جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم در جامعه ای نازل شد که گرچه فرهنگ هایی مطابق با ارزش های انسانی در آن یافتمی شد، امّا بسیاری از آداب و رسوم و فرهنگ های حاکم بر آن جامعه، منحط و بی ارزش و یا تحریف شده از اصل خود بودند. لذا از آن جا که قرآن کریم در اندیشه تصحیح زندگی انسان و رساندن او به کمال بود، به طور طبیعی به فرهنگ های حاکم بر جامعه نیز نظر داشت و به چهار طریق فرهنگ ستیزی، اصلاح فرهنگی، فرهنگ پذیری و جایگزینی فرهنگی به مواجهه با آن ها پرداخت.امّا همین توجه قرآن به فرهنگ های زمانه نزول، باعث شد تا گروهی از خاورشناسان و نیز برخی پژوهشگران مسلمان، قرآن را متأثّر از فرهنگ عصر جاهلیت و تورات و انجیل بدانند تا از این طریق الهی بودن قرآن را مخدوش کنند و قرآن کریم را ساخته دست پیامبر(ص) معرفی نمایند. مهم ترین دلیل آن ها بر این مدّعا وجود تشابهات و همخوانی هایی میان قرآن و کتاب مقدّس است؛ غافل از این که اگر هم تشابهی میان قرآن و کتاب مقدّس باشد، به دلیل وجود منشأیی واحد برای هر دوی آن هاست. به علاوه این که قرآن کریم در بسیاری از مسائل عقیدتی و تاریخی با کتاب مقدّس تفاوت دارد و این تفاوت، خود دلیلی است بر عدم تأثیرپذیری قرآن از کتاب مقدّس.دلیل این پندار خاورشناسان نیز اتّکا بر پیش فرض هایی اثبات نشده است. پیش فرض های آن ها عبارتند از: با سواد بودن پیامبر اسلام(ص)، وجود ترجمه عربی کتاب مقدّس در زمان بعثت، آموختن مضامین کتاب مقدّس از طریق سماع و آموختن مضامین کتاب مقدّس از طریق معلّم که در این تحقیق، به نقد تفصیلی این چهار پیش فرض پرداخته و به نادرستی آن ها پی بردیم.

چالش برانگیزترین عنوان در میان مباحث عصمت، شبهاتی است که به ساحت معصومان (ع) وارد شده است. این پایان نامه با روش کتابخانه‌ای در گردآوری، و شیوه توصیفی- تحلیلی در تجزیه و تحلیل مطالب، مقوله عصمت و قلمرو آن و سپس شبهات مطرح شده در نصوص دینی در حوزه انتساب گناه به معصومان (ع) را پاسخ و انواع پاسخ‌ها را با رویکرد عقلی اعتبارسنجی و به تعیین جایگاه هر یک از پاسخ‌ها و برون رفت‌ها پرداخته و به این نتایج دست یافته است که عصمت عبارت است از ملکه نفسانی و لطف خدادادی که باعث تنفّر فرد معصوم از گناه می‌شود و گستره آن امور مربوط به وحی و مسایل عادی زندگی را دربر می‌گیرد. و هر یک از برون رفت‌های عقلی از شبهات عصمت- مانند حمل بر ترک اولی یا امر ارشادی و یا ناظر به مقام معصوم خاصّ، یا در مقام تقید و یا مطابق مصلحت و یا شرایط زمانی بودن فعل معصوم (ع) و دیگر قراین عقلی که موجب صرف از ظهور لفظی می‌گردد- جایگاه خاصی دارند که کاربرد آن در موارد دیگر نادرست می‌باشد.

