جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این نظام به لحاظ محتوایی مبتنی بر اعتقادات دینی است و از آخرین دستاوردهای بشری در عرصه حکومت بهره‌ برده است و با تلفیقی از نظریات سیاسی و اجتماعی مدلی را ارائه کرده است که به مردم سالاری دینی شهرت یافته است. که بر اساس قانون اساسی، سیستم حکومت به گونه‌ای طراحی شده است که حرکت در چارچوب آن به خودی خود، زمینه مهار قدرت را فراهم نمایند تا از فساد حکومت بکاهد (اصل تفکیک قوا) دموکراسی مورد نظر ایشان دموکراسی اسلامی است که بر اساس قوانین و احکام شرع پایه‌ریزی شده است. ایشان به طور صریح آزادی منفی یا آزادی لیبرالی (رها کردن فرد در جامعه) را مطرود می‌داند.اندیشه و تفکرات ایشان چه در عمل و چه در نظر نشان داد که زنان در نظام جمهوری اسلامی نقش مثبت و سازنده‌ای را چه در قبل و بعد از انقلاب اسلامی داشته‌اند که مهمترین کارکرد حضور زنان، نقش مادری، همسری، پرورش فرزندان و حضور در جایگاهها و ساختارهای مختلف جامعه با حفظ شئونات اسلامی است. که همه این موارد می‌تواند به عنوان مصادیقی از عدالت اجتماعی باشد که در این تحقیق به آنها اشاره شده است.از آن جا که جمهوری اسلامی بر پایه تفکرات امام خمینی(ره) بنیان گذاشته شده است اندیشه‌های ایشان، بهترین منبع برای بررسی مفهوم عدالت اجتماعی که به مثابه پشتوانه نظری جمهوری اسلامی است می‌تواند باشد. با مطالعه متون و بیانات و فرمایشات موجود نتایج زیر حاصل می‌شود: یکی از هدفهای اصلی ایشان (در دوره فعالیت ایشان قبل از انقلاب) تشکیل حکومت اسلامی است. ولی در دوره دوم (دوران فعالیت و حضور ایشان بعد از پیروزی انقلاب و حضور ایشان در ایران) تشکیل حکومت اسلامی ابزاری است برای تحقق عدالت اجتماعی برای همه گروهها و اقلیتها چه در ایران و یا خارج ازمرزهای ایران.

ویژگی‌های حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) عنوان رساله حاضر است که ضمن سه بخش اصلی و فصول چندی به توصیف و جمع‌بندی پرداخته و در نتیجه ویژگی‌های حکومت جهانی را به نمایش می‌گذارد، در سراسر این نوشتار این سوال اساسی دنبال می‌شود که ویژگی‌های حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) چیست؟ فرضیه و گمانه‌ای که در جواب این سوال به آزمون گذاشته می‌شود آن است که : ویژگی‌های شش‌گانه (جهانی بودن (توحید محوری)، عدالت محوری ، مساوات و برابری، توسعه علم و دانش، رفاه و آسایش همگانی و صلح و امنیت جهانی از خصوصیات اصلی حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) به شمار می‌روند. در بخش نخست، ماهیت و ویژگی‌های حکومت جهانی اسلام با توجه به آیات روایات و آراء دانشمندان به عنوان یک اصل کلی مورد کنکاش قرار می‌گیرد و به گونه‌ای بر ویژگی‌ها و تبیین ماهیت حکومت جهانی اسلام استدلال می‌شود، تا تطبیق این کلی بر فرد کامل آن (حکومت جهانی حضرت مهدی (عج)) خود دلیل بر اثبات ویژگی‌های آن حکومت محسوب شود. و از آنجایی که تحقیق این کلی در قالب فرد کاملش نیازمند تحقق زمینه‌ها و رفع موانع است. بخش دوم رساله رسالت زمینه‌های تحقق حکومت جهانی اسلام را به عهده گرفته و با همیاری روایاتی که بیانگر علایم ظهور امام زمان است انتظار را یک پدیده دوسویه (انزجار از وضع حاضر و در آرزوی بهتر بودن) تعریف می‌کند، و شرایط تحقق حکومت جهانی اسلام (شرایط سیاسی، فرهنگی و اقتصادی حکومت جهانی اسلام) را مورد پژوهش قرار می‌دهد. بخش سوم ویژگی‌های حکومت جهانی اسلام (حکومت مهدوی) را طی شش فصل جداگانه در محورهایی چون توحید محوری، عدالت محوری، امنیت عمومی، رفاه و توسعه همگانی و ... به بررسی می‌گیرد.

