جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش بررسی فلاح و رستگاری در قرآن کریم است روش تحقیق استفاده از اصل آیاتی است که واژه فلاح و مشتقات آن در آن بکار رفته و دسته بندی موضوعی آنها می باشد. و چون از بین کلمات هم معنی با واژه فلاح کلمه فوز به آن نزدیک تر می باشد و در واقع می توان گفت فوز و فلاح با اندکی تفاوت ( که در بخش لغوی بررسی شده است ) هر دو به معنی رستگاری می باشند آیات مربوط به فوز و مشتقات آن نیز در فصلی جداگانه بررسی شده است. در تفسیر توضیح آیات از منابع تفسیری قدیم و جدید در حد توان استفاده شده است و سعی بر این بوده که از تفاسیر اهل سنت نیز استفاده شود سایر منابع معتبر نیز٬ به مقتضای هر فصل مورد استفاده قرار گرفته است و کلمات گهربار رسول اکرم ( ص ) و ائمه معصومین ( ع ) نیز به فراخور مباحث٬ مورد استفاده قرار گرفته است و به مناسبت ویژگی سال علی ( ع ) به امید عمل به دستورات آن حضرت یک قسمت به کلام مولی علی ( ع ) ( در بخش روایات ) اختصاص داده شده است.

بحث اصلی این رساله، در مورد روح و نفس، از دیدگاه قرآن می باشد؛ تحقیق و پژوهش، پیرامون این موضوع، ما را به نتایج مفید و قابل توجهی رساند که به طور خلاصه عبارتند از: 1- روح در لغت به معنای حرکت و جنبش است و این واژه از ریح مشتق شده است. 2- در اصطلاح قرآن، هر جا سخن از تأیید و حیات آفرینی است از واژه ی روح استفاده شده، لذا مواردی نظیر قرآن، شریعت، حیات معنوی انسان و... از مصادیق روح معرفی شده است. 3- نفس در لغت به پانزده معنا به کار رفته است که از این تعداد 5 مورد آن در قرآن مصداق دارد. 4- روح و نفس، در عین ارتباط، با یکدیگر تفاوت دارند؛ تمامی اوامر و نواهی، مدح ها و سرزنش ها، تکالیف و اختیارات و مرگ و ... مخصوص نفس بوده، حال آن که هیچ یک از این تعابیر در باره ی روح نیامده است. 5- انسان به عنوان موجود دو بعدی دارای روح و جسم است و نفس، پیوند دهنده ی این دو به یکدیگر می باشد. 6- روح و نفس در یک جا با هم وحدت پیدا می کنند و آن زمانی است که نفس به درجه ی اطمینان رسیده، مخاطب "ارجعی الی ربک" می شود.

ژوهش در زمینه سازگاری آیات قرآن کریم ارتباط نزدیکی با مساله فهم قرآن کیریم پیدا می کند و فهم قرآن در سطح واژگان و عبارتها تنها اختصاص به اهل بیت علیهم السلام دارد. متن قرآن، نسخه ای عربی از وحی آسمانی و شکل یافته درباره زمانی خاصی برای تبلیغ دین الهی است بنا بر این فهم آن گروه شناخت جنبه های معنا شناسانه زبان عربی، مردم شناسی عصر نزول و همچنین شناخت شگردهای تبلیغی بکار رفته در آن است. فهمی بیگانه از جنبه های معنا شناسانه زبان عربی و همچنین نا آشنایی با مردم شناسی عصر نزول و بها ندادن به شگردهای تبلیغی بکار رفته در قرآن کریم زمینه را برای پندار وجود ناسازگاری در قرآن کریم پدید می آورد. دانسته های مشترکی که آیات با اتکا بر آنها شکل یافته اند چند معنایی، افزایش و کاهش معنایی، واقع گریزی،بافت موقعیتی، بافت زبانی، کانون معنایی، سطوح معنایی آیات، سازوکار مجاز و استعاره از جنبه های مهم معناشناسی زبان قرآن هستند. زبان قرآن در سطح مفاد واژگان و عبارتها برای همه آگاهان از جنبه های معنا شناختی آن که بخاطر حضور در عصر نزول یا در نتیجه پژوهش، از مردم شناسی آن عصر آگاهی کافی دارند روشن و قابل درک است و آیات متشابه نیز از این قاعده مستثنا نیستند زیرا این آیات جز آیاتی که دستاویز تمسخر و تحلیلهای مغرضانه کافران و ناراست قلبان قرار می گرفتند نیستند از آنها می توان تمثیلهای قرآن به پشه، مگس و عنکبوت را نام برد. علاوه بر توجه به جنبه های معنا شناختی زبان قرآن، توجه به سیر تدریجی ارائه تکالیف الهی در آن و همچنین دقت در شرایط کارآمدی هر حکم در درک سازگاری آیات نقشی مهم ایفا می کند.