پایان نامه حاضر با محور قرار دادن موفقیت‌ حضرت ابراهیم و حضرت موسی (علیهما السلام)‌ در تمامی ابتلائات، به دنبال بررسی‌ تفاوت نحوه‌ مواجهه ایشان با ابتلائات الهی‌ در قرآن و آثار مترتب بر آن می‌‌باشد. بدین منظور تحقیق حاضر شامل مقدمه و پتج فصل است که در فصل اول دورنمایی‌ از موضوع تحقیق، تحت عنوان کلیات با تبیین مواردی چون اهداف تحقیق، اهمیت و ضرورت تحقیق، فرضیات و روش تحقیق، و در نهایت مفهوم‌‌شناسی‌ آغاز می‌‌شود.در فصل دوم که به لحاظ نظری‌، مقدمه‌ای برای بحث اصلی تحقیق با موضوعیت ابزارهای‌ ابتلا شامل «مال، فرزند، انتخاب انبیایی‌ از جنس مردم، تفاوت و اختلاف میان انسان‌ها، شرکت در جهاد، دشواری‌ها و سختی‌ها در راه دین» و فلسفه آن از منظر قرآن شامل «بروز شخصیت حقیقی افراد، تربیت و تکامل انسان و رسیدن به مراتب عالی، بازشناسی مومن از منافق، پاکیزگی جسم و روح و تصفیه قلوب، معیاری برای ثواب و عقاب، تشخیص عمل نیکوتر، ظهور افعال، مقیاس ‏داوری، توبه و بازگشت به سوی حق، افزایش ایمان و پیدایش یقین، افزایش روحیه صبر» بیان می‌‌شود.در فصل سوم، به جهت لزوم آشنایی کامل با ابتلائات حضرت ابراهیم (علیه السلام) شامل «ایستادگى در برابر انبوه عظیم مشرکان به تنهایى و تحمل تهدیدها، مبارزه با بت‌پرستی‌ و افتادن در آتش، هجرت از زادگاه به سرزمینی‌ دور برای‌ پیگیری‌ مسئولیت رسالت، جدایی‌ از زن و فرزند و اسکان آنان در بیابان بى‌آب و علف مکّه و قیام به فرمان خداوند و اقدام به قربانى کردن فرزند» و ابتلائات حضرت موسی‌ (علیه السلام) شامل«رشد در خانه فرعون، قتل قِبطی، دوره شبانی، دشمنى‌ها و پیمان‌شکنى‌هاى پیوسته فرعونیان با وی‌ در دوره رسالتش و تهدید او، هجرت به سرزمینى دور براى پیگیرى مسئولیت رسالت، گرفتار شدن در میان قومى سرکش، خودخواه و بهانه‌جو و زیادتخواه، و انحراف قوم» تمامی موارد مذکور با توجه به آنچه که در قرآن بدان اشاره گردیده است تبیین می‌‌شود.در فصل چهارم، و در گام آخر برای رسیدن به هدف اصلی تحقیق پنچ بخش ارائه می‌شود؛ در بخش اول، به راهکارهای حضرت ابراهیم (علیه السلام) در مواجهه با ابتلائات الهی شامل «بهره‌گیری‌ از راه‌کارهای‌ صبر، تقوا، تسلیم و فرمانبرداری‌، بهره‌مندی از نیروی ایمان و الطاف الهی و استفاده از شیوه‌های‌ درست و منطقی‌ در دعوت از جمله؛ بیان شجاعانه عقاید توحیدى، بهره‌گیری‌ از دعا، بهره‌گیری از جدال نیکو در مناظره و مجادله، رحمت و شفقت به مخاطبان، تربیت و تعیین نقیبان و کادر اصلی دعوت» و در بخش دوم به راهکارهای حضرت موسی (علیه السلام) با ابتلائات الهی شامل «همان راهکارهای‌ حضرت ابراهیم به همراه برخی‌ راهکارهای‌ اختصاصی‌ از جمله بهره‌گیری‌ از تعلیم در محضر استاد و یاری‌ گرفتن از مشاور» و در بخش سوم به مشترکات این راهکارها از جمله «صبر، اطاعت و تسلیم، تقوا و خویشتن‌‌داری، استمداد از نیروی ایمان و الطاف الهی، بهره‌گیری‌ از هجرت و استفاده از شیوه‌های‌ درست و منطقی‌ در دعوت و تبلیغ به دین الهی» و در بخش چهارم به مختصات راهکارها حاوی‌ «برگزاری ضیافت و مهمان‌نوازی، تأسیس و تطهیر بیت الله و مرکز عبادت و تأکید بر نماز، پیشتازى در نیکى‏ها و بهره‌گیری‌ از استاد و مشاور» اشاره می‌‌شود. و در بخش پنجم به آثار و مراتب بدست آمده برای این دو نبی الهی در مواجهه با ابتلائات که در قرآن بر آنها تاکید شده پرداخته خواهد شد.در فصل آخر نیز علاوه بر پاسخگویی‌ به سوالات و قبول فرضیه‌های‌ طرح شده، به منظور کاربردی‌ کردن هر چه بیشتر مطالب، راهکارها و پیشنهادهایی‌ ارائه می‌‌شود.

