جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رازداری که فضیلتی اخلاقی و رفتاری است، ابعاد گسترده ای دارد ،از طرفی مسائل اخلاقی در هر مکتبی از جایگاه والایی برخوردارند. در این پژوهشسعی شده است تادیدگاه اسلام(قرآن وحدیث)_بعنوان دین اخلاق_و روانشناسی_بعنوان علم رفتار شناسی_در خصوص جایگاه رازداری وابعاد آن بهدست آید،همچنین با نگاهی جامع به آیات وروایات مرتبط با موضوع و تحلیل های رفتاری روانشناسی علاوه بر دستیابی به نظر جامع وکامل اسلام وروانشناسی نسبت به ابعاد مختلف موضوع،موارد تناقض و یا ابهام_با محوریت روایات_رفع گردد،همچنین نقش و اهمیت رازداری در روابط اجتماعیوعاقبت فرد وجامعه، آشکار گردد.با پژوهش انجام یافته، علاوه بر دستیابی به اهداف فوق ،همراه ساختن تحلیل های روانشناسی در کنار روایات،بالندگی معارف اسلامی را نشان داد وروشن نمود که عالی ترین و ژرف ترین اصول ونکات نسبت به موضوع اخلاقی رازداری در چهارده قرن پیش درکلام الهی و معصومین(علیهم السلام) متجلّی شده است و سخنان روانشناسان موی?دی بر آیات الهی و کلام معصومین(علیهم السلام) است.

ن تحقیق، با هدف تبیین چارچوب کلّی نقد حدیث توسط سیاق و اثبات معیار بودن سیاق در نقد حدیث، انجام شده است.انتخاب این موضوع، به دلیل کمبود منابع مستقل و مدوّن در این باب، صورت گرفته است که این، علاوه بر گستردگی و میان رشته‌ای بودن موضوع، از دیگر مشکلات اساسی این تحقیق، بوده است. روش تحقیق نیز با مطالعه و گردآوری مطالب از طریق کتاب‌ها، مقالات، پایان نامه‌ها و جستجو در سایت‌های مختلف و نقد و بررسی آنها انجام شده است و به طور کلی شامل بر این نتایج است که سیاق مجموعه ساختارهایی است که «شکل‌گیری» و «فهم» سخن، به واسطه‌ی آن صورت می‌گیرد و شامل «مجموعه‌ی قرائن» است و بر دو قسم کلی است: سیاق لغوی و غیر لغوی. سیاق لغوی به «قرائن لفظی» و سیاق غیر لغوی به «قرائن حالی و مقامی» اطلاق می‌شود. از تلفیق این دو سیاق، سیاقی به نام «سیاق دلالتی یا معنایی» تشکیل می‌شود که معنای واقعی هر متنی، در آن نهفته است.از آن جا که وظیفه‌ی سیاق، کشف معنای متن است، بنابراین، با «کلام» در ارتباط است، چه گفتاری و چه نوشتاری. لذا، با «قرآن کریم و روایات» و کشف معنای آنها پیوند خورده است و دانشمندان علوم اسلامی، از آن در فهم آیات و روایات بهره جسته‌اند. آنان، اگر چه از سیاق به طور گسترده‌ای استفاده کرده‌اند؛ اما این کار، به طور بسیار پراکنده‌ای انجام شده است و در این زمینه آثار مستقلی وجود ندارد.در اغلب موارد در نظر دانشمندان علوم اسلامی، «سیاق» تنها به عنوان یک قرینه از قرائن فهم متن یعنی یک قرینه لفظی مطرح است؛ در حالی که در عمل به گونه‌ی دیگری رفتار کرده‌اند و از آن در همه‌ی قرائن بهره جسته‌اند. این امر نشانگر این است که «سیاق»، یک قرینه نیست؛ بلکه مجموعه قرائنی است که یا به شکل‌گیری یک متن(خواه حدیث، یا جمله‌ای باشد که از معصوم، صحابی یا غیره صادر شده باشد) یا فهم آن منجر شده است. این مسئله یکی از نتایج اصلی و مهم این تحقیق به شمار می‌رود که در زمینه حدیث می‌تواند نقش موثری را در فهم و نقد احادیث ایفا کند.

