جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه پنج فصل دارد: فصل اول به کلیات پرداخته است. فصل دوم به واژه شناسی انفاق در قرآن پرداخته و واژه انفاق را از لحاظ لغت، عرف و اصطلاح قرآنی مورد بررسی قرار داده است، سپس دیدگاه های مختلفی را پیرامون این واژه بررسی نموده و با استفاده از آیات و روایات به این نتیجه رسیده است که این واژه از نظر قرآن دارای معنا و مفهوم گسترده ای است و امور معنوی از جمله انفاق علم، جان و جاه و قدرت را نیز دربرمی گیرد، پس از آن، واژه ها و تعبیرهای دیگر از قبیل: صدقه، زکات، احسان برّ، اعطا، ایتاء، اطعام، قرض الحسنه و... را که در قرآن در حوزه معنایی انفاق به کار رفته مورد بررسی قرار داده و چگونگی ارتباط این واژه ها با واژه انفاق را مطرح کرده است و در پایان، سرّ استفاده از تعبیرهای مختلف برای انفاق قرآنی را بیان می کند. فصل سوم به بیان مراتب انفاق پرداخته و انواع آن را از لحاظ حکم مورد بررسی قرار داده است. در فصل چهارم با استفاده از آیات و روایات، اموری مانند: مبارزه با فقر، تعدیل ثروت، تطهیر نفس و پرورش کمالات روحانی در نفس انسان به عنوان فلسفه تشریع انفاق مطرح شده است. فصل پنجم به بررسی شرایط انفاق و آفت های آن پرداخته است.

