مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

نظریه وحدت وجود در عالم اسلامی از سوی اهل تصوف و عرفان در جهت تبیین رابطه خدا و جهان هستی مطرح شده است. وحدت وجود یعنی در دار هستی یک وجود حقیقی بیشتر نیست که همان خداست و هر چه غیر او در نظر گرفته شود چیزی جز تجلی و نمایش ذاتِ خدا نیست، چنان که گفته اند: لیس فی الدار غیره دیّار. هر چند مستند اصلی عرفا در این نظرشان، شهودِ باطنی این وحدت، نه استدلال عقلی یا ادله نقلی است، همچون سایر مکتب ها و مرام ها در عالم اسلامی، تلاش کرده اند از آیات قرآن و روایات اسلامی دستاویزهایی برای این نظریه فراهم آورند. موضوع اصلی این نوشتار درستی آزمایی دلالت این آیات و روایات بر وحدت وجود و همچنین بررسی اسنادِ روایات مطرح شده است. در این پژوهش، پس از معرفی این نظریه و نتایج آن بر اساس آثار اهل عرفان و تصوف در فصل اول، هنگام بررسی مستندات قرآنی اش، ابتدا تفسیر عرفا از آیات مورد استنادشان برای رسیدن به وحدت وجود، بیان، آنگاه سیر تاریخی این استناد و تفسیر، در آثار ایشان نشان داده و در قدم بعد تفسیرِ غیر وحدت وجودی در آثار سایر عالمان و مفسران ارائه می شود. همچنین روایات اهل بیت در پیوند با آن آیات، مطرح شده، در پایان، تفسیر عرفانی بر پایه قواعد متعارف تفسیری کاویده می شود. در مورد روایات نیز ابتدا سیر تاریخی استناد به آنها از سوی عرفا در فصلی جداگانه گزارش و آنگاه سندشان اعتبار سنجی و در فصل پس از آن، متن همانها ـ صرف نظر از نتیجه اعتبار سنجی سندی ـ از جهت دلالت بر مدعای عرفا بررسی می شود. در فصل پایانی ـ افزون بر آنچه تاکنون گفته شده است ـ اشاره ای هم به ادله شهودی و عقلی وحدت وجود شده، آنها را بررسی و نقد و مرزبندی های این نظریه را با توحید اهل بیت یادآوری می کنیم. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که بر خلاف تفسیر مشهور از این آیات که مطابق فهم عرفی و موافق سایر محکمات اعتقادی است، هیچ یک از آیات بررسی شده، دلالتی روشن و بدون خدشه بر نظریه وحدت وجود ندارند. بررسی آیاتی همچون «هو الاول و الآخر»، «فثم وجه الله»، «انا لله و انا الیه راجعون»، آیه «حبل الورید» و...نشان می دهد برداشت وحدت وجودی از آنها بر خلاف قواعد تفسیری همچون قوانین ادبی، آیات دیگر قرآن، سیاق و سنت معتبر می باشد. در بخش روایات نیز احادیث مشهوری چون «کنز مخفی»، «قرب نوافل»، «لا هو الا هو»، حدیث «حبل» و...از جهت سند و متن واکاوی شده و نتیجه گرفته شد که اساسا برخی از این متون سخن پیشوایان دینی نیستند و در متون روایی فریقین بازتابی ندارند، بماند که همینها نیز دلالتی بدون رقیب بر وحدت وجود ندارند. از میان روایات مانده که حدیث پیشوایان دینی اند نیز برخی دچار خدشه سندی و برخی معتبر اند، اما هیچ یک از اینها نیز دلالت روشن و بی اشکالی بر وحدت وجود ندارند و در استناد به آنها ضوابط صحیح فهم حدیث همچون قواعد ادبی، قرائن داخلی و خارجی، قوانین عقلی و نگاه نظام وار به مجموعه احادیثِ اعتقادی، رعایت نشده است.

