جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«تناسخ؛ آری یا نه؟» نقد و بررسی دیدگاه استاد غلامرضا فیاضی در مسئله تناسخ با ابتنای بر اصول و مبانی صدرایی، نوشته ملیحه خدابنده بایگی است. نگارنده در این نوشتار، به بررسی، تحلیل و نقد یک به یک نقدهای اندیشمند معاصر،حجت الاسلام والمسلمین، غلامرضا فیاضی درباره تناسخ پرداخته و تمام آنها را ناتمام دانسته و به تناقضات و مغالطات متعدّدی که در دیدگاه وی موجود است اشاره کرده و در نظریه او را در این باره رد کرده‌است. درتعریف تناسخ در این اثر می‌خوانید: تناسخ، مفهوم و معنایی است که مقسم برای اقسام متعدّد و متکثّری قرار گرفته که بعضی از این اقسام در یکدیگر تداخل داشته و بعض دیگر باهم تباین و تغایر دارند. امّا آنچه در ابتدا و آغاز کلام در رابطه با تعریف اجمالی تناسخ می‌توان بیان کرد، آن است که تناسخ، تعلّق نفس به غیر است؛ چه آن غیر، بدن باشد، چه غیر بدن. تناسخ در تقسیمی‌به دو قسم مُلکی و ملکوتی، انقسام می‌یابد که هرکدام از این دو قسم نیز به دو قسم دیگر منقسم می‌شوند. تناسخ ملکی می‌تواند نزولی باشد و یا صعودی و گاهی هم می‌شود نه نزولی باشد و نه صعودی؛ مثل آنکه از بدن انسان به بدن انسان دیگر منتقل شود. تناسخ ملکوتی هم می‌تواند در باطن انجام گیرد که مبیّن تجسّم اعمال و مصحّح تمثّل صور و ظهور قیامت در دار عقبی است و می‌تواند در ظاهر انجام گیرد، یعنی در عالم طبیعت و در دار دنیا، ظاهر شود.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تناسخ و معاد جسمانی؛ سنخیت یا غیریت؟

نویسنده:

محمدحسین فاریاب

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

معاد جسمانی , معاد روحانی , تناسخ , تناسخ ملکی , تناسخ ملکوتی , جسم برزخی , تناسخ , معاد روحانی , تناسخ ملکوتی , تناسخ ملکی , معاد جسمانی

چکیده :

تناسخ، از جمله مسائلی است که از دیرباز مورد توجه اندیشمندان مختلف با قومیت ها و آیین های گوناگون بوده است. از سوی دیگر، معاد جسمانی از جمله آموزه هایی است که نصوص قرآنی بر آن دلالتی آشکار داشته و همواره مورد اعتقاد مسلمانان بوده است. با وجود این، آموزة معاد جسمانی همواره انتقادات جدی به خود دیده که یکی از آنها مساوق بودن با تناسخ است که باور عمومی بر استحالة آن استوار است.آنچه در این نوشتار می آید، تبیین رابطة میان تناسخ و معاد جسمانی به جسم عنصری از دیدگاه فیلسوفان و متکلمان، و آن گاه ارائة دیدگاه برگزیده از سوی نویسنده است. بر اساس مهم ترین یافته های این پژوهش، از دیدگاه ابن سینا و ملّاصدرا معاد جسمانی به جسم عنصری، مصداق تناسخ است. با این حال، متکلمان به دلیل نگاه خاص خود به تناسخ، چنین سنخیتی را برنمی تابند.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مبانی عقلی تناسخ ملکوتی در حکمت متعالیه

نویسنده:

معصومه شیخ الاسلامی

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ایرانداک,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ملاصدرا , علوم انسانی , تناسخ , حکمت متعالیه , تناسخ , تناسخ ملکوتی , تناسخ ملکی

چکیده :

