جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فلسفه حیات انسان در دنیا چیست؟ و چرا در این قالب و بر این بستر نهاده شده است؟ حقیقت زندگی و مقصد مطلوب چیست؟ و چگونه باید به آن رسید؟ قرآن در این باره چه می فرماید؟ از نظر قرآن آفرینش بیهوده نبوده و خالقی حکیم دارد. عالم را برای انسان خلق کرد تا بستر امتحان و ابتلاء، آموزش و پرورش او گردد. دنیا پرورشگاه آدمی است و مربیان آن انبیاء، اوصیاء و اولیای الهی هستند و قرآن کتاب زندگی است که زندگی دنیا را پیش درآمدی برای آخرت بیان می فرماید. اراده حضرت حق بر این تعلق گرفت که مخلوقی جامع بین ملک وملکوت بیافریند، لذا در نهاد موجود خاکی سر الهی به ودیعت نهاد و او را مختار قرار داد تا با انتخاب و اختیار خود راه صعود و ترقی یا نزول و انحطاط را بپیماید و چنین موجودی باید مادی می بود و در چنین سرایی می زیست. کمال آدمی در گرو غلبه و فرماندهی عقل بر قوایش می باشد که در این صورت راه صعود را خواهد پیمود و قله های کمال را فتح خواهد نمود. تنها راه کمال، بندگی خداست «واعبدونی هذا صراط مستقیم» که به عنوان هدف خلقت جن و انس بیان شده است و این راه را باید تا آخرین لحظه ادامه داد. «واعبد ربک حتی یاتیک الیقین» سختیها و ابتلائات الهی برای اخراج حب دنیا از دل و تقویت و پرورش روح آدمی و برای ترفیع درجات می باشد. انسان باید خود را متخلق به صفات متعالی و الهی کند تا آیینه ایزدنمای شود و نماینده او و شایسته جانشینی خدای سبحان گردد. عبادت،امتحان و خلافت اهداف متوسط می باشند و غرض نهایی به خداوند بر می گردد که برای عموم قابل درک نیست و لذا به آن تصریح نشده است، هر چند اشاراتی به آن می توان یافت. مانند آیه شریفه «و ان الی ربک المنتهی»

موضوع رساله حاضر فلسفه در قرآن و سنت می باشد. رفع فقر ، تبعیض و بی عدالتی از ضرورت های پردازش به این موضوع است.لذا این رساله با هدف آشنایی بیشتر افراد جامعه با این تکلیف دینی و تشویق آنان به عمل ، به عنوان یک فریضه الهی ، صورت پذیرفته است. این رساله مشتمل بر مقدمه و شش فصل می باشد.در مقدمه به اختصار به اهمیت موضوع پرداخته شده است. در فصل اول رساله دلایل وجوب خمس در قرآن و سنت با توجه به آیه 41 سوره انفال و روایاتی که از ائمه اطهار ( علیهم السلام ) به ما رسیده ، احادیثی را به عنوان نمونه بیان کردیم. در فصل دوم ادله وجوب خمس و اینکه چرا باید خمس بعد از پیامبر ( ص) به امام ( ع) برسد و بعد از امام به دست جانشینان ایشان برسد مورد نقد و بررسی قرار داده و شبهات وارده در این زمینه را مطرح کرده و پاسخ داده ایم. در فصل سوم به چگونگی پرداخت خمس در زمان غیبت پرداخته و اقوالی را در زمینه مطرح کرده ایم. در فصل چهارم موارد أخذ و مصرف خمس در صدر اسلام را بیان کرده ایم. در فصل پنجم اثرات خمس بر جامعه و نقش آن را در استقلال فرهنگی و ابعاد اخلاقی و تربیتی یادآور شده ایم. در فصل ششم اثرات خمس را بر فرد مورد بررسی قرار داده و نتایج جاصل از پرداخت خمس و عدم پرداخت آن را ذکر کرده ایم. در پایان خلاصه و نتیجه بدست آمده و چند پیشنهاد نیز مطرح شده است. کلید واژگان: خمس: در لغت به معنای یک پنجم است. خمس: در اصطلاح : مالیاتی معادل یک پنجم می باشد که شریعت آن را در مواردی تعیین کرده است. فقه : فقه در لغت به معنای فهم یا علم به چیزی است. فقه در اصطلاح به معنای علم به احکام شرعی از راه ادله تفصیلی آن می باشد. فلسفه:فلسفه در لغت به معنی دانایی است. فلسفه:فلسفه در اصطلاح به معنی تبیین عقلانی یک واقعه یا پدیده است. سنت: سنت در لغت به معنای روش رویه ، آئین و شریعت آمده است. سنت در اصطلاح قول و فعل و تقریر پیامبر اکرم ( ص) و سایر معصومین ( ع) می باشد.

