جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رجعت یکی از ضروریات مذهب تشیع بوده و ادلۀ فراوانی بر حقّانیت آن وجود دارد. کتب و مقالات متعددی از صدر اسلام تا به حال، با بهره­مندی از آیات، روایات و تحلیل­های عقلی، به نقد و یا اثبات این نظریه پرداخته­اند. اهل سنت و سلفی­های ایرانی، رجعت در امت اسلام را نپذیرفته­اند و اعتقاد به آن را غلوآمیز می­پندارند و در ردّ امکان آن، به آیاتی از قرآن استناد می­کنند و اکثر روایات این باب را مجهول، مرسل و ضعیف می­پندارند. بزرگان شیعه در اثبات امکان و لزوم تحقّق رجعت، به آیات قرآن استناد می­ کنند و اکثر روایات مربوط به رجعت را صحیح دانسته و از آنها تواتر را برداشت می­کنند. در میان سلفی­های ایرانی، عبدالوهاب فرید تنکابنی و سید ابوالفضل برقعی، اشکالات متعددی را بر عقیدۀ رجعت مطرح کرده­اند. نگارنده بر آن است تا با محوریت آیات قرآن و روایات تفسیری، به نقد و بررسی شبهات وارده در کتاب «اسلام و رجعت» اثر عبدالوهاب فرید تنکابنی و بخش­هایی از کتاب­ «بررسی علمی در احادیث مهدی» و«تابشی از قرآن» اثر سید ابوالفضل برقعی بپردازد.

تحقیق حاضر با هدف تبیین دلایل و قرائن ناصبی­ بودن ابن­تیمیه با تکیه بر دیدگاه­‌های وی در کتب و آثارش انجام گرفته است. با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از روش اسنادی ثابت می­­‌شود که ابن­تیمیه حرانی در موارد زیادی در کتب و آثار خود به ویژه کتاب «منهج السنة»، به انکار و تضعیف و تحریف فضائل و تنقیص جایگاه اهل­ بیت(ع) به ویژه حضرت علی(ع) اقدام کرده است. با اثبات این یافته­‌ها، پژوهش به این نتیجه می­رسد که ابن­تیمیه حرانی به طور آشکار به دشمنی با اهل­ بیت(ع) پرداخته است و براساس روایت نبوی -که دشمنی با حضرت علی(ع) را ملاک منافق­بودن دانسته- و تعریف علمای اسلامی از نصب -که همانا اعتقاد و تدین به بغض و دشمنی با حضرت علی و اهل­بیت ایشان است- ابن­تیمیه شخصیتی ناصبی می­باشد و بر اندیشمندان اسلامی لازم است مسلمانان را نسبت به استفاده از آثار و آرای او بر حذر دارند.

پژوهش حاضر با هدف تبیین پیامدهای برداشت «دوستی» از حدیث غدیر، که مختار اهل سنت است، به تحلیل و بررسی این دیدگاه پرداخته است. این نوشتار که از سنخ توصیف و تبیین است، با بهره‌گیری از روش کیفی، در صدد پاسخ به این پرسش است که پذیرش تفسیر «دوستی» از حدیث غدیر، چه پیامدها و تأثیراتی بر اعتقادات پذیرندگان خواهد داشت؟ با مطالعۀ منابع اهل سنت، درمی­یابیم که بسیاری از مسلمانان، نه‌تنها امیرمؤمنان را دوست نداشته‌اند، بلکه به خانه‌اش حمله کرده، با ایشان جنگیده­اند و تا هشتاد سال پس از شهادتش، به او ناسزا می‌گفته‌اند. مستند به همین منابع باید گفت که، جنگ با امیرمؤمنان؟ع؟->، بغض نسبت به ایشان و فحاشی به او، پیامدهایی همچون نفاق، فسق و جهنمی­شدن و عدم عدالت صحابه، که اساس مذهب مخالفان شیعه است، را درپی دارد.

