مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

اگرچه در اندیشۀ غالب در الهیات اسلامی، نظریۀ «صرفه» کمتر محل توجه بوده و به‌عنوان وجهی از وجوه اعجاز قرآن مقبولیت چندانی نیافته است، سیدمرتضی علم‌الهدی (د. 436)، عالم سرشناس امامی قرن چهارم و پنجم، از مدافعان جدّی این نظریه بوده و در کتاب الموضح عن جهة اعجاز القرآن (الصرفة) به‌تفصیل آن را اثبات کرده است. در پژوهش حاضر، که به بررسی ابعاد گوناگون این نظریه در الموضح سیدمرتضی اختصاص دارد، نشان داده شده است که سیدمرتضی، به‌عنوان یکی از مدافعان سرسخت این نظریه، برخلاف نقد مشهور بر معتقدان به صرفه، به‌هیچ‌روی منکر اصل اعجاز قرآن نیست و همچنین، به‌رغم برخی تلاش‌ها برای مبرّا کردن او از اعتقاد به صرفه، او در این کتاب به‌جد مدافع نظریۀ صرفه است، و این امر خود اهمیت و ضرورت بررسی علمی و دقیق این نظریه و این کتاب را نشان می‌دهد. در این پژوهش، رویکرد کلی عقل‌‌گرایانۀ سیدمرتضی و استدلال‌های مبسوط او تبیین شده و مبانی متفاوت او در بیان معجزه، تحدّی و معارضه معرفی شده است. همچنین روش کلی سیدمرتضی در اثبات نظریۀ صرفه، که ردّ دیگر وجوه پیشنهادشده از جانب عالمان مسلمان برای اعجاز قرآن است، به‌تفصیل شناسانده شده است.

کتاب (صد مقاله سلطانی) یکی از آثار مرحوم سلطان الواعظین شیرازی ، صاحب کتاب شبهای پیشاور ، است که در بردارنده مطالب گسترده ای در اثبات حقانیت اسلام ، اعجاز قرآن و نقد دو دین یهودیت و مسیحیت می باشد. مولف محترم در اواخر کتاب نیز فصلی در لزوم تبعیت از اهل بیت و مذهب تشیع گشوده است.

