جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نوشته حاضر، ترجمه‏اى است از مقاله‏اى که دکتر درو.سى.گلدنى در سمپوزیوم بین‏المللىِ «اسلام در جنوب شرق آسیا و چین: فرقه‏ها و جرثومه‏هاى محلى در امت جهانى» (28 نوامبر ـ 1 دسامبر 2002) در دانشگاه هنگ کنگ ارائه کرده است. پروفسور دکتر درو.سى.گلدنى استاد انسان‏شناسى و مطالعات آسیایى دانشگاه هاوایى مانوا، داراى دکتراى انسان‏شناسى اجتماعى از دانشگاه واشنگتن در سیاتل است. وى دوبار به عنوان محقق نمونه انتخاب شده و تحقیقات وسیع و تخصصى درباره چین، آسیاى مرکزى و ترکیه داشته و نویسنده کتاب‏هایى از این قبیل است: 1.Muslim Chinese : Ethnic Nationalism in the People's Republic (Harvard University press , 1991). 2.Ethnic ldentity in China : The Making of a Muslim Minority Nationality (Harcourt Brace, 1998). 3.Making Majorities: Constituting the Nation in Japan , China , Korea , Malaysia , Fuji , Turkey , and the U.S. (Editor , Stanford Uniersity press, 1998). 4.Dis locating China : Muslims , Minorities, and Other sub-Altern Subjects (London , C.Hurst , ( زیر چاپ دکتر گلدنى در مقاله حاضر ضمن طرح کلیاتى از سابقه امپراتورى‏هاى ترک و مسلمان در چین به معرفى اقوام گوناگون مسلمان چین پرداخته و با توجه به شرایط تاریخى و تحولات روز، از دیدگاه‏هاى فرهنگى، دینى، اقتصادى و سیاسى، میزان همگرایى یا تجزیه‏طلبى هریک را بررسى کرده است.

از دغدغه‌های وجودشناختی انسان، علم به خود و تبیین عقلانی آن است. به همین سبب، در ادیان گوناگون، تبیین-های نظام‌مند بسیار متنوعی دربارۀ انسان وجود دارد. ادیان چین باستان و حکمای مربوط به آنها نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌ و در پی انسان‌شناسی بوده‌اند. پژوهش حاضر با بررسی تحلیلی آراء کنفوسیوس و منسیوس سعی کرده است بخشی از تاریخ تفکر چین باستان به‌ویژه انسان‌شناسی آن را روشن کند. از این‌میان، تبیین‌های این دو حکیم در باب مسائل وجودی آدمی به ویژه سرشت او بسیار قابل توجه‌ و مکمل یکدیگرند. کنفوسیوس پیوسته بر نیک بود فطرت آدمیتأکید کرده است، لکن این منسیوس بوده است که به تعالی و مفهوم سازی هرچه بیشتر آن همّت گمارده است. منسیوس در تکمیل تعالیم استاد خود بر وجود سرآغازهای چهارگانه در سرشت آدمی و نقش آن در حیات انسان متمرکز می شود. با وجود این، هردو حکیم ارتباط مطلوب انسان با کائنات و جامعه را مورد پردازش قرار داده و از این رهگذر برنامۀ کامل و منظمی را برای کمال حیات آدمی پی ریزی می کنند. هم‌چنین برای این منظور نقش تائو یا طریقه را که نزد اکثر متفکران جایگاه عمده ای راداراست و نیز تقدیر را که سرنوشت نوع انسانی را مشخص می کند، برجسته‌تر می‌کنند.منسیوس نیز در تأکید بر ضرورت نقش انسان در اجتماع و نیز شرح تقریباًروان‌شناختی و اخلاقی آراء کنفوسیوس، حاکم وحکومت نیک خواه را وارد صحنه می کند. با وجود این، هردو حکیم چینی اشاره ای اندک به عالم ماوراء داشته و بحث وبررسی کامل آن را برعهده ی متفکران دیگر مکاتب واگذارده اند. پژوهش حاضر به روش توصیفی – تحلیلی و با استناد به منابع موجود کتابخانه‌ای انجام یافته است.

با فروپاشى اتحاد جماهير شوروى و پايان جنگ سرد، ايالات متحده كه در پى رهبرى جهان بود، فرصت را مغتنم شمرد و در پى حمله عراق به كويت، سياست جديدى را ارائه داد كه بر اساس آن، جامعه بين المللى تحت يك نظم و نظام نوينى قرار مى گرفتند كه با نظم و نظام پيشين كاملا متفاوت بود. از همان زمان «نظريه نظم نوين جهانى» مطرح گرديد و مورد استقبال برخى از رهبران كشورها، خصوصا كشورهاى غربى، قرار گرفت. البته ايالات متحده، از مدت ها پيش از بحران خليج فارس و پايان جنگ سرد در صدد بود تا رهبرى خود را بر جهان تحميل نمايد. با پايان جنگ جهانى دوم، از حاكميت دولت ها كاسته شد و سازمان هاى منطقه اى و بين المللى در روابط بين الملل حاكميت فزون ترى كسب نمودند. اين روند در ابتدا منجر به بحث «جهانى شدن» در عرصه اقتصاد گرديد و سپس به حوزه هاى ديگر تعميم داده شد. با وقوع حادثه يازده سپتامبر، ترديدهايى در زمينه تحقق نظم نوين جهانى پديد آمد و وجود چنين نظمى را در پرده ابهام قرار داد. در اين نوشتار، به نظريه مذكور پرداخته خواهد شد و ماهيت نظم نوين جهانى و ويژگى هاى آن، نقش بازيگران اصلى جهانى در اين نظم نوين، چالش هاى فراروى اين نظم، ديدگاه هاى موجود در اين زمينه و ارتباط جنگ خليج فارس و پيدايش نظريه نظم نوين روشن خواهد شد.

