مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

انسان اشرف مخلوقات و خلیفه خدا، بر روی زمین است. هدف از خلقت انسان طی مسیر هدایت و رسیدن به قرب الهی است که طی این طریق با شناخت مسئولیت‌ها، هموارتر می‌شود. مسئولیتی که به عنوان امانت به انسان سپرده شده است. تکلیف و مسئولیت انسان از جهت دامنه در مقابل خود، والدین، فرزندان، خدا و... بوده و این مسئولیت از جهت نوع آن اعم از اجتماعی، حقوقی و اخلاقی می‌باشد.در این تحقیق به بررسی این سوال پرداخته شده است که مسئولیت اخلاقی متقابل والدین و فرزندان در قرآن و روایات چیست؟ نتایج حاصل از تحقیق گویای این است که مسئولیت اخلاقی فرزندان نسبت به والدین را می‌توان در حوزه 1- توسعه در امر معاش والدین، از طریق رزق و روزی و مسکن 2- پاس‌داشت حرمت و احترام آنها، از قبیل احسان، اطاعت، تشکر، حفظ حریم خصوصی آنهاو3- چگونگی برخورد و رفتار با والدین به ویژه در دوران پیری نام برد. همچنین مسئولیت اخلاقی والدین در مقابل فرزندان نیز در سه حوزه بیان کرد 1- تربیت به خصوص تربیت اخلاقی و مباحثی از اصول و روشها 2-آموزش به ویژه آموزش‌هایی را در مورد خواندن و نوشتن، مسائل دینی و اعتقادی و صفات و رفتارهای اخلاقی 3-توسعه در معاش فرزندان که شامل مباحثی از رزق و روزی، مسکن، تامین امنیت وآرامش بوده که هر کدام از این مسئولیت‌های متقابلمستندات روایی و قرآنی را در پی دارند. در پایان هر فصل به دامنه مسئولیت متقابل والدین و فرزندان پرداخته و آنها را از محدوده مسئولیت‌شان آگاه ساختیم.

در این پایان نامه ، سعی بر آن است تا اصول اخلاق حقوق کودک در کنوانسیون حقوق بشر و اخلاق اسلامی بررسی شود. موضوع این پژوهش ، موضوعی میان رشته ای است . از اینرو ابتدا لازم است مباحثی پیرامون حقوق و ارتباط آن با اخلاق و همچنین مطالبی درباره اخلاق و ارتباط آن با سایر علوم بیان گردد. پیش از پرداختن به اصول اخلاقی، مطالبی درباره مبانی اخلاق و مسائل مربوط به بخش های مختلف مبانی، بیان می شود . درباره حقوق ؛ تعریف حق و اقسام حق مشخص می گردد و هریک از مکاتب حقوقی بیان می گردد. توضیحات اولیه برای هرچه مشخص شدن نوع اصول اخلاقی در حقوق بشر و میثاقین حقوق بشر لازم است. آن چه می توان در ابتدا بیان کرد این است که هردو نظام یعنی اخلاق اسلامی و کنوانسیون حقوق بشر اصولی مشترک را دارا هستند و به همین دلیل برخی مکاتب؛ حق و حقوق را فطری می دانند . طرز تلقی از حق، فکر و عمل هر دو نظام را درباره حقوق کودک معین می کند. پس از بیان مسائل اخلاق اسلامی و طرز تلقی این مکتب به کودک و حقوق کودک؛ به مسائلمربوط به حقوق بشر و اصول اخلاقی حقوق کودک در اعلامیه جهانی و کنوانسیون حقوق کودک می پردازیم. آن چه می توان گفت ،مبنایاخلاق اسلامی و حقوق بشر؛ چهار اصل و ارزش اخلاقی یعنی کرامت انسانی، آزادی، عدالت و برابری است و تلقی اخلاقی آن ها بر حقوق کودک بر اصول مذکور استوار است.