به دنبال القاء شیهات باطل و نسبت های ناروای الوهیت و ربوبیت و بنوت در حق حضرت عیسی (ع) توسط اهل کتاب و نیز مشرکان ، قرآن کریم ، ضمن رد شبهاتباطل و تمامی نسبت های ناروا ، عیسی بن مریم (ع) را فرزند ذکور مریم و بنده رسول خدا دانسته و ‎۲۲ وصف را درمقام توصیف ابعاد مختلف شخصیت آن حضرت به کار برده است و در مورد رسالت مسیح (ع) برخورد تنزیهی داشته است و البته خود حضرت عیسی (ع) هم به بنده بودن و رسالت خود در دعوت مردم به سوی خدا ، اذعان کرده است . مهمترین عوامل رشد گسترش عقاید الحادی در میان پیروان حضرت عیسی (ع) عبارتند از : ابعاد شخصیت قومی بنی اسرائیل و نیز نوع خلقت و ولادت حضرت مسیح (ع) و همچنین نوع معجزات ارائه شده آن حضرت . مهمترین اهداف قرآن کریم از طرح داستان حضرت عیسی (ع) در قرآن کریم عبارتند از : اهداف سیاسی و اجتماعی ، اهداف فرهنگی و عقیدتی ، اهداف اخلاقی و تربیتی .

هدف این پایان نامه بررسی سنتهای تاریخ در قرآن از جمله فلسفه تاریخ است. فلسفه تاریخ، از قانونمندی حوادث تاریخی و بررسی علل و عوامل حرکتهای اجتماعی در طول زمان بحث می کند . در آن باید اصالت فرد و اجتماع سخن گفت و مقدم بر آن علم تاریخ را ازفلسفه نظری تاریخ، تفکیک کرد. این پایان نامه شامل این مباحث است: فصل اول تا چهارم به متدلوژی موضوع و پدیده تاریخی نگری اختصاص دارد. حاصل این چهار فصل، مشخص شدن دو قلمرو مذکور ونقایص برداشتهای برخی از محققین در جامعه شناسی قرآن است. در فصل پنجم و ششم، برخی از آثارمعاصرین در زمینه فلسفه تاریخ قرآنی گزارش شده ودر تفسیر آیه یازدهم از سوره رعد، با نظر متقدمین ازاهل تفسیر، مقایسه ای صورت گرفته است. از فصل ششم به بعد، سنت در قرآن و حدیث، تاریخ در قرآن،ویژگیهای قصص قرآن، فلسفه تاریخ در قرآن و فرد وجامعه در قرآن بحث و بررسی شده اند . آخرین فصل پایان نامه عهده دار تبیین نظریه فطرت (اصل محوری درتفسیر بسیاری از اندیشه های قرآنی) از بعد ارتباط بامباحث محرک و آینده تاریخ و نیز جامعه گرایی بشر درقرآن است .

این پایان نامه به بررسی روابط سیاسی پیامبر اسلام با منافقان و یهودیان با تکیه بر آیات قرآن کریم پرداخته است. و شامل نه بخش با این عناوین است: بخش اول، بررسی نفاق از جنبه های مختلف لغت و قرآن; بخش دوم، جایگاه حقوق اساسی در اسلام و قرآن; بخش سوم، حقوق و آزادی های منافقان در جامعه نبوی; بخش چهارم، تاریخ قوم یهود; بخش پنجم، اعتقادات یهود در قرآن کریم و تورات; بخش ششم، ادعاهای یهود در قرآن کریم، یهودیان و ظهور اسلام; بخش هشتم، صفات یهودیان در قرآن; بخش نهم، برخورد پیامبراکرم(ص) با یهودیان.

از جمله مهمترین مسایل در متون مرجع ،سهولت در بازیابی اطلاعات است. از طرف دیگر قرآن - به عنوان محوری ترین منبع در حوزه مطالعات اسلامی - دارای یک شبکه مفهومی کامل و منسجمی است که اجزای آن به صورت نامرئی و پراکنده در آیات و سور پخش شده اند.این پراکندگی به نحوی است که محققین در یک مطالعه و تحقیق موضوعی ، در پیدا کردن آیات مورد نیاز با مشکل مواجه می شوند. راه حل این مشکل تالیف گنجواژه ای قرآنی است . رساله حاضر مقدمات نظری گنجواژه نویسی در حوزه قرآن کریم را بررسی نموده است.در این رساله فرای روش تحلیل معناشناختی، بااستفاده از روش تحلیل متن و بررسی مساله پیوستگی متن قرآن و یافتن روابط همنشینی و جانشینی شبکه مفهومی قرآن به عنوان زیر بنای طبقه بندی و با جایگزینی واژه هادر شبکه مکانهای پر تراکم واژگانی (حوزه های معنایی)مشاهده می شود . حوزه های معنایی سرشاخه های اصلی در طبقه بندی مفهومی قرآن هستند و بقیه واژه ها به ترتیب تراکم مفهومی خود به صورت نمودار درختی در شاخه های فرعی قرار می گیرند. نگارش گنجواژه قرآنی گام موثر و کلیدی در راستای ورود قرآن به عرصه اطلاع رسانی و انفورماتیک است.

