جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اصل خودمختاری یکی از اصول چهارگانه اخلاق زیستی است که برای اولین بار در اعلامیه نورنبرگ و به دنبال جنایات نازی های آلمان در به کارگیری اجباری اسرا برای تحقیق و آزمایش های خطرناک به عنوان یک کد و راهنمای اخلاق در پژوهش و درمان مطرح و سپس در اعلامیه های تکمیلی و بعدی و اسناد بین المللی اخلاق زیستی بر آن تاکید گردید. این اصل در کنار سایر اصول اخلاق زیستی توسط بیشامپ و چیلدرس دو تن از فلاسفه و نظریه پردازان فلسفه غرب - منقح گردید و به عنوان اولین اصل از اصول چهارگانه اخلاق زیستی به جهانیان عرضه گردید تا راهنمایی برای پزشکان و محققان در برخورد با بیماران و آزمودنی های انسانی باشد.از آنجا که در نظام اسلامی ارتباط وثیقی میان فقه و اخلاق وجود دارد و اخلاق نشات گرفته از عقل و وحی و همچنین عقل یکی از منابع فقه است و فقه ناظر بر سرتاسر زندگی انسان و روابط فردی و اجتماعی او است. پس این اصل اخلاقی نیز جایگاهی در فقه دارد که این مقاله به بررسی اصول متناظر با این اصل، قلمرو و مبانی آن در فقه امامیه می پردازد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

اخلاق زیستی رشته ای است که دانش زیست شناختی را با دانش نظام ارزش های انسانی، ترکیب می کند تا پلی میان علوم تجربی و انسانی ساخته، به انسانیت برای بقا، تداوم و بهبود وضع جهان کمک کند.موضوع اخلاق زیستی بررسی موضوعات اخلاقی ناشی از کاربست رشته های زیست شناختی عنوان شده و این رشته ها مشتمل بر پزشکی و سایر حرفه های مراقبت بهداشتی، همچنین سایر علوم زیستی از جمله علوم زیست محیطی، جمعیت شناسی و علوم اجتماعی می باشد.

در سطح بین المللی سازمان های متعددی در راستای حمایت از اخلاق زیستی فعالیت و تلاش می نمایند. از جمله مهمترین این تلاش ها می توان به اقداماتی که در چارچوب سازمان ملل متحد، سازمان بهداشت جهانی و سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) انجام می شود، اشاره کرد. به عنوان مثال، مجمع عمومی سازمان ملل متحد فعالیت هایی را در راستای محدود ساختن و ایجاد ممنوعیت در یکی از قلمروهای اخلاق زیستی - یعنی شبیه سازی - انجام داده که درخور توجه است. صدور اعلامیه های بین المللی از جمله اعلامیه جهانی اخلاق زیستی و حقوق بشر یونسکو که در 19 اکتبر 2005 م. به تصویب سی و سومین کنفرانس عمومی این سازمان رسیده بر نگرانی از چالش های ناشی از فناوری های نوین و تاثیر فزاینده آن بر درک بشر از زندگی، تاکید می نماید. بر اساس مفاد این اعلامیه مسائل اخلاقی مطرح شده به موجب این پیشرفت ها و کاربردهای فناورانه آن باید با توجه کافی به حقوق بشر و آزادی های اساسی بررسی شوند.

زمینه و هدف: یکی از مهم ترین نظریات در باب تحلیل مفاهیم و گزاره های اخلاقی نظریه طبیعت ناگرایی اخلاقی است. این نظریه که در حوزه فرااخلاق نضج یافته است، از مبانی نظری اخلاق زیستی است. این مطالعه با هدف تحلیل و نقد نظریه اخلاقی جرج مور درباره «ناطبیعت گرایی اخلاقی» صورت گرفته است. مواد و روش ها: در این پژوهش تحلیلی، پس از توصیف و تحلیل مفاهیم پایه، نظریه اخلاقی جرج مور درباره «ناطبیعت گرایی اخلاقی» تفسیر و نقد می گردد. یافته ها: بر اساس این نظریه اصطلاحات اخلاقی، علامت و نشانه ویژگی های اشیا محسوب می گردد، و لیکن نمی توان پذیرفت اوصافی که با کلماتی نظیر «خوب یا بد» و «باید یا نباید» به آن ها اشاره می شود، بر اساس اصطلاحات غیر اخلاقی قابل تعریف باشند. بر اساس این دیدگاه، احکام و مفاهیم اخلاقی را نه با استفاده از مشاهده تجربی یا استدلال مابعدالطبیعه، بلکه تنها از راه شهود عقلانی است که می توان شناخت. نتیجه اصلی این پژوهش آن است که زایش مکتب احساس گرایی را می بایست در وجود مشکلات ساختاری و درونی نظریه ناطبیعت گرایی جستجو کرد. مشکلاتی نظیر تعریف ناپذیری اوصاف بسیط، نوع خاص ویژگی های غیر طبیعی، مفاهیم غیر تجربی (پیشینی) و شهود باعث شد، علی رغم دو قرن یکته تازی ناطبیعت گرایی در فلسفه اخلاق مغرب زمین، نظریه افراطی احساس گرایی ظهور نموده و این نظریه را به انزوا بکشاند، به گونه ای که ناطبیعت گرایی علی رغم ارائه طرحی نوین، به دلیل وجود مشکلات متعدد هستی شناختی و معرفت شناختی، نتوانست انتظارات حوزه تحلیل مفاهیم و گزاره های اخلاقی را برآورده سازد. نتیجه گیری: نظریه های ناطبیعت گرایی اخلاقی و احساس گرایی هر دو زمینه هایی را برای نظریات دیگری در حوزه اخلاق زیستی را فراهم آورده اند