الْحَمْدُلِلَّهِالَّذِیهَدَانَالِحَمْدِهِوَجَعَلَنَامِنْأَهْلِهِلِنَکُونَلِإِحْسَانِهِمِنَالشَّاکِرِینَوَلِیَجْزِیَنَاعَلَىذَلِکَجَزَاءَالُْمحْسِنِینحمدخداوندراکهحمدخودرابهماآموختوماراشایسته‌یآنگردانیدتاشکراحساناوبگذاریمو پاداشنیکوکارانبهمادهد.شکر و سپاس بی‌حد خداوند منان را که توفیق عنایت فرمود تا بخشی از ساعات زندگیم را با کلمات سید عابدان و مولای ساجدان تبرک نمایم و افتخار درک قطره‌ی ناچیزی از دریای معارف بلند صحیفه‌ی سجادیه را نصیبم ساخت. هر علمی موضوعی دارد که مسائل آن علم از خصوصیات و ویژگی‌های آن موضوع بحث می‌کند. در جهان هستی شریف‌ترین، غنی‌ترین و کامل‌ترین وجود، وجود خداوند متعال است. علمی که به شناخت خداوند و اسما و صفات او بپردازد، نیز شریف‌ترین و ارزشمند‌ترین علم است همان‌طور که حضرت علی ? می‌فرماید:معرفهاللهسبحانهأعلىالمعارف. «شناخت خداوند برترین شناخت‌ها است.»قدم اول در این علم اثبات وجود پروردگار یگانه‌ی عالم است. لیکنچون هر موجود از جمله انسان به جهت گرایش فطری به کمال مطلق، نسبت به مبدا جهان آگاهی دارد، بخش اعظم و مهم این علمبه شناخت خدا و شناخت صفات و اسما‌ی او مربوط می‌شود. کمتر کسی را در جهان می‌توان یافت که در اعماق جان به مبدا جهان عقیده نداشته و برای هستی سرچشمه‌ای قائل نباشد، گرچه خود به این آگاهی توجه نداشته یا در تطبیق آن خطا نماید.ذات یکتا‌ی خداوند فرا‌تر از آن است که در محدوده‌ی عقل و ذهن آدمیان بگنجد چنان‌چه امام علی ? می‌فرماید:لَایُدْرِکُهُبُعْدُالْهِمَمِوَلَایَنَالُهُغَوْصُالْفِطَنِ. «افکار ژرف‌اندیش ذات او را درک نمی‌کنند و دست غواصان دریای علوم به او نخواهد رسید.»از این رو برشمردن صفات خداوند و شناخت آن‌ها راهی برای نزدیک شدن به حریم معرفت او است. هر‌چند بحث درباره‌ی اسما و صفات خداوند نیز از مباحث پیچیده و دشوار است. به بیان شهید مطهری«بخشی از مباحث الهیات بالمعنی الاخص بحث در صفات واجب الوجود است که این بحث مباحث نسبتا مشکلی دارد. به این معناکه اثبات منتهی شدن عالم به واجب الوجود برای عقل ساده‌تر است از اثبات صفات. ... [اما] آن‌چه مکتب الهی را از مکتب غیر الهی متمایز می‌کند صفات واجب الوجود است.» در این راه سخت و دشوار تنها هادی و راهنما‌ خود خداوند است. همان‌طور که امام سجاد ? فرمود:لَو لا أنتَ لَم أدرِ ما أنتَ.«اگر تو مرا هدایت نمی‌کردی نمی‌دانستم تو چه کسی هستی»خداوند خود را از طریق قرآن و فرمایشات امامان معصوم? معرفی نموده است. صحیفه‌ی سجادیه که پس از قرآن و نهج‌البلاغه از بزرگ‌ترین منابع معرفتی شیعه به‌شمار می‌رود، حاوی بسیاری از معارف دقیق و ظریف در این موضوع است. صحیفه‌ی سجادیه به دلیل این‌که بنیانش بر نیایش و گفتگوی با خدا نهاده شده است به طور طبیعی یاد و نام خدا بیش از هر یاد و سخن دیگر، در آن نمایان است. امتیاز آشکاری که صحیفه‌ی سجادیه بر دعاها و نیایش‌های دیگر دارد این است که علاوه بر محتوای علمی و معرفتی غنی در توجه به ابعاد اسما و صفات الهی و جلوه‌های مختلف خداوند از غنا و فراگیری ویژه‌ای برخوردار است.