جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«الشيعة الإمامية و نشأة العلوم الإسلامية» از آثار دكتر علاءالدين سيد اميرمحمد قزوينى است كه در آن، پيدايش و تأسيس علوم اسلامى -مانند كلام، نحو، تصريف، علم اللغة، تفسير، اعراب قرآن، حديث، فقه، اصول فقه، تاريخ، جغرافى، اخلاق و هم چنين رويش انديشه فلسفى در نزد شيعه و اثرش بر فكر و فرهنگ اسلامى را با تأكيد بر شرح‌حال و انديشه‌هاى سه فيلسوف بزرگ (كندى، ابونصر فارابى و ابن سينا) به صورت مستند بررسى و تحليل كرده است. زمان و مكان نگارش اثر مذكور مشخص نيست. اين كتاب از يك مقدمه و دو بخش به ترتيب ذيل تشكيل شده است: 1- شيعه و علوم اسلام و اثرش بر فرهنگ اسلامى 2- پيدايش انديشه فلسفى در نزد شيعه و اثرش بر فكر و فرهنگ اسلامى.

کتاب «شیعه در برابر معتزله و اشاعره» ترجمه‌ كتاب «الشيعة بين الأشاعرة و المعتزلة» نوشته هاشم معروف الحسنی، دانشمند برجسته شيعي لبناني، با موضوعاتی همچون کلام، شیعه، فرقه ها، معتزله و اشعریان مي باشد كه سید محمد صادق عارف کار ترجمه این کتاب را بر عهده داشته است. كتاب حاضر ، فرقه هاي سياسي و اعتقادي اسلامي را از زمان پيدايش با ذكر علل ظهور آنها و گروههاي شيعي و معتقدات آنها را شرح مي دهد و ثابت مي كند بيشتر فرقه هايي كه نسبت تشيع به آنها داده شده است در تاريخ تشيع وجود و واقعيتي ندارند. و نيز درباره تاريخ معتزله و اشاعره و مرجئه و ديگر فرق و مذاهب اسلامي و آراء و معتقدات آنها نسبت به اصول اسلام به بحث مي پردازد و نظريات آنها را با آراي شيعه اماميه در اين موضوعها مقايسه مي كند و فرقه هاي مختلف معتزله را بر مي شمارد و با بيان برخي از آراي اين گروهها و موارد اختلاف ميان آنها با ارائه دليل ثابت مي كند كه شيعه اماميه در علوم مختلف ديني از برجسته ترين فرقه هاي اسلامي است.

«الشيعة في الإسلام»، ترجمه عربى كتاب «شيعه در اسلام» علامه محمدحسين طباطبايى؛ صاحب تفسير «الميزان» است كه به تحقيق و پژوهشى ژرف در معرفى شيعه با در نظر گرفتن تمام جوانب موضوع مى‏ پردازد و تفكر شيعى را به كسانى كه نسبت به آن ناآگاهند مى ‏شناساند. در اين كتاب مؤلف به سؤالات مطرح در مورد شيعه و عقايد ايشان پاسخ گفته و شبهاتى را كه از جانب دشمنان شيعه متوجه ايشان گشته رد و ابطال مى‏ نمايد. نويسنده به هيچ وجه متعرض عقايد اهل سنت درباره موضوعات مطرح در كتاب نگرديده و فقط به دفاع از اصالت مذهب تشيع اثناعشرى پرداخته و خاستگاه آن را معرفى نموده است. كتاب داراى سه فصل است كه ضمن آنها تاريخ و پيشينه شيعه، اعتقادات و ديدگاه‏ هاى ايشان و نيز علوم آنها بيان مى‏ گردد.

