جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بدون تردید واژه جهانی شدن از رایج ترین اصطلاحات قرن ما است. جهانی شدن به عنوان یک فرامفهوم، بسیاری از مفاهیم دیگر را به بازخوانی فراخوانده و در راستای بازساری آنها برآمده است. در عرصه دین نیز جهانی شدن سوالات متعدد جدیدی را ایجاد کرده و رویکردهای متفاوتی را برانگیخته است. هم زمان با جهانی شدن و توسعه ارتباطات بین فرهنگی و میان دینی، ما شاهد رشد حرکت های ناسیونالیستی ـ قومی و مذهبی همگام با افزایش نزاع های خشونت بار و جنگ های شهری هستیم. این تحولات جدید سیاسی و اجتماعی، تحولات دیگری را در عرصه بین الملل ایجاد کرده است و در نتیجه سوال اساسی این است که آیا جهانی شدن و بازگشت مجدد دین به عرصه های سیاسی و اجتماعی و بین المللی، چالش های جدیدی را ایجاد کرده است؟ این چالش ها کدامند؟ آیا چالش جدیدی بین جهانی شدن و دین همانند چالش دین و مدرنیته در قرن ١٨ و ١9 ایجاد خواهد شد. فرض اساسی ما در این تحقیق این است که جهانی شدن ضمن اینکه موجب توسعه ارتباطات میان فرهنگی و میان دینی خواهد شد چالش های جدیدی را نیز در درون کشورها و بین کشورها ایجاد خواهد کرد.

ترجمه ماشینی: ویلیام تاب، استاد جامعه شناسی و اقتصاد در دانشگاه سیتی نیویورک است. این کتاب پر زرق و برق بحث جهانی شدن، نظم اقتصادی پس از سال 1945، نهادهای مالی بین‌المللی، بحران‌ها، امور مالی، شرکت‌های بزرگ، تجارت و سرمایه‌گذاری بین‌المللی، سازمان تجارت جهانی، تضاد بین بازارها و نیروی کار، و استراتژی‌های جایگزین را مورد مطالعه قرار می‌دهد. او سیاست و اقتصاد را به هم پیوند می‌دهد و ادبیات را در اقتصاد، روابط بین‌الملل و اقتصاد سیاسی بین‌المللی بررسی می‌کند. او مشاهده می‌کند که در دهه 1920، "افت تورم، فشار برای افزایش صادرات، کاهش ارزش رقابتی، و حمایت‌گرایی فزاینده محصول بحران ناشی از آن بود، نه علت آن." کشورهای اروپایی پس از جنگ جهانی دوم با حمایت از صنعت خود و ترویج مصرف خانگی، بسیار قبل از تشکیل بازار آزاد EEC، بازسازی شدند. او می نویسد، "نئولیبرالیسم به طور گسترده توسط بسیاری از اقتصاددانان جریان اصلی درک می شود که از نظر اهداف اعلام شده خود شکست خورده است. این نئولیبرالیسم باعث رشد سریع اقتصادی، کاهش فقر و یا ثبات بیشتر اقتصادها نشده است. در واقع طی سال های اخیر هژمونی نئولیبرال، رشد کند شده است، فقر افزایش یافته است، و بحران های اقتصادی و مالی اکثر کشورهای اقتصاد جهان را گرفتار کرده است. داده ها در مورد همه اینها بسیار زیاد است. با این حال، نئولیبرالیسم به عنوان پروژه بین المللی ترین بخش های سرمایه موفق شده است. در هدف اعلام نشده خود، تسلط شرکت های فراملی، تامین کنندگان مالی بین المللی و بخش هایی از نخبگان محلی را افزایش داده است." همانطور که صندوق بین المللی پول مجبور به اعتراف شد، "شواهد تجربی دلیل قطعی مبنی بر اینکه یکپارچگی مالی رشد را برای کشورهای در حال توسعه افزایش داده است، اثبات نکرده است." Tabb نشان می دهد که چگونه آزادی حرکت سرمایه به معاملات غیرقانونی کمک می کند و او "وسعت فساد و جنایت در سیستم" را توصیف می کند. او توضیح می‌دهد: «سودهای حاصل از انتقال سودهای به‌دست‌آمده غیرقانونی، وجوهی که به دنبال پنهان کردن منشأ خود در اختلاس و فساد، و اجتناب از مالیات هستند، منابع اصلی درآمد بانک‌ها هستند. آزادسازی مالی همچنین منابع را نادرست تخصیص می دهد زیرا سفته بازی را ترویج می کند. گردش مالی روزانه 1.5 تریلیون دلاری ارز خارجی در دهه 1990 (70 برابر ارزش تجارت جهانی) بیشتر بر روی تغییرات نرخ بهره و تغییرات در عرضه پول بود. تامین مالی تجارت یا سرمایه گذاری نبود. موسسات مالی بین‌المللی «نماینده منافع سرمایه» هستند: طبقات سرمایه‌دار مسلط جهان از آنها برای اعمال قدرت بر سایر کشورها استفاده می‌کنند. Tabb توضیح می دهد، "منافع سرمایه فراملی و مالی بین المللی، شرایطی را هدایت می کند که بر اساس آن نهادهای حاکمیت اقتصادی دولتی جهانی ساخته می شوند، در طول زمان اصلاح می شوند و برای تعریف و اجرای حقوق مالکیت استفاده می شوند." آنها به هیچ وجه دموکراتیک نیستند. او در پایان می‌گوید: «تمایل تورم‌زدایی جهان را تهدید می‌کند، زیرا همه کشورها برای جذب سرمایه از طریق کاهش هزینه‌های دولت و کاهش هزینه‌های نیروی کار رقابت می‌کنند.» در پاسخ، کشورها باید تقاضای داخلی خود را با سرمایه گذاری بیشتر و افزایش دستمزدها افزایش دهند و باید حرکت ارز و جریان سرمایه را کنترل کنند.