ترجمه ماشینی: این کتاب راهگشا، داستان سنتی زندگی [حضرت] محمد را کنار گذاشته و در تاریخ درونی خود قرآن تحقیق می کند. دوری با تکیه بر بینش‌های تازه‌ای از زبان‌شناسی و الهیات، توضیحی جدید و بسیار متفاوت برای تقسیم‌بندی «مکه-مدینه» ارائه می‌کند و آن را به یک بحران الهیاتی نسبت می‌دهد که در جامعه قرآنی به وجود آمد. دوری از طریق بررسی دقیق موضوعاتی که از نظر الهیاتی باردار شده اند مانند نبوت، شیطان، گناه، یگانگی خدا، عهد، جنگ، حضور الهی و تقدس، این سوال را مطرح می کند که آیا قرآن و کتاب مقدس واقعاً ارتباط عمیق تری دارند یا خیر. او خواننده را دعوت می کند که چارچوب هایی را که در گذشته به قرآن نگریسته شده است، اعم از انجیلی یا اسلامی، کنار بگذارد، و ما را دعوت می کند تا به دیدگاه کلامی متمایز و منحصر به فرد قرآن، به تعبیر خودش توجه کنیم. مرور کتاب دوری کوششی پیچیده و از لحاظ روش شناختی نوآورانه برای پی ریزی پایه های انضباطی برای الهیات توصیفی قرآن است. این اثر با ترکیب توجه یک زبان شناس به ساختار با نوشتار به طرز تحسین برانگیزی روشن و محرک و با تعهد عمیق به خواندن کتاب مقدس اسلامی با شرایط خاص خود، یک کمک علمی اساسی خواهد بود. (نیکولای سینا، دانشگاه آکسفورد / کالج پمبروک) این کتاب علمی و پیشگامانه است که به دنبال درک چگونگی شکل‌گیری قرآن به شکل کنونی است، اعتبار تفسیر قرآن را عمدتاً بر اساس سنت‌های بعدی «زندگی محمد» زیر سوال می‌برد و این رابطه را بررسی می‌کند. بین کتاب مقدس و قرآن مارک دوری با تکیه بر بینش‌های تازه از زبان‌شناسی، درک کاملاً جدیدی از گاه‌شماری متن قرآن پیشنهاد می‌کند و استدلال می‌کند که نقل قول‌ها و اشارات به داستان‌های کتاب مقدس مسیحی در قرآن برای خدمت به قرآن استفاده می‌شود. دستور کار کلامی متمایز خود. خواندن این کتاب برای هرکسی که می‌خواهد تا حدودی دین اسلام و قرآن را درک کند، ضروری است. این یک قطعه کار درخشان است. (کوین گیلز، کشیش و الهیات انگلیسی، ملبورن، استرالیا) دو تا سه فصل این کتاب که مستقیماً به منابع عربی می پردازد، سیستماتیک، اصیل، چشم نواز، و گاهی اوقات درخشان است. آنها حاوی یک تحلیل تطبیقی ​​انتقادی عالی از کتاب مقدس و قرآن هستند، که به نظر می رسد هر دو زمینه ای آشنا برای نویسنده باشد. تسلط مارک دوری بر زبان های مورد نیاز فوق العاده است. دانش گسترده او کمک قابل توجهی به رشته تحصیلی می کند. تجزیه قرآن به مضامین و دسته بندی های مختلف آن، درک روابط بین کتاب مقدس و قرآن را تسهیل می کند و به یک دستاورد علمی واقعی از بالاترین استاندارد می رسد. (رافائل اسرائیلی، دانشگاه عبری، اورشلیم) مارک دوری در این پژوهش نوآورانه، از رشته‌های علمی گوناگون استفاده کرده است تا برخی از مفروضات اساسی و ادعاهای رایج در مورد ماهیت قرآن و در نهایت هویت ایمان اسلامی را آزمایش کند. روش های او علمی است، شجاعت او قابل تحسین است، و نتیجه گیری های او قانع کننده است. هر کس که علاقه مند به رابط بین اسلام و مسیحیت است، باید این کتاب را بخواند و به طور جدی با مطالب آن درگیر شود. (پیتر جی. ریدل، مدرسه الهیات ملبورن) تخصص مارک دوری در زبان شناسی نه تنها به مطالعه او در متن قوت می بخشد، بلکه الگویی برای تحلیل او از الهیات قرآن ارائه می دهد. تز جذاب او - مهم اما به ندرت دنبال می شود - راه خود را از طریق بررسی دقیق آیات و اصطلاحات کلیدی، تعامل دانشگاهی با دانش پژوهی برتر در مطالعات قرآنی، و نتیجه گیری های دقیقی که به نظر می رسد مورد او را روشن می کند، طی می کند. هر صفحه درگیری معنادار با مسائل