بدیهی است هر یک از محققان و پژوهشگران با اهداف خاصی به این دریا‌ی عظیم معرفتی نگریسته‌اند و به صورت کلی و جزئی دعا‌های این کتاب شریف را مورد بررسی قرار داده‌اند اما هنوز بسیاری از گوهرهای ناب این کتاب بر جویندگان حقایق پنهان است.با توجه به اهمیت و ارزش بحث اسما و صفات خداوند و نیز غنا‌ی صحیفه‌ی سجادیه در این زمینه بر آن شدم تا به بررسی و تبیین فلسفی و کلامی صفات خداوند که در صحیفه‌ی سجادیه آمده است بپردازم.بدین منظور ابتدا به تحقیق و پژوهش پیرامون اسما و صفات خداوند و مطالعه کتاب‌هایی که به این مباحث پرداخته‌اند، مبادرت ورزیدم که حاصل آن به صورت مختصر به نگارش درآمد.سپس به دقت به مطالعه‌ی صحیفه‌ی سجادیه پرداخته و به جمع‌آوری عبارت‌هایی از صحیفه که مربوط به اسما و صفات خداوند بود پرداختم.پس از دسته‌بندی صفات خداوند در سه بخش صفات ذاتی، صفات سلبی و صفات فعلی هر یک از صفات را از جهت لغوی و اصطلاحی معنا کرده سپس با استفاده از شروح مختلف صحیفه‌ی سجادیه و نیز برخی کتب دیگر تا حد امکان به تحلیل و بررسی عباراتی از صحیفه که صریح با غیر‌صریح مشتمل بر این صفات بود پرداختم.در تبیین معنای اصطلاحی صفات در حد بضاعت مباحث فلسفی و کلامی را مطرح نموده و با تحلیل و بررسی سعی شده خواننده در زمینه‌ی آن موضوع به فهم روشنی دست یابد.در عبارات صحیفه از ترجمه‌ی ابوالحسن شعرانی استفاده شده است. علت انتخاب این ترجمه اختصار، سادگی و روانی و تطبیق با لغات متن بوده است. در برخی موارد به علت عدم وضوحاز ترجمه‌ی محمد مهدی فولادوند استفاده شده که با علامت (ف) در انتهای ترجمه مشخص گردیده است.لازم به ذکر است تکرار برخی عبارات صحیفه به علت چند بعدی بودن کلام امام ?یا به علت وجود دو یا چند صفت در آن می‌باشد که با توجه به موضوع مورد نظر تکرار شده‌اند.رساله‌ی حاضربرای دانشجویان دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته‌های مختلف الهیات به‌ویژه گرایش فلسفه وکلام و طلاب حوزهعلمیه قابل استفاده خواهد بود.مطالب این رساله در شش فصل تنظیم شده است:فصل اول: کلیات، که به بحث پیرامون اهمیت صحیفه‌ی سجادیه و ویژگی‌های آن و اهمیت بحث اسما و صفات پرداخته است.فصل دوم: اسمای الهی، که به مباحث کلی درباره‌ی اسم و تقسیمات آن می‌پردازد.فصل سوم: صفات الهی، که به مباحث کلی درباره‌ی صفات الهی و تقسیمات آن پرداخته‌است.فصل چهارم: تحلیل و بررسی صفات ذاتی در صحیفه‌ی سجادیه، در این فصل صفات ذاتی خداوند از منظر صحیفه‌ی سجادیه تحلیل و بررسی شده‌است.لازم به توضیح است از آن‌جاکه اسم "الله" جامع همه‌ی صفات کمالی است، در ابتدای این فصل شرح داده شده است.هم‌چنین شرح و تبیین برخی صفات که برخوردار از معانی مختلف بوده و با تحلیل‌های مختلف معنایی می‌توانند در زمره‌ی صفات ذاتی، سلبی یا فعلی قرارگیرند در این فصل جای گرفته است.فصل پنجم: تحلیل و بررسی صفات سلبی در صحیفه‌ی سجادیه، این فصل به تحلیل و بررسی همه‌ی آن‌چه در صحیفه‌ی سجادیه از خداوند سلب شده‌است، پرداخته است.فصل ششم: تحلیل و بررسی صفات فعلی در صحیفه‌ی سجادیه، در این فصل به تحلیل و بررسی بیش از چهل صفت فعلی خداوند که در صحیفه‌ی سجادیه آمده است پرداخته شده است.