کتاب «شیعه (مذاکرات و مکاتبات پرفسور هانری کربن با علامه سید محمدحسین طباطبایی)» تالیف محمد حسین علامه طباطبایی، نمودار یکی از مهم ترین رویدادهای فرهنگی جهان اسلام در قرن حاضر، یعنی گفتگوی دو فیلسوف، یکی از جهان غرب و دیگری از جهان اسلام است. طرف غربی این گفتگو، فیلسوف و اسلام شناس غربی، مرحوم پرفسور هانری کُربَن است. وی پس از آن که شاگرد فیلسوفان و استادان بزرگ و ناموری چون ادموند هوسرل، ارنست کاسیرر، امیل بریه، اتین ژیلسون، هلموت ریتر و لویی ماسینیون و دیگران و نخستین مترجم آثار مارتین هایدگر به زبان فرانسه بود (ژان پل سارتر، آشنایی خود را با هایدگر، مدیون این ترجمه ها میدانست) به اسلام شناسی روی آورد و گمشده خویش را در حکمت معنوی اسلام، خاصه در آثار شیخ اشراق سهروردی یافت و مدت پنج سال مقارن با جنگ جهانی دوم را در کتابخانه های شهر استانبول سپری کرد و در آنجا گنجینه های ارجمندی را فراچنگ آورد و چون عاشقی دل سوخته، شب و روز به مطالعه آنها پرداخت. او معتقد بود که حکمت معنوی اسلام، با تشیع ارتباط و پیوند نزدیک دارد و امامان شیعه، ادامه دهنده اسلام حقیقی اند و با اعتقاد به امام دوازدهم، شخصیت امام در فرهنگ تشیع و زندگی روزمره شیعیان، بروز و ظهور دارد و اصل ولایت و امامت، چونان رشته ای نامرئی، به تاریخ تشیع وحدت می بخشد. وی توجه یافته بود که حکمت در سرزمین ایران، امری تاریخی و متعلق به گذشته نیست، بلکه از دیرباز، حیاتی مستمر داشته، در زندگی حکمای معاصر ایران، چون مرحوم استاد علّامه طباطبایی و دیگر بزرگان تبلور و تجسم دارد. خلاصه آن که مرحوم کربن، گمشده دیرین خود را در حکمت معنوی ایران باز یافته بود. شاید گزاف نباشد اگر بگوییم که به نظر کربن، در جهان معاصر و عصر سیطره مدرنیسم اگر بتوان حکمت الهی را در جایی از کره زمین جستجو کرد، آنجا فقط ایران، مهد تشیع است، و علاقه مفرط او به ایران و جهان تشیع نیز از همین امر ناشی می شد. طرف دیگر این گفتگو، فیلسوف عظیم الشأن و مفسر کبیر قرآن، مرحوم علامه سید محمّد حسین طباطبایی است که به مقتضای حکمت الهی و مؤدای کریمه قرآنی، استماع اقوال و اتباع قول احسن را بر خود فریضه می دانست و گفتگو با پروفسور کربن را چونان روزنه ای نورانی به جهان غرب و خاصه جهان معاصر می یافت. این گفتگو که در محضر بعضی از فضلا، دانشمندان و اساتید حوزه و دانشگاه برگزار می شده، نمونه بارزی از هم زبانی، بلکه همدلی و تفاهم حقیقی بین فرهنگ ها است. تشکیل جلسات بحث در محضر علامه طباطبایی باعث شد که معضلات و مشکلات پروفسور کربن درباره اسلام و تشیع، مرتفع و وی به حقیقت دین اسلام و مذهب تشیع آشنا گردد، و از طرف دیگر، باعث نگارش این کتاب وزین و گران سنگ از جانب علامه طباطبایی گردید و سبب شد که دیگران نیز از این بحر زخّار بهره مند شوند. کتاب حاضر که مشتمل بر مجموعه مذاکرات و مکاتبات پروفسور هانری کُربَن با علامه سید محمّد حسین طباطبایی در سال 1338 می باشد، برای نخسین بار در سال 1339 تحت عنوان مکتب تشیع به صورت مستقل چاپ و منتشر گردید و برای بار دوم در سال 1355 با عنوان شیعه پس از تجدید نظر کلی، با مزایا و ویژگی هایی که چاپ اوّل فاقد آنها بود، از جمله افزودن پاره ای توضیحات و مدارک، توسط مرکز بررسی های اسلام انتشار یافت. دنباله مذاکرات این دو متفکر سترگ که در سال 1340 انجام یافته، نخستین بار در سال 1370 تحت عنوان رسالت تشیع در دنیای امروز با توضیحات تکمیلی، از طرف دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر شده است.