یکی از عباداتی که پیوند انسان را با خدای جهان محکمتر می کند و موجب می شود که در انسان اراده ای محکم و عزمی استوار پدید آورد فریضه روزه است. روزه به عنوان یک واجب الهی و فرعی از فروع دین از ارکان مهم اسلام و ایمان است. و انسان مؤمن با گرفتن روزه خود را در مسیر الطاف بی پایان خداوند و رحمت های واسعه او قرار می دهد و بدانجا می رسد که دیگر هیچ چیزی قابل آن نمی شود که پاداش او باشد و در مقام جزاء وی انسان روزه دار از یک سو با خدای خود ارتباط نزدیکتر برقرار می کند و به صفای باطن و نور معنویت می رسد و از طرف دیگر با چشیدن تلخی گرسنگی و تشنگی رنج ها و تلخکامی فقراء و مستمندان جامعه را به روشنی لمس می کند و از نزدیک با آن آشنا می شود. سحرگاهان که قافله روزه داران به این عبادت بزرگ وارد می شوند تا پایان روز که بدن های روزه دار و قلب های با صفای آنان بر خوان کرم خالق به گشودن روزه و افطار می انجامد و نیز همه شبها و نیمه شبهای رمضان، زمزمه، دعاهای معصومین(ع) همه و همه لحظات به یاد ماندنی از این ماه ضیافت الهی است.