کتاب «العدالة الإجتماعية فى الإسلام» تألیف شهید سید قطب، مفسر بزرگ معاصر اهل سنت و از رهبران اخوان المسلمین مصر است که به عدالت، جامعه، اقتصاد و حکومت اسلامی می پردازد. اسلام در تحقق دادن عدالت اجتماعی با دو اصل بزرگ: 1- وحدت همه جانبه ای متناسب و متعادل 2- تکافل عمومی بین افراد و اجتماعات پیش می رود البته عناصر اساسی فطرت انسانی را نیز مدنظر داشته و طاقت و نیروی بشری را از نظر دور ننموده است. اسلام همان گاه که نظام ها و حدود و مبانی و خطابات و نصیحت های خود را پایه گذاری می نماید از مسئله حب ذات که خود خواهی فطری بشری است غفلت نکرده و آن بخل فطری ریشه دار را نیز فراموش ننموده است. لیکن با نشان دادن راه صحیح و وضع قانون به علاج آن خود خواهی و این بخل پرداخته است. از مطالبی که در این کتاب آمده می توان به مواردی چون نظر مسیحیت و اسلام درباره مذهب و جامعه و طبیعت، عدالت اجتماعی در اسلام، پایه های عدالت اجتماعی در اسلام، وسایل عدالت اجتماعی در اسلام، نظام حکومت در اسلام، نظام اقتصاد در اسلام، رویداد های تاریخی در اسلام، مساوات و برابری همگانی، سیر تاریخی حکومت در اسلام، بنی امیه و بنی عباس، امروز اسلام و آینده آن، دنیا بر سر دو راهی، اسلام یا کمونیسم، اشاره کرد.

چکیده ندارد.

مطالب اصلی این پایان نامه در چهار بخش آمده است: بخش اول (فواید قانونگرایی): ضمانت حیات وبقای جامعه، توسعه و ترقی جامعه، سعادت و بهروزی،عدالت اجتماعی ؛ بخش دوم (مضرات قانون گریزی) :یأس و سستی افراد منضبط، ایجاد زمینه گسترش قانون شکنی و از بین رفتن حیات انسانهای ضعیف ؛ بخش سوم (علل عدم پایبندی به قانون): عوامل مربوط به قانون، علل مربوط به مجریان و عوامل مربوط به مردم ؛بخش چهارم (راههای نهادینه کردن قانون): راههای حکومتی مثل نظارت، آموزش و حمایت قانونی ازاقشار ضعیف و قوه قهریه، و راههای مردمی مانندنظارت همگانی و تعاون و همکاری.

عدالت، موضوعی است که دارای اهمیت به سزایی در میان تمامی اصول دنیا است؛ و دنیا، تنها با رعایت و تحقق آن، سامان می پذیرد و اصلاح می شود؛ و برای آن، تعاریف و اقسام گوناگونی، ذکر کرده اند؛ تعاریفی که با توجه به حوزه ای که در آن، مطرح شده، با یکدیگر، متفاوت هستند. در این میان، به علت اینکه موضوع مورد بحث ما، مقایسه بین نظریه عدالت فارابی و رالز، است، و حوزه نظریه عدالت این دو فیلسوف، فلسفه سیاسی، و هدف آن ها، تحقق عدالت، در میان افراد یک جامعه است؛ اما هر یک به طریق و شیوه خود، این پژوهش، بیشترین توجه را به عدالت سیاسی و اجتماعی از نظر این دو فیلسوف، مبذول داشته است.

