جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اصل جواز توسل به عنوان آموزه‌ای مشروع، مورد قبول تمام فرق اسلامی است؛ اما دربارۀ پاره‌ای از مصادیق آن اختلاف نظر وجود دارد. سه مورد از مصادیق مورد اتفاق توسل بدین شرح است: تقرب به خدا با توسل به اسماء و صفات الهی، توسل به اعمال صالح، و توسل به دعای صالحان در حال حیات ایشان. از میان مذاهب اسلامی، عموم سلفیان، با تبعیت از ابن‌تیمیه، توسل به اموات را مطلقاً ممنوع و مصداق بدعت می‌دانند و درباره زندگان نیز توسل به ذوات و جاه و مقام ایشان را مردود و از مصادیق شرک دانسته‌اند. با توجه به مخالفت عموم مسلمانان با این موضع، برخی از صاحب‌نظرانِ معاصرِ سلفی سعی در مستدل کردن دیدگاه خود و پاسخ به اعتراض مخالفان داشته‌اند. در این مقاله ادلۀ این گروه، با ‌تأکید بر دیدگاه‌های ناصرالدین البانی، مورد نقد و بررسی قرار گرفته و ناکافی بودنشان مستدل شده است. رویکرد مقاله، بررسی دلالی و سندی روایات مربوط به توسل است که مورد استناد مخالفان و موافقان بوده است. اثبات مشروعیت توسل، حتی بر اساس مصادر مورد قبول سلفیان، می‌تواند زمینه‌ساز کاستن اختلاف نظرهایی شود که درگیری‌های مذهبی دیرین و سوءاستفادۀ جریان‌های تکفیری معاصر را در پی داشته است.

متون دینی در میراث عربی اسلامی جایگاه ویژه ای دارند و فهم و تفسیر آنها منوط به استفاده از قواعد و ضابطه های نظام مند مطالعه شده برای فهم متن است که در قواعد هرمنوتیکی بیان شده و تأثیر زیادی از لحاظ فکری و عملی بر زندگی فردی و اجتماعی دارند. در این زمینه بین اندیشه سلفیه و امامیه اختلاف نظر زیادی وجود دارد. از این رو این رساله به تحلیل و مقایسه دیدگاه البانی به عنوان یک عالم سلفی معاصر و طباطبایی به عنوان یک عالم امامی معاصر در روش شناسی فهم و تفسیر متن و آثار مترتب بر آن با نقد دیدگاه های البانی با تکیه بر آراء طباطبایی و حکمت متعالیه می پردازد. نکته اصلی این است که آنها در اصالت ظهورر، قراین لفظی و غیر لفظی و پیش فرض هایی که بر فهم و تفسیر متون دینی به صورت ایجابی و جزئی تأثیر می گذارد و با تفاوتی که بین آنها وجود دارد، اشتراک دارند. تفاوت اصلی آنها در این است که البانی بر این نکته تأکید دارد که فهم ائمه اربعه ی اهل سنت فقط برای خودشان حجت است و نه برای ما، و ما موظفیم در فهم نصوص با تکیه بر فهم سلف و عدم تخطی از آنها، با عدم تکیه بر عقل از لحاظ منبع و روش، تلاش کنیم. بر او اشکال می شود که خداوند متعال در کتابش حجیت عقل را باطل نکرده است و چگونه معقول است و حجیت قرآن را عقل ثابت کرده است، و در کلام صحابه و تابعین و مانند آنهایی که اختلاف واضح دارند، حجت قرار نداده است. و در مقابل أو، علامه طباطبایی معتقد است که فهم سلف در روش شناسی فهم، خاصیتی ندارد. از این رو بر آنیم که مبانی روش شناسی تفسیر متن از دیدگاه ناصر الدین البانی و علامه طباطبایی را بیان کنیم. روشی که محقق در طول تحقیق از آن استفاده کرده است، روش توصیفی تحلیلی است.

محمد سعید رمضان البوطی که از متفکرین معاصر اهل‌سنت می‌باشد، معتقد است که افضلیت پیامبر6 بر جمیع خلق، یکی از دلایل توسل مردم به ایشان می‌باشد. اما ألبانی که یکی از علماء و بزرگان وهابیت محسوب می‌شود، در کتاب التوسل انواعه و احکامه، بعد از تقسیم توسل به مشروع و غیرمشروع، توسل به انبیاء و اولیاء را غیرمشروع قلمداد کرده و با طرح اشکالاتی، ادله توسل به انبیاء و اولیاء را رد می‌کند. او معتقد است که ادعای البوطی، مبنی بر افضلیت پیامبر اکرم6 بر جمیع خلق، هیچ دلیل محکم قرآنی و روایی ندارد. البانی در حالی چنین ادعایی را مطرح کرده و افضلیت مطلق پیامبر6 را زیر سؤال می‌برد که برخی از آیات قرآن و همچنین روایات فراوانی از طریق عامه که بسیاری از آنها را البانی تصحیح کرده است، اثبات‌کننده افضلیت پیامبر6 بر جمیع مخلوقات می‌باشند. از آنجایی که البانی مدعی پیروی از کتاب، سنت و اقوال سلف می‌باشد، پژوهش حاضر بر آن است که با تبیین دیدگاه وی و ارجاع آن به کتاب و سنت و اقوال بزرگان عامه، صحت و سقم ادعای او، مبنی بر عدم دلالت آیات و روایات بر افضلیت پیامبر6 را مورد بررسی قرار دهد.