دوکشورایران و چین از آغاز تا پایان حکومت مغولها روابط تقریبا دوستانه و گسترده‌ای با یکدیگر در زمینه سیاسی، تجاری و فرهنگی داشتتند، دوره تیموریان از این جنبه نیز، یکی از مهمترین مراحل تاریخی روابط دوکشور محسوب می‌شود، در این دوره، حتی تیمور هم درابتدا، ظاهرا خواهان روابط دوستانه با کشور چین و حاکمان مینگ بود، اما چینی ها که اعتمادی به دوستی تیمورنداشتند، با کنترل شدید بازرگانان تیمور و حتی دستگیری آنها و اخراج مسلمانان از کشور چین و همچنین مخاطب قراردادن تیمور به عنوان شخصی تابع و خراجگزار خویش در پی قدرت نمائی در مقابل تیمور برآمدند و بدینوسیله سعی در مهار حمله احتمالی وی به کشورشان داشتند، هرچند که این اقدامات چینی ها محرک حمله تیمور به چین شد، اما در نهایت تیمور از حمله به چین عاجز ماند. بعد از مرگ تیمور و در زمان جانشین وی شاهرخ، روابط دو کشور به اوج خویش رسید، اگرچه در نامه‌های حاکمان مینگ به شاهرخ تفوق و سروری آناننهفته بود، اما طبع ملایم شاهرخمانع از برانگیختن جنگ بین دو کشور شد، به همین خاطر در بعد سیاسی روابط دوستانه و وسیعی بین دو کشور برقرار بود،در بعد تجاری، رونق تجارت و مبادله کالاها از جاده ابریشم و راه ادویه صورت پذیرفت و همچنین در بعد فرهنگی روابط، موضوعاتی چون دین اسلام ،زبان فارسی و هنرها قابل بررسی بودند. وضعیت مسلمانان بهبود پیدا کرد، جایگاه آنان در چین ارتقاء پیدا کرد، زبان فارسی کارکرد خویش را به عنوان زبان دیپلماتیکی و تجاری حفظ کرد و نیز تاثیرات هنرچین بر هنرهای ایرانی همچون نقاشی سفالگری و غیره مشهود گردید، بعد از مرگ شاهرخ و در زمان جانشیان وی اگر چه روابط دوکشور ادامه پیدا کرد، اما آمد و شد سفرا و هیاتهای اعزامی در مقیاس کمتری نسبت به دوره پیش صورت پذیرفت، تضعیف قدرت سیاسی حکومت تیموریان وکاسته شدن از اهمیت آن برای چینی ها ، سیاست منفعلانه حاکمان مینگ و نیز تغییر الگوهای تجاری از جاده ابریشم به مسیردریایی، روابط دوکشور را به حداقل رساند.

به پادشاهی رسیدن طغاتیمورخان در عصر ایلخانان رقیب (756-736ه.ق) را باید پدیده ای جالب و استثنایی در تاریخ مغولان دانست. زیرا او از تبار جوجی قسار برادر چنگیزخان بود؛ در حالی که بر اساس سنت سیاسی مغولان تنها فرزندان و نوادگان چنگیزخان می توانستند به پادشاهی (خانی) برسند. این در حالی است که طغاتیمورخان از میان هم مدعیان سلطنت (ایلخانی) نسبی روشن تر و مشخص تر دارد. لذا ادعای نسب چنگیزخانی نکرده است و همین امر مشروعیت حکومت او را نزد مورخان آن عصر محل بحث و گفت و گو قرار داده است.

راهبرد نظری این مقاله با تدوین مفاهیم اصلی مدل های رقیب فروپاشی دولت در سطحی انتزاعی تر، سعی دارد این مدلها را در یکدیگر ادغام کند. مدل جمعیتی برگرفته شده از کار گلدستون، بر این نکته تاکید دارد که وقتی نهادهای اقتصادی و سیاسی، خیلی خشک و متصلب باشند، رشد سریع جمعیت می تواند فروپاشی دولت را موجب شود. مدل جغرافیای سیاسی برگرفته شده از کارهای اسکاچپل و کالینز، استدلال می کند که در صورت ضعف شدید دولت و غیر مولد بودن اقتصاد، شرایط وخیم جغرافیای سیاسی می تواند فروپاشی دولت را موجب شود. مدلهای رقیب فروپاشی دولت، به عنوان مسیرهای جایگزین و در تعامل با یکدیگر، مفهوم سازی شده اند، به گونه ای که تغییر فشار جمعیت و شرایط جغرافیای سیاسی بسته به میزان قدرت دولت و قدرت تولید، ممکن است میل به انسجام یا از هم پاشیدگی ایجاد کنند. مدلی که چهار بعد قدرت دولت - اقتصادی، نظامی، سیاسی و اجرایی - را تشریح می کند، به این منظور ساخته شده است تا مفهوم سازی های متعدد از دولت در ادبیات مربوط به فروپاشی دولت را در یکدیگر ادغام کند. همچنین، مسیر سوم این مدل معتقد است، رشد سریع بازار، در صورتی که قدرت دولت خیلی کم باشد، می تواند میل به از هم پاشیدگی ایجاد کند. مدل ترکیبی، امکان درک این معنا را به ما می دهد که وقتی میل به انسجام/ از هم پاشیدگی توسط یک مسیر ایجاد شود، ممکن است با مسیر دیگر، تشدید یا تضعیف گردد.