مسأله بیان فضایل اهل بیت(ع) از صدر اسلام تاکنون، فراز و نشیب‌های مختلفی را پشت ‌سر گذارده و با دو جریان متفاوت از جهت نشر و کتمان، مواجه بوده است و این تحقیق به بررسی ابعاد مختلف این موضوع تا دوره زوال مروانیان پرداخته است. مهم‌ترین معرّف فضایل اهل‌بیت(ع)، قرآن کریم است که ویژگی‌هایی مانند عصمت و حاملان علم کتاب را برای ایشان بیان کرده و به صورت مکرر از ایشان تجلیل نموده و بشارت‌های متعددی برای آنان بیان می‌کند. همچنین قرآن کریم دستورِ اطاعت از اهل‌بیت را صادر کرده و از مخالفت با آنان برحذر داشته است. اساساً مواردی مانند ولادت در کعبه، تربیت در دامان وحی و جزء خاندان پیامبر بودن، نشان از تقدیر الهی بسیاری از فضایل برای اهل بیت است. گفتار و رفتار نبوی نیز حاکی از اهتمام پیامبر در نشر فضایل اهل بیت(ع) می‌باشد؛ ایشان با بیان مکرر فضایل، توصیه به محبت، نهی از مخالفت، دستور به اطاعت و همچنین تصریح به رهبری در مواضع متعدد، و از سوی دیگر با احترام ویژه به اهل بیت، ایجاد عقد برادری، و تزویج فاطمه به امام علی، در گفتار و رفتار، تلاش گسترده‌ای در نشر فضایل اهل بیت(ع) داشته است. اما در مقابل، جریان دیگری در جهت کتمان فضایل اهل بیت حرکت نموده است. نشانه‌های آغاز چنین حرکتی از همان ابتدا در قرآن، کلام نبوی و تاریخ کاملاً مورد اشاره قرار گرفته است. در بیان عوامل زمینه‌ساز این جریان می‌توان به کینه از رسول خدا، حسادت، ناآگاهی و دنیاطلبی برخی از مسلمانان اشاره کرد. این افراد با اقدامات سیاسی، نظامی، فرهنگی و اقتصادی، در تمام دوران بعد از وفات رسول خدا و حکومت امویان و مروانیان، علاوه بر فشار بر اهل بیت(ع)، تلاش‌های فراوانی نیز در جهت کتمان فضایل ایشان انجام داده‌اند که آثار ناگواری هم به دنبال داشته است.

