جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اثری حدیثی _ کلامی اســت که در راســتای و العتــرةّالقطــرة مــن بحــار مناقــب النبی سنتی، سازوارۀ نه چندان ِ فضائل اهل بیت؟عهم؟ تألیف یافته است. ساختار ِبازخوانی این کتــاب، اگرچــه معضل فرو ِ علمــی ِ نویــن ِ دســتاوردهای ِ نظام منــد، و انــدک بــودن ِ حفــظ و تثبیت ِغلتیــدن در دورۀ تکــرار را بــه همــراه داشــته، امــا این تکــرار، در جهت ِ اشتغال ِ اسلاف امامیه، و کاستن از ضریب ِ کلامی ِ داشته های حدیثی، احیای روش رف، به گونه ای هدفمند پیگیری شــده اســت. علاوه بر ِ ص ِ فقهی ِ یک ســویه به مباحث یــن بــه معصومــان، تأکیــد بر لزوم توجه به معارف اهل بیت، و هشــدار نســبت ِادای د به ضرورت پیروی از ایشان را نیز می توان در فهرست انگیزۀ تألیف این اثر جای داد.

بررســی چیســتی معیــار ارباب رجــال در داوری هــای رجالی و بــه گونۀ ویــژه، تحلیل میزان اثرپذیری داده های رجالی از باورهای کلامی، امری مغفول و نیازمند کاوش و نگاهی کلان در ایــن حــوزه اســت. بایســتگی ایــن پژوهــش بــه نــگاه و اســتنباطی آزاد از وراء داوری های ن یافتن انگاره های مطرح از سوی ارباب رجال و رسیدن ّصورت گرفته با تحلیل چرایی تعی بــه ریشــه های آن، بازگشــت دارد. نگاشــتۀ حاضــر بر آن اســت کــه با نگرش روش شناســی، تحول آفریــن و بــر اســاس تحلیــل داده هــای رجالی و کلامــی، جایــگاه و میــزان تأثیرگذاری اندیشــه های عقیدتی در ســنجش وثاقت یا تضعیف راوی را نمایان ســازد. برآیند داده ها و تعمیق نگاه در ریشه یابی شواهد این گفتار، گویای اثرپذیری داوری های رجالی از باورهای اصول عقاید و ِ کلامی است. در برآیند این پژوهه آشکار می شود حوزۀ این واکنش ها در فروع به صورت مشــخص، در نگرش به مســائل ذیل اصل امامت، رخ نمایانده است که می توان آن هــا را واکنش هایــی درون مذهبــی در برابــر کنش هــای عقیدتی در بســتر ارزیابــی رجالی لی نو در مبانی باشد و بتواند نگاهی جدید ّ دانست، تا بازده نگاشتۀ حاضر، زمینه ساز تحو به عرصۀ بهره مندی از روایات، به ویژه روایات حوزۀ امامت را فراهم آورد.

هنــر آیینــی دریچه ای متفاوت برای مطالعۀ یک آیین می تواند باشــد. امامیه یا تشــیع می تواند از منظر توانمندی و دارایی های هنری و فرهنگی خود موردمطالعه قرار گیرد. فرهنگ شیعه به نمادها و نشانه های متعدد خود در زمینه های مختلف فرهنگی گره خورده اســت. زیارتگاه ها و نیز حســینیه ها و مراســم های عزاداری و ســرور، خاستگاه بســیاری از رســوم و آیین هــا هســتند کــه همــراه خــود رشــد هنــر و نشــانگان شــیعی را ارمغــان آورده انــد. تشــیع بر محور مفهــوم امامت از دیگــر مذاهب تمایــز و هویت یافته و عــزاداری و زیــارت دونقطه عزیمت اساســی در این فرهنگ هســتند. ضمن آنکه در خــود این مکتب، می توان به دنبال حکمت و ســازوکار حاکــم بر پویایی و تنوع هنری و نشــانگانی بود و بخش معظمی از حکمت هنر شــیعی را می توان از خود آیین تشــیع اســتنباط کرد. در کنار این مؤلفه های پژوهشــی، اســتاندارد دیگری هم وجود دارد که می تواند در تحلیل این پویایی به کار آید. در این مقاله سعی بر این است که حکمت هنر و نشــانگان شــیعی تحلیل شود و از هر دو ابزار پژوهشی و نیز کلامی _ الهیاتی بهره گرفته شود.

