جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سارا شریعتی درنشست «خشونت و تکفیر دینی با نظر به اندیشه‌های سید قطب» با بیان اینکه سید قطب می‌گوید اسلام فقط عقیده نیست بلکه عمل است، گفت: کتاب نشانه های راهِ سیدقطب مانیفست بنیادگرایی است. نشست «خشونت و تکفیر دینی با نظر به اندیشه‌های سید قطب» ۵ اردیبهشت ماه 1395 با سخنرانی سارا شریعتی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، در تالار کمال دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد. شریعتی در ابتدای این مراسم با تأکید بر اهمیت شناخت اندیشمندان کشورهای اسلامی، گفت: چون اغلب کشورهای اسلامی مبتلا به مسائلی هستند که ما نیز به آنها ابتلا داریم و زمینه‌های اجتماعی آنها به ما نزدیک تر است، بنابراین شناخت اندیشمندان کشورهای اسلامی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. وی با بیان اینکه تکفیر و خشونت دینی مفاهیمی است که سید قطب با آنها شناخته می‌شود، افزود: سید قطب در برخی از ‌دوره‌های زندگی در برخی آثارش خشونت دینی را مطرح می‌کند. این موضوع پیچیدگی ایجاد می‌کند و پیچیدگی گیجی می‌آورد و در همین گیجی اندیشه ظهور می‌کند. کسی که می‌اندیشد تناقض و ابهام دارد و چون اندیشه یکپارچه و یکدست نیست و نیازمند دقت است، بنابراین زمانی که از تکفیر و خشونت دینی از نگاه سید قطب حرف می‌زنیم معطوف به برخی از آثار و برخی دوره‌های زندگی او هستیم.

بدون تردید واژه جهانی شدن از رایج ترین اصطلاحات قرن ما است. جهانی شدن به عنوان یک فرامفهوم، بسیاری از مفاهیم دیگر را به بازخوانی فراخوانده و در راستای بازساری آنها برآمده است. در عرصه دین نیز جهانی شدن سوالات متعدد جدیدی را ایجاد کرده و رویکردهای متفاوتی را برانگیخته است. هم زمان با جهانی شدن و توسعه ارتباطات بین فرهنگی و میان دینی، ما شاهد رشد حرکت های ناسیونالیستی ـ قومی و مذهبی همگام با افزایش نزاع های خشونت بار و جنگ های شهری هستیم. این تحولات جدید سیاسی و اجتماعی، تحولات دیگری را در عرصه بین الملل ایجاد کرده است و در نتیجه سوال اساسی این است که آیا جهانی شدن و بازگشت مجدد دین به عرصه های سیاسی و اجتماعی و بین المللی، چالش های جدیدی را ایجاد کرده است؟ این چالش ها کدامند؟ آیا چالش جدیدی بین جهانی شدن و دین همانند چالش دین و مدرنیته در قرن ١٨ و ١9 ایجاد خواهد شد. فرض اساسی ما در این تحقیق این است که جهانی شدن ضمن اینکه موجب توسعه ارتباطات میان فرهنگی و میان دینی خواهد شد چالش های جدیدی را نیز در درون کشورها و بین کشورها ایجاد خواهد کرد.

