جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابن سکِّیت، صحابه امام جواد (ع) و امام هادی (ع)، از الگوهای علمی و عملی سده سوم محسوب می گردد. ابن سکیت پس از فراگیری علم و دانش به تعلیم و تعلّم پرداخت و مدتی هم به عنوان مربّی و معلم در دستگاه خلافت عباسی فعالیت داشت. منابع مهم و معتبر تاریخی او را در برخی علوم صاحب نظر دانسته اند و اخلاق و سلوک اجتماعی و علمی وی را ستوده اند. او در زمینه نقل حدیث و روایت هم معتمد و ثقه بوده است. بررسی منابع وگزاره‌های موجود در کتب تاریخی و جغرافیایی، تراجم، ادبی،‌ ‌رجال و معاجم، این فرضیه را تقویت می نماید که ابن سکّیت علاوه بر دانش های مرسوم عصر خود، از علوم متنوّع دیگری برخوردار بوده است و همین امر، ضرورت تحقیق پیرامون وی را آشکارتر می نماید. این پژوهش بر آن است که تبیین نماید اولاً موقعیّت علمی ابن سکّیت چگونه بوده است؟ ثانیاً نسبت وی با علوم متنوّع عصر خویش چیست؟ روش پژوهش حاضر، توصیفی، تبیینی است و به جایگاه علمی ابن سکّیت می پردازد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر شکل‌گیری تسنن دوازده امامی در قرن نهم هجری و تاثیرات متقابل آن در برابر تشیع می‌باشد. تلاش نگارندگان بر آن است تا به این پرسش جواب داده شود که چه عواملی در شکل-گیری اولیه و توسعه تسنن دوازده امامی در این قرن موثر بوده است؟ و تسنن دوازده امامی و تشیع چه تاثیرات متقابلی بر یکدیگر داشته‌اند؟ یافته‌های این پژوهش که به صورت توصیفی- تحلیلی صورت‌گرفته، حاکی از این است که برچیده‌شدن حلافت عباسی به عنوان قدرتمندترین نهاد دینی اهل تسنن، سبب شد تاسایر گروه‌های مذهبی بویژه شیعیان مجال فعالیت در فضای خاص سیاسی آن دوران را یافته و به تدریج بر تعداد پیروانشان افزوده‌شود. در کنار این امر فراگیر‌شدن نهضت‌‌های صوفی درایران با توجه به تسامح مذهبی تیموریان، نوعی خاص از تفکر جدید را وجود آورد که سعی داشت تا ضمن پایبندی به اصول مذهب تسنن، توجه ویژه‌ای به امامان شیعه (ع) داشته و روند متعادلی در همزیستی تسنن و تشیع در ایران بوجود‌آورد که تحت عنوان تسنن دوازده امامی شناخته می‌شود. در این بین تصوف به عنوان حلقه واسط جریانی شد که حاصل آن گذر مذهبی ایران از تسنن محض به تشیع در حدفاصل قرون هفتم تا نهم هجری بود.

عرفان نظری یکی از علوم نوخاسته در حوزه تمدن اسلامی است. یکی از ارکان نظام جهان شناسی و انسان شناسی عرفان نظری، مساله ولایت و انسان کامل است که با گذر از اندیشه عارفان نامدار شیعی با تقریری عمیق تر و دقیق تر در مساله ولایت باطنی، انسان کامل و مصادیق آن روبرو گردید. سید حیدر آملی با شهامت و شجاعت و به نحو مستدل، خلط های مصداقی و خطاهای نظری عارفان را در این حوزه به آنها گوشزد نموده و با تاسی به آموزه های شیعی، تبیینی نو در این زمینه پدید آورد. سئوال این نوشته این است که آیا می توان آنچه را سید در مقابل جریان رایج عرفانی ابراز کرده براهین متناسب با مباحث عرفان نظری به حساب آورد؟ در این مقاله با روشی توصیفی-تحلیلی عملکرد او را در استنباط، تبیین، استدلال و دفاع از این آموزه شیعی مورد بررسی قرار داده و نشان داده ایم که چگونه او با اتصال معارف عرفانی به سرچشمه حقیقی خود در مساله ولایت به تحول و تکامل عرفان در این حوزه کمک نموده ، خلائی را که در این زمینه در اندیشه عارفان وجود داشت تکمیل کرده و به اقامه استدلالهایی متناسب با فضای عرفان نظری پرداخته است.

