جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با توجه به اينکه ازدواج يکي از مراحل مهم زندگي بشر است محققين و پژوهشگران همواره در پي شناخت بيشتر آن و يافتن راه هايي براي بهبود زندگي بشر بوده اند. دانشمندان اسلامي نيز با بررسي آيات و روايات درصدد يافتن ازدواج مطلوب از نظر اسلام بوده و در اين زمينه کتب زيادي تأليف کرده اند. با اين وجود گستردگي بحث تا جايي است که همواره با کمک گرفتناز علوم مختلف و از جنبه هاي گوناگون مي تواند مورد بررسي قرار گيرد و احيانا نتايج و راهکارهاي جديدي يافت شود. يکياز علومي که در اين زمينه مي تواند راهگشا باشد علم مردم شناسي است که به بررسي لايه ي فرهنگي زندگي مردم مي پردازد و يکي از مسائلي که مي تواند در فهم ازدواج مطلوب از ديدگاه اسلام به کار آيد، بررسي فرهنگ ازدواج در زمان نزول قرآن است. بنابراين در اين پايان نامه سعي شده تا با کمک گرفتن از علم مردم شناسي، فرهنگ ازدواج درعصر جاهلي به دست آيد و سپس با بررسي آيات، تغييراتي که پس از نزول قرآن در فرهنگ ازدواج رخ داده تا ازدواج مطلوب به دست آيد فهم شود. در نهايت نگارنده بر آن است که قرآن با مبنا قرار دادن فرهنگ جاهلي، مفهومي از ازدواجمعرفي مي کند که قابل تطبيق و متناسب سازي با تمام فرهنگ ها در هر زمان و مکان است.

انسان شناسی پزشکی یکی از شاخه های انسان شناسی زیستی است که به مطالعه بیماری ، درمان و پیشگیری از آن در فرهنگ های مختلف می پردازد و در پی آن است که با به کار گرفتن روش های پ‍ژوهش انسان شناسی به بهبود زندگی انسان ها در زمینه بهداشت روانی و جسمانی ، تغذیه و هم چنین در پیشگیری و درمان بیماری ها یاری رساند . هدف از انجام این پایان نامه مطالعه نظام طب سنتی ایران باستان و نظام طب سنتی ایران پس از اسلامو همچنین بررسی تطبیقی این دو نظام و شناخت و تبیین تفاوت ها و شباهت های میان آنها می باشد . آنچه در این پژوهش مد نظر استتعریف هر یک از این نظام های طبی از بیماری و سلامت با توجه به فرهنگ حاکم بر هر کدام از این نظام های طبی ، مطالعه شیوه های درمانی رایج در هر کدام و نیز بررسی جنبه های علمی ، خرافی و مذهبی و جایگاه پزشک در هر کدام از این نظام های طبی می باشد . چارچوب نظری که این پایان نامه بر اساس آن انجام شده است محیط شناسی فرهنگی یا بوم شناسی فرهنگی است که به مطالعه فرهنگ و محیط مادی به صورت همزمان می پردازد که به روش اسنادی ( تاریخی ) و تطبیقی بر اساس اسنادو داده های موجود انجام شده است . بر اساس یافته های این پایان نامه می توان گفت که فرهنگ حاکم بر هر کدام از این نظام های طبیاز جمله موثرترین مولفه ها در تشخیص ، علت شناسی و درمان بیماری ها بوده است . با توجه به مطالعات انجام شده باید گفت که هر دو نظام طبی با نظام های طبی باستانی در ارتباط و تبادلبوده اند و از آنها تاثیر پذیرفته اند و در مقابل نیز بر آنان تاثیر گذار بوده اند .در هر دو نظام طبی نظریه اخلاط نقش مهمی را در تبیین ، علت شناسی و گزینش شیوه های درمانی داشته است .علی رغم وجود پاره ای از شباهت ها ، میان این دو نظام طبی تفاوت هایی نیز در زمینه های مختلف اعم از شیوه تشخیص بیماری ها ،علت شناسی آنان ، انتخاب شیوه های درمانی و ... وجود دارد که شناخت و تبیین این شباهت ها و تفاوت ها از جمله موضوعاتی است که در این پایان نامه مورد بحث و مطالعه قرار گرفته است .