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود). در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)، باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است. آنچه در این جلد به آن پرداخت شده است: - باب فضل القرآن و إعجازه و أنّه لا یتبدّل بتغیر الأزمان و لا یتکرّر بکثره القراءه و الفرق بین القرآن و الفرقان - باب فضل کتابه المصحف و إنشائه و آدابه و النهی عن محوه بالبزاق - باب کتاب الوحی و ما یتعلّق بأحوالهم - باب ضرب القرآن بعضه ببعض و معناه - باب أول سوره نزلت من القرآن و آخر سوره نزلت منه - باب عزائم القرآن - باب ما جاء فی کیفیه جمع القرآن و ما یدل علی تغییره - باب أن للقرآن ظهرا و بطنا و أنّ علم کلّ شی ء فی القرآن و أنّ علم ذلک کلّه عند الأئمّه علیهم السلام و لا یعلمه غیرهم إلّا بتعلیمهم - باب فضل التدبّر فی القرآن - باب تفسیر القرآن بالرأی و تغییره - باب کیفیّه التوسّل بالقرآن - باب أنواع آیات القرآن و ناسخها و منسوخها و ما نزل فی الأئمه علیهم السلام منها - باب ما عاتب اللّه تعالی به الیهود - باب أن القرآن مخلوق - باب وجوه إعجاز القرآن - باب المسافره بالقرآن إلی أرض العدوّ - باب الحلف بالقرآن و فیه النهی عن الحلف بغیر اللّه تعالی - باب فوائد آیات القرآن و التوسّل بها - باب فضل حامل القرآن و حافظه و حامله و العامل به و لزوم إکرامهم و إرزاقهم و بیان أصناف القرّاء - باب ثواب تعلّم القرآن و تعلیمه و من یتعلّمه بمشقّه و عقاب من حفظه ثمّ نسیه - باب قراءه القرآن بالصوت الحسن - باب کون القرآن فی البیت و ذمّ تعطیله - باب فضل قراءه القرآن عن ظهر القلب و فی المصحف و ثواب النظر إلیه و آثار القراءه و فوائدها - باب فی کم یقرأ القرآن و یختم و معنی الحالّ المرتحل و فضل ختم القرآن - باب أدعیه التلاوه - باب آداب القراءه و أوقاتها و ذم من یظهر الغشیه عندها - باب ما ینبغی أن یقال عند قراءه بعض الآیات و السور - باب فضل استماع القرآن و لزومه و آدابه - أبواب فضائل سور القرآن و آیاته و ما یناسب ذلک من المطالب - باب فضل سوره الفاتحه و تفسیرها و فضل البسمله و تفسیرها و کونها جزءا من الفاتحه و من کلّ سوره و فیه فضل المعوذتین أیضا - باب فضائل سوره یذکر فیها البقره و آیه الکرسی و خواتیم تلک السوره و غیرها من آیاتها و سوره آل عمران و آیاتها و فیه فضل سور أخری أیضا - باب فضائل سوره النساء - باب فضائل سوره المائده - باب فضائل سوره الأنعام - باب فضائل سوره الأعراف - باب فضائل سوره الأنفال و سوره التوبه - باب فضائل سوره یونس علیه السلام - باب فضائل سوره هود علیه السلام - باب فضائل سوره یوسف علیه السلام - باب فضائل سوره الرعد - باب فضائل سوره إبراهیم علیه السلام و سوره الحجر - باب فضائل سوره النحل - باب فضائل سوره بنی إسرائیل - باب فضائل سوره الکهف - باب فضائل سوره مریم علیها السلام - باب فضائل سوره طه - باب فضائل سوره الأنبیاء علیهم السلام - باب فضائل سوره الحج - باب فضائل سوره المؤمنین - باب فضائل سوره النور - باب فضائل سوره الفرقان - باب فضائل سوره الطواسین الثلاث - باب فضائل سوره العنکبوت و سوره الروم - باب فضائل سوره لقمان - باب فضائل سوره السجده - باب فضائل سوره الأحزاب - باب- باب فضائل سوره سبأ و سوره فاطر - باب فضائل سوره یس و فیه فضائل غیرها من السور أیضا - باب فضائل سوره و الصافات - باب فضائل سوره ص - باب فضائل سوره الزمر - باب فضائل سوره المؤمن - باب فضائل سوره حم السجده - باب فضائل سوره حمعسق - باب فضائل سوره الزخرف - باب فضائل سوره الدخان زائدا علی ما سیجی ء فی باب فضل قراءه سور الحوامیم و فیه فضل سوره یس أیضا - باب فضائل سوره الجاثیه - باب فضائل سوره أحقاف - باب فضائل قراءه الحوامیم و فیه فضل قراءه سور أخری أیضا - باب فضائل سوره محمد صّلی الّله علیه و آله - باب فضائل سوره الفتح - باب فضائل سوره الحجرات - باب فضائل سوره ق - باب فضائل سوره و الذاریات - باب فضائل سوره الطور - باب فضائل سوره النجم - باب فضائل سوره اقتربت و فیه فضل سوره تبارک أیضا - باب فضائل سوره الرحمن - باب فضائل سوره الواقعه و فیه ذکر فضل سور أخری أیضا - باب فضائل سوره الحدید و سوره المجادله - باب فضائل سوره الحشر و ثواب آیات أواخرها أیضا - باب فضائل سوره الممتحنه - باب فضائل سوره الصف - باب فضائل سورتی الجمعه و المنافقین و فیه فضل غیرهما من السور أیضا - باب فضائل سوره التغابن - باب فضائل قراءه المسبحات - باب فضائل سورتی الطلاق و التحریم - باب فضائل سوره تبارک زائدا علی ما تقدّم و یأتی فی طیّ سائر الأبواب و فیه فضل بعض آیاتها و فضل سور أخری أیضا - باب فضائل سوره القلم - باب فضائل سوره الحاقَّه - باب فضائل سوره سأل سائل - باب فضائل سوره نوح علیه السلام - باب فضائل سوره الجن - باب فضائل سوره المزمل - باب فضائل سوره المدثر - باب فضائل سوره القیامه - باب فضائل سوره الإنسان - باب فضائل سوره المرسلات و عم یتساءلون و النازعات - باب فضائل سورتی عبس و إذا الشمس کورت - باب فضائل سورتی إذا السماء انفطرت و إذا السماء انشقت - باب فضائل سوره المطففین - باب فضائل سوره البروج و فیه فضل سور أخری أیضا - باب فضائل سوره الطارق - باب فضائل سوره الأعلی و فیه فضل سور أخری أیضا - باب فضائل سوره الغاشیه - باب فضائل سوره الفجر - باب فضائل سوره البلد - باب فضائل سوره و الشمس و ضحیها و سوره و اللیل و سوره و الضحی و سوره أ لم نشرح و فیه فضل غیرها من السور أیضا - باب فضائل سوره و التّین - باب فضائل سوره اقرأ باسم ربّک - باب فضائل سوره القدر - باب فضائل سوره لم یکن - باب فضائل سوره الزلزال و فیه فضل سور أخری أیضا - باب فضائل سوره و العادیات - باب فضائل سوره القارعه - باب فضائل سوره التکاثر زائدا علی ما سبق و یأتی - باب فضائل سوره العصر - باب فضائل سوره الهمزه - باب فضائل سوره الفیل و لإیلاف - باب فضائل سوره أ رأیت - باب فضائل سوره الکوثر - باب سوره الجحد و فضائلها و سبب نزولها و ما یقال عند قراءتها زائدا علی ما سبق و یأتی من هذه الأبواب و فیه فضل سور أخری أیضا و خاصه سائر المعوذّات و ما یناسب ذلک من الفوائد - باب فضائل سوره النصر - باب فضائل سوره تبت - باب فضائل سوره التوحید زائدا علی ما تقدّم و یأتی فی مطاوی الأبواب - باب فضائل المعوذّتین و أنّهما من القرآن زائدا علی ما سبق فی طیّ الأبواب و یأتی فی أبواب الدعاء من هذا المجلّد أیضا و فیه فضل سوره الجحد و غیرها من السور أیضا - باب الدعاء عند ختم القرآن - باب متشابهات القرآن و تفسیر المقطعات

