فهم درست نسبت به حقیقت هر چیز، به ویژه ماهیت انسان، تأثیر مستقیم بر کیفیت هویتبخشی و تدوین حقوق متناسب با آن دارد. به همین دلیل در این جستار، با اشاره به آیا
... ات خلقت زن از مرد، نحوه مواجهه مفسران غرب جهان اسلام (ابنعربی، ابنعطیه، قرطبی و ابنعاشور) با آیات خلقت زن مورد بررسی قرار گرفته تا ادعای وجود تبعیض جنسیتی در آیات پیشگفته ـ که برداشت تفسیر مفسران یاد شده است ـ تحلیل شود.
مفسران یادشده با وجود اختلاف در مفردات آیات مربوطه، نتیجه مشترکی از کیفیت و هدف از خلقت زن ارائه کرده‌اند. ابنعربی، ابنعطیه و قرطبی حرف «مِنْ» در آیه 1 نساء و 72 نحل را «مِنْ» جنسیه دانستهاند؛ ولی ابنعاشور، «مِنْ» تبعیضیه میداند. با وجود این، همه مفسران یادشده، تبعیض در مبدأ خلقت را نتیجه گرفتهاند. همچنین، ابنعطیه و قرطبی، «مِنْ» در آیه 21 روم و 189 اعراف را «مِنْ» جنسیه دانستهاند؛ اما ابنعاشور در 21 روم، «مِنْ» نوع و در 189 اعراف، «مِنْ» تبعیضیه میداند. البته، همه مفسران یادشده، هدف از خلقت زن را خدمت به مرد بیان کرده‌اند که ادعایشان بر دو دلیل استوار است: دلیل اولشان، به روایتی است که توأم با روایات متعارض است و دلیل دومشان، بر تفسیر «ثُمَّ» در آیه 6 زمر است که بدون بررسی رابطه معطوف و معطوفٌعلیه، آن را به معنای تأخیر رتبی گرفتهاند؛ در صورتی که لفظ «ثُمَّ»، هنگامی بر تراخی رتبی دلالت دارد که در آیه، شواهدی دال بر پایین بودن جایگاه معطوف نسبت به معطوفٌعلیه وجود داشته باشد. با توجه به اینکه چنین شواهدی در آیات مربوطه یافت نشد؛ اندیشه قرآنی، دلالت بر یکسانی و یگانگی ماهوی زن و مرد دارد. گواه بر این مطلب، تقریر میزان واحد ارزیابی تقوا برای همه انسانهاست.
بیشتر