کتاب «شبهای پیشاور » که مهمترین تألیف سلطان‌ الواعظین است، در نوع خود از بهترین آثار در موضوع مربوط به خود به شمار می‌ آید. وی در این کتاب ــ‌که مشروح مذاکره و مناظره او در طول ده شب با بعضی از علمای اهل سنت در پیشاور است ــ‌ اهم موضوعات مورد اختلاف را مطرح کرده و با استدلالی قوی و با استفاده کامل از منابع روایی و تاریخی اهل سنت، مبانی و معتقدات شیعه را به اثبات رسانده است. این کتاب در عین این که مطالب دقیق و تخصصیِ اختلافی را آورده است، با نثری شیوا و روان برای اقشار علمی قابل استفاده است.

این کتاب نخستین ردیه مستقل بر منهاج ابن‌تیمیه، نوشته یکی از عالمان امامی‌مذهب قرن هشتم، است. نويسنده مي گويد پس از آنكه در سال 757 هجري قمري كتاب ابن تيميه كه رد بر كتاب منهاج الكرامه ابومنصور حسن بن مطهر است خواندم و متوجه شدم كه او حملات شديد بر شيعيان و اماميه كرده است. این کتاب، که به ‌تازگی احیا شده، با رویکرد اعتقادی به منهاج الکرامه ، سخنان ابن‌تیمیه را از ابتدا تا پایان دلایل امامت حضرت علی علیه السلام، با روش کلامی- حدیثی، بررسی و نقد می‌کند و ناصبی ‌بودن ابن‌تیمیه را دلیل بر مواضع تند وی در منهاج راجع به اهل بیت علیهم السلام می‌داند. "جلد سوم" مربوط به خلافت و امامت امیرالمومنین امام علی علیه السلام، مطاعن خلفا و غصب خلافت می باشد.

کتاب «موسوعة عبدالله بن عباس حبر الأمة و ترجمان القرآن» تالیف آیت الله سید محمدمهدی خرسان از علمای حوزه علمیه نجف به چاپ رسید. موسوعه ابن عباس در چهار حلقه تنظیم و تالیف شده که هر حلقه 5 جلد است، که جز حلقه آخر که 6 جلد است، و جلد آخر آن تقریبا حُسن ختام یا معرفی مختصر موسوعه است. این مجموعه تحلیلی از شخصیت‌ علمی و معنوی «عبدالله بن عباس» از اصحاب امام علی (علیه السلام) است. به زعم نگارنده، وجود برخی از روایات متناقض درباره عبدالله بن عباس كه بعضی حاكی از مقام رفیع معنوی و تقرب ایشان به اهل‌ بیت (علیهم السلام) و بعضی دیگر نشان دهنده انحراف و بد عاقبتی اوست، تحقیقی جامع درباره ایشان را لازم می‌ نماید. در این كتاب كه نهمین جلد از مجموعه‌ ای در این باره می‌باشد، تلاش شده تا علاوه بر اشاره اجمالی به جنبه‌ های تفسیری، حدیثی و فقهی ابن عباس به موضوعات زیر نیز پرداخته شود: آثار ادبی اعم از شعر و نثر و همچنین مناظرات اعتقادی وی با شخصیت‌ های بارز سیاسی و علمی و استدلالات ایشان.

کتاب «إنصاف في الإنتصاف لأهل الحق من أهل الأسراف رد على كتاب منهاج السنة لابن تيمية الحراني» نوشته یکی از علمای قرن هشت، که ردیه ای است بر کتاب «منهاج السنة» ابن تیمیه و این کتاب خود ردیه ای است بر «منهاج الکرامه» علامه حلی.