زکات در معنای لغوی شامل : نمو و برکت ،طهارت و پاکیزگی و مدح می باشد . و در اصطلاح ، سهم مشخصی از اموال هنگامی که به حد نصاب برسد ، حق زکات به آن تعلق گرفته و واجب است که آن مال را جدا نمایند و به مصارف مشخص آن برسانند. زکات از جمله احکام مهم و ضروری می باشد و خداوند حکیم با فرستادن پیامبران الهی و سفارش به اطاعت از آنها به انجام زکات سفارش نموده است. این حکم الهی از زمان اولین پیامبر خدا - حضرت آدم ( علیه السلام ) در آیین این پیامبر الهی وجود داشته است ،و بعد از آن در آیین های حضرت ابراهیم ( علیه السلام ) ،لوط ( علیه السلام ) ،اسحاق ( علیه السلام ) ، یعقوب ( علیه السلام ) ، اسماعیل ( علیه السلام ) ، موسی ( علیه السلام ) و عیسی ( علیه السلام ) نیز وجود داشته است ، و با آمدن آخرین پیامبر الهی و آوردن آیین مقدس اسلام این حکم مهم و با ارزش نیز کاملتر گشته و اجراء آن سفارش گردیده است. این حکم الهی ابتدا در سال دوم هجری بر پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) نازل شده است ، ولی به علت مساعد نبودن شرایط ، به اجرای دقیق آن تاکید نشد . سپس با فراهم آمدن شرایط و تشکیل جامعه مدنی در سال هشتم هجری ، دوباره این حکم نازل گشته و پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) به انجام آن مبادرت فرمودند. زکات در آیین اسلام با دیگر ادیان ، تفاوتهای اساسی دارد : در آیین های قبلی زکات امری مستحب به حساب می آید و فقط جنبه سفارش دارد ولی در آیین اسلام امری واجب می باشد ، زکات از پایه های دین اسلام به شمار می رود ، زکات حق فقرا می باشد و مصارف خاص خود را دارد ، زکات در اسلام پشتوانه محکمی برای حکومت می باشد و انکار آن و سرپیچی از پرداخت آن ،انکار دین محسوب می گردد. آیات قران و روایات وارده از معصومین ( علیهما السلام ) گویای این است که زکات امری واجب می باشد ،در هنگام پرداخت ، نیت انجام آن واجب می باشد ، پرداخت آن سبب دریافت رحمت خاص الهی می گردد و زکات برای همگان حتی فرد کافر واجب می باشد. صدقه و انفاق دو حکم بزرگ الهی هستند که با زکات در ارتباطند . این ها حکمی برای ارتباط بندگان خدا می باشد ، دارای اقسامی هستند و صدقه و انفاق واجب در آیات و روایات همان زکات است . زکات در اسلام دارای اهمیت بسیار بالایی است ، همرتبه نماز و شرط قبولی آن می باشد ، جدا کننده شرک از ایمان است و صفت اولیاء خاص الهی بیان شده است. در دیدگاه فقهی زکات دارای احکام خاصی می باشد ، در مذهب تشیع زکات بر نه چیز - نباتات ( گندم ، جو ،خرما ،کشمش ) ، نقدین ( طلا ،نقره ) ، حیوانات ( شتر ، گاو ، گوسفند ) – هنگامی که به حد نصاب برسند واقع می شود و فرد اگر شرایط وجوب را دارا باشد ، باید که این سهم الهی را از مال خود جدا نماید و به مصارف خاص خود که شامل : فقرا ، مساکین ، کارگزاران زکات ، گرایش به اسلام ، بدهکاران ، آزاد کردن بندگان ،در راه خدا و در راه ماندگان ،می شود برساند. زکات دارای دو قسم می باشد : واجب و مستحب ، واجب را بیان نمودیم و مستحب هم موارد سرمایه ،حبوبات ،اسب ماده ، مال التجاره ، زیور آلات ، مال پنهان را در بر می گیرد. از آنجا که حکم زکات ، حکم جامعی می باشد ، در ابعاد گوناگونی نقش دارد : زکات در بعد عبادی ،سبب تقرب به خدا و خود سازی انسان وتقویت بنیه دینی او می گردد. زکات در بعد اجتماعی ، پشتوانه محکمی برای فقیران حقیقی ، آنهایی که امکان تهیه مایحتاج روزانه خود را ندارند و برای مساکین ، آنها که علاوه بر فقر امکان اظهار نیاز و سؤال را ندارند و برای تامین حقوق کارگزاران زکات و متمایل نمودن قلبها به اسلام و آزاد کردن بردگان و ادای بدهی بدهکاران و ترویج کارهای نیکوکارانه مانند ساختن مسجد ، مدرسه ، انتشار معارف دینی و ... می باشد. زکات در بعد اقتصادی ، در اقتصاد جامعه نقش دارد ، توان اقتصادی را تقویت می نماید و آن را رونق می دهدو چرخهای از کار افتاده جامعه را به کار می اندازد و با مفاسد اقتصادی مبارزه می نماید. زکات در بعد سیاسی ، سبب حفظ جامعه اسلامی و تقویت و سربلندی . آن در بین دیگر جوامع می گرددو سبب پیشرفت و زمینه سازی برای ظهور امام زمان ( عجل الله فرجه الشریف ) می گردد ( انشاء الله ) . انجام زکات سبب رسیدن به آثار آن می باشد ،این آثار در دو جنبه فردی و اجتماعی مطرح می باشد . آثار فردی آن در دنیا شامل زندگی شیرین ،آرامش روحی ،بیمه جان و دل و استجابت دعا می شود، ودر آخرت شامل جاودانگی در بهشت ،رهایی از کیفر ،کفاره گناهان می گردد. در اجتماع نیز آثار زیبایی در پی دارد که شامل : تربیت نسل پاک ، دفع بلا از امت ، فعال کردن نیروهای موجود ،خوش بینی و...می گردد. و در خاتمه به خاطر اینکه این حکم الهی ،بسیار سودمند میباشد ،خداوند حکیمنخواسته است که فقط افراد خاصی از آن بهره مند گردند ،بلکه تمام افراد - حتی آنهاکه دارایی ندارند – از فوائد آن سود ببرند ؛به همین سبب گستره و دامنه آن را محدود ننموده است و بر هر چیزی زکات قرار داده است . با پرداخت زکات از دنیای فانی پلی برای داشتن آخرتی باقی و عاقبتی خوش و رضایت خدای بزرگ می سازیم و انشاء الله خداوند ما را در این امر بزرگ یاری فرماید.

توانمندسازی (التمکین) یعنی شناخت ارزش افراد و نقشی که می توانند در امور مربوط به خود از جمله مسائل معیشتی داشته باشند. هدف غایی تمام نظریه های توسعه انسانی، تلاش در جهت فراهم نمودن فضای مناسب برای افراد جامعه است؛ به طوری که بتوان زمینه را برای اعضای جامعه به منظور برخورداری افراد از منابع موجود و شناخت قابلیت ها و ارزش های خود ایجاد کرد. توزیع درآمد و امکانات از مباحث اقتصادی در اسلام است. رسیدن به رفاه عمومی در جامعه، برقراری عدالت اقتصادی و معیشتی، ریشه کنی فقر و محرومیت، عدم تکدی گری و نیازمندسازی و اجرای درست احکام وضعی اقتصادی که در قرآن و سنت به آنها تاکید شده است، شامل انفاق، خمس، زکات، قربانی، کفاره، صدقه، وقف و... است. این عوامل می توانند فرد و جامعه را به سمت توانمندی اقتصادی و معیشتی پیش ببرد.