کتاب حاضر در چند بخش تدوین شده است: بخش اول درباره علم کلام و ماهیت آن ، ماخذ اهل سنت در علم کلام ، بخش دوم درباره عقائد معتزله یعنی توحید، عدل ، وعد و وعید و منزله بین المزلتین و امر به معروف و نهی از منکر می باشد، بخش سوم تطورات فکری و سیاسی معتزله در قرون مختلف ، و فصل چهارم درباره تطورات معتزله در عصر حدیث می باشد.

مطالعه حاضر به دنبال روشن ساختن جایگاه مدرنیست های عرب در مورد میراث و قرآن و روشن کردن دیدگاه آنها درباره تقدس متن و معجزات آن است، به منظور عدم پذیرش دین خود برای زیر سوال بردن متن، نگرانی های فلسفی و دستیابی به اندیشه های سکولار، با انداختن مفاهیم غربی در مورد دین و متن قرآنی، ایده های مادی گرایی آتئیست را به عنوان پوششی بدست آورد. با این حال، این مطالعه برای روشن کردن سیاستی که مدرنیست های عرب دنبال می کنند، و چگونگی ارائه ایده های آنها در مورد دین اسلامی و قرآن کریم به ویژه از منظر معاصر، و آشکار کردن ماهیت موضوعی که مدرنیست ها با ایده های جدید خود برای شکل گیری تصویری جدید از دین از نظر آنها و عدم در نظر گرفتن معجزه قرآن کریم بر اساس عقاید خود اداره می کنند آنها از فلاسفه غربی گرفتند، و این برای دستیابی به فرزندان امت اسلامی به روش های جدید و آشکار کردن ایده های جعلی آنها برای رسیدن به یک هدف است. اگرچه، این کار روش تجزیه و تحلیل و انتقاد را در تجزیه و تحلیل واقعیت های مربوط به ماهیت موضع مدرنیست ها در مورد مواردی که در کتاب ها یا مقالات خود اتخاذ کرده اند، اتخاذ می کند. کار حاضر به چهار فصل تقسیم شده است، فصل اول برای توضیح مفاهیم مطالعه آمده است، در حالی که دوم به منظور تصحیح معجزات میراثی و کسانی که با معجزات اوایل و بعد برخورد کرده اند ، با یک توضیح از شواهد قرآنی و انواع معجزات قرآنی، در حالی که فصل سوم برای بیان جایگاه مدرنیته در میراث و قرآن کریم با بیان دیدگاه مدرنیسم برای معجزه قرآنی ارائه شد، و فصل چهارم به توضیح مفهوم مدرنیسم خوانی، انگیزه ها و انتقادات آن ، پیوست شد نتیجه گیری و نتایج با این حال، این محقق نتیجه گرفت که هدف واقعی این کار این است که قرآن را از صحنه فکری و قانونی قانون ملت خارج کرده و آن را به موضوعات عاطفی و اخلاقی محدود کنید که با جهت زندگی ارتباط داشته باشند. گرچه، مدرنیست ها تفاوتی بین خوبی و ارثی از دیگران ندارند. با این حال، آنها در حال دور انداختن میراث هستند و خواستار قطع کامل آن هستند. علاوه بر این، آنها همچنین خواستار نابودی اصطلاح قرآنی توسط مقدس آن در میان انبوهی از اصطلاحات و ادغام آن در یک چارچوب وضعیت فیزیکی هستند، و مخلوط کردن آن با الگوهای تحریف شده، جعلی و مهجور ، همانطور که در تورات و انجیل ها ظاهر شده است. به عبارت دیگر، هدف واقعی فقط برداشتن اعتبار و مقدسات از متن قرآن است. سرانجام، مطالعه حاضر از نظر ساختار و ماهیت آن به روش تحقیق ایرانی بستگی دارد.