این پایان‌نامه مشتمل بر چهار فصل می‌‌باشد که در فصل کلیات به بررسی مفهوم لغوی و اصطلاحی عدل و مفاهیم مرتبط با آن و همچنین با توجه به اینکه عدالت فضیلتی اخلاقی است به بررسی ماهیت اخلاق فضیلت و اینکه عدالت به عنوان ام الفضایل می‌باشد و تقسیم عدالتبه فردی و اجتماعی پرداخته شده است. در فصل دوم به بیان اعتدال در آیات و روایات، دیدگاه‌های اخلاق-شناسان درمورد اعتدال قوای نفسانی یا همان عدالت فردی، دیدگاه های اندیشمندان غربی و همچنین اعتدال از دیدگاه امام علی (ع) و فوائد اعتدال و مهم‌ترین عوامل به وجود آورنده اعتدال (خودشناسی- جهان‌بینی و رابطه دنیا و آخرت) پرداخته شده است. در فصل سوم پایان نامه به بیان نظرات سه تن از اندیشمندان غربی (افلاطون، ارسطو، جان راولز) در زمینه عدالت اجتماعی و همچنین دیدگاه های سه تن از اندیشمندان اسلامی (فارابی، امام خمینی(ره)، شهید مطهری) در حوزه عدالت اجتماعی و عدالت اجتماعی از دیدگاه امام علی (ع) در زمینه های سیاسی، اقتصادی، قضاوت و داوری و برخورد با دشمن پرداخته شده است. و بیان شده که مهم ترین عوامل تحقق عدالت اجتماعی 1- رهبر و حاکم عادل، 2- کارگزاران عادل، 3- مردم عدالت خواه می باشند. و اینکه عدالت فردی امام علی (ع) عامل عدالت اجتماعی او بوده است. در فصل پایانی این پایان نامه به رابطه بین عدالت اجتماعی و عدالت فردی و تأثیر عدالت فردی بر عدالت اجتماعی و برعکس تأثیر عدالت اجتماعی بر عدالت فردی پرداخته شده و بیان گردیده که مهم ترین عامل تحقق عدالت اجتماعی، عدالت فردی است و اینکه تحقق واقعی عدالت فردی و اجتماعی در حکومت امام زمان (عج) رخ خواهد داد. در زمینه عدالت اجتماعی کتاب هایی چون" عدالت اجتماعی" از سید قطب و "علی (ع) صدای عدالت انسانی" از جرج جرداق و مقالاتی نیز از قبیل "از عدالت فردی تا عدالت اجتماعی" از خانم زهرا خزاعی عضو هیئت علمی دانشگاه قم و "عدالت فردی اساس عدالت اجتماعی" از محمود لطیفی/ نشریه ی حمایت و "عدالت فردی در اندیشه ی امام خمینی" از محسن ایمانی وجود دارد.

بر مبنای تفکر اسلامی، «عدل» عبارت است از قرار گرفتن هر چیز در جای خود، و اگر تمام ابعاد عدل محقق شود، جامعه ایده‌آل اسلامی شکل خواهد گرفت. اقتصاد، یکی از این ابعاد است که نقشی کلیدی در زندگی بشر دارد و مهمترین مبحث اقتصادی که بر اساس تعالیم دین، در ایمان و کفر انسان نیز موثر است، موضوع فقر می‌باشد. گام اول در این بررسی، مطالعه و دقت در آیات قرآن کریم و استخراج و مطالعه و مفهوم‌یابی و دسته‌بندی موضوعی است. با مطالعه قرآن کریم، مشاهده می‌شود که با الفاظ گوناگونی به این موضوع و مفاهیم مترادف و متضاد آن اشاره شده؛ در نتیجه می‌توان ادعا کرد که فقر یک واژه محوری است و باید پیرامون آن به بررسی سایر مفاهیم پرداخت. گام بعدی که در این مسیر باید برداشته شود و در حقیقت اصلی‌ترین بخش تحقیق است، کشف و استخراج راه‌کارهای علمی و عینی برون‌رفت از فقر از دیدگاه قرآن کریم است. در این پژوهش، سرفصل‌های مهم در این موضوع اقتصادی، استخراج شده و می‌تواند مقدمه‌ای برای تحقیقات بعدی باشد. محوریت اصلی در این تحقیق، آیات شریفه قرآن کریم است و به تناسب موضوع از برخی روایات نیز استفاده شده است. ولی بحث دقیق‌تر درباره روایات مرتبط به این موضوع نیاز به مجالی موسّع‌تر دارد. ضمنا این تحقیق در نظر دارد که ثابت کند دین اسلام یک دین ذووجوه و ذوابعاد است و برای تمام بخش‌های زندگی بشر برنامه دارد و راه‌کارهای رفع تمامی مشکلات و موانع را نیز دربردارد.