صنعت فرهنگ در تعریفی مجمل به معنای انتقال مفاهیم فرهنگی در پرتو ابزارهای مدرن صنعتی می‌باشد. نیازمندی انسان به محصولات گوناگون صنعتی، او را وادار ساخته تا از هر محصولی بدون توجه به ملزومات آن بهره‌برداری کند. صاحبان صنعت نیز از این نیاز استفاده کرده و دغدغه‌های فرهنگی خود را با نیازهای صنعتی جوامع همراه می‌سازند. از این رو مصرف‌کنندگان محصولات صنعتی، ناخودآگاه ضمن استفاده از این محصولات به فرهنگ تولید شده نیز پایبند می‌گردند. صنعت فرهنگ در راستای اصول حاکم بر جریان خود چون اصالت ثروت، لذت و سلطه در صدد کسب هدف آرمانی خود یعنی حذف اندیشه‌های دینی از جوامع بوده و در این راستا از سیاست‌های راهبردی چون کمرنگ ساختن قداست دین، استحاله ارزش‌ها، تفرقه‌اندازی و زمینه‌سازی بهره می‌گیرد. در تأیید این مطلب می‌توان به مشخصه‌های بارز کارگزاران این صنعت چون مخالفت با دین و مذهب، دنیاطلبی، پیمان‌شکنی و خودباختگی اشاره کرد. این صنعت در فرآیند اثرگذاری با ایجاد رخنه در عقاید فردی و اجتماعی افراد سعی در تغییر ساختار عقلانیت جوامع دارد. استفاده از اعتقادات سست، عدم خردمندی، غفلت و بی اطلاعی مردم، همچنین تظاهر به کارهای شایسته، طرح شبهه‌ها و تبلیغات فراوان مواردی است که این صنعت با تکیه بر آن‌ها اهداف خود را محقق می‌سازد. روش تحقیق در این نوشتار سوال‌یابی از مطالعات نوین و پاسخ‌گویی بر پایه متون روایی به ویژه نهج البلاغه و کلام امیرمومنان علی (علیه السلام) است. مهم‌ترین سفارش نهج‌ البلاغه و کلام امیرمومنان ارتقاء عقلانیت فردی با تبیین شناخت دنیا، تقوامداری و ولایت‌پذیری و همچنین ارتقاء عقلانیت جمعی در راستای ارائه راه‌کارهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی می‌باشد.

چکیدهبررسی نفس در قرآن و روایات به کوشش شهریار عزیزیواژه نفس از جمله واژه‌هایی می‌باشد که در علوم مختلف پیرامون آن سخنان و مطالب گوناگونی گفته‌شده. در این پژوهش نیز به مراتب به بررسی آن در علوم مختلف مانند فلسفه، حدیث و قرآن پرداخته‌ایم. نفس یک مفهوم قرآنی است که در روایات اسلامی نیز فراوان به‌کاررفته. با نگاهی به کتب تفسیری و نیز به کتاب-هایی در موضوع وجوه و نظایر و کتب لغت، دانسته می‌شود که نفس در معانی مختلفی به‌کاررفته است. هم-چنین نفس در رشته‌های دیگر جنب? اصطلاحی پیدا می‌کند و در آن رشته‌ها بر اساس موقعیت و وضعیت مکانی خاص خود مورد توجه و استفاده قرار گرفته است. در این نوشتار بر آنیم با تحقیق وتاملی پیرامون قرآن و روایات اسلامی و با تکیه بر کتب تفسیری و وجوه و نظایر و نیز بر اساس رشته‌های دیگر همچون فلسفه و کلام و اخلاق، این موضوع را به صورت یکپارچه و منسجم تبیین و بررسی نماییم. بنا‌براین بررسی این موضوع در قرآن و روایات اسلامی از یک طرف آگاهی ما را نسبت به این موضوع افزایش می‌دهد و می-توانیم نظر جامعی به دست بیاوریم و از طرف دیگر با بررسی این موضوع در علوم دیگر مانند علم فلسفه و کلام و اخلاق به تفسیر و روشن‌فکری هرچه بهتر مراد خداوند و امامان معصوم کمک فراوانی می‌کند. در علوم مختلف در رابطه با این واژه دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. با بررسی این دیدگاه‌ها به این نکته پی می-بریم که به مجرد تعاریف گوناگون از این واژه می‌توان گفت: نفس در علوم مختلف در همراهی با همان علم به‌کاررفته و به معنای خاص خود در همان علم می‌باشد؛ مثلاً نفسی که در فلسفه در بار? آن بحث می‌کنند با روح جدای از هم‌اند ولی در قرآن کریم این واژه با روح هیچ تفاوتی ندارد. در احادیث در دو معنای (امّاره و لوّامه) بکار رفته که در یکی باید نفس را از بین برد و در دیگری عنصری معرفی می‌شود که انسان را به هدایت الهی دعوت می‌کند. در عرفان اسلامی نفس را به تمام معنا منبع شرّ معرفی می‌کنند که باید با تمام قوا در سرکوب کردن آن، اقدام کنیم.کلیدواژه: نفس، روح، مجرد، اصالت نفس، فطرت

نظریه بساطت الهی در الهیات فلسفی غرب عدل مبحث توحید صفات در اسلام است که براساس آن صفات الهی با یکدیگر و با خداوند عینیت دارند. این نظریه که به خصوص آکوئیناس آن را در کلام مسیحی صورت بندی کرده تا دو دهه قبل مورد قبول فیلسوف متکلمان غربی بوده است. اما برخی فیلسوفان دین با طرح مباحثی چون انتزاعی بودن صفات و عدم اینهمانی هویات انتزاعی با امور عینی این نظریه را با چالشهای جدی مواجه ساختند. اگر چه در دفاع از توحید صفات صورت بندی های جدید از نظریه بساطت ارائه شده اما تعاریف متفاوت از مبانی بحث توافق نهایی فیلسوفان تحلیلی در پذیرش یا رد این نظریه را دشوار ساخته است. حکمت متعالیه اسلامی با نگاهی وجود شناسانه به صفات خداوند مبانی معقول برای پذیرش نظریه بساطت فراهم آورده است.