ترجمه ماشینی: یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در اسلام مدرن این است که آیا باید به یک مکتب حقوقی اسلامی [مذهب فقهی] پایبند بود یا مستقیماً از کتاب مقدس پیروی کرد. برای قرن‌ها، مسلمانان سنی اسلام را از طریق چهار مکتب قانونی [مذاهب اربعه فقهی اهل سنت] انجام داده‌اند. با این حال، قرن بیستم شاهد ظهور افرادی بود که مکاتب حقوقی را محکوم کردند و مواردی را که در آن با متون قرآن یا سنت مغایرت دارند برجسته کردند. نمونه این تفاوت ها در بحث های داغ بین محدث الحدیث سلفی محمد ناصرالدین آلبانی و منتقدان سنت گرا اوست. این کتاب به بررسی تنش های بین سلفی ها و سنت گرایان در مورد مرجعیت علمی در اسلام می پردازد. عماد حمده دیدگاهی درونی از مناظرات سلفی ها و سنت گرایان و تفاوت های آنها در مورد روش صحیح تفسیر اسلام ارائه می دهد. او تحلیل مفصلی از ظهور سلفی گری، تأثیر چاپخانه، نقش علما در تفسیر متن، و رویکردهای متفاوت به قوانین اسلامی ارائه می دهد.

محمد ناصرالدین البانی یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین محدثین اهل سنت در حوزه تفکر دینی و مخصوصاً مکتب سلفی است که علمای فراوانی تحت تأثیر قدرت علمی و نظرات فقهی و حدیثی وی قرار گرفته‌اند. تحلیل و بررسی اطلاعات گردآوری شده نشان می‌دهد البانی در آراء اعتقادی خود گرایش‌های تند سلفی دارد که می‌توانسته الهام‌بخش برخی رفتارهای تند سلفی باشد. وی در بحث صفات خبری رویکردی ظاهرگرایانه دارد. هرگونه استغاثه و توسل به غیر خدا را از مصادیق شرک می داند و با یکسان انگاشتن کفر و شرک دامنه کفر را وسعت می‌بخشد. معیار تشخیص سنت از بدعت را عمل صحابه می‌داند. سماع موتی را نمی‌پذیرد و همچون دیگر علمای سلفی توسل، زیارت قبور، بنای بر قبور و شد رحال را رد می‌کند. همچنین البانی با اعتقاد به اجتهاد و عدم تقلید از مذاهب اربعه، جرأت بررسی مجدد احادیث معتبر و ارائه برخی فتاوای فقهی حرکت جدیدی را در بین سلفیه ایجاد کرد که باعث شد بین سلفیه از یک‌طرف طرفدارانی پیدا کرده و از طرف دیگر بر علیه او اقداماتی صورت پذیرد.در این رساله اهتمام بر این بوده که تا حد بضاعت در جهت بیان و نقد این دیدگاه‌ها، گام‌هایی رو به جلو برداشته شود. از این رو این تحقیق با مروری بر آثار و کتب البانی و ناقدین وی به تبییین برخی نگرش‌ها و مبانی حدیثی و سلفی البانی پرداخته و آنها را به بوته نقد کشیده است.

از مطالب فوق و آنچه ذکر کردیم ، برای ما روشن می شود که این موضوع یکی از موضوعات مهمی است که هم در زمینه دانش و هم در زمینه دین مؤثر است و باید از آن توجه کرد. پس از این دوره در کتاب ، سنت و گفته های دانشمندان و این دو عالم ، مهمترین نتایج تحقیق را نتیجه می گیریم که عبارتند از: این دو عالم توافق کردند که ذهن نعمت بزرگی است که خداوند متعال به انسان عطا کرد ، زیرا انسان از طریق او اسرار خلقت خداوند متعال و عظمت صنعت آن را می آموزد و از طریق آن به ایمان انبیا و پیام آورانی می رسد که خداوند متعال برای هدایت و خوشبختی خود فرستاده است و انسان نمی تواند بدون راهنمایی از عقل به شرع برسد، شرع فقط با عقل شناخته می شود ، و عقل در دین خدای متعال مقام والای دارد ، اما از مرزهای بالائی برخوردار است که نمی توان از آن عبور کرد یا تجاوز آن. از جمله مواردی که مشارکت عقل در آن مجاز نیست: داوری در تحقیقات الهیت که فقط با وحی شناخته می شوند زیرا غیب محض است. اما در مورد تحقیقات الهیت که می توان با شواهد عقل استنباط کرد ، مانند وجود خداوند متعال - به عنوان مثال - این موضوعات در محدوده کار عقل قرار دارند و قاعده مجاز بودن و پیشگیری در این مورد این است که پیشگیری فقط در صورتی است که نشانه عقل محض باشد، اما مجاز بودن آن توسط عقل باید وحی برای اثبات آن تایید دهد. دو عالم در حدود عقل و استقلال آن اختلاف داشتند. در مورد علامه طباطبایی، او معتقد است که عقل درعمل او مستقل است به خلاف شیخ آلبانی که استقلال عقل نمی بیند ، همیشه در شغلش محتاج شرع است. علامه الطباطبایی همچنین معتقد است عقل یکی از منابع شریعت است و شیخ آلبانی این را انکار می کند و می پذیرد که منبع دانش است نه شریعت. آنها همچنین در مورد امکان ارائه عقل هنگام تعارض آن با نقل .علامه می گوید عقل مقدم است اما آلبانی می گوید این امکان پذیر نیست و فکر می کند هر کسی این کار را کرده گمراه شده است.

تنبیه المغترین، اثر عبدالوهاب بن احمد شعرانی، با تحقیق وائل احمد عبدالرحمن، کتابی است در موضوع فضایل و رذایل اخلاقی که به زبان عربی و در سال 761ق نوشته شده است.