زکات در معنای لغوی شامل : نمو و برکت ،طهارت و پاکیزگی و مدح می باشد . و در اصطلاح ، سهم مشخصی از اموال هنگامی که به حد نصاب برسد ، حق زکات به آن تعلق گرفته و واجب است که آن مال را جدا نمایند و به مصارف مشخص آن برسانند. زکات از جمله احکام مهم و ضروری می باشد و خداوند حکیم با فرستادن پیامبران الهی و سفارش به اطاعت از آنها به انجام زکات سفارش نموده است. این حکم الهی از زمان اولین پیامبر خدا - حضرت آدم ( علیه السلام ) در آیین این پیامبر الهی وجود داشته است ،و بعد از آن در آیین های حضرت ابراهیم ( علیه السلام ) ،لوط ( علیه السلام ) ،اسحاق ( علیه السلام ) ، یعقوب ( علیه السلام ) ، اسماعیل ( علیه السلام ) ، موسی ( علیه السلام ) و عیسی ( علیه السلام ) نیز وجود داشته است ، و با آمدن آخرین پیامبر الهی و آوردن آیین مقدس اسلام این حکم مهم و با ارزش نیز کاملتر گشته و اجراء آن سفارش گردیده است. این حکم الهی ابتدا در سال دوم هجری بر پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) نازل شده است ، ولی به علت مساعد نبودن شرایط ، به اجرای دقیق آن تاکید نشد . سپس با فراهم آمدن شرایط و تشکیل جامعه مدنی در سال هشتم هجری ، دوباره این حکم نازل گشته و پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) به انجام آن مبادرت فرمودند. زکات در آیین اسلام با دیگر ادیان ، تفاوتهای اساسی دارد : در آیین های قبلی زکات امری مستحب به حساب می آید و فقط جنبه سفارش دارد ولی در آیین اسلام امری واجب می باشد ، زکات از پایه های دین اسلام به شمار می رود ، زکات حق فقرا می باشد و مصارف خاص خود را دارد ، زکات در اسلام پشتوانه محکمی برای حکومت می باشد و انکار آن و سرپیچی از پرداخت آن ،انکار دین محسوب می گردد. آیات قران و روایات وارده از معصومین ( علیهما السلام ) گویای این است که زکات امری واجب می باشد ،در هنگام پرداخت ، نیت انجام آن واجب می باشد ، پرداخت آن سبب دریافت رحمت خاص الهی می گردد و زکات برای همگان حتی فرد کافر واجب می باشد. صدقه و انفاق دو حکم بزرگ الهی هستند که با زکات در ارتباطند . این ها حکمی برای ارتباط بندگان خدا می باشد ، دارای اقسامی هستند و صدقه و انفاق واجب در آیات و روایات همان زکات است . زکات در اسلام دارای اهمیت بسیار بالایی است ، همرتبه نماز و شرط قبولی آن می باشد ، جدا کننده شرک از ایمان است و صفت اولیاء خاص الهی بیان شده است. در دیدگاه فقهی زکات دارای احکام خاصی می باشد ، در مذهب تشیع زکات بر نه چیز - نباتات ( گندم ، جو ،خرما ،کشمش ) ، نقدین ( طلا ،نقره ) ، حیوانات ( شتر ، گاو ، گوسفند ) – هنگامی که به حد نصاب برسند واقع می شود و فرد اگر شرایط وجوب را دارا باشد ، باید که این سهم الهی را از مال خود جدا نماید و به مصارف خاص خود که شامل : فقرا ، مساکین ، کارگزاران زکات ، گرایش به اسلام ، بدهکاران ، آزاد کردن بندگان ،در راه خدا و در راه ماندگان ،می شود برساند. زکات دارای دو قسم می باشد : واجب و مستحب ، واجب را بیان نمودیم و مستحب هم موارد سرمایه ،حبوبات ،اسب ماده ، مال التجاره ، زیور آلات ، مال پنهان را در بر می گیرد. از آنجا که حکم زکات ، حکم جامعی می باشد ، در ابعاد گوناگونی نقش دارد : زکات در بعد عبادی ،سبب تقرب به خدا و خود سازی انسان وتقویت بنیه دینی او می گردد. زکات در بعد اجتماعی ، پشتوانه محکمی برای فقیران حقیقی ، آنهایی که امکان تهیه مایحتاج روزانه خود را ندارند و برای مساکین ، آنها که علاوه بر فقر امکان اظهار نیاز و سؤال را ندارند و برای تامین حقوق کارگزاران زکات و متمایل نمودن قلبها به اسلام و آزاد کردن بردگان و ادای بدهی بدهکاران و ترویج کارهای نیکوکارانه مانند ساختن مسجد ، مدرسه ، انتشار معارف دینی و ... می باشد. زکات در بعد اقتصادی ، در اقتصاد جامعه نقش دارد ، توان اقتصادی را تقویت می نماید و آن را رونق می دهدو چرخهای از کار افتاده جامعه را به کار می اندازد و با مفاسد اقتصادی مبارزه می نماید. زکات در بعد سیاسی ، سبب حفظ جامعه اسلامی و تقویت و سربلندی . آن در بین دیگر جوامع می گرددو سبب پیشرفت و زمینه سازی برای ظهور امام زمان ( عجل الله فرجه الشریف ) می گردد ( انشاء الله ) . انجام زکات سبب رسیدن به آثار آن می باشد ،این آثار در دو جنبه فردی و اجتماعی مطرح می باشد . آثار فردی آن در دنیا شامل زندگی شیرین ،آرامش روحی ،بیمه جان و دل و استجابت دعا می شود، ودر آخرت شامل جاودانگی در بهشت ،رهایی از کیفر ،کفاره گناهان می گردد. در اجتماع نیز آثار زیبایی در پی دارد که شامل : تربیت نسل پاک ، دفع بلا از امت ، فعال کردن نیروهای موجود ،خوش بینی و...می گردد. و در خاتمه به خاطر اینکه این حکم الهی ،بسیار سودمند میباشد ،خداوند حکیمنخواسته است که فقط افراد خاصی از آن بهره مند گردند ،بلکه تمام افراد - حتی آنهاکه دارایی ندارند – از فوائد آن سود ببرند ؛به همین سبب گستره و دامنه آن را محدود ننموده است و بر هر چیزی زکات قرار داده است . با پرداخت زکات از دنیای فانی پلی برای داشتن آخرتی باقی و عاقبتی خوش و رضایت خدای بزرگ می سازیم و انشاء الله خداوند ما را در این امر بزرگ یاری فرماید.