در پایان نامه حاضر آیات حاوی واژه صدق و کذب و مشتقات آن دو در چهار بخش با این عناوین بررسی شده است: بخش اول، صدق از دیدگاه قرآن: بررسی معانی لغوی و اصطلاحی صدق، پاره ای از کاربردهای ترکیبی صدق در قرآن، گستره صدق در قرآن و مصادیق صادقان؛ بخش دوم، کذب از دیدگاه قرآن: بررسی معانی لغوی و اصطلاحی کذب، گستره کذب در قرآن، جایگاه کاذبان در قرآن و نمونه های آن؛ بخش سوم، عوامل کذب و موانع صدق: عوامل درونی کذب، عوامل رفتاری کذب، عوامل بیرونی کذب؛ بخش چهارم، آثار و نتایج صدق و تصدیق و کذب و تکذیب و جایگاه دروغ روا و راست ناروا.

در این تحقیق احکام فقهی، آداب و آثار تربیتی صدقه در قرآن بررسی شده و مطالب آن در پنج فصل آمده است: فصل اول، کلیات: واژه صدقه در لغت و فقه و قرآن و روایات، پیشینه تاریخی صدقه، اهمیت صدقه، پاداش صدقه، صدقه های برتر، ترغیب به صدقه، تمثیل ها و تشبیه های قرآنی؛ فصل دوم، اقسام صدقه: انگیزه های صدقه دهندگان، موارد مصرف صدقه، صدقه و گروه های انسانی؛ فصل چهارم، آداب و شرایط و موانع صدقه: آداب و شرایط صدقه، ایام و اوقات صدقه، موانع و آفات صدقه؛ فصل پنجم، آثار صدقه و پیامدهای ترک آن: آثار فردی صدقه، آثار اجتماعی صدقه، پیامدهای ترک صدقه.

در این تحقیق با مراجعه به جوامع تفسیری و حدیثی و کتب دیگر موضوع صدقه و انفاق بررسی شده است. مطالب اصلی این پایان نامه در چهار بخش آمده است: در بخش اول، نخست معنای لغوی و اصطلاحی صدقه و انفاق و اهمیت آن از دیدگاه قرآن و روایات، سپس انواع انفاق های مستحبی و ویژگی های آنها از دیدگاه روایات بررسی شده است و در بخش دوم از شرایط و اشکال و صور پرداخت صدقه و انفاق و چگونگی فضیلت و تأثیر پرداخت آن در تکوین شخصیت انسان بحث شده است و در بخش سوم و چهارم نقش اجتماعی و عبادی صدقه و انفاق از دیدگاه مکاتب تفسیری مورد بررسی قرار گرفته است و در این خصوص برخی از روایات معصومین(ع) نقل شده است.

در روان شناسی برای مقابله با تنیدگی (استرس) راهبردهایی مطرح شده است. این راهبردها برای کمک به افراد در برابر تنیدگی های نسبتا خفیف مؤثرند، اما در وضعیت های بسیار دشوار مقابله های معنوی کارسازترند. این مقابله ها به باورها و فعالیت های دینی اشاره دارند که به افراد کمک می کنند تا تنیدگی هیجانی را مدیریت کنند. از آنجاکه مقابله هایی که با رویکرد اسلامی مطرح شده اند از جامعیت لازم برخوردار نبودند. از این رو، بررسی این مسئله با توجه به آموزه های دین اسلام درخور توجه است. هدف پژوهش، ارائه راهبردهای مقابله با تنش و استرس از دیدگاه اسلام است. در این پژوهش، از روش تحلیل متون دینی استفاده شده است. نتایج راهبردهای زیر را به عنوان مقابله های معنوی از دیدگاه اسلام ارائه می کند: متعالی نگری، تفسیر مجدد خوش بختی، تحلیل موقعیت، واگذاری به قدرت برتر، خودآرام بخشی ارادی، پذیرش وضعیت، نگاه امتحانی به مشکلات، تصور زوال پذیری، تجسم نتیجه نهایی، توجه به ملاقات عزیزان در آخرت، توجه به دادخواهی اخروی، نادیده گرفتن لغزش ها، مقایسه با مشکل بزرگتر، همگانی سازی، امیدواری، دعا، سبک زندگی مناسب و تحمل افزایی.