جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

به‌دلیل اینکه موضوع علوم انسانی «انسان» است و در آن از احوال و اوضاع انسان بحث می‌شود، تأثیرات مهمی در زندگی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جوامع انسانی دارد. مدت دو قرن است که علوم انسانی موجود، از مغرب‌زمین وارد کشورهای اسلامی شده و تا امروز، در مراکز علمی بدون هیچ تغییری تدریس می‌شود. عده‌ای از دانشمندان مسلمان، ترویج این علوم را در کشورهای اسلامی مفید ندانسته و معتقدندکه باید علوم انسانی مبتنی بر اندیشه دینی تدوین شود. پرسش این است که علوم انسانی جدید چه نواقصی دارد که نمی­تواند نیازهای مادی و معنوی جهان اسلام را برآورده سازد و باید علوم انسانی مبتنی بر اندیشه دینی تدوین شود؟ تحقیق حاضر در پی یافتن پاسخ به سؤال یادشده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که علوم انسانی جدید پس از ورود به جهان اسلام، در صحنه نظر و عمل با چالش‌هایی مواجه بوده است و در تقابل با فرهنگ، آداب و ارزش‌های اسلامی بوده و اکثر دانش‌آموختگان این مراکز دین‌ستیز و وابسته بار آمده‌اند و در برابر ارزش‌های دینی قرار گرفته‌اند. به دلیل ناهمگونی مبانی این علوم با مبانی علوم اسلامی و ناسازگاری علوم انسانی موجود با باورهای دینی و معرفتی جوامع اسلامی و همچنین تفاوت معرفت‌شناسی انسان از دیدگاه اسلام با معرفت‌شناسی انسان از منظر غرب، جاودانگی اسلام و جهان‌شمولی وکمال دین، ایجاب می‌کند که علوم انسانی اسلامی مبتنی بر ارزش‌های الهی و دینی تدوین شود.

نویسنده، مخاطب، مضمون و قالب، چهار ضلع یک اثر ادبی را شکل می‌دهند. مکاتب ادبی پیرامون این چهار ضلع، نظرات مختلفی را عرضه کرده‌اند. اسلام به‌عنوان یک مکتب فکری آسمانی دربارۀ آن دیدگاه‌هایی دارد. نویسنده به‌عنوان یک انسان تأثیر‌گذار، اهمّیت ویژه‌ای در رویکرد ادبی اسلام دارد. دین اسلام اثر ادبی را به‌عنوان یک عمل می‌داند که می‌تواند صالح یا طالح باشد. اینکه اثر ادبی چه معنا و مفهومی را دربر بگیرد، از دیدگاه اسلام شایان توجّه است. در این جستار تلاش شده تا دیدگاه‌های اسلام پیرامون دو ضلع نویسنده و معنا در اثر ادبی سنجیده شود. برای درک بهتر از دیدگاه اسلام، نیم‌نگاهی به نظرات دیگر مکاتب ادبی و تفاوتشان با رویکرد اسلامی شده ‌است. این بررسی نشان داد که برخلاف متن‌محور و مخاطب‌محور بودن بسیاری از مکاتب ادبی، رویکرد ادبی اسلام، معناگرایانه است و جایگاه نویسنده اهمّیت ویژه‌ای دارد.

با توجه به مفاهیم کلیدی مسئله در این پژوهش، سه مفهوم واگرایی، جهان اسلام و هویت تعریف شده است. جهت دستیابی به مدل نظری، با توجه به بررسی های انجام گرفته، «مدل تحلیل سطوح هویت»، مدلی‌ قابل‌ قبول برای تبیین عوامل تاثیرگذار بر واگرایی در جهان اسلام و از‌جمله عامل استعمار تشخیص داده شد. در این مدل، تبیین عوامل واگرایی، از تبیین طبیعت واگرای هویت‌های قومی شروع و پس از تبیین تأثیر روابط بین هویت‌های قومی، عوامل تاثیرگذار در سطح جهانی مورد بررسی قرارمی‌گیرد.. یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در سطح جهانی، استعمار است. با توجه به مدل انتخاب‌شده و مسئله تحقیق، عامل استعمار و نقش آن در واگرایی هویتی قوم فارس، به عنوان مطالعه موردی بررسی شده است. در این بررسی، ایجاد و ترویج تفکر قوم گرایی فارسی، دخالت ها و تجاوزهای نظامی استعمار، حضور عوامل نفوذی استعمار و اغفال نیروهای تاثیرگذار درون جهان اسلام در خصوص قوم ایرانی بررسی شده است.

در این مقاله عوامل مؤثر در رشد شخصیت و سبک زندگی کودک به‌صورت تطبیقی، از نگاه آدلر و اسلام بررسی شده است. ابتدا به مؤلفه‌هایی در نظریه سبک زندگی آدلر پرداخته شده و سپس همان مؤلفه‌ها از منظر آیات و روایات و دیدگاه اسلام به‌صورت عمیق‌تر مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین در این نوشتار با توجه به ضرورت و اهمیت موضوع سبک زندگی در شکل‌گیری شخصیت سالم درکودک، عوامل آن از نگاه روانشناختی و علمی آدلر بیان شده و در مقایسه با نگاه دینی و معنوی اسلام قرار گرفته است. بنابراین، دو دیدگاه همان گونه که نقاط مشترک زیادی داشتند، دارای نقاط افتراق نیز بودند. گرچه آدلر موضوعاتی مانند ترتیب تولد و سبک زندگی را ابداع نموده است؛ اما به‌صورت کلی، مفاهیم دارای انسجام کافی نبوده و برخی از آنها مثل نیروی خود خلاق، در تعریف خود ابهام دارند. این پژوهش، به روش تحلیلی _توصیفی و با هدف بررسی موضوع مهم سبک زندگی از نگاه علمی و دینی و نقش آن در تعالی شخصیتی کودک نگاشته شده است.