ظلم پدیده ای است که از دیرباز بین ملل و جوامع بشری چه به صورت درونی و چه به صورت برونی وجود داشته است درباب ظلم فراوان حرف و حدیث و مطلب گفته اند اما هرچه بیان شده بیانگر این است که ظلم امری نکوهیده و ناپسند است و هر فرد وجامعه ای که به آن روی آورده به سوی اضمحلال و نابودی پیش رفته و هر فرد وجامعه ای که به آن پشت کرده به سوی سعادت رهنمون شده است آنچه پیش روی ماست تعریف و تفسیر ظلم است اما نه از هر دیدگاه. بلکه صرفاً از دیدگاه قرآن و سنت. آنچه خداوند در وحی منزلش به رسول گرامی ما فرموده است و آنچه که ائمه و اوصیاء و اولیاء ما در تفسیر این وحی منزل گفته اند و همچنین نمونه هایی از این ظلم که در تاریخ بشریت به واقعیت پیوسته است. این که ظلم چیست؟ و چه عواملی در بوجود آوردن ظلم مؤثرند؟ چراکه ظلم پدیده ای نیست که خودبه خود به وجود آید بلکه صفاتی همچون کفر و بی ایمانی سرمنشأ آن است و کینه و حرص و حسد افزایش دهنده ی آن. بر طبق آیات الهی و روایات اسلامی کفر، خود بالاترین و بزرگترین ستم است. چه ظلمی از این بالاتر که انسان به خالق خود کافر شود و سخنان الهی را تکذیب کند. «إِنَّ الشِرْکَ لَظُلْمٌ عَظیِمٌ». در این باب که ظلم چه مفاسدی را در جامعه به بار می آورد و عقل دراین زمینه چه حکمی می دهد، انواع ظلم کدام است و هر کدام چه اثراتی را در بر خواهند داشت؟ و نیز اینکه ظلم و ستم بر روی خود فرد ظلم کننده چه نتایجی دارد؟ و نیز بر روی اجتماع و همچنین چه تأثیرات تربیتی و اخروی در جامعه به بار می آورد؟ اینکه اگر ظلم در جوامع بشری ریشه کن شود چه سود و بهره ای برای فردفرد آن جوامع از لحاظ تربیتی، سیاسی، معنوی و اخروی خواهد داشت؟ آیا با ترک ظلم به آرامش فردی و اجتماعی و ... خواهیم رسید؟ و به همان مدینه فاضله و جامعه ی آرمانی دست می یازیم. البته امری مسلم است که هر فردی که ظلم کند نتیجه ی ظلم خود را خواهد دید پس آن کس که ظلم می کند در واقع به دیگران ظلم نمی کند بلکه به خویشتن ظلم روا می دارد. «وَ لَکِنْ ظَلَمُوا اَنْفُسَهُمْ» و چه نیکو پاسخی است برای آنها که « وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلِبٍ یَنْقَلِبُونَ»

در این تحقیق آیاتی که در شأن آن حضرت علی(ع) نازل گردیده، با تکیه به تفاسیر و هم چنین احادیث اهل تسنن و تشیع مورد پژوهش قرار گرفته و هفتاد فضیلت ویژه ی آن حضرت با استناد به کتب و روایات و اسناد تاریخی معتبر ذکر شده است. این فضائل عبات است از: عمل به آیه ی نجوا، مصداق اتمّ «یا ایها الذین آمنوا»، مصداق کامل «الذین اوتواالعلم»، علی(ع) مصداق «اولواالامر»، علی(ع) اولین جمع کننده ی قرآن، جان بازی علی(ع) در لیلة المبیت، علی(ع) بهترین صحابی رسول خدا(ص)، علی(ع) دروازه ی شهر علم پیامبر(ص)، علی(ع) صاحب حوض کوثر

این پایان نامه از سه بخش با این عنوان ها تشکیل یافته است: بخش اول، کلیات: تعریف اخلاق، تقسیمات اخلاق؛ بخش دوم، فضائل اخلاقی: تمهید، خلوص نیت، ایمان، توکل، صبر و استقامت، تقوی، تهذیب و تزکیه ی نفس، توبه، اطاعت از خدا و رسول، عمل صالح، شکرگزاری، مهربانی، احسان و نیکوکاری، انصاف، خوش خلقی، صله ی رحم، وفای به عهد، قناعت، کسب حلال؛ بخش سوم، رذائل اخلاقی: تمهید، کفر، پیروی از هوای نفس و شیطان، ناسپاسی و کفران نعمت، فسق و فساد، نفاق، تکبر، حسد، ریا، دنیادوستی، زبان، بخل و حرص