در دنیای امروز، ارتباطات مخابراتی پدیده ای است صنعتی که به واسطه آن امر ارتباط بشر در جای جای دنیا انجام می پذیرد. تلفن همراه با ورود خویش به هر کشور در فرهنگ آن منطقه درهم آمیخته و باتوجه به نوع فعالیت آن اولین نیاز مردم محسوب شده است. منظور از این پژوهش نگرشی مردم شناختی به کاربرد پیامک‌ها در زندگی مردم است. پژوهش حاضر در پی شناخت، دسته بندی و تحلیل محتوای پیامک‌ها در مناسبت‌های مختلف مردم در ایام سال است که به وسیله‌ی تلفن همراه رد و بدل می شود، تا با شناسایی انواع و اقسام پیامک‌ها، اثرگذاری آن‌ها را در ایجاد یا جهت گیری افکار عمومی بررسی کند. این پژوهش مسیر خود را با استفاده از نظریات مکاتب کارکردگرایی، ساختارگرایی، نظریه تفسیرگرایی کلیفورد گیرتز و نظرات الوین تافلر طی کرده است. در این تحقیق به تحلیل کارکردهای پیامک و تلفن همراه، تاثیرات تلفن همراه و پیامک بر زندگی اجتماعی افراد و امور روزمرگی آن‌ها و در نهایت پیامک‌های مناسبتی در دسته‌های کلی با زیرمجموعه‌های کوچک طبقه بندی و تحلیل شده اند. نتیجه کلی پژوهش این است که پیامک‌ها ادبیات فولکلوریک هستند و بیان کننده ی اعتقادات و باورها، آیین و آداب و رسوم، دردها و مسائل زندگی روزمره مردم هستند و این رسانه مخاطبانی از هرگروه و سن و قشر را شامل می شود.در ارتباط پیامکی، ارتباطی غیررسمی برقرار است، اما در اعیاد و مناسبت‌های مذهبی به دلیل رعایت موازین مذهبی، اعتقادی و احترامی که مردم برای بزرگان دین و ائمه قائلند، زبان مورد استفاده در پیامک‌ها رسمی و معیار است ولی در مناسبت‌های دیگر پیامک‌های طنز مشاهده می شود.

آداب و رسوم ایرانیان امروز ریشه در آداب و رسوم اجداد ما دارد . بسیاری از این آداب قبل از اسلام اجرا می شده و هنوز هم با وجود تغییرات خاصی که داشته اند به حیات خود ادامه داده اند و کارکردهای مختلفی در جامعه دارند . اگرچه بسیاری از این مراسم در زندگی مسلمانان وجود دارد ولی شکل اصیل تر آن در میان زرتشتیان دیده می شود . گروهی از این زرتشتیان که در عقاید و رسوم خود بسیار پایبند هستند در شهر تفت از توابع استان یزد زندگی می کنند . مسئله اصلی این رساله بررسی آداب و رسوم مختلف این گروه و کشف مسائل جدید در مورد آن از دید مردم شناسی می باشد و هدف آن دسته بندی رسوم از لحاظ مسرت بخشی ،دینی ،آیینی وعزاداری است . کار حاصله از دو روش کتابخانه ای و بررسی میدانی بدست آمده است ومحقق در محل تحقیق به صورت مشاهده و مصاحبه به جواب سوالات مطرح شده رسیده است یافته های تحقیق با توجه به منابع کتابخانه ای و توضیحات اساتید محترم تحلیل مردم شناختی شده است ونتیجه حاصله آنکه در بسیاری از رسوم ریشه های باقی مانده از زندگی کشاورزی وجود دارد و بسیاری از آنها به منظور تداوم جامعه کشاورز و سنت های بقای آن بوده است و آنچه کاملا مشخص است این که در جامعه ایرانی تمامی مراسم سفره ها وجشن های زرتشتیان مربوط به آیین های باروری ،برداشت محصول ، کشت مزارع ومیوه ها است و تمامی مراسم به خصوص سفره ها پشتوانه سنتی و اعتقادی در جهت تداوم کشت و باروری است.