ترجمه ماشینی: در اواخر قرن بیستم، بنیادگرایی به‌عنوان یکی از قدرتمندترین نیروهای فعال در جهان ظاهر شد که سلطه ارزش‌های سکولار مدرن را به چالش می‌کشد و صلح و هماهنگی را در سراسر جهان تهدید می‌کند. با این حال برای تعداد زیادی از مردم غیرقابل درک است. در «نبرد برای خدا»، کارن آرمسترانگ به طرزی درخشان و دلسوزانه به ما نشان می‌دهد که چگونه و چرا گروه‌های بنیادگرا به وجود آمدند و آرزوی دستیابی به آن‌ها را دارند. تغییرات را در هر جنبه ای از زندگی بیدار کنید - اغلب دردناک و خشونت آمیز، حتی اگر رهایی بخش. آرمسترانگ استدلال می کند که یکی از چیزهایی که بیشتر تغییر کرد مذهب بود. مردم دیگر نمی توانستند در مورد الهی به همان شکل فکر کنند یا تجربه کنند. آنها مجبور بودند اشکال جدیدی از ایمان را ایجاد کنند تا متناسب با شرایط جدیدشان باشد. آرمسترانگ بنیادگرایی را یکی از این شیوه‌های جدید مذهبی بودن توصیف می‌کند که در تمام سنت‌های دینی اصلی ظهور کرده است. او با تمرکز بر بنیادگرایی پروتستان در ایالات متحده، بنیادگرایی یهودی در اسرائیل، و بنیادگرایی مسلمان در مصر و ایران، راه هایی را بررسی می کند که این جنبش ها، اگرچه یکپارچه نیستند، اما هر کدام از ترس مدرنیته - اغلب در پاسخ به تهاجم- سرچشمه گرفته اند. (گاهی ناخواسته، گاهی عمدی) توسط جریان اصلی جامعه. آرمسترانگ گروه های بنیادگرا را پیچیده، مبتکر و مدرن می داند - به جای بازگشت به گذشته - اما مدعی است که آنها از نظر مذهبی شکست خورده اند. او با حفظ این موضوع که بنیادگرایی اغلب در رابطه همزیستی با مدرنیته تهاجمی وجود دارد، که هر یک دیگری را به سوی افراط و تفریط بیشتر سوق می دهد، شفقت را به عنوان راهی برای خنثی کردن آنچه که اکنون یک تضاد در حال تشدید است، پیشنهاد می کند.

هدف اصلی این پژوهش بررسی تطبیقی قابلیت‌های دو رویکرد جدید در حوزه آسیب شناسی تربیت دینی می‌باشد. برای دست‌یابی به این هدف از روش تحلیل و تفسیر انتقادی مفاهیم و نیز قیاس عملی و الگوی فرانکنا بهره گرفته شد. یافته‌های حاصل از این پژوهش نشان داد که هر دو رویکرد سنت گرا و نوگرا با وجود تفاوت‌هایی که در مبانی فلسفی با یکدیگر دارند، با کثرت گرایی و مدارا همراه هستند. سنت گرایی نصر بر گوهر ادیان و وجه عرفانی و زیبایی شناختی آنها تکیه می‌کند و قائل به وحدت متعالیه ادیان است و بر پشتوانه متافیزیکی اخلاق در تربیت دینی تاکید ویژه‌ای دارد. نوگرایی ابوزید نیز بر تأویل و درک فحوای نصوص دینی و جدایی دین و معرفت دینی تکیه می‌کند. از این رو، با انحصارگرایی در فهم دین سازگاری ندارد و تا حد ممکن تفسیر از دین را هرچه معقول‌تر و مقبول‌تر می‌نماید. تربیت دینی سنت گرای نصر به خودشناسی و تربیت اراده‏ و خواسته‏ ها و نیز هیجان‌ها و عواطف می‌پردازد. در حالی که رویکرد نوگرایانه ابوزید به تربیت توانایی‌های ذهنی در جهت روشنگری، آزادی و عدالت و برابری انسان‌ها می‌پردازد.

امروزه به طور فزاینده، شاهد بروز گسترده خشونت و افراط در پوشش باورهای مذهبی هستیم. در اسلام و مسیحیت نیز طیف هایی همچون سلفیان و بنیادگرایان با ادعای تحقق خلوص دینی، به استنباط نادرست از متون دینی مبادرت می ورزند که در برخی موارد، بروز گرایشات خشن و تندروی دینی را به دنبال داشته است. در تحلیل چرایی شکل گیری افراط و خشونت میان دو طیف مذکور، افزون بر انگیزه های سیاسی، با عوامل متعددی مواجه هستم. از جمله مهم ترین آنها رویکرد نص گرایانه به متون دینی است.این مقاله، با هدف همگرایی بیشتر اسلام و مسیحیت در برخورد با افراطی گری مذهبی، به بررسی برخی مصادیق گروش به نص گرایی، در استنباط آموزه های دینی از قرآن و کتاب مقدس پرداخته و ارتباط اتخاذ این شیوه با بروز افراط مذهبی را مورد ارزیابی قرار داده است. اثبات ارتباط مستقیم میان گرایشات نص گرایانه در تحقق بسیاری از خشونت های موجود میان سلف گرایان و بنیادگرایان، از جمله مهم ترین نتایج این تحقیق است.