بی­شک کتاب «عبقات الانوار»، اثر علامه شهیر میر حامدحسین لکهنوی، به عنوان ردیه­ای قویم بر بخش‌هایی زیادی از فصل امامت کتاب «تحفۀ اثنی عشریه»، یکی از آثار ارزشمند کلامی در حوزه امامت­پژوهی به شمار می­رود و حاوی مطالب ارزشمندی است که پیگیری نظام حاکم بر احتجاجات و استدلال‌های آن، راهگشای محققین در این حوزه خواهد بود. اتصاف به وصف تواتر، به دلیل حصول نتیجۀ قطعی و علم­آور آن، معیاری اساسی در سنجش اعتبار احادیث اعتقادی به شمار می‌آید. از­این­رو، بررسی روش‌ها و انگیزه‌های نفی صحت و تواتر این احادیث از سوی منکران، و به تبع آن، واکاوی روش‌های صاحب عبقات در دفع این اعتراض­ها و شبهات -در قالب پیگیری شرایط و موانع تحقق تواتر یک گزاره بر پایۀ آثار اعلام عامه- و نیز به­کار­گیری راهکارهایی جهت اثبات تواتر این روایات، در کتاب فخیم عبقات الانوار محور مباحث این تحقیق را به خود اختصاص داده است.

براساس آیات و روایات اهل‌بیت (ع) و روایات مشترک بین شیعه و اهل سنت، اهل‌بیت پیامبر(ص) از سوی خداوند به مقام «اصطفاء» نائل شده و با این مقام معرفی شده‌اند. این معرفی از جانب خدا، گاه در قرآن -مثل آیات «مباهله»، «تطهیر»، «اصطفاء حضرت مریم» و «وراثت کتاب» و سوره‌های «کوثر» و «انسان»- صورت گرفته و گاه از زبان رسول خدا(ص)-در قالب احادیثی همچون «ثقلین»، «سفینه»، «رضا و غضب حضرت زهرا(ع)» و «بضعة منی»- بوده است. آیات و روایات، همه گویای این مطلب‌اند که اهل‌بیت(ع)، ازجمله حضرت زهرا(ع)، برگزیدهٔ خداوند و مصطفای اویند. این موضوع از جهت بیان جایگاه حضرت زهرا(ع) در عالم وجود و برگزیدگی وی از سوی پرودگار در برابر همسران و زنان پیامبر(ص) و دیگر زنان عصر خویش، اهمیت آشکاری دارد.

مقولۀ امامت، افزون بر کشاکش‌­های عینی، خاستگاه تضارب انگاره­ها در تطبیق آموزه­‌های اسلامی بر مصادیقی خاص نیز شده است. در این میان، استناد به واژگانی شکل­یافته در بستر این تحولات، زمینۀ مشروعیت­بخشی به یک نگاه را مطالبه کرده است. دعوی متزلزل اجماع اهل مدینه بر خلافت فردی خاص، نیازمند مبنایی شرعی بر حجیت بود که از مهم­ترین ادلۀ اثبات این انگاره، متن «لا تجتمع اُمتی علی الضلالة» دانسته شد. نقل معروف دیگر، یعنی «لا تجتمع اُمتی علی الخطأ» در هیچ­یک از مجامع و منابع کهن حدیثی سنی و شیعه مشاهده نمی­‌شود. هدف اصلی نگاشتۀ حاضر، که با روش توصیفی - تحلیلی سامان یافته، بررسی سندی و تبیین چیستی دلالت این دسته از متون است. برآیند این واکاوی بیانگر ضعف سندی تمام نقل­‌های این خبر در منابع عامه و خاصه است. جبران ضعف سندی با راهکار تواتر معنوی، افزون بر دور­بودن، مخالف با کمیت روایات متضمن حجیت اجماع است. افزون بر کندوکاو در سند، به لحاظ دلالت به نقد متن­محور با دو ملاک ادلۀ عقلی و ادلۀ نقلی پرداخته شده است. احتمال خوانش‌­های سازگار با متن، تأویل آن را به تفسیری مخالف با عقل و نقل ناسازگار می­‌سازد. برآیند بررسی اشکال­‌های سندی و دلالی، اصلِ جایگاه معصوم در عدم اجماع بر گمراهی در صورت اتفاق تمامی امت را اثبات و نقطۀ ثقل شکل­نیافتن ضلالت را، حضور معصوم می­‌نمایاند.