کتاب حاضر را می توان کتابی با دید وسیع و بلندپروازانه منطقی دید که در آن اسلام را دینی جهانی می بیند و می خواهد اسلام در همه زمینه های سیاسی - اقتصادی - فرهنگی و اجتماعی در صدر و جهانی و فراگیر باشد.

برخی معتقد به وقوع جهش برای تحقق جامعه مهدوی هستند؛ اما عده ای این مهم را حاصل یک فرآیند طبیعی به سمت ظهور می دانند. آنچه در تایید نظر گروه دوم به نظر می رسد، این است که گرچه ممکن است در فرآیند تحقق جامعه مهدوی حرکات معجزه آسایی نیز اتفاق بیفتد، اما جهت گیری کلی این حرکات و همه عوامل آن، یک مسیر طبیعی را طی می کنند. بنابراین، از یک سو تمدن مادی و دستگاه استکبار، باید به نقطه اوج رسیده و بالاترین حد اقتدار را پیدا کرده و به نقطه نهایی ظرفیت خود برسد و از دیگرسو، چون بافت این دستگاه با فطرت انسان سازگار نیست، طبیعتا باید یک نوع ناهماهنگی بین اقتضائات فطری انسان و این تمدن مادی بروز یابد که موجب وقوع یک نارضایتی عمومی از تمدن موجود گردد. این مسیر طبیعی همان چیزی است که الآن در جهان به چشم می خورد، یعنی تمدن استکباری به نقطه اوج خود رسیده، اما در عین حال، یک نارضایتی عمومی از باطن جامعه بشری (و حتی در مهد خود این تمدن) نسبت به وضعیت محتوایی و مدیریت فعلی آن درحال شکل گیری است. به نظر می رسد بیداری اسلامی اخیر در خاورمیانه و شمال آفریقا، که متاثر از الگوی انقلاب اسلامی ایران است، بازتاب این مساله در جهان اسلام و در عین حال بسترساز مسیری طبیعی برای تحقق جامعه جهانی مهدوی باشد. این پژوهش که از نوع کاربردی است، با روش تحلیل داده ها ضمن تحلیل چرایی وقوع انقلاب های اخیر در کشورهای اسلامی، به بررسی بیداری اسلامی و نقش آن در تحقق جامعه جهانی مهدوی پرداخته است.

فکر تاریخ جهانی، چرا و چگونه و چه هنگام پیدا شد و چه مراحلی را از سرگذراند؛ و در هر مرحله چه تاثیراتی بر تاریخ نگری و تاریخ نگاری بر جای نهاد؟ جهانی شدن جریان تاریخ و علل و عوامل به وجود آورنده اش، چه تاثیرات و پیامدهایی درعرصه تاریخ نگری و تاریخ نگاری داشته اند، یا خواهند داشت؟ مقاله حاضر تاملی است پیرامون این پرسش ها به نظر می رسد که جهانی شدن و جهانی سازی جدید و معاصر را بدون بررسی و درک ریشه ها و پیشینه های تاریخی آن و از جمله ریشه و پیشینه مفهوم «تاریخ جهانی» و یا «تاریخ انسانیت واحد» نمی توان به درستی فهم کرد.