بحث «تحزب، محدوده وکارکرد التزام به خردجمعی با استناد به قرآن وحدیث» ،از این جهت اهمیت داردکه: احزاب وگروهها در جامعه‌ی اسلامی، لازم است در درجه ی اولبه کارکردها ومحدوده هایی که برای آنها مطابق تعالیم اسلام (قرآن وحدیث ) متصور است، آگاه باشند تا فعالیت آنها نیز در آن مسیر باشد. لذا هدف از این تحقیق ناظر به بیان کارکردهای مثبت ومنفی احزاب و نیز محدوده ها وخط قرمزهای فعالیت آنها در جامعه‌ی اسلامی است..معیاراین است که با استخراج موارد کارکردها ومحدوده های خردجمعی وتحزب از منابع اسلامی (قرآن وحدیث)به بیان آنها بپردازد.کارکردهای مثبت احزاب شامل مشورت به حاکم ودولت اسلامی، امربه معروف ونهی ازمنکر،وحدت،آگاهی افکارعمومی وتربیت افرادمستعد،خدمت به جامعه ومقابله باظلم ودفاع ازمظلوم،ایجاد رقابت سازنده و... می باشد .کارکردهای منفی احزاب شامل سیاسی کردن امور،اختلاف وتفرقه، انتخاب افرادنالایق،انحراف افکارعمومی ومحدودکردن آزادی افراد می باشد. محدوده های احزاب به دونوع اسلامی وغیراسلامی تقسیم می شود. محدوده ی احزاب اسلامی همان قوانین واحکام اسلام و قانون اساسی جامعهاسلامی و اساس نامه ی حزبی آنهاست.احزاب غیراسلامی (اقلیت ها) مجاز به فعالیت سیاسی و رسیدن به قدرت حاکمیت نیستند البته این به دلیل دراقلیت بودن آنهاست ولیکن گروها وتشکلاتی که بتواند امور ومشکلات آنها را در موارد مختلف دنبال کند،طبق معاهده ای که با جامعه ی اسلامی دارند، می توانند فعالیت داشته باشند ، آن چنان که حق رأی نیزدارند. نتایجی که در این تحقیق به دست آمده را این گونه می توان خلاصه کرد: 1-کارکردها وکارویژه های مثبت احزاب و گروههای اسلامی است که ، جواز فعالیت آنها را در جامعه ی اسلامی ثابت می کند و کارکردهای منفی وزیان های آنها در جامعه باعث خدشه دار شدن این نظر می شود .2- محدوده ی تحزب و خردجمعی در حالت کلی، احکام، قوانین و موازین اسلام و قانون اساسی جامعه ی اسلامی است و در صورت تخلف وعدول از آنها ، بر اساس قانون، مجازات وبا آنها برخورد می‌شود.

از آنجا که اخلاق ارتباط مستقیم با نحوه وجود انسان دارد و به ساحت انسانی انسان مربوط می شود، پس نمی توان زمانی را بدون مسائل اخلاقی در نظر گرفت. اما ارائه کردن مکاتب خاص اخلاقی و تحلیل عقلی مسائل اخلاقی را به طور چشم گیر در سقراط و شاگردانش میتوان مشاهده کرد. رویکرد جدید علمی و توجه بی اندازه به علوم تجربی و آثار خیره کننده آن بشریت را از توجه کافی به معنویتبه غفلت انداخته است. استاد مطهری از اندشمندان آگاه به مقتضیات زمان بوده در تبیین اسلام ناب و رد شبهات بالاخص در مسائل اخلاقی گامی موثر در جهت رشد افکار جامعه اسلامی برداشته است.موضوع این رساله کهمکتب اخلاقی استاد مطهری می باشد،ناظر به یک نظام فکری منسجم و هماهنگ اعم از نظری و عملی نسبت به بحث اخلاق است. این رساله به عنوان «مکتب اخلاقی استاد شهید مطهری» در یک کلیات و تعاریف و شش فصل تنظیم شده به بررسی اندیشه ها و تحلیل های استاد مطهری در موضوع اخلاق می‌پردازد تا روشن شود که آیا اندیشه های استاد دارای تمام عناصر تشکیل دهنده یک مکتب اخلاقی است یا خیر؟در کلیات به تبیین موضوع، و ضرورت و پیشینه تحقیق و غیره پرداخته شده و نیز در کلید واژه ها، تعاریف واژه های کلیدی بیان شده است. فصل اول به حقیقت جهان بینی و ایدئولوژی و رابطه آن دو پرداخته و بیان شده است که از نظر استاد مطهری بهترین جهان بینی، جهان بینی دینی است و جامعترین و کاملترین مکتب اخلاقی نیز مکتب اخلاقی دینی برخاسته از جهان بینی دینی است.فصل دوم در مورد انسان شناسی است و بیان شده که انسان موجودی است قابل تکامل تا بی نهایت.. انسان به خاطر برخورداری از نعمت عقل دارای وجودی است مختار که با اراده و خواست خود باید این مسیر تکامل را طی کند بنابراین همچنآنکه قابل صعود و تعالی است قابل سقوط و انحطاط نیز هست.فصل سوم در بیان هدف و کمال انسان است که در مکتب اخلاقی اسلام قرب باری تعالی کهوجود بی نهایت است، هدف اصلی و کمال انسانی محسوب شده است.در فصل چهارم مسائل فرا اخلاقی بررسی شده است و بیان شده است که از نظر استاد مطهری مفاهیم اخلاقی مفاهیم اعتباری هستند که به منظور دست یافتن به مقاصد عملی اعتبار می شود. از آنجا که خواستگاه آنها از امور یکسان و ثابت اند گزاره های اخلاقی نیز در عین اعتباری بودن مطلق و جاودانه هستند.فصل پنجم در مسائل اخلاقی هنجاری بحث می کند و بیان می کند که از نظر استاد مطهری معیار خوبی و بدی افعال اختیاری انسان سازگاری و عدم سازگاری این افعال با من علوی انسان است.فصل ششم نیز در مورد ویژگیهای مکتب اخلاقی اسلام بحث می شود. و در آخر این رساله به این نتیجه رسیده که دیدگاه های استاد مطهری در موضوعات و مسائل اخلاقی دارای انسجام و هماهنگی هستند ودر آن عناصر تشکیل دهنده یک مکتب مثل جهان بینی و ایدئولوژی- که در آن شناخت انسان و کمال او بررسی شده باشد،بحثهای فرا اخلاقی و اخلاق هنجاری صورت پذیرفته باشد؛ اصول کلی اخلاق بازگو شده باشد- وجود داردکه می توان گفت استاد مطهری دارای یک مکتب اخلاقی است.