مباحث مربوط به روح انسان یکی از مهم‌ترین مباحث حوزه‌ی انسان‌شناسی است که همواره سوالات فراوانی پیرامون آن مطرح بوده است. از جمله مباحث پیچیده این حوزه، مراتب روح انسان و ویژگی‌های آن می باشد.این تحقیق با روش تحلیلی - توصیفی به تبیین و اثبات مفهوم مراتب روح انسانی‌، آثار و ویژگی های آن از منظرآیات قرآن کریم و احادیث پرداخته است و به این نتیجه دست یافته است که روح انسان دارای مراتبی از قبیل؛ روح انسانی صرف( نفس ناطقه عام بشری)، روح ایمان، روح قدسی و روح امری( ملکوتی) می باشد و بر این اساس می توان گفت؛ اگر چه همه انسان‌ها در نعمت برخورداری از روح منفوخ و الهی یکسان هستند ولی این روح در عموم بشر صرفاً دارای آثار و حیات مادّی است درحالی‌که روح مویّد مومنان که در لسان آیات و روایات «روح الإیمان» نامیده شده است آثاری فراتر از روح مشترک بشری را موجب می‌گردد که قرآن کریم به‌ اجمال از آن با تعبیر «حیات طیّبه» یاد کرده است. همچنین از برخی دیگر از آیات و روایات بدست می‌آید که انبیاء و اولیاء الهی مرتبه‌ی والاتری از روح به نام «روح القدس» را دارا می‌باشند که آثار زیادتری نظیر انجام معجزات و علم به اقطار آسمان ها و ملکوت آنها را موجب می‌گردد، و منشأ عصمت برای صاحبان آن و زمینه‌ساز بعثت انبیاء: می‌باشد. از سوی دیگر آیات و روایات ما را با مرتبه‌ی والاتر و اعلای روح انسانی در قالب تعبیر«روح امری» آشنا می سازند که آثار و ویژگی‌های فراتر از مراتب روح ماقبل خود را دارا می باشد. این مرتبه از روح انسانی، خاصّ پیامبر اکرم 6 و ائمّه : می باشد که اعظم از ملائکه مقرّب خداوند، عامل علوم الهی آن حضرات و اشراف کامل آنان بر غیب و شهود عالم است و دارای نقش‌آفرینی برتر در عرصه‌ی هستی فراتر از مرتبه‌ی روح قدسی می‌باشد.

نوشتار حاضر، مطالعه ای در دستیابی به جایگاه اعتماد بین فردی در قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) است و می کوشد عوامل و موانع آن را از منظر کلام وحی و سخنان ائمه هدی بررسی نموده و به بیان تأثیر آن در زندگی انسان بپردازد. اعتماد بین فردی را به طور ساده می توان چنین تعریف کرد: حسن ظن فرد نسبت به افراد جامعه که موجب واگذاری سرّ، مال و ... به دیگری می شود. با بررسی آیات کتاب وحی و سخنان نورانی اهل بیت (ع)، روشن می شود از سویی، ایمان به خداوند متعال، مطمئن ترین خاستگاه برقراری و تداوم روابط حسنه است و از سوی دیگر، ضعف ایمان با افزایش ریسک در روابط اجتماعی، رابطه مستقیم دارد. معیت افرادی که با اسلام و ایمان بیگانه اند، نه تنها در این دنیا، بلکه در آخرت نیز جز خسران به همراه نخواهد داشت. ایمان و اعتقادات معنوی و الهی، حبل متینی است که هرگونه پیمان شکنی و نیرنگ در مقابل آن رنگ می بازد.در سایه ارتباط با مومن است که فرد به آرامش رسیده و از هرگونه تشویش رهایی می یابد و احساس امنیت می کند و در پی آن، ارتباط افراد جامعه گسترش و تسهیل می یابد.همچنین وجود اعتماد به عنوان سرمایه ای اجتماعی، از میزان هزینه های مادی - که برای کنترل و انجام اقدامات پیشگیرانه و یا جبران خسارت، مصرف می شود- می کاهد.

