جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محمد قطب برادر کوچک‌تر نویسنده و مفسر فقید مصری، سید قطب، که متأثر از مکتب فکری اوست، ملغمه‌ای از اندیشه‌های ارتدوکس اسلامی (راست‌کیشی و سلفی‌گری غیرتکفیری) و اعتزال نوین است که درصدد بازیافت شکوه و تمدن بزرگ اسلامی است. با توجه به تأثیر اندیشه‌های نوین جهان غرب و تأثر دیالکتیکی جهان اسلام از آن، وی همت خود را معطوف به تبیین مفاهیم دینی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ... به سبک نوین با دست‌مایه اسلامی و دفاع از هجمه‌های سکولاریسم (علمانیت) لجام‌گسیخته و مهار عوارض ناشی از گسترش لامذهبی کرده است. وی در ریشه‌یابی مشکلات جهان اسلام ضمن اعتراف به رخوت در حوزه اندیشه و عملکرد مسلمانان، به مفهوم بنیادی صهیونیسم مسیحی و غرب صلیبی می‌رسد و حل این معضل را بازگشت به اسلام تحت رهبری پیشروی رجل الاهی و از طریق تبلیغات صحیح و تربیت نسل‌های جوان سرخورده از مکاتب وارداتی می‌داند. قطب به شدت غرب‌ستیز است و هیچ نوع ملایمت فکری و فرهنگی بین جهان اسلام و تمدن جاهلی غرب و گرفتار در چنبره یهود و سکولاریسم نمی‌بیند. فرجام محتوم غرب سکولار و صلیبی بر اساس سنت ربانی شکست قطعی است. وی دغدغه‌هایی مانند جهانی شدن و بیداری اسلامی نیز دارد که در این مقاله بر اساس آثار او بررسی و نقد شده است.

موضوع این رساله «جایگاه اسباب نزول در تفاسیر معاصر » است که در آن به بررسی چهار تفسیر المیزان ،الفرقان ،المراغی و فی ظلال القرآن که از تفاسیر بارز و مشهور شیعه و سنی در قرن چهاردهم هستند پرداخته ایم. روش کار به صورت مراجعه ی مستقیم به تمام جلد های این تفاسیر و بررسی جایگاه اسباب نزول و همچنین بررسی رویکرد تفسیری این مفسران و نیز به دست آوردن آمار نقل و گزارش روایات اسباب نزول در این تفاسیر بوده است.. نتیجه ای که در این رساله به آن رسیدیم این بود که مفسران معاصر ، با توجه به عقل گرایی و روش اجتماعی ، تربیتی و نیز روش تفسیر قرآن به قرآن که در تفسیر بکار بسته اند . و با توجه به وجود تناقضات در نقل ها و اجتهادی بودن پاره ای از گفته های صحابه و تابعین و پرهیز شان از دخالت دادن اسرائیلیات و روایات جعلی در تفسیر و وارد نشدن در محدوده ی مبهمات قرآن ، از اسباب نزول کمتر بهره برده اند و بیشتر به نقد و تحلیل آنها پرداخته اند . بررسی این تفاسیر به خوبی ما را به جایگاه تنزل یافته ی اسباب نزول در تفاسیر این دوره رهنمون کرده و به ما نشان داده که تا چه اندازه رویکردهای خاص تفسیری این مفسران در قلت بهره گیری آنان از اسباب نزول مؤثر بوده است.