پژوهش حاضر به شیوه ی تحلیلی-توصیفی،بررسی عوامل معادگریزی و راه های برون رفت از آن در آموزه های علوی و با تکیه بر نهج البلاغه است. در این راستا غالب تحقیقات صورت گرفته در باب اثبات معاد در قرآن، اعتقاد به معاد و آثار تربیتی ای که این اعتقاد در زندگی فردی و اجتماعی دارد را مطرح کرده اند. امّا این تحقیق بر آن است تا ابتدا به اثبات معاد در نگاه امام علی (ع) بپردازد، زیرا برای ورود به هر بحثی ابتدا نیاز به اثبات آن است. و سپس با تکیه بر سخنان امام (ع) عواملی را که سبب گریز و دوری از معاد می شود و در مقابل راه هایی که انسان را از این حالتِ گریز خارج می کنند، نمایان سازد، که به مجموع آن که سبب تنظیم رفتار انسان در چهار چوب اسلام می شود، اخلاق اسلامی گفته می شود. این مهم در دو سطح شناختی و عملی جستجو شده است و بیشتر روی سخن با مخاطب معتقد به مبدأ و معاد می باشد.مجموع سخنان امام (ع) بیانگر آن است که عوامل شناختی که سبب گریز از معاد می شود، جهل و غفلت است که از اندیشه و احوالات درونی سرچشمه می گیرد و از عوامل عملی که نتیجه گرفتار آمدن در شهوت عملی می باشد، دنیاطلبی ست که امام (ع) در سخنان خود آن را نکوهش کرده و به دوری از آن سفارش فرموده است و دیگری ترس مذموم نسبت به مرگ و معاد است.از جمله راه هایی که در بُعد شناختی در معارف علوی سبب برون رفت از این حالتِ گریز می شود اصل شناخت، ایمان و یاد معاد است. علاوه بر آن، ذکر، تقوا و زهد نیز در کلام امام (ع) از مهم ترین راه های عملی برون رفت از معاد گریزی اند.