این تحقیق در سه فصل نوشته شده است: فصل اول، علی(ع) در قرآن و گفتار محدثان و مورخان: علی(ع) خلیفه بلافصل پس از رسول اکرم(ص)، بررسی دلالت حدیث غدیر، غدیریه هایی که در وصف این روز تاریخی سروده شده است، اشعار منسوب به امیرالمؤمنین(ع) درباره غدیر، غدیریه حسان بن ثابت، شأن نزول سوره معارج، حدیث یوم الدار و نخستین ایمان آورنده به رسول خدا(ص)، آیه ولایت، حدیث منزلت، توضیح درباره آیات 2526 سوره طه، داستان مباهله، دعوت به مباهله، علی(ع) نفس پیامبر، ابلاغ آیات، اولوالامر چه کسانی هستند، مودت اهل بیت، قربی چه کسانی هستند؛ فصل دوم، تولد و زندگی و پاره ای از مناقب برجسته آن حضرت در احادیث و تواریخ شیعه و اهل سنت: مولود کعبه، دامان پیامبر، حدیث رد الشمس، حدیث سدُّ الابواب؛ فصل سوم، برخی مناشدات و احتجاجات آن حضرت و یاران و اصحابشان: احتجاج اصبغ بن نُباته، مناشده علی(ع) در ایام عثمان بن عفان، احتجاج و مناشده امیرالمؤمنین و اصحاب شوری، سخن جرج جرداق، سخن شبلی، سخن بارون کاراژ، سخن جبران خلیل جبران، سخن میکائیل نمیهه، سخن کاردایل.

در این پژوهش، فضیلت علم و دانش، از دیدگاه قرآن و سنت بررسی شده است. علم در لغت به معنای دانستن، ادراک و معرفت و در اصطلاح به معنای پدید آمدن حقایق و اطلاعاتی از اشیاء در ذهن است. علم، یکی از مهمترین عواملی است که انسان را در مقام خلیفه الهی قرار می دهد و به انسان روشنایی و توانایی می بخشد و مهمترین ابزار، برای شناخت یگانه معبود هستی است. تعلیم و تربیت همه دوره های زندگانی، یعنی زگهواره تا گور را در بر می گیرد و سعادت و شقاوت انسان را تضمین می کند. این پژوهش شامل سه بخش، و هر بخشی دارای سه فصل می باشد که در آن به تاریخچه علم، فضیلت علم از دیدگاه قران و سنت و تعلیم و تربیت در اسلام اشاره شده است و علم به عنوان بزرگترین سرمایه بشریت شناخته شده است و بیانگر این مطلب است که علومی که در اسلام به فراگیری و نشر آن سفارش شده منجر به سعادت انسان در دنیا و نیل به درجات رفیع در آخرت می گردد و خداوند متعال، بعد از نعمت ایجاد عالم و آدم، علم را به عنوان والاترین نعمت بر شمرده اند.

موضوع تحقیق « فضیلت علم و عالم از دیدگاه قرآن و سنت است و منظور از علم با فضیلت، دانشی است که خشیت انسان را به خداوند و تقرب او بیشتر کند زیرا به فرموده قرآن انما یخشی الله من عباده العلماء تنها و تنها دانشمندانند که از خدا می ترسند و یرفع الله الذین آمنوا منکم و الذین اوتوا العلم درجات خداوند مؤمنان رابلند مرتبه می گرداند و دانشمندان را چندین پایه بالاتر می برد. ما اهدافی را در این تحقیق پیگیری کرده ایم که مهمترین آن ها : ارائه شناختی درستی از علم ارزشمند از دیدگاه قرآن کریم و آثار آن، فضایل دانشجویان و دانشمندان این علم به دانش دوستان است تا با فراگیری دانش به ثمرات آن که همان تقرب به خدا و ساختن مدینه فاضله خداپسندانه بدست آنان است، دست یابند. این تحقیق که در محدوده کتاب قرآن و احادیث معصومان ( ع) و سخنان پند آموز علمای اخلاق و با روش های کتابخانه ای تحلیلی و توصیفی انجام گرفته در سه بخش با عناوین 1- اقسام و فضل علم 2- اقسام علما و صفات آنان 3- وظایف عالم و متعلم و چند فصل سامان یافته است. و در نهایت به این نتایج دست یافتیم : علم و عالم از جایگاه والایی در قرآن و احادیث برخوردار است، سازندگی فرد و جامعه تنها با کسب علم امکان پذیر است و هریک از دانشمند و دانشجو وظایفی دارند تا با انجام دادن آن ها از پاداش اخروی بالای خود بهره مند شوند.