ابنعربی را باید در زمره اندیشمندانی به شمار آورد که قرنهای حوزهای از تحقیق را تحت تأثیر تأملات خویش قرار دادهاند و به این جهت شیخ اکبر عرفان لقبی برازنده ب
... برای او است. این نوشتار در پی ترسیم مسیری است که عرفان محیالدینی برای تعالی معنوی ضرور میشمارد؛ مسیری که از زندگانی طبیعی آغاز شده و با عبور از منازلی به غایتی عارفانه واصل میشود؛ مسیری که محور اصلی عرفان عملی است و میوهی عرفان نظری ابنعربی.
ترسیم مسیر سلوک هدف محوری این مقاله است که برای وصول به آن باید به تحلیل سطوح و مراتبی پرداخت که در عبور از آن گریزی نیست؛ سطحهای سهگانهی توفیق عنایت، علم هدایت و عمل ولایت که با وجود مراتب سهگانه اسلام، ایمان و احسان در هر سطح، مراحل سلوک را به نه منزل میرساند. منازل نهگانه حاصل قرار گرفتن مبانی عرفان محیالدینی است در قالب روایت پرسشهای جبرئیل از رسول اکرم (ص).
این تحقیق ناچار از اتخاذ روشی ویژه در جستجوهای خویش داشته است؛ زیرا دادههای ابنعربی در نوشتههایی مانند مواقع النجوم ناقص و غامضاند و برای تکمیل و توضیح آن باید در گسترهی وسیع نوشتههای او کاوش کرد، از نوشتههای شاگردانش بهره گرفت و با فراهم آوردن این همه به نقشهی راهی رسید که او در برابر سالکان قرار داده است.
این بحث کوشیده است تا در حد بضاعت خویش، ضعف‌وقوت‌های طرح ابنعربی را نشان دهد؛ طرحی که روایتی تکیه دارد که به درستی تحلیل نشده و دلالتی بر مدعا مؤلف ندارد. گزارههای متعددی از طرح فاقد هر گونه پایهی تحلیلی است. مفاهیم اسلام، ایمان و احسان بر پایه منابع معتبری تعریف نشده و به ترسیم ساختاری غیر قابل دفاع منتج گردیدهاند.
بیشتر