جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش شامل سه فصل است. فصل اول به مباحث کلی و نکات مقدماتی، تعریف، پیشینۀ سکولاریسم و مبانی آن و قرائت‌های مختلف از آن، همچنین معرفی نهج البلاغه و جایگاه آن و اهداف و ضرورت‌ انجام این پژوهش اختصاص یافته است.در فصل دوم، مهم‌ترین ادلۀ سکولاریسم، یعنی ناسازگاری دین، حکومت و سیاست؛ عرفی شدن دین و از دست رفتن جایگاه قدسی آن؛ عدم مشارکت عمومی در حکومت دینی و عدم پاسخ‌ گویی دین به نیازهای زمان مطرح و از نگاه نهج البلاغه مورد نقد وبررسی می‌گیرد. سکولاریسم معتقد است که دین ارتباطی با حکومت و سیاست ندارد و ورود آن به ساحت حکومت و زندگی مادی بشر، مشکلاتی را به دنبال خواهد داشت. این دیدگاه، با مراجعه به کتاب شریف نهج البلاغه مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد. نتیجۀ بررسی نشان می‌دهد که مسائل مطرح در سکولاریسم، ناشی از مشکلات موجود در دین مسیحیت بوده و این مشکلات در دین اسلام وجود ندارد؛ بررسی نمونه‌ها و شواهدی از سخنان امام علی 7 در نهج البلاغه نشان می‌دهدکه، برخلاف دیدگاه‌ سکولاریسم، دین در حکومت و سیاست دخالت داشته و حضور دین در عرصۀ زندگی بشر، با قداست آن منافاتی ندارد؛ حکومت اسلامی به همۀ گروه‌های مردمی با هر عقیده و مذهبی توجه داشته و آن‌ها را تحت حمایت خویش قرار می-دهد. از سویی دیگر وجود احکامی در دین اسلام، موجب شده است که این دین، از ویژگی انطباق با شرایط زمان برخوردار باشد.در فصل سوم به بررسی رابطۀ دین و نهادهای اجتماعی یعنی سیاست و حکومت، حقوق، اقتصاد و تعلیم و تربیت در نهج البلاغه پرداخته می‌شود. با ذکر شواهدی از آیات قرآن کریم و یا روایات پیامبر اکرم9، دیدگاه دین اسلام در مورد هریک از مباحث مطرح و سپس عباراتی از نهج البلاغه متناسب با هر موضوع بیان شده و ارتباط دین با هریک از نهادها مورد بررسی قرار می‌گیرد. حضرت علی7، تمامی احکام مربوط به حوزۀ حکومت و سیاست، اقتصاد، حقوق و تربیت را بر دین استوار و با آن مرتبط دانسته و بر اساس احکام دین و در جهتی که خدا تعیین و تأیید می‌نماید مورد توجه قرار داده است.

هدف ما در این رساله بررسی مسئله امامت از دیدگاه شیعه اثنی عشری، اسماعیلیه و فرقه اشاعره می باشد. آنچه که در این رساله دارای اهمیت می باشد این است که دو فرقه ی اثنی عشری و اسماعیلیه از نظر اعتقادی بسیار به هم نزدیک و وجوه مشترک آن ها بیش از موارد اختلاف است، نزدیکی فکری آن ها در مسائلی چون وجوب و ضرورت امام، عصمت امام، وظایف و شئون امام و همچنین مسئله ولایت مورد انکار هیچکس نیست. اما اشاعره که فرقه ای از اهل سنت است اختلاف قابل توجهی با این دو فرقه ی شیعی دارد به طوری که رویکرد اشاعره به امامت رویکردی فرع انگارانه است نه اعتقادی و امامت از نگاه آنان واجب کفایی است، در کل اشاعره امامت را به عنوان یک قضیه ی مصلحتی باور دارند و آن را جزء فروع دین دانسته و به افعال مکلفین برگردانده اند، لذا در نظر آنان وجوب امامت شرعی است و شخص واجد الشرایط، از سوی مسلمانان به امامت برگزیده می شود.