واقعیت غیر قابل انکار در مورد آسیای مرکزی به عنوان منطقه ای با اهمیت فزاینده در سیاست بین المللی، درگیری آن با انواع و اشکال گوناگونی از منازعات رنگارنگ در سطوح زیر ملی، ملی و منطقه ای است. در حالی که فرضیات مختلفی در ادبیات موجود درباره ریشه های این تنازعات و چالش ها مطرح می شود، این مقاله می کوشد تا منازعات و چالش ها را بر بستر تاریخی آسیای مرکزی با محوریت دوران هفتاد ساله تسلط شوروی بر این منطقه توضیح دهد. در این میان با تمرکز بر سه پدیده منازعه آفرین شایع در منطقه یعنی، قوم گرایی، محلی گرایی و بنیاد گرایی، سعی می شود تا بر بستر رویکرد کلی بحث به توصیف و تبیین این امر پرداخته شود که اتحاد جماهیر شوروی در دوران تسلط خود از طریق اقداماتی چون مرزکشی های تصنعی، قرار دادن گروه های قومی نامتجانس در کنار یکدیگر در قالب جمهوری های جدید، مهاجرت دادن اقوام جدید و هم چنین روس ها به منطقه و افزایش تنوع قومی، غلبه دادن ساکنان و نخبگان یک منطقه یا یک قوم بر دیگر مناطق و اقوام در داخل یک واحد ملی، توزیع نامتوازن فرصت ها و امکانات، تلاش برای جدکردن اقوام و قومیت ها از میراث هویتی گذشته، اقدام سازماندهی شده علیه دین به عنوان ریشه هویت سنتی، ضمن تثبیت سلطه خود، از طریق از میان بردن تعلقات قبلی، هویت ها و تعلقات جدیدی را به وجود آورد. موضوع آن است که در فرایند این اقدامات گرچه منابع هویت سنتی به شدت آسیب دیدند ولی هویت جدیدی نیز مستقر نشد و لذا بحران هویتی شکل گرفت که به واسطه هم پوشانی با بحران هایی چون بحران اقتصادی، تبعیض های قومی و منطقه ای و ... بسترهایی مساعد برای منازعات بعدی را به وجود آورد که گرچه در مقطع حکومت شوروی امکانی برای ظهور نیافتند، اما در دوران پس از فروپاشی و ناکارآمدی دولت های ملی منطقه در رفع بحران های هویتی، اقتصادی و سیاسی و اجتماعی، زمینه هایی را برای ایجاد پدیده های هویتی چون قوم گرایی، محلی گرایی و بنیاد گرایی به وجود آوردند که ویژگی مشترک هر سه به چالش کشیدن هویت و دولت ملی در سطوح زیر ملی و فراملی و تلاشی برای تعریف هویت انسجام بخش به اتکای منابع هویتی ریشه دار در منطقه است.

متن کامل این مقاله به زبان انگلیسی می باشد، لطفا برای مشاهده متن کامل مقاله به بخش انگلیسی مراجعه فرمایید.لطفا برای مشاهده متن کامل این مقاله اینجا را کلیک کنید.

باورهای ما مبتنی بر دو پایه شواهد تجربی و نظریه پردازی اند ولی در ریاضیات اساس کار، برهان عقلی است. برهان عقلی نیز متکی به مقدمات و پیش فرض هاست. ولی نمی توان این فرآیند برهان را تا بی نهایت ادامه داد و بالاخره باید به اصول موضوعه رسید. معمولا همین اصول موضوعه، معرف شاخه ای از ریاضیاتند. مثلا حساب با اصول موضوعه پئانو تعریف می شود. ریاضی دانان، دراواخر قرن 19 میلادی و اوائل قرن 20 میلادی کشف کردند که اصول موضوعه شاخه های مختلف ریاضیات را میتوان به اصولی بنیادی تر، یعنی اصول موضوعه نظریه مجموعه ها، فروکاست. مساله این است که اصول نظریه مجموعه ها را ثابت نمی کنیم، به بداهت ذاتی انها عقدیه نداریم. پس چرا آنها را قبول می کنیم؟ آیا می توانیم این اصول را کم و زیاد کنیم یا آنها را به دلخواه خود تغییر دهیم؟ صدق یا کذب آنها را چگونه در می یابیم؟ از کجا به تمامیت و سازگاری آنها پی می بریم؟ طبیعت گرایی، در حل این مشکلات می کوشد. در این پژوهش تلقی و برداشت نگارنده از طبیعت گرایی مطرح میشود و نظر پروفسور پنه لوپه مدی نقد و رد می گردد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.