علاوهبر شاخه های مهم و شناخته شده ی علوم بلاغی؛ همچون علم «بیان» و «بدیع»، استفاده از عنصر عاطفه نیز در بلاغت و لطافت بخشی سخن یا متن ادبی تأثیر بسزایی دارد. خطیب موفق، علاوه بر اطلاعات قوی، باید دارای آگاهی وسیعی نسبت به خصوصیات روانی مخاطبین باشد تا بتواند بر آنها اثرگذار باشد.نگارنده ی پژوهش حاضر با عنوان «بررسی مفاهیم عاطفی در حوزه ی بلاغت در سخنان امام علی-علیه‏السّلام- »با توجه به اهمیت بحث، ضمن اشاره به شواهدی از خطبه ها، نامه ها و حکمت های نهج البلاغه ،در پی اثبات این فرضیه است که در سخنان امیرالمومنین -علیه‏السّلام-، گونه گونی عاطفه به عنوان عنصر مهمی در بلاغت و لطافت بخشی کلام حضرت مورد توجه ویژه قرار گرفته است.پژوهش حاضر به عنوان نگاهی نو به موضوع بلاغت می تواند در ارائه ی شیوه های تازه به منظور ابراز مکنونات خاطر گویندگان، نویسندگان و سرایندگان بسیار قابل توجه باشد.در پژوهش حاضر، نگارنده با رجوعبه منابع مختلف بلاغی و روانشناسی، ترجمه ها و شروح نهج البلاغه و مطالعه ی تاریخ زندگانی حضرت امیر-علیه‏السّلام- در دوره های مختلف، می کوشد ابتدا تعریفی از عاطفه در لغت، روانشناسی، ادب و بلاغت ارائه و آنگاه اقسام عاطفه و سنجه های آن را بررسی کرده و در پایان با بررسی های موردی، به تحلیل موضوع مورد نظر پرداخته شده تا راز لطافت بلاغت علوی را بیش از پیش روشن سازد.