یارسان یا اهل حق ، یکی از مسلک‌های شیعی است که توانسته است، بسیاری از رفتارهای اعتقادی و فرهنگی آیین های دیگر، به ویژه آیین های کهن ایرانی را ، در درون خود حفظ کند. در این پژوهش که به مطالعه و بررسی این آیین پرداخته شده، محوطه های بلوران از توابع شهرستان کوهدشت و محوطه بابایادگار از توابع شهرستان دالاهو، که مورد احترام همه انشعابات این آیین بوده، مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته‌ است. این پژوهش که با بهره‌گیری از راهبرد پژوهش تفسیری- تاریخی صورت گرفته است، از دیدگاهدو رهیافت باستانشناسی و مردم شناسی، به میزان تأثیر آیین‌ها بر این مسلک و همچنین نقش عوامل زیست محیطی و جغرافیایی، بر چرایی و چگونگی این فرایند و همچنین تأثیر آن بر شکل گیری و ساختار معماری آیینی این مسلک، پرداخته است. از آنجا که تاکنون، با چنین رویکردی، به مطالعه و واکاوی این مسلک، پرداخته نشده است، اهمیت این پژوهش، بیش از پیش تبیین می‌شود. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که عوامل زیست‌محیطی و جغرافیایی، نقش تعیین کننده‌ای برفرایند شکل گیری این آیین و نیز تأثیر وافری بر ساختار معماری مسلک یارسان داشته است؛ همچنین سهم آیین مهرپرستی، بر شکل گیری این فرقه شیعی، بیش از سایر آیین‌های دیگر بوده است.

یکی از ویژگی های مهم اجتماعی که در دوره های تاریخی گاه به عنوان متغیر مستقل و گاه به عنوان متغیر وابسته در فرآیند های تغییر اجتماعی حضور پررنگ دارد، دینداری است. از جمله ساختارهای مهم در دینداری ایرانیان، هیئت ها هستند که پیشینه ی تاریخی طولانی دارند. یکی از مصادیق این هیئت های مذهبی در شهر مشهد روضه های زنانه است. مورد مطالعه این تحقیق، "روضه"ای است که از سابقه ای بالغ بر 70 سال برخوردار است و البته همچنان پابرجاست. به نظر می رسد در گذر زمان تا به امروز به تدریج از آثار مفید روضه کاسته شده و آسیب هایی نیز بر این پدیده ی اجتماعی مترتب شده است. اگرچه هدف چنین روضه هایی انجام مناسک دینی می باشد اما در سال های اخیر تغییرات جدی در هنجارها و کارکردهای آن ها به وجود آمده است.برای مطالعه مردم شناختی تغییر در هنجارها و کارکردهای روضه مورد مطالعه، با استفاده از مشاهده مشارکتی و مصاحبه های عمیق، داده های کیفی جمع آوری شد و بر اساس الگوی تحقیقات مردم شناختی تحلیل شد. در تنظیم مشاهده‌نامه و مصاحبه‌نامه پژوهش، مردم‌شناسانه محقق از نظریات کنش متقابل نمادین، کارکردگرایی و اقتصاد دینی بهره جست. یافته های مردم‌شناختی پژوهش نشان می‌دهند که روضه تحت تاثیر عوامل بیرونی گروه، دچار تحولاتی در کارکردهای اقتصادی (مثلا وام های قرض الحسنه و فروش اقلام خاص در روضه در حال حاضر)، اجتماعی(به عنوان مثال همسرگزینی که قبلا در روضه وجود داشته و الان نیست؛ معاشرت طولانی که در قبلا وجود نداشته است و الان هست)، فرهنگی (به عنوان مثال هنجار مصرف نمایشی که قبلا وجود نداشته است) و دینی (به عنوان مثال تغییر در اولویت تعالیم دینی مطرح شده در روضه) شده اند. همچنین تغییرات هنجاری قابل توجهی را درمناسک دین، پوشش و آرایش و پذیرایی شاهد هستیم.بر اساس یافته های مردم شناختی و به منظور بررسی سازوکارهای تغییر هنجاری، مدلی عامل محور از کنشگران روضه ساخته شد. در این مدل از ایده اساسی اپستین در مورد ویژگی های اصلی هنجار (بی فکر شدن عامل ها وقتی هنجارها مسلط می شوند؛ نقش مقایسه و تقلید در تغییر هنجارها؛ نوآوری به عنوان عاملی در تغییر هنجاری). یافته‌های مدل‌سازی عامل محور نشان می دهد مهم‌ترین پارامتر تأثیرگذاری بر نحوه‌ی استقرار هنجارها که می‌تواند منتج به بی‌فکر شدن عامل‌ها و تبعیت محض از یک هنجار و یا وارد شدن هنجار جدیدباشد پارامتر نوآوری است. دو گروه اصلی عامل ها، جوانان و سالمندان بوده اند. جوانان با سرعت بیشتری نوآوری کرده و از نوآوری های دیگران پیروی می کنند در حالی که سالمندان تکیه بیشتری بر هنجارهای موجود دارند.

