جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«امید» در «تربیت» و «سلامت روانی» انسان نقش مهمی بر عهده دارد. از نظر قرآن «رجا» (امید) انبساط سرور در دل به جهت امر محبوب است؛ در صورتی که انسان بسیاری از اسباب رسیدن به محبوب را تحصیل کرده باشد و به آرامش قلبی برسد.هدف از این مقاله بیان کارکردهای تربیتی امید و نقش آن در سلامت و بهداشت روان است. لذا به روش توصیفی- تحلیلی با رویکردی قرآنی- روایی، مبانی و عوامل ایجاد امید را بررسی و نتیجه گیری می کند: از نظر قرآن «امید» به واسطه دو رویکرد شناختی و رفتاری حاصل می شود. انسان از «خودشناسی» به «خداشناسی» رسیده و این باعث «خودباوری» و «خدامحوری» می گردد. شخص تکیه به هست نمای هستی دارد و اگر آن را با رویکردهای رفتاری مثل عمل صالح همراه نماید، به امیدی پایدار دست یازیده است.از نگاه قرآن «امید» در بعد تربیتی عامل تحرک و باعث عمل می باشد که بازده کار را بالا برده، باعث تقویت قدرت صبر، حس شادکامی، کارایی، کاردانی و ... می گردد که همه اینها سلامت روانی انسان را به همراه دارد.

زمینه و هدف: قرآن کریم دو واژه «جلابیب» و «خمر» را به عنوان مصداق‌های پوشش برای بانوان یاد کرده است. حضور این واژگان در آیات قرآن نشان می‌دهد جامعه عرب با این پوشش­ها بیگانه نبوده و از آن‌ها به عنوان وسیله‌ای برای پوشش استفاده می­کرده است؛ هرچند حجاب آنان بیشتر جنبه فطری داشته است تا اعتقادی. در این مطالعه پوشش زنان و الزامات آن با نظرداشت اصل کرامت، مورد بررسی قرار گرفته است. مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر از حیث نوع تحقیق، نظری و از حیث روش، توصیفی- تحلیلی است. همچنین شیوه گردآوری اطلاعات، به صورت کتابخانه­ای (اسنادی) است که ضمن مراجعه به کتب و مقالات مربوطه، انجام یافته است. ملاحظات اخلاقی: در تمامی مراحل نگارش تحقیق حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است. یافته‌ها: «خمار» پوششی برای سر و موها است که طبق آیه 31 سوره نور خدای تعالی فرمود، به وسیله آن فروج سینه را بپوشانید. دلیل دیگر برای پوشش سر این است که مو، جزئی از زینت زن محسوب می‌شود و پوشش زینت لازم است، اما به نظر می‌رسد که «جلباب» نوعی پوشش استحبابی است. نتیجه‌گیری: خدای تعالی شأن و منزلت والایی برای بانوان قائل است و همه این مقامات و کرامات یک بانو را در حفظ عفاف او می‌داند. به نظر می‌رسد اگر حکمی جهت پوشش و حجاب خاص داده شده، در همین راستا از اهمیت والایی برخوردار است. بنابراین آنچه از درجه اهمیت بالاتری نسبت به حجاب برخوردار و نشانه وجود ملکه عفاف است، عدم تبرج در بانوان است. لذا نمی‌توان ادعا کرد کسی که پوششی مانند خمار یا جلباب ندارد، عفیف نیست و کرامت ندارد.