کتاب شریف نهج البلاغه یکی از کتب معتبر از سخنان گهربار امیرالمومنین علی ? است که درباره موضوعات مختلف اعتقادی، اخلاقی، علمی، اخبار غیبی و ... می باشد. اعتبار سخنان حضرت از آن جهت است که از ابتدا در آغوش پُر مهر پیامبر اکرم ? پرورش یافته و ارتباط نزدیک با منبع وحی و مکتب رسول الله داشته است و این اتصال به منشاء وحی باعث اوج این کلام شده است. پژوهش حاضر به بررسی مبانی قرآنی سخنان امیرالمومنین ? در یکی از خطب ایشان به نام خطبه اشباح می پردازد. خطبه اشباح خطبه ای است که در خصوص مسائل اعتقادی، خداشناسی، آفرینش آسمان و زمین و همچنین آفرینش فرشتگان بوده و حضرت با بیان مطالب فوق، چگونگی معرفت خدا را به شخصی که رویت خداوند را به صورت عینی از حضرت خواسته بود ترسیم فرموده، همجنین محدوده های خداشناسی را با مطرح نمودن شیوه خداشناسی ««راسخان در علم»» مشخص می نماید. از آنجا که ائمه ? وارثان قرآن و خازنان علم الهی هستند؛ و بدون شک بین سخنان ایشان و قرآن ارتباط وثیقی وجود دارد، این پژوهش در پی بیان این ارتباط است؛ لذا مبانی قرآنی خطبه اشباح را استخراج کرده و ارتباط بین آن دو را تبیین نموده است. قبل از آن، سند خطبه، نیز مباحثی درباره علم اهل بیت ?و نیز علم ویژه امیرالمومنین ? و دیگر نکته های مقدماتی مورد دقت قرار گرفته است.

در بحث شفاعت، باید گفتیکی از واژه‌هایی که زبانزد عام و خاص است وحتی ورد زبان غالب مردم جهان از ملت های مختلف و مذاهب و ادیان گوناگون با اشکال مختلف و گوناگونی است، واژه شفاعت، شفیع و شافع است ، مخصوصاً عقیده به شفاعت به اندازه‌ای در میان مسلمانان خصوصاً شیعه رسوخ کرده که هر کجا برویم و از هر کسی بپرسیم این عقیده را از عقاید مسلم خویش به حساب می‌آورد.در این پایان نامه سعی شده است که بحث شفاعت به طور جامع بیان گردد، لذا ابتدا به مباحث لغوی شفاعت و محورهای وابسته به آن پرداخته و این که شفاعت از منظر گذشتگان و آیات و روایات قرآن کریم چگونه بیان شده است وهمچنین بحث در مورد این که آیات مربوط به شفاعت کدامند؟ و چه ارتباطی با آن دسته آیات دارند که مسأله شفاعت را نفی می‌کنند، بیان و تشریح فضای آیات مربوط به شفاعت، شرایط تأثیر شفاعت و شرایط شفاعت شونده و شفاعت کننده و بیان این که شفاعت‌کنندگان چه مواردی هستند؟ در این پایان نامه، مورد بحث، بررسی و تحقیق قرار گرفته است.

تمام جزئیات مربوط به ترویج قران کریم دربیان قران ،قول ، فعل و تقریر پیامبر اکرم (ص) ، اهل بیت (ع) ، صحابهوتابعین به طور کامل تبیین شده و همراه با نظرات وتوضیحات روشنگر وراهگشای مفسران محفوظ مانده وبه دست مارسیده اکنون همان شیوه ها وروشهای عهد رسول خدا پس ازگذشت بیش از 14 قرن همچنان مطابق با موازین عقلی مبانی علمی ومورد تایید متخصصان حوزه های مختلف دانش بشری است.روشهای آموزش قران درعصر حاضر نه تنها مسیر تدبر ، انس ومجالست با قران را فراهم نمیکنندبلکه تا حدود زیادی زمینه ها ی ظهور وبروز آنرا نیز مسدود می نماید علت را می توان به طور عمده در ضعف وکاستی های قران شناسی مسلمانان دانست که خود منجر به اتخاذ روشها وشیوه های نادرست آموزش قران شده است. هدف از انجام این تحقیق فراگیری زبان قران به عنوان زبانی همگانی ووسیله ارتباط میان خدا ومردم ومردم بایکدیگر برای فراگیرشدن فرهنگ الهی در سرتا سر جهان است با توجه به این هدف شیوه های رایج امروزی کارایی لازم را نداشته ودر خور شان کلام الهی نیستند تنها راه جبران این نارسایی بازگشت به اسوه حسنه وکنار گذاشتن سلیقه ها وشیوه های ابداعی غیر مستند می باشد. از نتایج حاصله این تحقیق میتوان به پیشبرداهداف قرانی وزدودن حواشی که خواسته یا ناخواسته برگرد قران وحافظان وقاریان ومعلمان جمع شده ودرنهایت یافتن افقی نو نسبت به قران میباشد نگاهی که برخواسته ازسیره حضرت رسول واهل بیت علیهم السلام الهام گرفته است.