فمینیسم جنبشی است برای مطالبات زنان که در پی اعتراض به برخی از نابرابریهای خانوادگی و اجتماعی ،شکل گرفت ؛ وبراساس یک سری انگاره های مشخص به تجزیه و تحلیل این نابرابریها می پردازد و راهبردهای متفاوت با دیدگاههای مختلفی را ارائه می دهد . به علت وابستگی دیدگاهها به مکتب های فلسفی و سیاسی غرب ، گرایشهای متفاوتی از فمینیسم به وجود آمد . فمینیسم های رادیکال ،مارکسیست ،سوسیالیست ،لیبرال ،فرامدرن و اسلامی از مهمترین گرایشات فمینیستی هستند که هر کدام با منظری خاص و جداگانه به مسایل زنان ،می نگرند . هدف تمام گرایشات فمینیسمی ،ایجاد جامعه ای است که درآن تفاوت گذاری بر اساس جنسیت جای خود را به تشابه بدهد ،تا آرمان برابری زن و مرد درهمه عرصه ها و فعالیت ها به وجود آید . و در صحنه فعالیت های اجتماعی ،زن و مرد به طور مساوی ،نقش بازی کنند ، بدون آنکه احساسات ؛روحیات ،استعدادها و توانایی های فکری و جسمی آنان تأثیری درایفای ،نقش های اجتماعی داشته باشد . فمینیست ها ، هستی را همچون دفتری می دانند که آغاز و سرانجامش ناپید است و در این هستی خود را بی نیاز از وحی دانسته و انسان را مصدر تشریع قرار می دهند ؛ آنان صفات زنانه را صفات برتری می دانند و جنس مذکر را عامل فرودستی ،زن معرفی می کنند . درمقابل ، اسلام براساس خدا محوری بنا شده است ؛و جهان دراین دیدگاه ،هدفمند ودارای برنامه می باشد . در اسلام ،حقیقت انسان ،هویت اوست نه جنسیت ؛ زن و مرد از یک جوهره مشترک بوده و صفات مردانه و زنانه هیچ کدام مایه برتری نسبت به دیگری نیست . اسلام قائل به تساوی زن و مرد ، درذات و تفاوت در وظیفه می باشد ؛ همچنین دستورات اخلاقی اسلام براساس ذات مشترک انسانی است و کلیه ارزشها و ضد ارزشهای اخلاقی ریشه در روح و جان آدمی دارد و نمی تواند وابسته به جنسّیت افراد باشد .اسلام راه رفع ظلم به زنان را اصلاح ذهنیت ها و توجه دادن به اهداف واقعی خلقت و آشنایی زن و مرد به شخصیت و کرامت یکدیگر و تدوین برنامه های اخلاق محور ،می داند . اسلام و فمینیسم دو مقوله کاملاً جدا از هم با مبانی ،اهداف و کارکردهای متفاوت هستند و هیچ گاه با هم تلفیق نمی شوند .