برآیند تحلیل منطقی آراء خاور شناسان در زمینه های قرآنی نکات مشروحه ی زیر است: -سطحی نگری و عمیق نشدن درلایه های میانی و تأویل پذیر قرآن و ناآگاهی از روش منحصر به فرد پژوهش در موضوعات قرآنی و مقایسه آن با کتاب های نوشته شده به دست افراد بشر . -نداشتن شناخت کافی از شرایط شبه جزیره عربستان وآداب و سنن آن سرزمین در زمان نزول قرآن ، یا توجه نکردن بهاین اوضاع و شرایط با وجود شناخت و آگاهی از آن؛ و نیز بی توجهی به نزول تدریجی و اسباب و شأن نزول آیات و سُوَر قرآن - که بسیاری از احکام ، قوانین و معارف قرآنی در پرتو توجه عالمانه به این امور، واقع بینانه تفسیر و تبیین می گردد.- مبنا قرار دادن یک یا چند کتاب معدودتفسیری یا علمیِ نوشته شده توسط برخی دانشمندان اهل سنت در باره ی قرآن و توجه نکردن به آثار و تفاسیر دانشمندان شیعه و معارفی که از اهل بیت پیامبر اکرم (ص) درباره قرآن گردآوری شده است، و قضاوت درباره جنبه های مختلف قرآن بر اساس شناخت و معرفتی که از همان یک یا چند کتاب معدود به دست آورده اند. -عدم آشنایی کامل به زبان قرآن ( زبان و ادبیات عرب) و در نتیجه مراجعه بیشتر مستشرقین به ترجمه های اروپایی به جای مراجعه به خود قرآن و مطالعه آن. اساس و زیر بنای اشکالات مستشرقان در زمینه اعجاز تشریعی و علمی قرآن، غیر علمی و بی بهره از هر گونه استدلال و برهان منطقی ، ریشه گرفته از عدم دقّت کافی درکلیّت قرآن کریم و در موارد بسیاری نیز غیر منصفانه و همراه با غرض ورزی و تعصّب های خشک دینیِنصرانی- یهودی است. اگر دانشمندان غربی بویژه کسانی که دستی در زمینه قرآن پژوهی دارند به خود قران مراجعه ، محکمات آن را مطالعه، و متشابهات و آیات مجمل و تأویل پذیر آن را به احادیث نبوی (ص)و روایات امامان شیعه (ع)و کتب و تفاسیر صحیح و مورد قبول عامّه ی مسلمانان، ارجاع نمایند و البته اغراض دینی و تعصّب های نژادی را نیز به کناری نهاده آنگاه در زمینه قرآن پژوهش کنند، قطعاً به نتائجی جز آنچه تاکنون رسیده اند ، خواهند رسید- چرا که قرآن کریم ، آخرین کتاب وکامل ترین ذخیره آسمانی خداوند برای بشر است و هر آنچه لازمه ی سعادت انسان بوده را در خود جمع کرده است.

این رساله با هدف تبیین ارتباط آیات سوره کهف تدوین شده و زیر مجموعهی طرحی بزرگتر است که ناظر بر کلیه سوره های قرآن است و هم‌اکنون در دست اجراست تا عوض بحث‌های نظری در مورد ارتباط یا عدم ارتباط آیات، عملاً رابطه تنگاتنگ آیات به تصویر کشیده شود و ثابت شود اگرچه نزول آیات به صورت پراکنده صورت گرفته ولی چون از سوی خداوند حکیم و برای همه‌ی عصرها و نسلها پیام دارد برخوردار از نظمی است که به هیچ وجه تابع اوضاع زمان نزول، نبوده بلکه کاملاً حکیمانه است.در مسیر بررسی ارتباط آیات این سوره، هشت خط ارتباطی شناسایی و مشخص گردیده است که عبارتند از: جلوه های ولایت خداوند و اولیای او، مشرکان و کافران، پیامبر، توحید، قرآن، معاد، زینت دنیا، مبانی و اصول که هر یک از این خطوط به دستهها و زیرمجموعه های پس از شناسایی خطوط ارتباطی هشت‌گانه، از رهگذر نشان دادن رابطه‌ی بین این خطوط، شبکه‌ی ارتباطی آیات این سوره به تصویر کشیده شده است.این بررسی نشان می‌دهد آیات سوره ی کهف از رابطه‌ی تنگاتنگ برخوردار بوده و یک شبکه ی ارتباطی را پدید آورده است.