موضوع این پژوهش بررسی اخلاق فضیلت فیلیپا فوت و معرفی نظریه هنجارمندی طبیعی و تعریف خوبی طبیعی از دیدگاه او، و مقایسه آن با نظریه ی خوبی طبیعی مطرح در عصر جدید است. پیشینه اخلاق مبتنی برفضیلت به اخلاق باستانی برمی گردد. فوت مانندآنسکومب، مک اینتایر، و مرداک در احیاء فلسفه اخلاق فضیلت محورتلاش نموده است. فوت خوب را بخشی از واقعیت می داند. وبه نظر او یک عمل وقتی عمل خوب است که ذیل فضیلتی قرار گیرد. بشر همواره دلیلی برای پی جویی فضیلت و پرهیز از رذیلت دارد، به فضایل نیازمند است به همان اندازه که به دستان و چشمانش نیاز دارد. فوت برمعنای عرفی خوب تأکید دارد و منظورش را از خوبی خصلت ِویژه یا کارکرد خاص یک موجودزنده منفرد معرفی می کند. عقلانیت را شامل هر عمل و باور و گرایش می داند که بر دلیل مشروعی استوار باشد. پایه «احکام اخلاقی» فضایل و رذایل فردی است. و برای گفتن اینکه فلان چیز فضیلت یا رذیلت است دلیل عینی وجود دارد. «نظریه فضیلت-رذیلت» روش عالی برای ساخت طرز فکر عینی در داوری اخلاقی است. «خوبی» استعدادها و اعمالی است که برای شیوه خاص زندگی ضروری هستند. احکام اخلاقی درباره خوبی ِطبیعی هایی است که آدمی «می خواهد». با توجه به «دستور هنجارمندی طبیعی»، «خوبی و بدی اخلاقی» یک زیر طبقه از رده عام «خوبی و بدی طبیعی» هستند و خوبی اخلاقی تافته جدا بافته از خوبی طبیعی نیست. مدعای تمایز بین این دو در عصر جدید اتفاق افتاده است: 1) وقتی خوب طبیعی توسط «اراده فرد» یا «حاکم» یا «خدا» تأیید شود خوب اخلاقی حاصل می شود. 2) خوب اخلاقی مستقل از خوب طبیعی است و بلکه شرط لازم آنست. بر خلاف هر دو گروه فوت معتقد است آنچه خوبی اخلاقی نامیده شده همان خوبی طبیعی است که در مورد انسان ها به کار می رود. خوبی طبیعی، فقط به موجودات زنده فی نفسه و اجزا، و مشخصات، و کارکردهای آنها قابل اسناد است. و آن یک خوبی مستقل هست که مستقیماً به ارتباط یک فرد با فرم زندگیِ نوعیش بستگی دارد. گر چه خوب ِبشری متفاوت با خوب در عالم حیوانی و گیاهی است با این حال یک ساختار مفهومی مشترک وجود دارد. فوت با تکیه بر قاعده ی عام هنجارمندی طبیعی، همه انواع خوبی را طبیعی می داند. آدم خوب کسی است که خوبی مربوط به بشر را داراست. پس عمل برطبق فضایل فردی ما را به خوبی بشر که همان سعادت است می رساند.

هدف: هدف از این نوشتار، ابتدا تبیین مبانی نظری عفو و گذشت بر اساس متون اخلاق اسلامی و روان‌شناسی مثبت و ارتباط آن با سلامت روانی و جسمانی است. در ادامه موارد جواز و عدم جواز عفو گذشت و همچنین فواید بخشش و آثار کینه و انتقام بررسی شده و در پایان شباهت‌ها و تفاوت‌های عفو و گذشت در هر دو حوزه به صورت تطبیقی بررسی شده است. روش: روش این پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی است. در این نوشتار ابتدا مبانی نظری عفو و گذشت در روان‌شناسی مثبت و اخلاق اسلامی بررسی و مقایسه شده و سپس شباهت‌ها و تفاوت‌های آن در ابعاد مختلف مورد تحلیل وبررسی قرار گرفته و در نهایت جمع بندی و نتیجه‌گیری شد.

اعتماد به نفس یکی از مفاهیم اخلاقی است.یافته‌ها نشان می‌دهد که اعتماد به نفس به معنای اینکه انسان خود را منشأ افعالش بداند در مقابل توکل قرار می‌گیرد و در اخلاق نیز به عنوان یک رذیلت اخلاقی نام برده می‌شود ،اما اگر اعتماد به نفس را به معنای تکیه بر توانایی‌ها همراه با تکیه بر خدا تعریف کنیم با آموزه‌های چون توکل سازگار بوده و منافاتی با اخلاق اسلامی ندارد و جزء فضایل اخلاقی شمرده می‌شود و بر پایه‌هایی از کتاب و سنت استوار است و مبانی مخالفین اعتماد به نفس ناظر بر آثار منفی تکیه بر نفس است ، و راهکارهایی اخلاقی از جمله خودشناسی ،خودارزش‏مندی ،خودباوری، خوداتکایی ،تقویت اراده ،رویارویی با مشکلات ، به دست آوردن تکیه گاه معنوی و مطالعه زندگی افراد موفق در تقویت آن موثر است وموانع بیرونی مانند: نام نازیبا و محبت‌های بی حساب و موانع درونی چون تعمیمدادن و فیلتر کردن را می-توان نام برد.