در میان شاخه های اخلاق حرفه ای، اخلاق پزشکی به دلیل منزلت خاص حرفه پزشکی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. عدالت یکی از اصول چهارگانه اخلاق زیست پزشکی است که اغلب مترادف با انصاف در نظر گرفته شده و منظور از آن تعهدی اخلاقی برای عمل بر اساس قضاوت های عادلانه در حیطه پزشکی است. عدالت در اخلاق اسلامی در اصطلاح به معنای قرار دادن هر چیز در جای مناسب خویش و دادن حق به میزان استحقاق می باشد. در این مقاله تلاش شده است تا اصل عدالت به عنوان یکی از اصول چهارگانه اخلاق پزشکی، بررسی و در مطالعه ای تطبیقی، مزیت ها و چالش های نگاه دین باورانه و نگاه غیردین باورانه نسبت به عدالت و جایگاه آن در اخلاق پزشکی مورد واکاوی و ارزیابی قرار گیرند.این مقاله مروری حاصل یک مطالعه توصیفی است. برای جمع آوری اطلاعات از مطالعه کتب معتبر و جستجو در منابع اینترنتی و مقالات مرتبط استفاده شده است. پس از توضیح مفاهیم و مبانی عدالت در اخلاق پزشکی، همچنین اخلاق فضیلت گرای اسلامی، در بررسی تطبیقی، اشتراک ها و تفاوت های این دو دستگاه اخلاقی در مساله مفهوم عدالت بررسی و تبیین می شود.صرف نظر از تاکید اخلاق حرفه ای پزشکی و اخلاق اسلامی بر ضرورت و اهمیت عدالت، عدالت به مفهومی که در اخلاق اسلامی بر آن تاکید می شود، فراگیرتر از اخلاق پزشکی است. زیرا عدالت در اخلاق پزشکی، برآمده از عدالت اجتماعی است که جز با تدوین قوانین و راهکارهای متناسب و متوازن، قابل دسترسی نیست. اما عدالت به مفهوم دینی آن امری نهادینه شده در درون آدمی و دربرگیرنده تمامی ساحت های فردی و اجتماعی زندگی اوست.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

از «کرامت ذاتی انسان» که در مقدمه «اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق های بین المللی» از آن یاد نموده اند و آن را «اساس آزادی و عدالت و صلح» به شمار آورده اند، هیچ تعریفی به دست نداده اند و برای آن هم مبنایی ذکر ننموده اند. اما در متون اسلامی به ویژه در آثار عارفان، با اینکه کرامت انسانی به وضوح بیان و مبانی آن هم استوار شده است، از ذکر آن به عنوان یک منبع اصیل حتی در میان خود مسلمانان غفلت نموده اند. نویسنده برای بیان «کرامت ذاتی انسان»، چهره شاخص عرفان اسلامی یعنی محی الدین ابن عربی را برگزیده و آرای او را درباره انسان و در بستر هستی شناسی وی بیان نموده است. در نظر ابن عربی، کرامت انسانی از آن جا است که او را بر «صورت الهی» (الصوره الالهیه) آفریده اند و از او موجودی حامل اسماء و صفات حق ساخته اند. انسان از این جهت، مانند آینه حق و مظهر او جلوه می کند و بر مثال آینه، هم نشانی از حقیقت مطلق و جمال و جلال ابدی را و هم جز موجودی مجازی ارایه نمی دهد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.