جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علمای علم اصول در جهان اسلام و شلایرماخر در جهان غرب هر دو یک هدف هرمنوتیکی را دنبال می کنند و آن رسیدن به نیت مؤلف است. شلایرماخر این هدف را با ارائۀ دو تفسیر دستوری و فنی از متن پی می گیرد و به تبیین این دو تفسیر می پردازد. اما علمای علم اصول با مطرح کردن دلالت تصوری و دلالت تصدیقی، برای دستیابی به مدلول تصدیقی (که همان نیت مؤلف است) به سلسله ای از قواعد ادبی، عقلایی و عرفی توجه کرده اند که بین همۀ عقلا مشترک است. در این مقاله ضمن مقایسۀ این دو دیدگاه با هم و بیان نقاط اشتراک و افتراق آنها، به این نتیجه می رسیم که دیدگاه علمای علم اصول از این نظر که ضابطه مند بوده است و جایی برای حدس های غیرقانونمند نمی گذارد، بر دیدگاه شلایرماخر ترجیح دارد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 645 تا 664

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

قلمرو دین و ضوابط علوم دینی

نویسنده:

سعید ضیائی فر

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: دانشگاه قم,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تدین , علوم دینی , قلمرو دین (مسائل جدید کلامی) , فلسفه دین , قواعد فهم دین

کلیدواژه‌های فرعی :

عقلانیت دینی , فلسفه اصول , مکتب اخباری (اهل حدیث شیعه) , جامعیت و کمال دین خاتم , دلیل عقلی(قسیم دلیل نقلی و دلیل مرکب از عقلی و نقلی) , دلیل نقلی(قسیم دلیل عقلی و دلیل مرکب از عقلی و نقلی) , ملاک دینی بودن علم , غیر دینی بودن اصول فقه , قواعد دینی فهم دین , ضوابط برون دینی فهم دین , قواعد فهم اختراعی شارع , امارات معتبر , شأن تفسیری پیامبر , احادیث مورد استناد اخباریون ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , ناصر مکارم شیرازی

چکیده :

این نوشتار درباره یکی از زاوایای مسئله قلمرو و دین بحث می‌کند و آن، دین یا غیر دینی بودن ضوابط فهم دین و علوم دین است. اجمالاً دو دیدگاه در این زمینه وجود دارد؛ دیدگاهی که ضوابط فهم دین را هم در قلمرو دین می‌داند و دیدگاهی که ضوابط فهم دین را علی الاصول در قلمرو دین نمی‌داند. در این نوشتار این دو دیدگاه به همراه ادله شان بررسی شده است و در پایان نمونه‌ای از تاثیر گذاری این دو دیدگاه بر مباحث دین شناختی مطرح گردیده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 79 تا 94

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

قلمرو حسن و قبح عقلی در مسائل کلامی از دیدگاه علامه شعرانی

نویسنده:

محمدجواد حیدری کاشانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

قم : دانشگاه قم ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

09. قواعد کلامی Basic Principles of Kalam , قاعده حسن و قبح عقلی , حسن و قبح عقلی , ضرورت دین , تفاوت عقل و نقل

کلیدواژه‌های فرعی :

انتظار بشر از دین , هماهنگی عقل و نقل , محدوده عقل , اشاعره (اهل سنت) , تقلید در اصول دین , تعریف دین (مسائل جدید کلامی) , حسن و قبح شرعی , عقلانیت دینی , عقل(منطق) , 13. علم کلام , فطری بودن دین , فلسفه اصول , اضطرار بشر به دین , نقل (معرفت شناسی) , اثاره عقول , تفکر وحی محور , نقل ارشادی , انتظارات دین از بشر , کفایت عقل برای سعادت , منشأ اختلافات بشر , عقلانیت فقه ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

در این مقاله به نقش اساسی نظریه حسن و قبح عقلی در اثبات بسیاری از دعاوی الهیات و کلام از دیدگاه علامه شعرانی می‌پردازیم. پس از توضیح دلایل شعرانی در قبول نظریه حسن و قبح عقلی به موارد استفاده از آن در آثار ایشان اشاره شده است. چگونگی اثبات ضرورت دین، توضیح انواع نیازهای آدمی به دین و انتظار بشر از دین براساس نظریه حسن و قبح عقلی بیان شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 180 تا 198

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تأملی بر ارزش عقل از نگاه سلفیان و اخباریان

نویسنده:

بهادر مهرکی؛ علی محمد ساجدی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه تهران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اجتهاد , عقل(منطق) , سلفیه (فرق اسلامی) , مکتب اخباری (اهل حدیث شیعه)

