جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«معرفة المعاد»، یکی از آثار ارزشمند علامه طهرانی بشمار می‌ رود. معاد یکی از اصول عقاید پنج گانه شیعه است و در این زمینه سخنان زیادی گفته شده و کتب فراوانی نگارش یافته است. ایشان با استفاده از آیات قرآنی و اخبار معصومین علیه‌ السّلام و ادله عقلی و مطالب ذوقی کیفیت سیر و حرکت انسان در دنیا و نحوه تبدل و نشأت غرور به عالم حقائق و ارتحال او به سوی خدا را به نحو وافی وافر مطرح کرده‌ اند. مولف همچنین درباره عالم برزخ، نحوه خلقت فرشتگان، نفخ صور، حشر و نشر مردم در صحرای قیامت، حساب و کتاب، میزان، صراط، شفاعت، بهشت و دوزخ بحث مستوفایی به عمل و در خلال مباحث به داستان‌ های جذاب و شیرینی اشاره می‌ کند. این مباحث در حدود ده مجلد خواهد شد که قسمت معاد شناسی از دوره علوم و معارف اسلام را تشکیل می دهد. اهم عناوين و مباحث جلد دوم عبارتند از: المجلس الثامن: النجاة فی الایمان بالله طوعاً و اتباع احکام الدین تعبداً، المجلس التاسع: لیس علی اولیاء الله خوف و لا حزن و لا سکرات موت، المجلس العاشر: الحاق المؤمنین باولیاء الله و المنکرین باولیاء الشیطان، المجلس الحادی عش: ممیزات عالم الطبع و عالم المثال و عالم القیامة، المجلس ثانی عشر: ممیزات عالم الطبع و عالم البرزخ و عالم القیامة، المجلس الثالث عشر: مفترق طریقی السعادة و الشقاء یضبح فی البرزخ طریقا و احداً، المجلس الرابع عشر: تجلی الانسان و اعماله فی عالم البرزخ فی صورتهما الملکوتیة

ابن‌حزم شخصيتى است كه فرقه ظاهريه را در فقه و كلام به اوج رساند. اين فرقه را على بن داود اصفهانى پديد آورده بود، ولى بى‌شك شاخص‌ترين چهره آن ابن‌حزم است و فرقه ظاهريه را بيشتر با نام او مى‌شناسند. او در واقع هم فقيه متبحر و بزرگى بود و هم در زمينه مباحث كلامى صاحب نظر محسوب مى‌شد. هنگامى كه انديشه كلامى ابن‌حزم اندلسى بزرگ‌ترين متفكر فرقه ظاهريه را مورد بررسى قرار مى‌دهيم، در اولين نگاه چنين به ذهن مى‌رسد كه ابن‌حزم به نوعى ميان دو نقيض جمع كرده است. او از سويى يك نص‌گراست كه نوعى زبانشناسى ظاهرگرايانه را ارائه كرده و هيچ‌گونه تأويل عقلانى يا غيرعقلانى از ظاهر متون دينى (قرآن و روايات) را اجازه نمى‌دهد و از سوى ديگر در مخالفت با شكاكيت، اثبات توحيد و نبوت، حمايت از علوم يونان؛ مانند فلسفه، منطق، پزشکى، رياضى و... و ارائه برخى از تأويل‌ها چهرهاى كاملاً استدلالى و عقل‌گرا از خود بروز مى‌دهد. اين مسأله باعث شده كه در طول تاريخ افراد زيادى ابن‌حزم را به تناقض در افكارش متهم كنند. او براى مطرح كردن انديشه‌هاى كلامى خود، طرحى جامع در نظر داشته كه بحث اديان را نيز ضمن اين طرح جامع آورده است. وى بعد از اثبات وحدت و يگانگى خداوند و اثبات ضرورت نبوت، به اديان پرداخته تا با اثبات عدم كفايت هر يك از اديان حقانيت دين اسلام را به اثبات رساند. بدين‌رو هر كجا كه در آثار وى بتوان رد پايى از اين طرح جامع يافت، در مورد اديان نيز مطالبى وجود دارد. اكنون خلاصه مطالبى كه در رسائل ابن‌حزم آمده است، به ترتيب مقالات ارائه مى‌گردد: در اين رساله، ابن‌حزم كوشيده است كه علوم را دسته‌بندى كرده و ترتيب يادگيرى آنها را براى متعلمان مشخص نمايد. ضمن اين بحث، او به مطالعه اديان نيز پرداخته است. تلاش ابن‌حزم در مطالعه اديان بيشتر مصروف گزارش و نقد آنها شده است. در عين حال نكات جالب و ارزشمندى در مطالعات اديان وى وجود دارد كه مطالعه آثارش را در اين زمينه ضرورى مى‌سازد. اينكه ابن‌حزم در بخش توصيف‌هاى خود چه ميزان صائب بوده است و تا چه حد تصويرى كه از ديگر اديان مى‌دهد، دقيق است و بحثى بسيار مفصل مى‌طلبد كه مى‌بايست از طريق كارهاى تطبيقى نوشته‌هاى او با كتاب‌هاى مقدس و نيز تاريخ و فرق ديگر اديان مقايسه جدى شود. اهم مطالب این جلد: چند رساله در رد برخی از افراد و دیدگاه ها، رساله بیان از حقیقت ایمان، شفاعت و...