چکیدهتناسخ اصطلاحی در فلسفه ، کلام و عرفان به معنای انتقال نفس از بدنی به بدن دیگر است که به دو نوع ملکی و ملکوتی تقسیم می شود.تناسخ ملکوتی عبارتند از؛ انتقال نفس از بدن دنیوی به بدن اخروی که متناسب با ملکاتی است که نفس در دنیا کسب کرده است . رساله ی حاضر در صدد بررسی و تبیین مبانی عقلانی این نوع تناسخ از دیدگاه حکمت متعالیه است. چنانکه از تعریف بر می آید در بحث تناسخ ملکوتی دو مسئله اساسی مطرح است؛ اول، کیفیت انتقال نفس از بدن دنیوی به بدن اخروی یاهمان کیفیت تحقق تناسخ ملکوتی . مسئله ی دوم کیفیت شکل گیری بدن مثالی‌است که نفس به آن منتقل می شود درباره ی مسئله ی اول باید گفت مقصود از انتقال، در حقیقت، تحول جوهری نفس در مرتبه‌ی مثالی خود است، نه جدایی از بدن دنیوی و پیوستن به بدن اخروی. اصول عقلانی در تبیین این مسئله اصالت وجود ، تشکیک وجود، حرکت جوهری و قیام صدوری صور ادراکی به نفس است که در نتیجه آن می توان گفت؛ آن بدن مثالی در برزخ یا در آخرت که نفس به آن تعلق می گیرد ساخته ی خود نفس و از منشآت نفس و قائم به اوست همانند قیام فعل به فاعلش و نیز چون تصرف در بدن ، تمام حقیقت و ماهیت نفس است ، نفسی که با بدن مادی ارتباطی تصرفی و تدبیری داشته با بدن مثالی، ارتباط ایجادی خواهد داشت. اما اینکه این بدن مثالی چگونه مطابق اعمال، نیات و مکتسبات وجودی فرد شکل می گیرد، مسئله ای است که با اصولی چون تجرد نفس در مرتبه خیال ، توانایی آن بر ساخت صور و ابدان ، اتحاد عاقل و معقول و امکان سیر نفس در عوالم سه گانه. قابل تبیین است . بر اساس اصل اتحاد عاقل و معقول ، تمامی مکتسبات انسان در زندگی دنیا اعم از علوم، نیات، عقاید، اعمال و ملکات با نفس او اتحاد یافته و موجب قبض، بسط یا اشتداد وجودی نفس می گردد و نحوه وجود آن را تعیین می کند.در دیدگاه صدرا همانگونه که وجود ذو مراتب است،نفس نیز سه مرتبه مادی ، مثالی و عقلی دارد که باتوجه به ترفع و تنزل خود با اختیار و عملکردش، در آن صقع وجودی حضور می‌یابد و احکام خاص آن رتبه را می پذیرد. تمامی قوایی که در مرتبه ی مادی نفس است در مراتب مثالی و عقلی با وجود جمعی و بسیط موجود است در نتیجه انسان در مرتبه مثالی و عقلی خود، دارای تمامی قوای جسمانی است که با صورت گری قوه ی خیال مطابق اعمال، ملکات و نیات خود در دار دنیا ساخته می شود و تغییر می یابد. این تغییر یا همان انتقال پیوسته و متصل نفس از نوعی به نوع دیگر همان تناسخ است که بارها در زندگی انسان اتفاق می افتد .کلید واژه گان : تناسخ ، تناسخ ملکی، تناسخ ملکوتی، نفس، حکمت متعالیه، ملاصدرا

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقد و بررسی دلایل مشائیان بر ابطال تناسخ

نویسنده:

محمد تقی یوسفی

نوع منبع :

مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: دانشگاه باقرالعلوم,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

مشاء , التناسخ , ابطال تناسخ , فلسفه مشاء , تناسخ , ابطال تناسخ

کلیدواژه‌های فرعی :

معاد , تناسخ ملکی , تناسخ ملکوتی , تناسخ نزولی , وحدت نفس , تناسخ صعودی , مسخ , بودایی , تناسخ صعودی , دین بودایی , رسخ , مسخ , نسخ ( تناسخ ) , تناسخ متشابه , رسخ , آیین هندو (هندوئیسم) , وحدت نفس , قیامت , تناسخ ملکوتی , تناسخ ملکی , تناسخ نزولی , رسخ , دو نفس در یک بدن , نفس انسان , هندوییسم (ادیان شرق) , آموزه انتقال , تماسخ ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , ابن بابویه، محمدبن علی: شیخ صدوق , شیخ طوسی‏: ابوجعفر محمد بن حسن , خواجه نصیرالدین طوسی , ملا عبدالرزاق لاهیجی , علامه مجلسی: محمدباقربن محمدتقی مجلسی , حسن حسن زاده آملی