کلیدواژه‌های فرعی :

حکم شرعی , نص گرایان , ظاهرگرایی , اصول فقه , مسائل مستحدثه , صفات الهی , احادیث امامت ائمه اثنی عشر(ع) , سیره ائمه اطهار علیهم السلام , حکومت امام علی (ع) , حکم عقلی , حدیث نبوی صلی الله علیه و آله , قرآن , ناسخ و منسوخ , محکم و متشابه , مسایل مستحدثه فقهی , 13. علم کلام , 3- اهل سنت Sunnism (فرق اسلامی) , شیعه امامیه Twelver Shiism (فرق تشیع) , فلسفه دین , فلسفه اصول , اهمیت اجتهاد , عقل گرایی(مقابل تجربه گرایی) , سندیت حدیث , عقل در سنت سلفیان , عقل در سنت اخباریان , سنت اجتهاد امامیه , سلفیان اهل تسنن , پیشینه سلفی گری , عقل در تشیع , اخباری گری شیعه , فقیه اخباری ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

شیخ طوسی‏: ابوجعفر محمد بن حسن , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , جعفر سبحانی , محمدرضا مظفر

شاپا (issn):

2008-9422

چکیده :

نظر به تقارب اندیشۀ دو گروه سلفیان و اخباریان، از یک سو، و تمایز مبنایی آنان، از سوی دیگر، مقایسۀ آرای آن‌ها مورد پرسش قرار گرفت که سؤال محوری جستار کنونی است. لذا، تلاش بر آن است تا جایگاه خرد در فهم مسائل دینی از نگاه آنان مورد نقد و بررسی قرار گیرد. در این بررسی معلوم شد که سلفیان تنها بر ظواهر احادیث نبوی و سیرۀ عالمان سلف تکیه دارند و اخباریان ظواهر روایات معصومان (ع) را اصل می‌دانند. به‌علاوه، هر دو گروه تعقل و اجتهاد را در فهم مسائل دینی قبول ندارند. در نقد آرای آنان می‌توان گفت: اوّلاً علی‌رغم توصیه‌های فراوان نصوص دینی به تعقل و اهمیت آن، عقلانیت نزد آنان نادیده انگاشته شده است؛ ثانیاً با توجه به آیات محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ و... و موضوع سندیت و دلالت احادیث و نیاز به پاسخگویی به مسائل مستحدثه، ضرورت توجه به اجتهاد امری بدیهی است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 115 تا 137

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

واقع نمایی و ارزش معرفتی شناختهای ظنّی بر مبنای نظریه اعتباریات علامه طباطبایی

نویسنده:

مهدی عاشوری؛ عبدالحسین خسروپناه

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه تهران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ادراکات اعتباری , معرفت ظنی , معرفت شناسی اسلامی , امور اعتباریه صرف , درباره علامه طباطبایی

کلیدواژه‌های فرعی :

اعتباری بودن وجود , واقع نمایی , ادراکات حقیقی , معیار شناخت , حکمت متعالیه , وجود واقعی , واقع نمایی ادراک , ارزش معرفتی , فلسفه اصول , معرفت گزاره ای(مقابل معرفت غیر گزاره ای) , معرفت غیر گزاره ای(مقابل معرفت گزاره ای) , وجود ذهنی , نظریه مطابقت , شک((مقابل یقین به معنی اخص)، اصطلاح وابسته) , یقین به معنی اعم(اصطلاح وابسته) , هستی شناسی علم , رساله الولایه , معانی اعتباری , وجود ذهنی حقیقی , وجود ذهنی اعتباری , علقه نفس الامری , ملاک واقع نمایی , انکشاف واقع , حکایت گری غیرذاتی , واقع نمایی معانی ذهنی , حکایت گری مجازی معانی اعتباری , معانی دلبخواهی , ادراکات غیرحقیقی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , مرتضی مطهری , عبدالله جوادی آملی , ابن سینا: ابوعلی سینا , محمدرضا مظفر

شاپا (issn):

2008-9422

چکیده :