اهمیت استحاضه به وضوح آشکار است چرا که اغلب زنان با آن رو به رو هستند.استحاضه نزد اکثر فقهای امامیه، خونی است که از رحم خارج می شود و با خون حیض، نفاس، عذره، قرح و جرح متفاوت است.مشهور فقهای امامیه، استحاضه را به قلیله، متوسطه و کثیره تقسیم کرده اند.در مقابل به نظر عده ای، استحاضه به قلیله و کثیره تقسیم می شود.اقسام استحاضه، احکام اختصاصی و مشترک دارند.احکام اختصاصی اقسام استحاضه عبارت است از :وجوب تطهیر بدن و عوض کردن پنبه و وجوب وضو برای هر نماز در استحاضه قلیله، وجوب افعال استحاضه قلیله و وجوب غسل صبح در استحاضه متوسطه، وجوب افعال استحاضه متوسطه و اغسال سه گانه در استحاضه کثیره.احکام مشترک استحاضه شامل :اختبار و تحفظ از خون واجب است.دخول و مکث در مساجد به شرط ایمنی از آلودگی بدون غسل جایز است.مس قرآن بعد از تطهیر جایز است.قضای نماز جایز است هر چند در پاکی از مستحاضه فوت شده باشد.در صورت اخلال به غسل، روزه باطل است.نماز آیات واجب است و صحت آن مشروط به تمام اعمالی است که مستحاضه باید برای نمازهای یومیه انجام دهد. نزدیکی قبل از غسل و سایر افعال جایز نیست.هر چند به نظر بعضی از فقها، اختبار واجب نیست، دخول و مکث در مسجد تنها با غسل جایز است، مس قرآن مطلقا جایز نیست، قضای نمازهای یومیه جایز نیست، در صورت اخلال به غسل، روزه صحیح است، غسل مستقل برای نماز آیات واجب است و نزدیکی قبل از غسل جایز است.و اما فقهای اهل سنت اقسام استحاضه را معتبر نمی دانند و استحاضه را در حکم سلس البول یا زخمی که خونش بند نمی آید می دانند.

حب و بغض دو حقیقت نهفته فطرت آدمی است که دست خلقت الهی در کمون انسانها سرشته است.دین اسلام آیینی است متصل به وحی که جهت این خصیصه را ترسیم و مصادیق محبوب و یا مبغوض را معلوم دینداران به آیین محمّدی صلوات الله علیه و آله اجمعین کرده است.باید گفت که هم قران کریم و هم متون روایی منقول از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و همه ی ائمه بزرگوار شیعه علیهم السلام همواره مرزها و فرهنگ مربوط به این ویژگی فطری را تشریح و موضوعات اصلی و فرعی آن را چه در اعتقاد و چه در عمل سامان بخشیده اند. در این پایان نامهسعی بر آن است که در حد مقدورات تحقیق ، این آموزه های وحیانی بازشناسی ، تعریف ، توصیف و طبقه بندی شوند و پرسش های مطرح یا احتمالی پیرامون آن پاسخ داده شود. فصول و ابواب این پژوهش بر مدار فوق کاملاً با اساتید محترم راهنما و مشاور داخل دانشکده و هم با بعضی صاحب نظران بارها مورد گفتگو قرار گرفته و بر حسب توافق نهایی در این پایان نامه به انجام رسیده است.

تحقیق حاضر به بررسی دیدگاه ها در زمینه مخاطبان قرآن پرداخته است. در این زمینه چهار دیدگاه بررسی شده است: عام بودن مخاطبان قرآن، مخاطب قرآن بودن ائمه (علیهم السلام)، مخاطب قرآن بودن شخص رسول خدا(ص) و مخاطب قرآن بودن عرب عصر نزول. در بیان دیدگاه اخیر آمده است که مخاطب قرآن، عرب عصر نزول است؛ ولی در عین حال تکالیف آن برای همه مردم جهان، تا قیام قیامت می باشد و هم چنین، مخاطب بودن عرب عصر نزول، با جاودانگی قرآن هیچ گونه منافاتی ندارد؛ زیرا قرآن در عین حال که مخاطبش عرب عصر نزول است، ولی کتاب هدایت است، آن هم نه فقط برای عرب آن روز، بلکه برای همه مردم هدایت است.