مربوط به حقیقت الهیاتی و وضوح در مورد سؤالات در مرکز گفتگوی بین ادیان را نشان می دهد. (گوردون نیکل، مرکز مطالعات اسلامی، SAIACS) مارک دوری در این اثر قابل توجه، شایستگی زبانی برجسته را با درک عمیق کتاب مقدس مسیحی و قرآن ترکیب می کند. ادعای او برای متمایز بودن ایده‌های دینی اسلامی و ویژگی‌های بدیع آن‌ها، و شرح او از چگونگی استفاده مجدد قرآن از صورت‌های کتاب مقدس ('relexification') قانع‌کننده است. پایان نامه خلاقیت او راه های جدیدی را برای درک پیدایش قرآن، برای تأملات دانشگاهی و تحقیق می گشاید. این کتاب به بهترین معنای کلمه تحریک آمیز است. یک تور دو نیرو (گراهام ای. کول، رئیس مدرسه انجیلی ترینیتی)

قصص قرآن کریم از دیرباز مورد توجه مفسران، محدثان و دانشمندان علوم قرآنی بوده و از ابعاد گوناگون پژوهش‏های متنوعی با رویکردهای تاریخی، جغرافیایی، زیبایی شناسی و اعجاز بیانی در این موضوع سامان یافته است. در این میان بعد کلامی آن به ویژه در مسائل کلامی امامت کمتر مورد توجه قرار گرفته است که حجم بسیار آیات قصص، هدفمندی قرآن در بیان قصص و جدایی ناپذیری سنت های الهی از قصص قرآن، تناسب معنایی آیات قصص و غیر قصص به ویژه در موضوع امامت و استنباط کلامی مباحث امامت از قصص قرآن در روایات پیامبر و ائمه اطهار(ع)، اصحاب ایشان، و آراء تفسیری دانشمندان امامیه و اهل سنت ضرورت پژوهش در این زمینه را نمایان می سازد.لذا این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی و شیوه تحقیق کتابخانه‏ا‏ی در منابع روایی، تفسیری، کلامی و علوم قرآنی فریقین سامان یافته، در تبیین و تنقیح قلمرو استنباط کلامی در نظر دارد که بر اساس ظهور و سیاق آیات قصص و روایات کلامی پیامبر اکرم و ائمه اطهار(ع) در باب قصص قرآن، و با بررسی آراء کلامی متکلمان، مفسران و محدثان إمامی از قصص قرآن در موضوع امامت، میزان و درجه کارآمدی تمسک به کتاب الهی در استنباط کلامی از قصص قرآن در حوزه امامت و در نهایت جایگاه ویژه استناد به قصص قرآن در اثبات مباحث کلامی امامت را به عنوان یکی از شیوه های کارآمد کلامی نشان دهد.ضرورت وجود خلیفه و امام در زمین تا روز قیامت، شروط امامت(اعم از اختصاص تعيين امام به خداوند، وجوب نص بر امام، علم و شجاعت از شروط خلافت و امامت، عصمت، صدور معجزه، محدَّث بودن)، وجود صفات خداوند در امام، تقدم وجود خلیفه بر دیگران، هدایت به امر از شؤون امامت، امکان تصدی مقام امامت در کودکی، رجعت، توسل، تبرک جستن به اولیاء و آثار ایشان، زیارت معصومان(ع) و شفاعت مهمترین مباحث کلامی امامت در استنباط از قصص قرآن مى‏باشد. افزون بر اینکه پنهانی بودن ماجرای ولادت امام عصر(ع)، تصدی مقام امامت در کودکی، غیبت، طول عمر، بقاء بر شباب، صدور معجزه، حکومت عدل جهانی و آداب انتظار از مهمترین مباحث کلامی مهدویت در قصص قرآن بشمار مى‏رود. بررسی مبانی عمومی در استنباط از قرآن و نیز مبانی تخصصی در استنباط کلامی از قصص قرآن از دیگر مباحث این نوشتار بشمار می رود.واژگان کلیدی: قصص قرآن، امامت، مهدویت، روایات تفسیری، استنباط کلامی و تفسیر کلامی

ترجمه ماشینی: این اولین کتابی است که نگارش منابع اصلی کتاب مقدس اسلام را در چارچوب درگیری های خونینی که جانشینی پیامبر را احاطه کرده است، ارزیابی می کند. محمدعلی امیر معزی درک شیعی از تاریخ اولیه اسلام و پیدایش متون مقدس آن را بازسازی می کند. در عین حال، او چارچوب تفسیری جدیدی را برای تاریخ اولیه اسلام پیشنهاد می‌کند و تناقضات بین منابع شیعه و سنی و سهم آنها در تنش‌هایی را که امروز این گروه‌ها را آزار می‌دهد، جدا می‌کند.