باور ظنّی و غیریقینی در فلسفۀ اسلامی در حکم جهل است و ادلۀ اعتبار «اطمینان» در علم اصول نیز تنها ارزش عملی آن را اثبات میکند. پرسش این است که آیا ادراکات غیریقینی ارزش معرفتی ندارند. در این مقاله با بازسازی نظریۀ اعتباریات و تقسیم «وجودهای ذهنی» به «وجود ذهنی حقیقی» و «وجود ذهنی اعتباری» نشان میدهیم که برخی از «معانی اعتباری» میتوانند از واقعیت حکایت کنند. درصورتی ادراک اعتباری واقعیت را بازنمایی میکند که به ادراکی ذاتی تکیه داشته باشد و میان محکی واقعی و محکی ادعایی «علقهای نفسالامری» وجود داشته باشد. در غیر این صورت این اعتبار دلبخواهی خواهد بود. این علقه منشأ واقعنمایی معانی اعتباری و منشأ صدق جزئی در شناخت ظنّی است. بر خلاف ادراکات حقیقی، نمیتوان این ملاک را به صورت مستقیم «احراز» نمود و در شناخت‌های ظنّی «معیار» ارزیابی ادراکات غیرحقیقی مبتنی بر «ملاک» واقعنمایی آن‌ها نیست.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 55 تا 73

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

کارکردهای عقل عملی در اصول فقه شیعه

نویسنده:

محمد عرب صالحی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

حسن و قبح , فقه شیعه , عقل نظری((مدرک مربوط به نظر)، مقابل عقل عملی) , عقل عملی((مدرک کلیات مربوط به عمل)، مقابل عقل نظری)Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect)

کلیدواژه‌های فرعی :

دفع ضرر , 2- قاعدة اللّطف: قاعده لطف , برائت عقلی , حسن و قبح ذاتی , حسن و قبح عقلی , فلسفه اصول , مکتب اخباری (اهل حدیث شیعه) , فحص ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

كاركرد عقل عملی در اصول فقه گرچه فی الجمله و به طور پراكنده در كتب اصولی مورد بحـث قرار گرفته است؛ اما با اينكه مجموعه احكام عقل عملی مورد استفاده در اصول فقه، چـه بـه نحـو كلی، مثل اصل حسن و قبح عقلی و چه به نحو صغروی، مانند قبح تجـری، قـبح تفويـت اغـراض مولا و حسن احتياط، فراوان ودارای جهات مختلفـی اسـت، تفصـيل بحـث در هـيچيـك از ايـن كتب به نحو موضوعی و يكجا مورد بحث و مداقه قرار نگرفته است. در برخی از كتـب متقـدمان بـه برخـی از وجــوه مسـئله پرداختــه شـده اســت؛ مـثلاً بحــث از حسـن وقــبح در كتبـی چــون «الفوائدالحائرية» (ر.ك: وحيد بهبهانی، 1415ق، ص363ـ378» ،(الفصولالغروية» (ر.ك: صاحب فصول، 1404ق، ص316ـ350» ،(فرائدالاصول» (ر.ك: شـيخ انصـاری، [بـيتـا] ص230ــ245 (و «هداية المسترشدين» (ر.ك: اصفهاني، [بيتا]، ص433ـ442 (ديده می شـود؛ امـا پـس ازآن، ايـن اندك هم در كتب متأخرين كمياب گرديـده اسـت و تنهـا محقـق اصـفهانی در لابـلای دليـل انسداد، بحثی درمورد آن آورده است (محقـق اصـفهاني، 1374 ،ج2 ،ص322بـه بعـد). در كتـب مختلف شهيدصدر اين مسئله تا حدودی جايگاه خود را باز يافتـه اسـت و اخيـراً جنـاب عمـار ابورغيف يكی از شاگردان شهيد صدر در كتابی دو جلدی تحت عنوان «الاسس العقليـة» بحـث مستقلی با عنوان تطبيقات عقل عملی در اصول فقه مطرح نموده است. البته طبيعی است كه جـای چنين مباحثی نه در علم اصول كه در فلسفه علم اصول است و چنين علمی بسان ساير فلسفه هـای مضاف به علوم، هنوز در حوزه های علوم دينی جايگاه اساسی خود را نيافته است؛ گرچه محققان گرانمايه ای در اين زمينه پيشقدم گرديده و در پی پايه گذاری اين علوم برآمده اند. در اين نوشتار پس از تبيين مفردات موضوع و تعيين مراد از عقـل عملـی و تبيـين موضـوع و محدوده آن، به كاركردهای عقل عملی در مباحث اصولی اشاره گرديده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 111 تا 136

مشخصات اثر

ثبت نظر

1 2 3 4 5 6

تعداد رکورد ها : 54

درخواست مدرک

کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید

چنانچه قبلا عضو سایت شده‌اید ورود به سایت در غیر اینصورت عضویت در سایت را انتخاب نمایید

ورود به سایت

عضویت در سایت

ارسال نظر

نوع

توضیحات

آدرس پست الکترونیکی

کد امنیتی **

با موفقیت به ثبت رسید

كليه حقوق محفوظ است ، استفاده از مطالب با ذكر منبع بلامانع است.