شاپا (issn):

چکیده :

تناسخ آموزه‌ای است که از دیرباز، فکر اندیشمندان را به خود معطوف داشته است؛ بحثی که هم در فلسفه نفس، بازتاب‌های درخور توجهی دارد و هم در دیگر مباحث فلسفی؛ علاوه بر اینکه نمی‌توان از بازتاب‌های کلامی آن نیز غافل شد. از اینرو اندیشمندان مسلمان به فراخور توان فکری خویش به بررسی آن پرداخته و عمدتا به امتناع عقلی آن گرایش نشان داده‌اند. فیلسوفان مشائی نیز بر امتناع عقلی تناسخ تأکید کرده‌اند و گاه تقریرهای جدیدی از دلایل گذشتگان ارائه نموده و گاه به دلایل جدیدی دست یافته‌اند. در این مقاله، تلاش شده تا دیدگاه مشائیان درباره تناسخ ارائه شود. ابتدا نگاهی به تاریخچه آموزه تناسخ، گرایش‌های گوناگون در این‌باره، اصطلاحات تناسخ و انواع آن می‌شود و در نهایت مبانی انکار تناسخ طرح می‌گردد. بررسی دلایل ایشان، تعیین مقدار دلالت آنها و نقد و بررسی هر یک از آنها محور بحث‌های‌ بعدی است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 175 تا 202

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تناسخ و مسخ در حکمت متعالیه

نویسنده:

علی ارشدریاحی ,افسانه صباغان

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ابطال تناسخ , حکمت متعالیه , تناسخ , مسخ , ابطال تناسخ , تناسخ از نظر ملاصدرا

کلیدواژه‌های فرعی :

ملاصدرا , مسخ در قرآن , تناسخ مطلق , تناسخ صعودی , تناسخ ملکوتی , تناسخ ملکی , تناسخ نزولی , آراء و اندیشه های ملاصدرا , آیه 166 اعراف , اقسام تناسخ , اندیشه فلسفی ملاصدرا , تناسخ از نظر علامه طباطبایی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

در این مقاله سازگاری قول به استحاله تناسخ و اعتقاد به مسخ در حکمت متعالیه مورد بررسی قرار گرفته است به این منظور ضمن تعریف و ذکر اقسام تناسخ، محذوراتی که موجب شده است فلاسفه حکمت متعالیه تناسخ را محال بدانند، جمع آوری شده است و سپس با توجه به آراء این حکما در مورد حقیقت و واقعیت مسخ، مشخص شده است که هیچ یک از آن محذورات در مسخ وجود ندارد و در نتیجه قول به استحاله تناسخ با اعتقاد به مسخ کاملا سازگار است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 72 تا 85

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

حقيقت رجعت و برزخ

نوع منبع :

پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی

پاسخ تفصیلی:

1. تناسخ بر دو قسم است: 1ــ تناسخ مُلکی : تناسخ مُلکی اسم عامّی است برای اقسام گوناگون همان تناسخ معروف که برخی مکاتب شبه دینی یا شبه فلسفی یا شبه عرفانی شرقی به آن اعتقاد دارند و اصحاب توهّمات در مباحث فراروانشناسی نیز به آن گرویده اندو و آن عبارت ا بیشتر ...

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

رجعت , عالم برزخ , تناسخ

کلیدواژه‌های فرعی :

تناسخ ملکوتی , تناسخ ملکی ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تباین ماهوی رجعت و تناسخ

نویسنده:

علی موحدیان عطار

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

روح , رجعت , مرگ , معاد(کلام) , تناسخ

کلیدواژه‌های فرعی :

سمساره , بهشت , جهنم , حلول , مسخ , معاد جسمانی , نیروانا , تناسخ ملکوتی , 1. ادیان religions , شیعه امامیه Twelver Shiism (فرق تشیع) , دین بودا (ادیان هند)(دامنه ادیان آریایی) , دین اسلام (دامنه ادیان پیشرفته) , دین مسیحیت (ادیان زنده) , عرفان یهودی , عالَم آخرت (عرفان نظری)(مقابل عالَم دنیا) , مراحل سیر روح , اقسام تناسخ ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , علامه مجلسی: محمدباقربن محمدتقی مجلسی

