخبارغیبی«قصص قرآن» واقتباس ازعهدین باتوجّه به تفاوت آنهادرمحتوا،اهداف و واقع گرایی قصص قرآنی نقض می شود.مبنای وی درخصوص تحریف آیات قرآن «نقیصه،زیادت»نیزباتوجه به اجماع مسلمین درانکارهرگونه تحریف درآیات قرآن، رد می شود.ادعای انکاراعجازادبی قرآن باتاکید وی به غیروحیانی بودن الفاظ قرآن وغیرقابل فهم بودن آیات،نیزمنطقی نیست؛ زیرا قرآن کتابی است که درهمه جوانب« لفظ ومعنا» وحیانی بوده وبرای همگان قابلفهم می باشد.ازاین رومدعیّات وی درانکاراعجازقرآن براساس تفسیرهای نادرست بوده ومبتنی برهیچ دلیل ومنطقی نیست.

نقد و بررسی عقاید وهابیت با استناد به قرآن و احادیث معتبر در نزد علمای اهل سنت و با دلائل عقلی و تجربه‌های تاریخی، مهم‌ترین مسأله این رساله می‌باشد. اندیشه وهابیت توسط ابن تیمیه حرّانی شکل گرفت، و توسط محمد بن عبدالوهاب تثبیت گردید. این روند، موجب پایه‌گذاری مذهبی شد که مسلمانان را به جرم اعتقاد به شفاعت‌خواهی از پاکان و زیارت قبور اولیای خدا، متهم به کفر و بت‌پرستی می‌کرد. سردمداران و پیروان این گرایش افراطی، با برانگیختن اعراب بادیه‌نشین در مناطق حجاز، عراق، شام و یمن بسیاری از شیعیان و اهل سنت را به خاک و خون کشیدند، و مردم را از زیارت قبر مطهر پیامبر( و صلوات بر او منع نمودند. اعتقاد وهابیت در مورد خدا، یادآور نوعی تشبیه و تجسم است؛ علمای وهابی سفر کردن به‌سوی قبور، بوسیدن و دست‌زدن به قبر، و شفاعت خواستن از صاحب قبر را حرام می‌دانند. اما این اعتقاد با اندیشه فقهی علما و فقهای فریقین در طول تاریخ اسلام، ناسازگار است. آیات قرآن کریم نیز بر زنده بودن ارواح صلحا و شهدا تأکید نموده است. بر این اساس، شفاعت نه‌تنها غلوّ نیست بلکه نوعی تقرب به درگاه الهی است؛ و حفظ و ترمیم قبور ائمه معصومین( نیز تعظیم شعائر الهی و معالم دین محسوب می‌شود. تخریب قبور این بزرگواران نیز در دیدگاه‌های فقهی مسلمانان هیچ طرفداری ندارد، و اجماع عملی از طرف همه علمای اسلام بر جواز ساختمان بر قبور وجود دارد. همچنین احادیثی از پیامبر اسلام( در کتب روایی اهل سنت وجود دارد که بر اساس آن، پیامبر شفاعت خود را پس از رحلتش خبر داده است. از سوی دیگر، توسل به اولیای خدا هم از دیدگاه وهابیت، خطاب به معدوم و امر زشتی شمرده شده است؛ در حالی که آیات و روایات معصومین( اعتقاد به توسل را مورد تأیید قرار داده، و قرآن در سوره اعراف، اسری و فجر به توسل اشاره نموده است