تنوع و چندگونگی صدا و و اندیشه در شبکه مفهومی شعر شیعی در سه دهه اخیر، نکته‌ای قابل تامّل و تدبّر است. طوری که این شعر با تجربه‌ی فضای دگرگون‌شده، هویّتی مدرن‌تر به خود گرفته‌است. در این پژوهش برای اولین بار نمودهای تطوّر و تمایز شعر آیینی در سه دهه‌ی اخیر بررسی و تحلیل می‌شود. سوال این پژوهش این است که چه شاخصه‌ها و نمودهای مفهومی، باعث شکل گیری هویّت شعر شیعی امروز شدند و این تطوّر خود را در چه شکل‌هایی نشان می‌دهد؟ روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای پی گرفته شده‌است و تلاش شده‌است تا با واکاوی اشعار شیعی امروز نمودهای مدرن‌تر شدن این گونه‌ی شعری را در حوزه مفهوم از دل متون موردنظر کشف و با ذکر شاهد مثال تبیین نماید.هدف از این پژوهش هم این است که هویت مدرن شعر شیعی امروز و جنبه های هنری آن را که برای جامعه علمی و دانشگاهی ناشناخته مانده است، معرفی و تبیین نماییم.یافته های پژوهش نشان می دهد شعر شیعی امروز موضع مند تر، عینی گرا و امیدآفرین تر شده است. به زندگی اجتماعی نزدیک تر، از بیان کلیشه ای گذشته دورتر و گفتمان انتظار در آن پررنگ تر شده است.

تحلیل کمّی واژگانی مانیفست 1985م جنبش حزب الله بیانگر غلبه وجوه دینی و اسلامی شیعیانه این جنبش در قالب کلماتی چون اسلام، خداوند، مستضعفین، شهادت، امت، ولی فقیه، انتظار، استکبار جهانی، استعمارستیزی است. کاربست همین رویکرد در مانیفست سال 2009م این جنبش، بیانگر کاسته شدن از نمادگرایی دینی و شیعی و در مقابل، افزایش مفاهیمی عام و رایج در ادبیات سیاسی بین المللی چون لبنان، ملی و ملی گرایی، دولت، شهروند، عربی و انسان است. به اعتقاد برخی این مساله به نوعی نشانگر تغییر ماهوی در ادبیات حزب الله لبنان می‌باشد. این نوشتار با بهره گیری از روش تحلیل محتوا و بررسی کمّی واژگانی در صدد بررسی ماهیت این تغییر است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد انقلاب ادبیاتی یادشده الزاما به معنای تغییر ایدئولوژیکی و اعتقادی مقاومت نیست. تاکید مجدد حزب بر مقوله ولایت فقیه، اسلام، امت و مبارزه علیه هژمونی نظام سلطه و... همگی بیانگر حفظ رویکرد ایمان‌گرایانه و غیب‌محورانه جنبش در هدایت بخشی به رفتارها و کنش‌های سیاسی و عدم انقلاب ایدئولوژیکی حزب الله و صرفا تغییر در ادبیات و در برخی موارد تغییر در بینش سیاسی این جنبش –و نه انقلاب اعتقادی آن- با لحاظ شرائط و زمینه‌های اجتماعی موجود بوده است.

در این مقاله وضعیت پیروان اهل البیت (ع) در کشور نیجریه به گونه ای آسیب شناسانه مورد بررسی قرار گرفته است . هدف این مقاله معرفی جامعه شیعی نیجریه و نهضت حرکت اسلامی شمال نیجریه ، بررسی دلایل موفقیت نسبی نهضت تشیع در این کشور و ارائه تصویری درخشان از پیروان مذهب اهل البیت در کشور نیجریه است . موضوع اصلی نیز بررسی مشکلات و چالش های شیعیان نیجریه می باشد . سئوال اصلی مقاله عبارت است از: " چه عواملی سبب نابسامانی اوضاع پیروان اهل البیت (ع) در نیجریه شده است ." چارچوب نظری مقاله نیز بر ماتریس SWOT ( آسیب شناسی ، نقاط قوت، نقاط ضعف ، فرصت ها و تهدیدات ) استوار گردیده است.در این مقاله با بهره گیری از روش تحلیل و توصیف تلاش شده است عوامل اصلی کنشگر بر فرآیند توسعه مذهب اهل البیت (ع) در نیجریه و موانع و مشکلات موجود مورد امعان نظر قرار گیرند.