زمینه و هدف: افلاطون و فارابی به عنوان دو نماینده جریان فکری عقل‌گرا و ایده‌آل‌گرا در یونان باستان و اسلام به شمار می‌آیند که رویکردهای اخلاقی در تفکرات آن­ها برجسته است. اندیشه‌های اخلاق‌گرایانه آنان صبغه سیاسی و اجتماعی بارزی دارد که پژوهش حاضر به بررسی حکمرانی مطلوب در نزد این دو متفکر می‌پردازد. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از حیث نوع، نظری و روش آن، توصیفی ـ تحلیلی است که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام می‌یابد. ملاحظات اخلاقی: در نگارش این مقاله، ضمن رعایت اصالت متون، اصول اخلاقیِ صداقت و امانتداری مورد توجه بوده است. یافته‌ها: حکمرانی مطلوب در اندیشه اخلاق‌گرایانه افلاطون به دنبال برقراری عدالت، حاکمیت قانون و برکشیدن فیلسوف‌‌شاه در رأس هرم نظام سیاسی است. از این جهت عدالت در اندیشه افلاطون به معنای اعتدال و هماهنگی میان قوای جامعه و قرارگرفتن هر فردی در جای خاصی است که در نظام سیاسی برای وی در نظر گرفته شده است؛ اما در دیدگاه فارابی، قانون و عدالت مبنای شرعی پیدا می‌کند و فقیه ـ حاکم جای فیلسوف‌شاه را می‌گیرد. اجرای احکام شریعت، اصل اساسی در نظام سیاسی و اجتماعی مورد نظر فارابی است که با خوانشی عقلانی از منظر عقل یونانی صورت می‌گیرد. نتیجه‌گیری: نظام حکمرانی مطلوب در آرای اخلاقی افلاطون به سختی می‌تواند قابلیت اجراشدن داشته باشد، زیرا نیازمند فرا رَوی از واقعیات جامعه و بناساختن نظام سیاسی به دست فیلسوف‌شاه است، اما مزیت حکمرانی مورد نظر افلاطون آن است که عدالت، قانون و اعتدال در جامعه را اموری عقلانی و قابل حک و اصلاح می‌داند. این میراث پشتوانه اندیشه عدالت‌خواهی در سده‌های بعدی در غرب شد. اما در آرای فارابی، سویه واقع‌گرایانه بیشتری دیده می‌شود که می‌تواند اعتدال را در الگوی حکمرانی اسلامی بر مبنای تعادل عقل و شرع بنا نهد. بنابراین نظام اندیشه فارابی، بر مبنای فقیه‌ حاکم هم قابلیت عملیاتی دارد و هم بر پایه قواعد اخلاقی، از جمله اصل عدالت و قانون شرع، ساخته می‌شود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

امروزه گردشگری سلامت پدیده ای مهم و رو به رشد در جهان به شمار می رود. ایران از گذشته یکی از مراکز فعال گردشگری سلامت در منطقه خاورمیانه بوده است. در عین حال همواره نگرانی هایی پیرامون جنبه های اخلاقی گردشگری سلامت در سطح جهان وجود داشته است. در این مقاله ضمن اشاره به مباحث اخلاقی مطرح در مورد این موضوع، به بیان وضعیت اخلاقی در سه حوزه گردشگری درمانی در ایران شامل پیوند عضو، سقط جنین درمانی و فناوری های کمک باروری پرداخته ایم. برای گردآوری اطلاعات؛ پایگاه های اطلاعاتی علمی و دانشگاهی SID, Pubmed, Google Scholar, Iranmedex, Magiran، سامانه قوانین مجلس شورای اسلامی؛ روزنامه ها، مقاله ها و اخبار آنلاین و صفحات وب مرتبط با موضوع گردشگری درمانی در ایران مورد بررسی قرار گرفت. یافته های ما نشان می دهد که وجود برخی امکانات و مقررات در مواردی باعث افزایش تمایل شهروندان سایر کشورها برای مسافرت به ایران و دریافت خدمات سلامت مورد نظر شده است، اما راهنماهای اخلاقی مدونی برای این حوزه وجود ندارد و پیشنهاد می شود چنین راهنماهایی تدوین گردد.

تمامی خلقت بر اساس ساختارهای نانو پایه ریزی شده است. مواد سمی این ساختارهای نانو در طول تکامل یا حذف شده اند یا با بدن موجودات در تطابق قرار گرفته اند.اکنون بشر به سمت سنتز و استفاده مستقیم از ساختارهای نانو و کاربردی نمودن آن در جنبه های مختلف زندگی پیش می رود.به دلیل رفتارهای غیرقابل پیش بینی ساختارهای نانو نسبت به اشکال اولیه و قابل دسترس آن در طبیعت و عدم دانایی نسبت به عملکرد این ساختارها در محیط های بیولوژیک و رسمیت بالقوه آن ها و عطش فعلی جوامع دانشگاهی در بررسی این ساختارها، به نظر می رسد ضوابط اخلاقی بر نحوه ساخت و اثرات آن در محیط های آزمایشگاهی، صنعتی و نیز استفاده از این مواد در کلیه ابعاد زندگی بشر و همچنین محیط زیست پیرامونش، نیاز به تدوین راهکارهایی دارد تا از وقوع فجایعی که می تواند از کشف مواد رادیواکتیویته عناصر سنگین و ارتباط آن با ایجاد سرطان، خطرناک تر باشد، جلوگیری به عمل آید.