اضواء البيان في ايضاح القرآن بالقرآن نوشته محمدامین بن محمدمختار شنقیطی می باشد. این تفسیر از جهت نسبت به مولف ناتمام است: زیرا تا جلد هفتم (آخر سوره مجادله) را خود نویسنده تفسیر كرده است و بقیه را شاگردش، عطیه محمد سالم كه مجموعا 9 جلد می‏شود و جلد دهم نیز در حقیقت ربطی به تفسیر ندارد ومجموعه‏ای است از دیگر نگارش‏های مولف. موضوعات این رساله‏ها عبارت‏اند از: ناسخ و منسوخ، دفع ایهام اضطراب از آیات قرآن و منع جواز مجاز در قرآن. مفسر از روش تفسیر قرآن به قرآن بهره جسته است و بر مذاق مذهب سلفیه رقم زده است و عقاید شیعه و دیگر مذاهب اهل سنت را مورد حمله قرار می‏دهد. در تفسیر آیات بیشتر از آنكه به شرح مفردات ومباحث لغوی بپردازد به تبیین محتوای آیات همت می‏گمارد. بحث‏های فقهی و كلامی همه مذهب‏های چهارگانه اهل سنت را با مقایسه و نقد و انتخاب ذكر می‏كند. از ویژگیهای این تفسیر، بحثهای زبانشناسی و قواعد لفظی مرتبط با قواعد تفسیر است كه در مقدمه ذكر شده است. از جمله این مباحث، بحثی درباره انواع بیان در قرآن است. مثلا بیان‏های مجمل قرآن را به چند قسم تقسیم می‏كند: اجمالی كه به خاطر اشتراك لفظی حاصل شده است؛ مجمل‏هایی كه بخاطر وجود احتمالات و ضمایر نامشخص آن حاصل شده است؛ بیان‏هایی كه در آن پرسش شده و در جای دیگر پاسخ آن آمده و... در جلد پنجم به تفسیر سوره‌های حج و مؤمنون پرداخته شده است.

.

المؤمن تالیف حسین بن سعید اهوازی می‌باشد. نام دیگر کتاب بنا به فرمایش شیخ آقا بزرگ، «ابتلاء المؤمن» یا «ما یبتلی به المؤمن» است. مولف، یکی از شخصیت‌های بزرگ شیعه در قرن سوم هجری و یکی از یاران امام رضا و امام جواد و امام هادی علیهم‌السّلام می‌باشد. موضوع این کتاب صفات و خصوصیات انسان مؤمن است. ائمه علیهم‌السّلام عموما تحت نظر حکومت‌های ستمگر به سر می‌بردند و روات شیعه نقش بسیار مهمی را در رساندن سخنان و دستورات ائمه به مردم عهده دار بودند. مؤلف این کتاب، حسین بن سعید اهوازی نیز یکی از شخصیتهای مشهور و یکی از یاران نزدیک سه امام معصوم بود که نقش مهمی را با تالیفات خود در این راه به انجام رساند. او با کتب خویش مردم و علمای دوران خود و آیندگان را از برکت سخنان گهربار ائمه معصومین علیهم‌السّلام و آب گوارای چشمه زلال معارف محمد و آل محمد صلوات الله علیهم بهره مند ساخت. این کتاب یکی از ۳۰ کتابی است که حسین بن سعید به رشته تحریر در آورده است. کتاب‌های حسین بن سعید به حدی از درجه اعتبار و شهرت بوده‌اند که علمای رجال کتابهای دیگر روات شیعه را به این کتابها تشبیه می‌کردند. کتاب المؤمن یکی از اصول معتبر روایی و یکی از اصول اولیه شیعه به شمار می‌آید و از زمان نگارش پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه قرار داشته است. بسیاری از مجموعه‌های بزرگ روایی شیعه از این کتاب روایت نقل کرده و این کتاب را یکی از مصادر معتبر خود قرار داده، به آن استناد جسته‌اند؛ از جمله: «الکافی» و «من لا یحضره الفقیه» و «المحاسن» و «بحار الانوار». کتاب حاضر شامل ۲۰۱ حدیث می‌باشد که در ضمن ۸ باب مطرح گردیده است. از جمله موضوعات بحث شده در این کتاب می‌توان به: ۱- سختی‌هایی که در این دنیا برای انسان مؤمن بوجود می‌آید ۲- کرامات و پاداش مؤمنین ۳- برادری مؤمنان با هم ۴- حق مؤمن بر برادر خود ۵- پاداش یاری برادر مؤمن ۶- دیدار و عیادت مؤمن ۷- پاداش خدمت به برادر مؤمن ۸- رعایت احترام برادر مؤمن و... اشاره نمود.