موضوع این مقاله رسالت علما و انقلاب اسلامی ایران در تقریب بین مذاهب اسلامی است. امروزه کشورهای اسلامی با داشتن انواع سرمایه­های مادی، معنوی و انسانی قابل توجه، با انواع چالش­ها و مسائل مواجه­اند. در این میان بزرگ­ترین مشکل، اختلاف مذهبی است. راهکار علمی و عملی برای حل این مسئله راهبرد تقریب میان مذاهب اسلامی است. این مقاله با هدف تبیین ماهیت تقریب و کارکرد، عوامل، موانع و ارائه راهکار آن تدوین گردیده است. مدیریت این فرایند به دست علمای فریقین و رهبران سیاسی و مجریان انقلاب اسلامی است. روش مقاله کیفی و از نوع توصیفی– تحلیلی است. برخی از یافته­های این نوشته عبارت است از : 1. تقریب مذاهب به معنای اتحاد مذاهب نیست؛ 2. هدف از تقریب، شناخت نقاط مشترک و همکاری حول محور آن است؛ 3. مهم­ترین مانع در راه هم­گرایی کشورهای اسلامی، اختلاف فرقه­ای و مذهبی است که با دسیسه­ دشمنان اسلام و عوامل دیگر محقق شده است؛ 4. نتیجه بررسی­ها نشان می­دهد که موارد اختلاف و تفاوت بین مذاهب محدود بوده که آن هم در اثر اجتهاد عالمان دینی و عوامل دیگر شکل گرفته است؛

انسان به‌طور فطری از پایمال شدن حق مظلوم و تضعیف آن، نفرت دارد. به همین دلیل، مهم‌ترین دغدغه بشر از سپیده‌دم آفرینش، پرسش از معنای عدالت بوده و برای تحقق و عینیت یافتن آن به‌عنوان آرمان متعالی، تلاش‌های زیادی را انجام داده است. در تفکرات دینی«عدالت» نه‌تنها به‌عنوان ارزش بنیادین و از مهم‌ترین اهداف پیام‌آوران الهی محسوب می‌شود؛ بلکه نظام هستی و آفرینش برپایه «عدل» استوار است. مفهوم صلح نیز از جمله مفاهیمی است که انسان در طول تاریخ در نیل به آن تلاش‌های فراوانی نموده است. در بنیش توحیدی، انسان موجودی خیرخواه، خداجو، کمال‌طلب و دارای ارزش و هدف است و با اختیار خود می‌تواند یکی از دو راه‌ سعادت و شقاوت را انتخاب کند. ولی تحقق این امور نیازمند صلح و فضایی آرام و به دور از کشمکش و تنازع است. ازاین رو انسان همواره و در طول تاریخ برای تحقق ارزش‌های عالی خود، در پی ایجاد فضای امن و آرامی بوده است. انقلاب اسلامی ایران که بدون شک مهم‌ترین و شگفت‌ترین پدیده قرن محسوب می‌شود، از پیوند ماهوی دو پدیده «صلح و عدالت» بهره برده و اصول، قوانین و دستگاه‌سیاست داخلی و خارجی خود را بر محور عدالت‌خواهی و صلح‌طلبی استوار ساخته است. یافته‌های این پژوهش در پاسخ این پرسش که «انقلاب اسلامی ایران چه نقشی در استقرار عدالت و صلح جهانی داشته است؟» نشان می‌دهد که تحقق عدالت و صلح را در عرصه گیتی، از رسالت‌های اساسی خود دانسته و نجات بشریت را در اقامه قسط و عدل و ایجاد صلح ‌جهانی در چارچوب امت واحده جهانی می‌داند.

با عنایت به مفاهیم کلیدی مسئله، سه مفهوم واگرایی، جهان اسلام و هویت تعریف شده است. جهت دستیابی به مدل نظری، با توجه به بررسی‌های انجام‌گرفته، مدل تحلیل سطوح، مدل قابل‌قبول برای تبیین عوامل تأثیرگذار بر واگرایی در جهان اسلام و ازجمله عامل استعمار تشخیص داده شد. در این مدل، عوامل واگرایی در پیوستاری از طبیعت واگرای هویت، شروع و ضمن تأثیرگذاری عوامل روابط بین هویت، با عوامل تأثیرگذار در سطح جهانی خاتمه می‌یابد. یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در واگرایی در جهان اسلام، استعمار است. با توجه به مدل انتخاب شده و مسئله تحقیق، عامل استعمار و نقش ان در واگرایی هویتی قوم فارس به‌عنوان مطالعه موردی بررسی شده است.[1] در این بررسی، ایجاد و ترویج تفکر قوم‌گرایی فارسی دخالت‌ها و تجاوزهای نظامی استعمار، حضور عوامل نفوذی استعمار و اغفال نیروهای تأثیرگذار درون جهان اسلام در خصوص قوم ایرانی بررسی شده است.