چکیده :

دو موضوع تناسخ و رجعت را باید از جمله مباحث کم و بیش جنجالی در حوزه باورهای دینی دانست. اوّلی آموزه ای مطرح در شمار زیادی از ادیان و مکتب های فلسفی و عرفانی جهان است، و دومی نیز در برخی از ادیان و مذاهب جایگاه مهمی دارد. اما این دو آموزه از جهاتی با هم شبیه اند؛ به گونه ای که برخی آنها را از یک جوهر انگاشته اند، و برخی دم از تغایر این دو زده و یکی را پذیرفته و دیگری را انکار کرده اند. حقیقت هرچه باشد، لوازم کلامی قابل توجهی به همراه دارد. با وجود این، طرفین دعوی تا به حال به طور اصولی و بنیادین به این مسئله و لوازم آن نپرداخته و صرفاً با تکیه بر شباهت ها و تفاوت های بدْوی که معمولاً آنها را از تعریف های ناقص و فروکاهشی برمی گیرند، حکم به این همانی یا دوگانگی آن دو کرده اند. این جستار، با رویکردی پدیدارشناسانه، و با واکاوی گونه های مختلف تناسخ باوری و رجعت اندیشی، ویژگی ها و مولفه های جوهرین تناسخ باوری و رجعت اندیشی را بازشناخته و معلوم کرده که برخی از وجوه تمایز این دو آموزه به قدر کافی جوهری و بنیادین هست که سبب شود تا بتوان به گونه ای علمی به تغایر ماهوی یا ذاتی آنها با یکدیگر حکم کرد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 93 تا 130

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بازخوانی نظرگاه سهروردی در باب تناسخ بر پایه متن حکمت الاشراق

نویسنده:

رضا رضازاده , زهرا جمشیدی , مجید ضیائی قهنویه

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

نفس آدمی , تناسخ , اصطلاحنامه فلسفه , حکمت اشراق the School of Illumination , علم نفس , فلسفه اشراقی , بدن مادی , تناسخ ملکوتی

کلیدواژه‌های فرعی :

وجود نفس قبل از بدن , طبقه بندی سهروردی از نفوس , مسخ جسمانی , رسخ , عالم برزخ , فسخ , علم النفس , نور اسپهبد , تناسخ متشابه , رسخ , بدن اخروی , تجسم اعمال , تناسخ ملکی , خلود نفس , دو نفس در یک بدن , استعداد دریافت نفس , انس روح با بدن , سرنوشت نفوس ناقص , تناسخ در قرآن , نفس در حکمت هندی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

«تناسخ» را به خروج روح از کالبد فرد و تعلقش به بدن فردی دیگر، چه انسان و چه غیر انسان تعریف کرده‌اند. برخی قائل‌اند که شیخ اشراق نظر خود را در پذیرش یا رد نظریۀ تناسخ اعلام نکرده است یا دست‌کم این نظریه را به طور صریح رد نکرده است. با این حال، به کمک برخی استنادات و دلایل، از جمله اعتقاد جازم او در آثارش قبل از حکمة الاشراق می‌توان بر باورمندی وی به بطلان تناسخ هم‌سو با دیگر حکمای مسلمان استناد کرد. در این صورت موکول نمودن نظر خود به زمان دیگر در پی توضیح این نوع تناسخ و نیز این دلیل که ناکافی دانستن دلایل مخالفان تناسخ از نظر ایشان به معنای اعتقاد به تناسخ نیست، همچنین اعتقاد ایشان به وجود عالم صور معلّقه که به معنایی همان برزخ می‌باشد و نیز این امکان که می‌شود شیخ اشراق در هنگام بیان نظرات مشرقیان لزوماً همسو با آن‌ها نباشد و تأکید بر بحث تناسخ ملکوتی که امری پذیرفتنی است و نیز توجه به حدوث نفس همزمان با بدن، مبین بطلان تناسخ از منظر ایشان است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 27 تا 46

مشخصات اثر

ثبت نظر