این رساله، رویکردی قرآنی درباره امهّات المؤمنین دارد. پیامبر اکرم| در 25 سالگی با حضرت خدیجه ازدواج کرد و همة فرزندان حضرت به جز ابراهیم از خدیجه به دنیا آمدند. وقتی او در قید حیات بود، حضرت همسر دیگری اختیار نکردند و تا پایان عمر از این نخستین بانوی اسلام یاد می کردند. رسول خدا| بعد از حضرت خدیجه با زنان متعددی ازدواج کردند که برخی تعداد همسران آن حضرت را تا سی نفر ذکر کرده اند؛اما نظر مشهور آن است که زنان پیشوای اسلام| بعد از حضرت خدیجه، نه نفر بودند. آنچه از قرائن بر می آید، بیشتر ازدواج های حضرت فلسفه ای سیاسی داشته و بعضی هم برای شکستن سنّت های خرافی بوده است؛ نظیر ازدواج حضرت با زینب که ابتدا همسر زید، پسر خوانده حضرت بود. پیامبر اکرم| با زینب ازدواج کردند تا این سنّت خرافی را که ازدواج با همسر پسر خوانده را حرام می دانست محو کنند و برخی دیگر جنبة سرپرستی از زنان بیوه را داشته است، پس ازدواج های فراوان پیامبر اسلام| از روی هوا و هوس نبوده است. بر اساس بیان قرآن، همسران پیامبر اکرم| به سبب پیوندی که با آن حضرت داشتند، مادران معنوی مردان مسلمان محسوب می شوند؛ از این رو تا ابد ازدواج کردن با آنان بر مؤمنان حرام است؛ یعنی از احکام عمومیت، تنها حرمت نکاح را دارند و موارد دیگر مثل نگاه کردن و به ارث بردن از آنان قابل اجرا نیست. بنابر این همسران رسول خدا| دارای صفات خاصی هستند؛ از جمله: امّ بودن برای مؤمنان، پاکدامنی و فضیلت داشتن آنان بر سایر بانوان و... همچنین وظایف سنگینی بر دوش آنان است؛ مثل: لزوم عفت، درست سخن گفتن، عدم دخالت در فتنه های سیاسی، خانه داری کردن به خاطر متانت و سنگینی، اطاعت از خدا و رسول و.... حضرت حقوق همسرانشان را رعایت می کردند، و مردم را نیز به حفظ حقوق زنان و درست سخن گفتن با آنان توصیه می فرموند. ولی برخی از همسران حضرت به شهادت قرآن و روایات، بارها سبب آزار و اذیت وجود مقدس پیامبر اکرم| و ناراحتی قلب ایشان می شدند.

نسبی گرایی اخلاقی ازمهم ترین مباحث درفلسفه اخلاق می باشد که چالش ها وواکنش های فراوانی در نگاه مومنانه ی اخلاقی و وحیانی وپساساختارگرایی اخلاقی به وجود آورده است ، درحوزه اصول وارزشهای اخلاقی ازمبانی هستی شناختی وانسان شناختی ومعرفت شناختی بهره برده،به طوری که اموری همچون:شک گرائی،عقل گرایی،کثرت گرایی وانگیزه های درونی انسان از،سلیقه،میل،احساس،لذت،رنج وجامعه وعقل ،خاستگاه نظری وعملی آن می باشند. این دیدگاه نظری ،اخلاق عملی را پایه گذاری کرده است که تحت تاثیر آن ،انسان معاصراز کمال حقیقی که در منابع اسلامی از آن خبر داده شده است ،محروم گردید.زیرا گرایش های انسانی به مبانی و پیامدهای نسبیّت گرایی اخلاقی از یک سو وابتلاء به پیامدهای آن از سوی دیگر،موجب دورشدن انسان از آموزه های وحیانی ناظر بر اخلاق مطلق وعینی می باشد که البته در آیات وروایات از آن خبر داده شده است.در این مقاله ، با شیوه تحلیل ، تبیین وتطبیق،مبناها و پیامدهای نسبیت گرایی اخلاقی را به آیات وروایات ارجاع داده ونتیجه آن،اثبات نا کارآمدی نسبیت گرایی وذهنیّت گرایی در اصول اخلاقی ،نسبت به هدف نهایی اخلاق خواهیم بود.

یکی از عمده ترین نظریاتی که در باب نحوة حصول معرفت اخلاقی مطرح گردیده است، نظریه «شهودگرایی اخلاقی» است. به دلیل اهمیت این مسئله و خلأ محسوس پژوهشی در زمینه وجود یک تحقیق جامع و تطبیقی پیرامون این موضوع، با سبکی نوین، سعی در کشف، استخراج و ارائه منسجم آرای پراکنده این دو اندیشمند، با استفاده از شیوه کتابخانه‌ای و روش توصیفی، تطبیقی و تحلیلی، شده است. در این پژوهش مفهوم شهود و شهودگرا بودن از منظر دیوید راس و ملاصدرا مورد بررسی قرار گرفته، در این مقاله به سوالات زیر پاسخگویی خواهد شد: 1. معنی و مفهوم کشف و شهود در مقایسه دیدگاه‌های ملاصدرا و دیوید راس چیست؟ 2. مبانی معرفت شناسی شهود از منظر ملاصدرا و دیوید راس کدام است؟ از نتایج پژوهش، این است که می‌تواند با تبیین جایگاه رفیع کشف و شهود و تحلیل واقعیت معرفت زای آن، ساحت‌های جدیدی در معرفت شناسی گشوده و در بررسی تطبیقی بین حکمت متعالیه و دیوید راس، دیدگاه‌های قریب الافق مهمی را در این مسأله نشان داده و ابعاد آن را به صورتی روشن ارائه دهد.. و عنوان شده که شهودگرایی نظریه‌ای است که به موجب آن همة ابناء بشر، شخصاً به صورت بالقوه قادر به درک و کشف حقایق اصیل بنیادین اخلاقی آن هم از رهگذر جنبه‌ای دیگر از فعالیت شناخته شده و معروف قوه عقل یعنی جنبه غیراستنتاجی آن هستند.