درباره سقط جنین از منظر اخلاقی سه دیدگاه لیبرالی، محافظه کارانه و اعتدالی مطرح شده است. بر اساس دیدگاه لیبرال، سقط جنین در هر زمانی از دوره بارداری و به هر دلیلی اخلاقا مجاز است. مری آنه وارن یکی از مدافعان این دیدگاه است. وارن استدلال سنتی بر مجاز نبودن سقط جنین را به دلیل عدم تکرار حد وسط عقیم می داند و معتقد است انسان در دو مقدمه استدلال به یک معنا به کار نرفته است؛ انسان در مقدمه اول به معنای زیست شناختی است و در مقدمه دوم به معنای انسان اجتماعی است که وارن آن را شخص می نامد. وارن پنج معیار برای تمایز میان انسان و شخص ارائه می دهد و معتقد است جنین انسان و حتی نوزاد تازه متولد شده فاقد ویژگی های شخص بودن اند. او تولد را ملاک کسب حقوق برابر اخلاقی دانسته و سایر معیارهای ارائه شده از جمله آگاهی، نخستین حرکت جنین در رحم مادر، احساس و زیست پذیری را رد می کند، گرچه در منابع انگلیسی تا حدودی به نقد و بررسی دیدگاه وارن پرداخته اند، ولی در منابع فارسی نه تنها به تولد به مثابه ملاک و معیار منزلت اخلاقی توجهی نشده، بلکه دیدگاه وارن نیز مورد نقد و بررسی قرار نگرفته است. در این مقاله به بررسی و نقد دیدگاه وارن درباره تولد به عنوان ملاک برابری اخلاقی بودن سقط جنین پرداخته و مشخص خواهد شد که جنین از لحظه لقاح واجد حقوق اخلاقی می شود نه هنگام تولد.

پیش زمینه و هدف: وفاداری از هنجارهای مهم اخلاق پزشکی است که در ارتباط پزشک با بیمار معنا پیدا می کند، هرچند از جمله اصول چهارگانه اخلاق پزشکی به حساب نیامده است. وفاداری در اخلاق پزشکی شامل فعالیت و جدیت برای پیمان، انجام و تکمیل تعهد، برقرار کردن و ادامه دادن ارتباط و حفظ اعتماد و رازداری می باشد. از آنجا که این هنجار حرفه ای متناظری در اخلاق فضیلت گرای اسلامی دارد، در این پژوهش بر آن هستیم تا با نگاهی گذار به ارزش و جایگاه وفاداری (وفای به عهد و وفای به عقد) در آموزه های دینی، در مقایسه ای تطبیقی، به ارزیابی این دو ارزش اخلاقی بپردازیم.مواد و روش کار: این پژوهش به صورت تحلیلی - توصیفی انجام و اطلاعات آن با روش کتابخانه ای جمع آوری شده است. پس از توضیح مفاهیم و مبانی وفاداری در اخلاق پزشکی، همچنین اخلاق فضیلت گرای اسلامی، در بررسی تطبیقی، اشتراک ها و تفاوت های این دو دستگاه اخلاقی در مساله وفاداری تبیین می شود.یافته ها: وفاداری در اخلاق پزشکی به معنای حفظ منافع بیمار در برابر سایر گروه ها است. این واژه هرچند در متون اخلاق دینی نیز به کار می رود، اما مفهوم آن از یک سو، با گستردگی بیشتری، شامل تمام روابط فردی و اجتماعی انسان با خود و خداوند و دیگران می شود و از سوی دیگر، با محدودیت بیشتری، تنها شامل تعهدات و قراردادهای تنظیم شده بین افراد می شود. از این رو، فضیلت وفاداری به عنوان یک آموزه اخلاق دینی با رفتاری ارزشی در اخلاق حرفه ای پزشکی همپوشانی کاملی ندارد.