در هــر گرایــش یــا عدم گرایش به جریانی فکری یا فرهنگی، دلایل و زمینه هایی وجود دارد _ اعم از روانی، اجتماعی، فکری و عملی _ که جهت گیری انسان را به سویی رقم می زند. پس از کودتای ســقیفه و مشــخص شدن موضع هر گروه از مخالفان رهبری مولای متقیان؟ع؟، حضرت صدیقۀ طاهره؟عها؟به روشنگری و بیان عوامل و زمینه های عدم ایمان و تسلیم به ولایت حضرت امیر؟ع؟پرداختند. نوشــتار پیش رو درصدد اســت با بررسی خطبه ها، گفت وگوها و روایات صادره از حضرت صدیقۀ طاهره؟عها؟در این زمینه، به واکاوی پدیدارشناسانۀ عدم گرایش مردم به ولایت امیر مؤمنان؟ع؟بپردازد. این عوامل، ذیل دو سرفصل کلی، عوامل بیرونی (تاریخی _ اجتماعی) در پنج عنوان قرار می گیرند. ً و زمینه های درونی (روانی _ اعتقادی _ عملی)، و نهایتا عوامــل بیرونــی کــه موجــب عــدم پذیرش ولایــت یا نکــث پیمان غدیــر و یا انــکار امامت حضــرت شــدند درواقــع اتفاقاتــی خارجی هســتند کــه انگیزاننده های مهــم و قابل تأملی ازنظر تاریخی _ اجتماعی محسوب می گردند. در طرف دیگر، زمینه هایی درونی که بستر و خاســتگاه عملکردها و برون دادهای رفتاری شــدند نیز از مهم ترین نکاتی اســت که در کلام حضرت زهرا؟عها؟ بدان ها تأکید شده و موردبررسی این نوشتار است.

برخی روایات مشــهور اســلامی در میراث حدیثی مســلمانان حاکی از آن اســت که در هر دوره ای بی شک کسی در میان امت وجود دارد که حامل عادل علم دین و حافظ آن اســت؛ از اهل بیــت و عتــرت پیامبر اســت و مایۀ هدایت امت ایشــان اســت؛ امام زمان اســت و مردم موظف به شناســایی و بیعت با او هستند؛ به پادارندۀ حجت ّحی خــدا بــر خلــق اســت، چه مشــهور باشــد، چــه ناشــناس. از طــرف دیگــر، گزارش های فرقه نگاران حاکی از آن است که شیعیان از ابتدا، معتقد بوده اند که زمین هیچ گاه از وجود حجت و امامی که جانشین امام قبلی باشد، خالی نمی ماند و سلسلۀ امامت پیوســته خواهــد مانــد. این اعتقــاد به وجه افتــراق شــیعۀ امامیه با دیگر فرق اســلامی بــدل گشــته بــود تــا حدی کــه این اعتقــاد را «نســق» و شــیعیان امامــی را «اهل نســق» می خواندند. در این پژوهش، با بررسی تاریخ فکر شیعۀ امامیه، نقش احادیث مذکور را در شکل گیری این باور و وفاداری آنان را به آن احادیث نشان می دهیم.

شــناخت نقطــۀ شــروع خلقــت و اولین موجودی کــه خداوند متعــال آن را پدیــد آورد، ی اســت کــه در معارف الهی موجــود در میراث علمــی ائمۀ اطهار؟عهم؟ ّاز مســائل مهم ه آمده، موجودات ّ بدان پرداخته شده است. در گزارش هایی که در متون روایی امامی مختلفــی به عنــوان اولیــن مخلــوق معرفی شــده اند. در ایــن میــان نــور اهل بیت؟عهم؟، ه، ماء و ّ بیشــترین گزارش ها را به خود اختصاص داده اســت. عقل، حقیقت محمدی نور پیامبر اکرم و اهل بیت؟عهم؟ اموری هستند که در کلام اندیشمندان امامیة به عنوان نخستین مخلوق قلمداد شده اند، اگرچه برخی از ایشان حقیقت همۀ آن ها را همان ه ّ نور اهل بیت؟عهم؟ دانســته اند. این نوشــتار به بررســی دیدگاه های اندیشــمندان امامی دربارۀ این مجموعه از روایات می پردازد.

یکی از احادیث منقول از رسول اکرم؟ص؟ که دلالت روشنی بر امامت اهل البیت؟عهم؟ دارد، حدیث ســفینۀ نوح اســت که به اســانید مختلف در کتب اهل ســنت و شــیعه روایــت شــده اســت. هــدف مقالۀ حاضر، بررســی ســندی_ رجالــی روایات پنــج تن از صحابه: عبدالله بن زبیر، ابن عباس، علی بن ابیطالب؟ع؟، ابوسعید الخدری و ابوذر غفاری بر اســاس علم رجال و حدیث اهل ســنت اســت. نتایج این مقاله به روشــنی نشــان می دهــد که برخی از اســانید حدیــث، «صحیح» و برخی دیگر «حســن» و قابل احتجاج هستند. حتی اگر فرض شود همگی اسانید حدیث سفینه ضعیف باشند، ولــی ازآنجاکــه این اســانید «ضعیف» یکدیگــر را تقویت می کنند، حدیــث را به مرتبۀ «صحیح» می رسانند؛ زیرا هیچ یک از راویان اسانید این حدیث، متهم به دروغ گویی س بودن، از سوی برخی ّ به خاطر ضعف حافظه، جهالت و یا مدلًنیستند؛ بلکه صرفا علمای رجال تضعیف شده اند