چکیدهتدبّر در قرآن یک فرآیند است که از تلاوت آیات آغاز می‌شود و با تفکّر عمیق و ژرف‌اندیشی در معنا و مقاصد پیام‌های مفردات، آیات، سوره‌ها و کل قرآن، ادامه می‌یابد و با تعهد و التزام قلبی و عمل به مضامین آن‌ها ختم می‌گردد. تدبّر در قرآن کریم دارای مراتب چهارگانه‌ی عبارات، اشارات، لطایف و حقایق می‌باشد. قلمرو تدبر غیر معصوم فقط ظاهر الفاظ قرآن است که با تدبّر در این حیطه، متناسب با میزان تلاش فکری و صفای باطن خود قادر خواهد بود حداکثر، تا فهم مرتبه‌ی سوم صعود نماید. دسترسی به حقایق قرآن در انحصار خداوند و معلمان واقعی قرآن – معصومین علیهم السلام – است.تدبّر در قرآن، وظیفه‌ای همگانی است، ادای این تکلیف با موانعی به شرح زیر مواجه است:1-

آنچه در این پایان نامه مطرح می شود نقد و بررسی نظریه مازلو در باره نیاز های انسان در قرآن می باشد.انسان موجودی است جسمانی وروحانی با نیازهای مادی و معنوی.ابتدایی ترین نیاز که هر فرد در اولین وهله آن را می یابد نیازهای مادی است. نیازهای مادّی آن نیازهایی هستند که فقدان آنها یا اختلال در آنها، بقا و سلامت مادی و ظاهری انسان را مخدوش می کنند؛ اما در ادامه حیات انسان به گروهی دیگر از نیازها با عنوان نیازهای معنوی نیازمند می گردد. رمز موفقیت یک مکتب در این است که با همه جانبه نگری، از یک سو واقعیات ملموس و بظاهر پیش افتاده زندگی را نادیده نگیرد و از سوی دیگر بهجنبه های معنوی زندگی انسان بپردازد، و راهکارهای لازم را ارائه دهد. مازلو روانشناس آمریکایی نیازهای اساسی انسان را در یک هرم جای داده است که دارای 5 طبقه است. طبقات پایین‌تر هرم نیازهای حیاتی‌تر و ساده‌تر و طبقات بالاتر نیازهای پیچیده‌تر ولی کمتر حیاتی را نشان می‌دهند. نیازهای طبقه‌های بالاتر فقط وقتی مورد توجه فرد قرار می‌گیرند که نیازهای طبقه‌های پایین‌تر برطرف شده باشند. در این پژوهش ابتدا نظریه مازلو را بیان کرده، سپس نیازهای انسان بر اساس آیات را بیان کردیم و در پایان به نقد و بررسی نظریه مازلو بر اساس آموزه های قرآن و این که مازلو نیازهای انسان را تنها به صورت کلی بیان کرده و خودشکوفایی و کمال انسان را محدود دانسته است و حرفی از فطرت به میان نیاورده است، پرداختیم. اهتمام آموزه های دینی به نیازهای مادی و معنوی، واقع نگری اسلامی را به نمایش می گذارد؛ قرآن کریم از یک سوبه نیازهای مادی توجه داشته و غفلت ننموده و از سوی دیگر نیازهای معنوی را مطابق فطرت در جهت رشد و کمال بیان کرده است. و این از ویژگی های همه جانبه نگری دین آسمانی اسلام می باشد.