موضوع رساله حاضر سیره حکومتی پیامبر اسلام? درمواجهه با اهل کتاب وبه طور عمده یهودیان ونصرانیان است. پس از بیان مسأله، ضرورت وپیشینه تحقیق؛به تعریف لغوی واصطلاحی واژگان مرتبط شده است .دربرخورد با کفار غیر حربی?اهل ذمّه? رفتار وتعاملی بر اساس آیات «انک لعلی خلق عظیم» و«رحمه للعالمین» به کار رفته وآیات وروایات مرتبط بررسی شده است. از سوی دیگر دربرخورد با کفار حربی که با مسلمین سر جنگ دارند، برای اجرای عدالت بر اساس «اشداء علی الکفار»رفتار شده وبرای شناخت بیشتر جرمهای آنان، آیات وروایات مرتبط بررسی شده است.درگام بعد به پراکندگی اهل کتاب درجهان پیش از اسلام پرداخته وسپس پیشینه جغرافیایی وتاریخی آنان به ویژه علل مهاجرت اهل کتاب به حجاز، اتحاد واختلافات آنان با یکدیگر را، مورد بررسی قرار داده است. سپس به بیان وبررسی معاهدات وپیمانهای رسول خدا ? با اهل کتاب می‌پردازد. ودربرخی موارد به پیمان شکنی آنان پرداخته وکیفیت برخورد آن حضرت?ص? با آنان را بیانمی‌کند. درپی این بحث اهداف، آثار ونتایج این قراردادها، مورد بررسی قرار می‌گیرد.آنگاه سیره قضایی رسول خدا ?، جایگاه قضایی وحقوق شهر وندی اهل کتاب درجامعه مسلمین، قضاوت پیامبر? بر مبنای عدل وداد دراختلافات آنان، واگذاری قضاوت به دیگران ویا خود آنان را تبیین نموده است. علاوه بر این، موضوعاتی همچون : چگونگی روابط اقتصادی رسول الله? با اهل کتاب؛دادن هدیه وقرض، معامله وتجارت آزاد اهل کتاب ذمّی با مسلمین، کیفیت وکمیت دریافت جزیه وخراج از آنان؛چگونگی تعامل آن حضرت? با اهل کتاب حربی، زنان، فرزندان، منازل، مزارع واموال آنان؛توجّه خاص به سیره نظامی رسول خدا?، اصول سیاست خارجی آن حضرت? با اهل کتاب؛از اهم مطالب این رساله است.

بر اساس گزارش قرآن کریم، جامعه اسلامی عصر رسالت، با وجود روح اسلام و نَفَس ملکوتی پیامبراکرم (ص)شاهد نابه‌هنجاری‌ها وکژرفتاری‌هایی چون بدحجابی، تعرض به زنان و ایذاء آنان، روابط پنهانی با جنس مخالف، چشم‌چرانی و زنا و... بوده است. پیامبر اکرم(ص) با فعالیت‌های فرهنگی و تربیتی و ارائه راهکارهای دفعی و تدریجی، نسبت به نابه-هنجاری‌های جنسی زمان خود واکنش نشان داده و با اجرای برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت، راه‌های صحیح تعامل با این غریزه را تبیین نمودند. قرآن کریم و پیامبراکرم نیرومندی این غریزهو ضعف انسان در برابر آن و جاذبه فوق العاده‌اش را یادآور شده و بر لزوم ارضاء آن، تأکید نموده‌اند. در دین مقدس اسلام، عزوبت و بی‌همسری نکوهش شده و از سرکوب این غریزه به شدت منع شده است. قرآن کریم و پیامبراکرم(ص)، تنهاروش صحیح ارضاء این نیاز را در قالب ازدواج دانسته و نسبت به این پیوند مبارک، تشویق فراوان به عمل آورده و برکات فراوانی را برای آن برشمرده‌اند. به فراهم آوردن اسباب و امکانات ازدواج برای بی‌همسران توجه خاص نموده و برای تسهیل هرچه بیشتر در انجام این امر، به حداقل‌ها در تشریع ازدواج اکتفا کرده و با آداب و سنن سخت و دست و پاگیر جاهلی مقابله و آنها را اصلاح و یا جایگزین نموده‌اند. جهت بالابردن کیفیت بهره‌مندی از لذت مشروعو حلال به آموزش مهارت‌های صحیح جنسی پرداخته و زوجین را به رعایت حقوق متقابل جنسی یکدیگر توجه داده و اجر و پاداش فراوانی را بر عمل زناشویی مقرر فرموده‌اند. برای افرادی که به هر دلیل امکان ارضاء مشروع و مطلوب برای آنان فراهم ‌نشده نیز راه‌هایی را، جهت تعدیل این غریزه، بیان نموده است. در راستای پیشگیری از نابه‌هنجاری‌ها و انحرافات جنسی نیز به همگان دستور داده نگاه خود را کنترل و از چشم‌چرانی دوری نمایند. پرورش فضایل اخلاقی مانند عفاف و پاکدامنی، حیاء و غیرت، تقویت روح ایمان، حجاب و پوشش مناسب، پرهیز از خودآرایی و خودنمایی و خلوت با نامحرم را به عنوان راه‌هایی برای جلوگیری از مفاسد جنسی مطرح کرده است. همچنین مجازات‌های سنگینی برای مجرمین جرائم جنسی قرار داده تا بزهکاری‌ها در این عرصهتکرار نشود و از اینگونه معضلات جلوگیری به عمل آید.