کتاب «موسوعة عبدالله بن عباس حبر الأمة و ترجمان القرآن» تالیف آیت الله سید محمدمهدی خرسان از علمای حوزه علمیه نجف به چاپ رسید. موسوعه ابن عباس در چهار حلقه تنظیم و تالیف شده که هر حلقه 5 جلد است، که جز حلقه آخر که 6 جلد است، و جلد آخر آن تقریبا حُسن ختام یا معرفی مختصر موسوعه است. این مجموعه تحلیلی از شخصیت‌ علمی و معنوی «عبدالله بن عباس» از اصحاب امام علی (علیه السلام) است. به زعم نگارنده، وجود برخی از روایات متناقض درباره عبدالله بن عباس كه بعضی حاكی از مقام رفیع معنوی و تقرب ایشان به اهل‌ بیت (علیهم السلام) و بعضی دیگر نشان دهنده انحراف و بد عاقبتی اوست، تحقیقی جامع درباره ایشان را لازم می‌ نماید. جلد شانزدهم و حلقه چهارم موسوعه را شاید بتوان مهم ترین بخش موسوعه دانست که بر شبهات مطرح شده درباره ابن عباس تمرکز کرده و عنوان آن «ابن عباس في المیزان بین الجرح و التعدیل» می باشد. شبهه های فراوانی درباره ابن عباس وجود دارد و مثلا شبهه ای وجود دارد که ابن عباس که زمانی والی بصره از سوی امام علی علیه السلام و همچنین از سوی امام حسن علیه السلام بوده در آخرین روزهای عمر شریف امام علی، اموال بیت المال بصره را با خود برد و به مکه یا طائف رفت و در اینجا سید خرسان با دقت تمام به این شبهه پرداخته و بیان کرده که این شبهه در کتب شیعه چگونه آمده و در کتب اهل سنت چگونه ذکر شده است. سپس نامه های رد و بدل شده میان امیرالمؤمنین علی علیه السلام و ابن عباس را بررسی می کند و این نامه ها را با ترتیب و تسلسل تاریخی آنها بررسی و بیان می کند و از ابن عباس دفاع می کند و بطلان شبهه را اعلام می کند و ثابت می کند ابن عباس هیچ گاه به امیرالمومنین علیه السلام خیانت نکرده و در غسل و دفن امام علی علیه السلام شرکت داشته و از اولین کسانی است که با امام حسن علیه السلام بیعت کرد و مردم را به بیعت با امام حسن علیه السلام دعوت کرد و اگر ابن عباس در زمان امام علی علیه السلام به ایشان خیانت کرده بود، چگونه ممکن است امام حسن علیه السلام وی را بر ولایت بصره ابقا کند؟

کتاب «موسوعة عبدالله بن عباس حبر الأمة و ترجمان القرآن» تالیف آیت الله سید محمدمهدی خرسان از علمای حوزه علمیه نجف به چاپ رسید. موسوعه ابن عباس در چهار حلقه تنظیم و تالیف شده که هر حلقه 5 جلد است، که جز حلقه آخر که 6 جلد است، و جلد آخر آن تقریبا حُسن ختام یا معرفی مختصر موسوعه است. این مجموعه تحلیلی از شخصیت‌ علمی و معنوی «عبدالله بن عباس» از اصحاب امام علی (علیه السلام) است. به زعم نگارنده، وجود برخی از روایات متناقض درباره عبدالله بن عباس كه بعضی حاكی از مقام رفیع معنوی و تقرب ایشان به اهل‌ بیت (علیهم السلام) و بعضی دیگر نشان دهنده انحراف و بد عاقبتی اوست، تحقیقی جامع درباره ایشان را لازم می‌ نماید. جلد دوازدهم و حلقه سوم، آثار ابن عباس است. ابن عباس کتابی تالیف نکرده، اما کسانی که پس از وی آمده اند، روایات وی را در یک مجموعه جمع آوری کرده اند که از مهم ترین این افراد پسر وی علی بن عبدالله بن عباس است که کتابی نوشته شامل مطالب تفسیر قرآن که از پدر خود شنیده است. اثر دیگر در این زمینه متعلق به عطاء ابن ابی رباح است که مجموعه ای با عنوان تفسیر ابن عباس دارد. امر مهم در این حلقه این است که سید مهدی خرسان 18 تالیف از تالیفات منسوب به ابن عباس را جمع کرده و بخشی از این تالیفات منسوب به ابن عباس را تایید کرده به این معنا که انتساب آن به ابن عباس را پذیرفته است.