چکیدهقرض الحسنهیکی ازشیوه های قابل قبول در فرهنگاسلام و دیگر ادیان الهی است و روایات اسلامی فضیلت قرض را هیجده حسنه و صدقه را ده حسنه عنوان نموده استضرورت قرض الحسنه در حقیقت ناشی از توجه و نقش و اهمیت همیاری و همبستگی در حل مسائل و مشکلات اجتماعی و اقتصادیاست که از فاصله های عمیق طبقاتی می کاهد و از تجمع و تکاثر ثروت نزد گروهی از مردم و همچنین راکد ماندن مال تا اندازه ای جلوگیری می کند و از نظر اخروی نیز شان و مقام والایی دارد و در توجیه به این سنت پسندیده آیات و روایات بسیاری وارد شده است. در واقع در عمل قرض ، قرض دهنده با خدا معامله کرده چرا که در این عمل انتفاع و سود اقتصادی مد نظر نبوده بلکه بهره معنوی مورد نظر می باشد.همچنین باتوجه به آثار مثبت عمل قرض الحسنه و با توجه به اهتمامی که در این خصوص در روایات و آیات قران کریم شده است موضوع این نوشتار تحلیل مردم شناختی صندوق قرض الحسنه (مورد مطالعه صندوق قرض الحسنه بانک ملی ایران ) بوده و برآنیم تا میزان رضایت مردم از عملکرد این صندوق ها و همچنین عوامل مردم شناختی و فرهنگی موثر بر تداوم این صندوق را بشناسیم. در این نوشتار جهت رسیدن به اهداف مورد نظر تلفیقی از روش کیفی و کمی مورد استفاده قرار گرفته استکه منتهی به نتایجی شده از جمله اینکه صندوق های قرض الحسنه یک سازمان حمایت اجتماعی غیر رسمی مردمی است و راهکاری مناسب برای دستیابی به توسعه اقتصادی و مهم تر اینکه عاملی است جهتایجاد همبستگی یک اجتماع جهت بر طرف کردن نیاز افراد هم نوع است و زمینه مشارکت افراد را موجب می گردد. دیگر اینکه قرض می تواند یکی از ابزارهای مهم جذب منابع برای تامین اجتماعی در بخش همگانی شمرده شود. بدیهی است که در صورت ترویج این سنت حسنه نیاز افراد مرتفع شده و امر زشت و نکوهیده ربا از بین می رود و سلامت اقتصادی و روانی جامعه حفظ می شود.کلید واژه : قرض الحسنه، صندوق، مردم شناسی اقتصادی، وام، بانک ملی، ربا، تسهیلات

در این پژوهش تلاش شده است تا آموزه‌های تربیتی مکتب واقع‌گرایی به منظور بهبود کیفیت نظام تعلیم وتربیت ایران شناسایی و معرفی گردد بنابراین طبق روش پژوهشی سندی – تحلیلی آموزه‌های تربیتی این مکتب به همراه اندیشه‌های ارسطو ،کمنیوس و جان‌لاک که از سرمداران و بزرگان این مکتب هستند در نظام تعلیم و تربیت ایران در سه حیطه مربوط به فراگیر، روشهای یاددهی-یادگیری و محتوای برنامه‌های آموزشی مورد بررسی و شناسایی قرارگرفته است در مرحله بعدی بااستفاده از کتابها و نتایج تحقیقات انجام شده در این راستا به برخی از مسایل و مشکلات تعلیم و تربیت ایران اشاره شدهو تلاش بر این بوده با استفاده از آموزه‌های تربیتی واقع‌گرایی راهکارهایی به منظور رفع برخی از این مسایل و مشکلات ارائه شود. این راه کارها عمدتآ در دو بخش محتوای برنامه های آموزشی و رابطه معلم و شاگرد ارائه گردیده است در پایان محقق به تحلیلو نتیجه‌گیری پرداخته و پیشنهادهایی را برای بهبود کیفیت نظام تعلیم و تربیت و همچنین پیشنهاداتی را برای انجام تحقیقات بعدی در این زمینه ارائه داده است.

این پژوهش به هدف تحلیل مردم شناسی نمادین سقاخانه های تهران منطقه 12 صورت گرفته بر همین اساس تعداد 20 نمونه از سقاخانه ها به روش مردم شناسی مورد بررسی قرار گرفته و در رابطه با این پژوهش از نظر یه های انسان شناسی نمادین و تفسیری گیر تز و نظریه کارکرد گرایی مالینوفسکی استفاده شده نمادها دارای کارککردهای گوناگون می باشد که در نتیجه باعث ایجاد ارتباط فرهنگی بین اجزا گوناگون می شود لذا این کارکدهای گوناگون نهادهابه بهبود و شناخت فرهنگ و عقاید جامعه کمک می کند از طرفی خصوصیات رفتاری و فکری افراد یک جامعه تحت تاثیر باورها و اعتقادات آن جامعه می باشد در این پژوهش سعی شده که ویژگی های نمادین سقاحانه ها و کاکردها آنها از دیدگاه مالینفسکی مورد بررسی قرار گیرد نتیجه ای حاصل از این پژوهش گرفته شد به صورت خلاصه وار به شرح زیر می باشد اماکن دینی و مذهبی و نمادها باعث ایجاد همبستگی- وحدت بخشی - انسجام- اجتماعی و پایبندی به ارزش ها و اعتقادات - بالا رفتن میزان مشارکت اجتماعی - پیوستگی و استمرار فرهنگی و تعامل و کنش میان افراد می شود