زمینه: آب از جمله با ارزش ترین عوامل زیست محیطی است که سهم بسزایی در حیات و سلامت انسان دارد. مروری گذرا به منابع اسلامی نشان می دهد که استفاده بهینه از این موهبت الهی پیوسته مورد تاکید امامان معصوم بوده است. فقهای مسلمان نیز با بر شمردن دوازده نوع آب کوشیده اند تا بسته به شرایط مختلف اقلیمی از یک سو با طرح الگوی دینی، شیوه درست مصرف کردن آب را به عموم مسلمانان نشان دهند، از سوی دیگر، با تعیین شاخص های دینی، از هدر رفتن و آلودگی آن جلوگیری کنند. پرسش اصلی در بررسی اخلاقی - فقهی بهره وری از منابع آب آن است که آیا می توان رابطه ای منطقی و معنی دار بین اصول اخلاق زیستی، و آموزه های دینی مرتبط با محیط زیست به دست آورد. در این پژوهش بر آن هستیم تا با بهره گیری از منابع فقهی، الگویی اخلاقی - دینی در بهره وری و حفاظت از آب به عنوان یکی از عوامل طبیعی زیست محیطی ارائه کنیم.روش کار: این پژوهش به صورت توصیفی و کتابخانه ای انجام و تلاش شده است، پس از توضیح مفاهیم، مبانی و اصول اخلاق زیستی، جایگاه دو اصل عدالت و ضرر نرسانی در آموزه های دینی (فقهی) مورد واکاوی قرار گیرد و بر اساس آن، چگونگی و پیامدهای بهره وری از منابع آب ارزیابی فقهی - اخلاقی شود.یافته ها: بررسی حاضر بیانگر این واقعیت است که از یک سو، اصول اخلاق زیستی، اصولی جهان شمول بوده و به لحاظ خاستگاه عقلایی آن، از دیرباز مورد تایید رهبران دین مبین اسلام بوده اند و از سوی دیگر، فقهای مسلمان قرن ها پیش از تدوین این اصول، با تکیه به آموزه های دینی (قرآن و سنت)، ضمن توجه به آن ها و در قالب گزاره های فقه محیط زیست، درصدد بیان وظایف انسان ها در برخورد با منابع زیست محیطی از جمله آب های سطحی و زیر سطحی بوده و هستند.نتیجه گیری: دو اصل عدالت و ضرر نرسانی، دو اصل اخلاق زیستی حاکم بر بهره وری از منابع زیست محیطی، از جمله منابع آبی است و هرگونه استفاده از این منابع بدون درنظر گرفتن آن ها، کاری غیراخلاقی و هم زمان، عملی حرام خواهد بود.

امروزه پزشکی نوین و ورود تکنولوژی های پیچیده و جدید در حوزه مسائل انسانی، دغدغه هایی را فراروی اندیشمندان علم اخلاق نهاده که کانون توجه آنها را بر مسایل اخلاق پزشکی معطوف کرده است. این اندیشمندان در تلاشند به موازات پیشرفت هایی که در حوزه پزشکی صورت می گیرد، مسائل اخلاقی و مهم تر از آن مبانی فلسفی اخلاق پزشکی از محوریت خاصی برخوردار گردد. در این بین نظام فلسفی حکمت متعالیه با ارائه ژرف ترین مبانی فلسفی که از منابع قرآنی و روایی بهره جسته است، به پردازش مسائل اخلاق پزشکی پرداخته است. در پرتو آموزه های فلسفی همچون اصل حرکت جوهری، قاعده جسمانیه الحدوث و روحانیه البقا بودن نفس، مساله لبس بعد لبس، اخلاق پزشکی از سامانی فلسفی و عقلانی برخوردار خواهد شد. با ابتنای اخلاق پزشکی بر مبانی فلسفی حکمت متعالیه سوای بهره مندی این حوزه از بنیادهای ژرف فلسفی، به دو چالش عمده پزشکی نوین یعنی بحث «سقط جنین» و «اهدای عضو» پاسخی فلسفی داده می شود.