این مقاله با روش تلفیقی (عقلی ‌‌ـ‌‌ نقلی) و با استفاده از منابع اسنادی و کتابخانه‌ای، بررسی تطبیقی علم پیشین الهی در حکمت صدرایی و ابن سینا و تطبیق آن با آیات و روایات را به کاوش نشسته و در صدد تبیین و تطبیق دیدگاه دو فیلسوف نامدار شیخ‌الرئیس ابن سینا و حکیم صدرالمتألهین دربارۀ علم پیشین الهی است. یافته‌ها حاکی از آن است که علم در حکمت صدرایی، امری وجودی و دارای مراتب و در نظام مشایی، کیف نفسانی است. در حکمت متعالیه علم خداوند به ذات و علم به موجودات قبل از ایجاد و بعد از ایجاد، علمی حضوری ولی در حکمت مشاء علم ذات به ذات و علم به صور متقرره در ذات، حضوری و علم به موجودات خارجی، قبل و بعد از ایجاد، حصولی است. بنا بر تصویری که ابن سینا از علم پیشین حق تعالی ارائه می‌دهد، حق تعالی قبل از خلق صور علمیه به موجودات علم نداشته و این راه یافتن جهل در ذات حق تعالی شمرده می‌شود. اما در آیات و روایات، علم حضرت حق عین ذات او دانسته شده که در هر حالی که ذات برقرار باشد، آن علم نیز موجود است، خواه آن صور علمیه موجود باشند، خواه موجود نباشند. نظریۀ صدرالمتألهین برخلاف نظریۀ ارتسام ابن سینا هماهنگی کاملی با آیات و روایات دارد و مورد تأیید نویسندگان مقاله حاضر است.

یکی از مهم‌ترین مباحث اخلاق کاربردی و فلسفه اخلاق، بحث «تزاحم های اخلاقی» است؛ چراکه گاهی انسان در انجام وظایف اخلاقی یعنی فضایل یا رذایل دچار تزاحم می‌شود. با توجه به دیدگاه دیوید راس، فاعل اخلاقی گاه با چندین وظیفه در نگاه نخست متفاوت و غیر قابل جمع روبه‌رو می‌شود که می‌تواند در تعیین وظیفه واقعی او در شرایط خاص نقش اساسی ایفا نماید. وظیفه در نگاه نخست در قیاس با سایر وظایف، وظیفه‌ای الزام‌آور است؛ یعنی زمانی که یک وظیفه در نگاه نخست وجود داشته باشد، فرض قوی بر این است که آن فعل انجام پذیرد مگر اینکه ملاحظات اخلاقی قوی‌تری برای ابطال آن وجود داشته باشد. از نظر بسیاری اعتقاد به وجود وظایف در نگاه نخست عام از مهم‌ترین ممیزات نظام اخلاقی راس است که البته مانند هر نظریهجدی دیگر نقدهای بسیاری نیز بر آن وارد آمده است. دیدگاه راس به‌ دلیل نقص در تبیین سلسله وظایف و غیرمنطقی بودن ترتیب آن و عدم ارائه معیاری فراگیر برای ترجیح افعال متزاحم، در واقع راه‌ مناسبی برای حلّ این مسأله نیست.

شخصیت و سیره پیامبر اعظم به عنوان پیام آور دین اسلام همواره مورد توجه محققان و پژوهشگران قرار داشته است. مستشرقان نیز با انگیزه های گوناگون به این امر اهتمام نموده اند. یکی از اهداف اصلی مستشرقان تبشیری مسیحی، مبارزه با دین مبین اسلام و انکار رسالت پیامبر اکرم صلی اله علیه و آله بوده که همواره در دستور کار فرمانروایان کلیسا قرار داشته است و تلاش نموده با تعیین معلمان ساختگی برای آن حضرت و تفسیر به رای آیات قرآن، رسالت آن حضرت را انکار نمایند. این مقاله پاره ای از دلایلی که در جهت انکار رسالت پیامبر اکرم صلی اله علیه و آله مطرح شده است را مورد بحث و بررسی قرار داده و بر اساس شواهد درون دینی و دلایل معتبر برون دینی بیان داشته که این شبهات بر اساس پیش فرض ناصحیح آنان بوده، افزون بر آن که این دسته از مستشرقان، در بسیاری از موارد واقعیت های تاریخی را تحریف و آیات قرآن را بر خلاف قواعد تفسیری، مورد بحث قرار داده اند.