احادیث پیامبراکرم(ص) و ائمه اهل‌بیت(ع) در کنار قرآن، منبع شناخت اسلام و دستورات آن است. روایات برخلاف قرآن از آفت وضع و تحریف مصون نمانده‌اند، لذا از همان روزگار حیات پیامبراکرم(ص) معیارهایی برای تشخیص صحیح از سقیم ارائه گشت. علماء با الگوگیری از آیات و روایات به ارائه‌ی معیارهایی برای فهم و نقد حدیث پرداختند. آیت‌الله معرفت(ره) به‌عنوان مجدد علوم قرآنی، در آثار خود ازجمله در اثر تفسیری خود به این مهم عنایت خاصی دارند. ایشان در سیر فهم حدیث ابتدا به حدیث بودن متن در دستبه‌عنوان پیش فهم توجه کرده سپس معیارهایی برای فهم متن و مقصود حدیث ازجمله: توجه به مفردات، توجه به ترکیبات، توجه به استعاره، توجه به کنایه، تشکیل خانواده حدیث، توجه به احادیث معارض و توجه به بطن و غیره ارائه می‌دهند. وی در نقد احادیث به ویژه روایات تفسیری ، نقد محتوایی رادر کنار توجه به سند راهگشاو نقد سندی را در مرتبه‌ی دوم می دانند .پذیرش اخبار افراد مشهور به صدق، رد روایات افراد مشهور به خیانت و تأمل در روایات افراد مجهول از مبانی نقد سندی ایشان است . ایشان در کتاب«التفسیر الاثری الجامع» در نقد سندی به نمونه‌هایی از روایات: موقوف، مجهول، منکر، شاذ، مرسل، معضل و … اشاره می‌کنند. آیت‌الله معرفت(ره)، برای عرضه‌ی روایات، مراحل سه‌گانه عرضه بر آیات قرآن، عرضه بر سنت و عرضه بر اصول نقد صحیح را روشی مطمئن برای تشخیص سره از ناسره میدانند.از نظر وی عرضه‌ی حدیث بر قرآن، عرضه بر سنت قطعی، عرضه بر مسلّمات تاریخی، عرضه بر علم قطعی و عدم شباهت روایت به کلام معصوم(علیه‌السلام) ازجمله معیارهای نقد داخلی است. معیارهای ایشان برای پذیرش روایات اسباب النزول عبارت است از: مورد اطمینان بودن سند روایت به ویژه کسی که روایت به او منتهی می‌شود ، تواتر یا استفاضه روایت، حل اشکال و رفع ابهام آیه به وسیله آن.

از مباحث مهم در حوزه قرآن شناسی، بحث از علوم بلاغت و از جمله آن علم معانی و نحوه ساختار عبارت-های قرآنی است. گونه‌های مختلف ادای مقصود و بیان معانی ذهنی به سه شکل ایجاز، اطناب و مساوات است. حذف و تقدیر در آیات به عنوان یکی از اقسام ایجاز در کلام، از هدف های علم معانی برای رساندن معنا و مفهوم مورد نظر و ایفای غرض خاص است.با استشهاد به مثال های قرآنی می توان ثابت کرد که در قرآن حذف های فراوان و به جایی در قالب اسم، حرف، فعل یا جمله صورت گرفته است. در بین سوره‌ها سوره آل-عمران از آن جهت که دارای موارد مکرر حذف است مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و در آن ابتدا ایجاز حذف در زبان های عربی و فارسی، بر اساس کتب صرف و نحو عربی و دستور زبان فارسی بررسی و سپس به موضوع حذف در سوره آل عمران پرداخته شد و ضمن یافتن مصادیق ایجاز حذف در آیات این سوره، نقش موارد محذوف مشخص و آنگاه با ترجمه فارسی آن مقایسه گردید. همچنین روش کار بر اساس زبان شناسی قدیم انتخاب شده است. در آیات این سوره که مشتمل بر 200 آیه می‌باشد، بر اساس قواعد زبان عربی، 18 نوع حذف مشاهده شده‌ و تعداد کل محذوفات، حدود650 مورد می‌باشد،که بیشترین مورد محذوف، مربوط به حذف عامل جار و مجرور و کمترین آن، مربوط به حذف قسم است؛ که البته در حدود 95 درصد از آیات این سوره، به لحاظ قواعد نحوی، حذف عامل ظرف و جار و مجرور واجب بوده است. با توجه به تفاوت دو زبان عربی و فارسی، مترجمین به پاره‌ای از این محذوفات توجه داشته و یا با در نظر گرفتن نقش نحوی دیگری برای کلمه، نیازی به تقدیر گرفتن محذوف نداشته‌ و در موارد بسیاری نیز، به کلام محذوف بی‌توجه بوده‌اند، که البته عدم اشاره‌ی به محذوف گاه مشکلی در فهم آیه ایجاد نکرده و گاهی موجب اختلال در فهم آیات شده است که در 45 مورد این امر مشاهده شده است. همچنین مترجمین در ترجمه‌ی آیات وحدت رویه نداشته و در بین آیاتی که به محذوفات آن توجه داشته‌اند، در حدود 20 درصد از آن، به موارد محذوفی در آیات اشاره کرده ‌که در آیات مشابه آن بی‌توجه بوده‌اند .