اسلام به عنوان دینی که پیروان خود را به تفکر فرا خوانده است، نخستین مشوق مسلمانان در کسب علم بوده است. از آغاز پیدایش اسلام و با تأکید پیامبر (ص) که می‌فرماید: «در جستجوی علم بر آیید. اگر چه در چین باشد». مسمانان به تحصیل علوم مختلف پرداختند. یکی از علوم موجود، قرآن است که مسلمانان برای بهره گیری و انتقال آن به ملل مختلف، به ترجمه آن پرداختند. سبک بیانى قرآن به گونه‏اى است که ارائه‌ معانى و مفاهیم ژرف‌آن جز با افزودن عبارت‏هاى تفسیرى مقدور نیست و چاره‏اى از اعمال تغییرات دیگر وجود ندارد. از این رو با همه‌ تلاشى که نویسندگان و مترجمان نموداند، بازهم پاسخگوی خوانندگان نیست. دلیل این امر وجود آیات مجمل در قرآن کریم است. آیاتمجمل آیاتى است که دلالت‌شان روشن نمى‏باشد و فهم معناى آنها نیازمند تفسیر است. اسباب اجمال رااموری همانند: وجود الفاظ مشترک، حذف برخى واژه‏ها، نامشخص بودن مرجع ضمیر، کاربرد الفاظ غریب، تقدیم و تاخیر، و وجود چند احتمال در معناى آیه می داند. افزون بر این، فهم معناى برخى آیات تنها با دانستن شأن نزول یا فضاى نزول آنها میسر است. بى شک افزودن همه این امور به ترجمه قرآن آن را از شکل رایج ترجمه خارج کرده و به تفسیر نزدیک مى‏سازد که مترجمان در این زمینه، ناگزیر از گنجاندن افزوده هایی نمایان شده در متن ترجمه بوده‌ اند، که اغلب با استناد به تفاسیر و یا کتابهای سببنزولو یا مباحث کلامی و اصولی انجام گردیده است. در این جاست‌که نیاز به تحلیل و تطبیق عبارات و جملات افزوده در این ترجمه ها و سنجش میزان انطباق آنها با آراء مشهور، احساس گردید. در این زمینه، ابتدا آیاتی‌که مترجمان در ترجمه‌ این آیات از افزوده هایی استفاده نموده اند، استخراج شده است و بعد از آن، صرفاً ترجمه‌ مترجمانی از میان هفت ترجمه‌ منتخب، ذکر شده است که افزوده‌ی کلیدی و موثر برای فهم بهتر آیه داشته‌اند و پس از استخراج ترجمه ها، افزوده ها از نظر مطابقت با آراء و نظریات مفسران در زمینه های مختلف احکامی یا لغوی با توجه به تفاسیر مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. و سپس از طرف نگارنده‌ این رساله، تحلیل و بررسی انجام می‌گیرد که آیا، افزوده‌ ذکر شده از طرف مترجم، پشتوانه‌ی تفسیری دارد یا خیر؟ و تا چه حد با آراء مفسران مطابقت دارد.؟ و کدام یک از مترجمان افزوده بهتری را ارائه داده است.؟ این پژوهش، به بررسی‌ افزوده‌های ‌هفت ترجمه‌‌ معاصر قرآن به‌ زبان ‌فارسی در ترجمه‌ ‌اجزاء 15-16، که از میان ترجمه‌های ‌دیگرانتخاب ‌شد، یعنی؛ ترجمه های «الهی‌قمشه‌ای، خرمشاهی، صفارزاده، فولادوند، گرمارودی، مشکینی و مکارم» پرداخته و نیاز‌ وعدم‌ نیاز و ضرورت و عدم ضرورت این افزوده‌ها و همچنین منابع و مآخذ مورد استفاده قرار گرفته شده از طرف مترجمان فوق الذکر در ترجمه این اجزاء، توسط نگارنده این رساله مورد بررسی قرار گرفته است‌که‌ مراجعه‌ به‌آراء مشهور از مفسران شیعه و اهل سنت‌، و در برخی موارد آراء حدیثی مبنای این‌ پژوهش بوده و با تحلیل و بررسی نگارنده در پایان بررسی هر آیه همراه می‌باشد.