«جهاني‌شدن» پديده‌اي انكارناپذير در عالم امروز است و با پيشرفت‌هاي روزافزون بشري، به‌ويژه در عرصه‌هاي علوم، فناوري ارتباطات و اطلاعات، حمل و نقل و مانند آن در ارتباط است. «جهاني‌سازي» به عنوان طرحي كه در بطن فرايند جهاني‌شدن و با هدف جهت‌دهي به اين جريان پايدار طراحي گرديده، صرف‌نظر از تأثيرگذاري غيرقابل انکار در همة ابعاد زندگي بشر، با چالش‌هاي قابل‌توجهي در دهه‌هاي اخير روبه‌رو بوده است. در ميان چالش‌هاي پيش‌روي جهاني‌سازي ـ که خود شامل چالش‌هاي دروني و بيروني مي‌شود ـ پديدة «بيداري اسلامي» از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. اين پژوهش در نظر دارد با روش توصيفي ـ تحليلي، ابتدا جهاني‌سازي را بررسي كند و با تجزيه آن به عوامل، محتوا، اهداف، روش‌ها و ابزارهاي جهاني‌سازي، پاسخي به اين سؤال اساسي بدهد كه پديدة «بيداري اسلامي» چه چالش‌هايي را بر سر راه جهاني‌سازي ايجاد مي‌كند؟

چون دموکراسی ماهیت پویا و زایایی دارد، بحث و بررسی در باب مبانی، آموزه ها و تطور مفهومی آن همچنان ادامه دارد. پژوهش و تبیین علمی نظریه دموکراسی رایزنانه هابرماس، و ارزیابی انعکاس، و نسبت مبانی فلسفی و معرفت شناختی اش با آن، هدفی است که پژوهشگر در این تحقیق دنبال می کند. پس سعی بر آن است که ضمنِ تجزیه و تحلیل الگوی دموکراسی هابرماس، از منظر رهیافت توصیفی - تحلیلی و مطالعه کتابخانه ای، با کاویدن افکار و تشریح آرا و منظومه نظری هابرماس، مبانی و موازین دموکراسی و مولفه های برجسته و نظری آن ایضاح و تبیین شود. به باور دانش پژوه، گفتمان دموکراسی موردنظر هابرماس ریشه های فلسفی عمیقی دارد و جزئی از شالوده معرفتی و روش شناسی معطوف به انگاره رهایی بخشی (Emancipation) به شمار می رود. از این رو یافته های تحقیق حاضر بیان کننده آن است که آرا و اندیشه های سیاسی هابرماس متاثر و برخاسته از خوانش وی از مبانی فلسفی اش بوده است.

بومی سازی نظریه های علوم انسانی، یک مسئله مهم در هویت سازی و تقویت فرهنگ خودی و از لوازم کاربست دانش در عمل است؛ زیرا نظریه از مهم ترین صور مواجهه با مشکلات و درک آنهاست. نظریه های علوم انسانی دارای دو بعد انسانی و محیطی اند: در بعد اول، فرازمانی و فرامکانی و در بعد دوم، محدود به مقتضیات خاص جوامعند. یک نظریه هرچند امری انسانی است، در عرصه کاربست نمی تواند واجد مطلوبیت لازم برای همه جوامع به صورت یکسان باشد. از این رو، بومی سازی برای کاربست آنها در شرایط خاص ضرورت می یابد. بر این اساس، پرسش ما این است که در جهت تحققی شدن نظریه ها در جامعه خویش بر چه بنیان های معرفتی و فرهنگی باید تکیه کرد؟ در این پژوهش، آنچه نظریه ها درباره جهان به ما می آموزند، فقط با بومی سازی است که هم می تواند واجد کارایی برای ایران ما باشد و هم با هویت ما و آموزه های فرهنگ ما انطباق داشته باشد. در این میان، نگرش ما مبتنی بر اعتدال و فضیلت مندی و انطباق با هویت فرهنگ ایرانی اسلامی، در راستای ساختن دانش مطلوب است.