قرآن کتاب روشنگری است که برای تمام روزگاران سخنانی برای گفتن دارد. یکی از موضوعاتی که در قرآن مطرح گردیده است، موضوع مسئله و روش‌های حل آن است. مسئله زمانی به وجود می‌آید که فرد برای رسیدن به هدفش با مانعی برخورد کند؛ بنابراین با تلاش ذهنی برای حل آن مواجه می‌شود. منظورمان از روش حل مسئله، حل مسئله به روش فلسفی نیست؛ بلکه منظور آن است که اگر انسان با مشکلی برخورد کرد خداوند متعال با الهامات، معجزات و... این سردرگمی و بن‌بست را می‌شکند و راه راست را یاد می‌دهد. قرآن برای مسئله بهترین راه حل‌ها را مطرح کرده است. در این پایان‌نامه با روش توصیفی- تحلیلی کوشش شده است، مسئله و روش‌های آن در داستان‌های هفت شخصیت داستانی قرآن کریم مورد بررسی قرار گیرد. این هفت شخصیت، عبارتند از: داستان‌های حضرت یوسف (ع)، حضرت ابراهیم (ع)، یاران غار، حضرت موسی (ع)، حضرت مریم (ع)، حضرت سلیمان (ع) و حضرت یونس (ع). مهم‌ترین سؤال این تحقیق عبارت است از این که: زمینه‌های مسئله و روش‌های حل مسئله از دیدگاه قرآن کریم کدامند؟ پس از بررسی داستان‌های معهود به این نتیجه رسیدیم که معمولاً مسئله به خاطر تعارض، اثبات خداوند، گم‌راهی و سردرگمی و... به وجود آمده است. روش‌های حل مسئله از دیدگاه قرآن عبارتند از: مذاکره، معجزه، دعا، صبر، توبه، توکل بر خداوند و... که در متن داستان‌های مورد بررسی دیده می‌شوند.

تفسیر «القرآن و العقل» اثر آیت الله السيد نور الدين العراقي می باشد. این تفسیر در سه جلد چاپ شده است. در این تفسیر مفسر سعی کرده است با رویکرد عقلی از ابتدای سوره بقره تا سوره احزاب را تفسیر کند. نگاه مفسر کاملا عقلانی بوده است و تلاش می‌کردند یک فهم عقلانی از قرآن را ارائه بدهد و در بحث‌ها و برداشت‌های عقلانی که از قرآن داشتند به امور یقینی تمسک می‌کردند و معمولا از مباحث عقلی بهره می‌گرفتند که یقینی باشد. پس باید بگویم تکیه گاه مولف بر محور عقل و تدبر بود وکوشیده است تا از حدس و گمان و تخمین‌هاى نابجا دورى کند و بریقین‌ها اکتفا کند. سراسراین تفسیر شامل نکته هاى جالب عرفانى و فلسفى است که تقریبا همه تازه ابتکاری‌اند و براى آشنایان به علوم عقلى بهره‌هاى فراوان دارد. مرحوم نورالدین اراکی سعی کردند در تفسیر خود به دفع شبهات توجه ویژه‌ای داشته باشند. و در واقع می‌توان گفت انگیزه مولف ازنوشتن این تفسیردفع شبهه‌هاى است که از جانب ملحدان پیرامون قرآن مطرح کرده بود. ایشان درباره انگیزه نگارش این تفسیر مى‌نویسد: «برخى از دوستانم و از جمله فاضل و دوست کامل، سید عبدالرسول یزدى - ساکن شهر کاظمیه - از من تقاضا کرد در ردّ برخى از شیاطین غربى که ادعا نموده‌اند: «قرآن بر خلاف برهان است»، چیزى بنویسم. لذا تصمیم گرفتم در قرآن نگریسته و مضمون آنچه را که از ظاهر آن به دست مى‌آید، به رشته تحریر در آورم که ملاحظه کردم تمام آیات مطابق انصاف بوده و بر استوانه‌هاى حکمت استوار است.» علامه‌ طباطبایی درباره این تفسیر گفتند : در میان تفسیرهاى مسلمان‌ها چه در بین شیعیان و اهل سنت بر چنین تفسیرى دست نیافتم که حقا براى دفع ایرادهاى خیالى زمان ما سودمنداست. البته قطعا منظور علامه رویکرد عقلی است که مرحوم اراکی نسبت به قرآن داشتند. جلد 2 در این جلد تفسیر و شرح آیاتی از سور ذیل می پردازد: اعراف انفال توبه یونس هود یوسف