تدوین نظریه‌ای از عدالت بر پایه‌ی لیبرالیسم اگر چه از سوی فلاسفه‌ی قبلی عرضه شده بود، اما توسط جان راولز، صورت بدیعی پیدا کرد، به‌گونه‌ای که اثر او را با آثار فلاسفه‌ی بزرگی مانند کانت مقایسه کرده‌اند. در عین‌حال نظریه‌ی راولز هم از جانب هم‌فکران لیبرال او و هم از جانب مخالفین لیبرالیسم مورد انتقادات شدیدی نیز قرارگرفته‌است.به‌راستی چه چیزی در نظریه‌ی راولز بوده که او را تا این حد صاحب‌نام کرده‌است؟ مبانی نظریه‌ی او کدام است؟ قالب اندیشه‌ی او چیست؟ و تا چه حد می‌توان نظریه‌ی او را یک نظریه‌ی فلسفی قلمداد کرد؟بررسی مبانی و بسترهای فکری راولز، هم‌چون لیبرالیسم، کانتیسم و ...، به‌منظور دریافت میزان دقت و صحت نظریه‌اش، به همان اندازه دارای اهمیت است که بررسی محتوای نظریه. در این تحقیق پس از بررسی آبشخورهای فکری راولز، و نیز بررسی نقدهای وارد شده بر وی، خواهیم‌دید که راولز توانست میان اصول آزادی و برابری، سازش برقرار کند و نسبت این دو را به‌شکلی ترسیم کند که نه آزادی قربانی و نه برابری بی‌محتوا شود.راولز اگرچه در طراحی اندیشه‌ای نو در سنت لیبرالیسم دارای ابتکاراتی از جمله پیوند اخلاق و سیاست است، لکن باید اذعان کرد که بسیاری از ابعاد نظریه‌ی وی – هم‌چون انتخاب دو اصل عدالت - تا حد زیادی مدعایی بی اثبات و فاقد صبغه‌ی فلسفی است و سرّ اقبال به او را بیش‌تر باید در شرایط زمانی و مکانی و سیاسی جست‌وجو کرد.

دراین پژوهش علل و پیامدهای انحراف از عدالت اجتماعی از دیدگاه روایات مورد بررسی قرار گرفته است. پس از بیان مفهوم و اوصاف عدالت و نیز ابعاد آن از منظر روایات، عدالت به عدالت فردی و اجتماعی، و در مرحله عدالت اجتماعی به ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و قضایی تقسیم گردیده است. عدالت اجتماعی به معنای اعطای حقوق و مطالبات منطقی هر شخص به تناسب صلاحیت، شایستگی و نیازمندی‌های واقعی، فطری و اجتماعی او است. از رهگذر این تحقیق مشخص می‌شود، چه عواملی منجر به انحراف جامعه از مسیر عدالت شده است؛ و اینکه انگیزه‌های منحرفان از عدالت اجتماعی چه می‌باشد؟ این عوامل با توجه به روایات، در سه گروه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مورد بررسی قرارگرفته است. همچنین آثاری که انحراف از عدالت اجتماعی دارد، از بیان حضرات معصومین (ع)، در دنیا و آخرت بیان شده است. با نگاهی کلی به پسندیده بودن تحقق عدالت اجتماعی و ناپسندی آثار انحراف از این مسیر ودر نتیجه، از بین بردن عوامل این انحراف می‌توان بیش از پیش در راستای تحقق جامعه ای عدالت منظر گام برداشت.