از مهم‌ترین روش‌های تربیت اسلامی که در قرآن و سنت و سیره‌ی امامان معصوم (ع)از جمله امیر‌المؤمنین علی (ع) مورد توجه و تأکید قرار گرفته است،روش‌"عبرت‌آموزی"‌ می‌باشد. خداوند در قرآن‌کریم در آیات مختلف، یکی از مهم‌ترین منابع و عوامل هدایت انسان را عبرت از گذشته و گذشتگان معرفی می‌کند و با الفاظ و عبارات مختلف، مردم را به دقت و تأمل در زندگی و سرگذشت خوبان و بدان فرا می‌خواند و به انسان‌ها سفارش می‌کند که به سیر و تفکر در آیات آفاقی و انفسی بپردازند و عاقبت محسنین و مفسدین را بنگرند. همچنین امام علی(ع)با توصیه به تفکر و تأمل در تاریخ گذشتگان و پند از حوادث تاریخی، همه را به عبرت‌آموزی از سرانجام نیک و بدشان دعوت می‌کند. چراکه حوادث تاریخی مشابه‌اند و عدم توجه به آن‌ها و بهره نبردن از تجربه‌های ارزشمند پیشینیان، خسران و تباهی رابه بار خواهد آورد. لذا بیان تاریخ و حوادث تلخ و شیرین آن، روشی مطلوب برای عبرت آموزی از زندگی دنیایی و غافل نگشتن از سرای اخروی است. بنابراین، به‌‌ منظور استفاده‌ی بهینه از سرمایه‌ی گران‌بهای عمر و جلوگیری از اتلاف امکانات و استعدادهای انسانی، لازم است با تفکر در تاریخ و کشف سنن و قوانین حاکم بر آن و به‌ واسطه‌ی پندپذیری و عبرت‌آموزی از وقایع و سرگذشت پیشینیان، در جهت رشد و تعالی زندگی فردی و اجتماعی گام برداریم. پژوهش حاضر به اهمیت تاریخ و عبرت‌های آن و بیان نقش عبرت‌آموزی در اخلاق اسلامی از دیدگاه امام علی (ع) پرداخته است و در همین مورد مباحثی همچون منابع، ابزارها، عوامل، موانع و بهره‌های اخلاقی، تربیتی عبرت‌پذیری، نقش پیامبران در ایجاد تمدن بشری و ... مطرح گردیده است.

تحقيق حاضر به بررسي و نقد تعارضات (ادعايي) در متون وحياني و اخلاق مي‌پردازد. تعارض دين و اخلاق از جمله روابط بين دين و اخلاق برشمرده شده است. مهمترين تعارضي که در اين رابطه مطرح شده مربوط به فرمان خداوند به قتل حضرت اسماعيل توسط حضرت ابراهيم مي‌باشد. در اين پايان نامه، پس ازتعاريف مختلف دين و اخلاق و تبيين ارتباط کلي ميان آن دو و ترسيم شقوق اين ارتباط، رابطه تعارض مورد بررسي قرار گرفته است. تأکيد دراين رابطه بر همان جريان فرمان به قتل حضرت اسماعيل مي‌‌باشد که فرمان خداوند به قتل با فرمان عقلاني يا اخلاقي به نادرستي قتل، با يکديگر در تعارض قرار مي‌گيرند. از نگاه اين پايان‌نامه تعارض مذکور ادعايي است و بسياري از متفکران بر همين عقيده اند. از اين رو در صدد توجيه و راه حلي براي تعارض ادعايي برآمده‌اند. در اين جا آراء کي يرکگور، آکوئيناس، آدامز، کوئين، لويناس و دريدا و ... مورد بررسي قرار گرفته است. در مقابل، برخي ديگر اين ناسازگاري را واقعي و جدي تلقي مي‌کنند. و براي برون رفت از اين تناقض معمولا جانب عقل را گرفته‌اند. در اين رابطه به آراء کانت و موني اشاره شده است. در پايان، اين مسأله از ديدگاه متفکرين مسلمان نيز بررسي شده است.