شهید مطهری را باید از شخصیت های برجسته علمی و فکری و از مصلحان جهان اسلام در دوران معاصر به حساب آورد. جامعیت، تنوع، جذابیت، پاسخگویی به نیازهای روز جامعه و .. در آثار ایشان موجب شده است تا اقبال به آنها بخصوص در بین طبقه روشنفکر و جوان بویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی افزایش چشمگیری بیابد. ضمن اینکه مطالعات و تحقیقات گسترده ای در مورد آراء و اندیشه های این استاد متفکر صورت پذیرفته است.از طرفی علیرغم توجه فراوان و محوری شهید مطهری به قرآن در آثارش ، متاسفانه هنوز شخصیت قرآنی و رویکرد تفسیری ایشان به درستی گردآوری و تبیین نشده است. معلم بودن و داشتن دغدغه در مسایل اجتماعی و تربیتی، اصلاحگری قرآنی او را نه تنها یک موضوع جذاب برای علاقمندان مطالعات اجتماعی و یا قرآنی، بلکه به روشی نوین و الگویی مناسب برای اندیشمندان، مصلحان و سایر فعالان عرصه های اجتماعی و تربیتی در عالم اسلام مبدل ساخته است. برای آشنایی با آراء و رویکرد تفسیری شهید مطهری، بررسی و جمع آوری نظرات ایشان درمورد علوم قرآنی ، و نیز بررسی سیر جریان اصلاحگری در دوره معاصر جهان اسلام و ایران لازم به نظر می سد اما مهمترین گام در این راه بی شک جمع آوری، سته بندی و ارایه استنادات و برداشت های قرآنی شهید مطهری در موضوعات مختلف اجتماعی و تربیتی است، که البته حجم عظیمی از مباحث قرآنی و تفسیری را نیز فرا روی ما قرار می دهد در این میان توجه ویژه به تفسیر موضوعی و بررسی آن در آثار شهید مطهری دقت و عمق بیان قرآنی ایشان را بیش از پیش نمایان می سازد.

مباحث این پایان نامه که در چهار بخش تدوین شده عبارتند از: سعادت و شقاوت از دیدگاه فلاسفه غرب،سعادت و شقاوت از دیدگاه فلسفه و کلام اسلامی،سعادت و شقاوت در اسلام، سعادت و شقاوت ذاتی یااکتسابی. در بخش اخیر پایان نامه موضوعات اختیارانسان در قرآن، احادیث در مورد اراده انسان و احادیث ظاهر در سعادت و شقاوت ذاتی مورد بحث واقع شده اند.

هدف از تحقیق در این رساله سبک شناسی ساختاری جمله های قرآنی جزء ۲۵ از قرآن کریم جهت درک معانی دقیق و آشنایی با اسلوبهای سخن می باشد و در این راستا، نگرشی نیز در بحث اعجاز بیان شده است. حروف، واژگان، جمله ها، مواد تشکیل دهنده سخن می باشند، هر سخنی دارای دو بعد صوری و غیر صوری است و در بعد صوری، نحوه چیدن و زیبایی ظاهری مواد سازنده سخن مورد نظر است؛ اما در بعد غیر صوری، هدف انتقال نکات ظریف نهفته در قالب سخن به مخاطبان است و آنچه در مورد سخن بیش از همه اهمیت دارد، نوع ساختار آن است. به این مناسبت به بررسی ساختار و اسلوبهای انواع جمله با ذکر نمونه های قرآنی پرداخته شده است. سپس به اسلوب جملات استفهامی و نفی که بهترین روش و اسلوب آموزش و آموختن است سخن به میان آمده است و در ادامه به نکات بلاغی در اسلوب های بیانی و بدیع در جزء ۲۵ اشاراتی شده است. نتیجه پژوهش نشان می دهد شناخت اعجاز قرآن از این رو که خداوند ساختاری نیکو با واژه های استوار و الفاظی سالم آفریده و ویژگیهای دیگری نیز بدان افزوده که عرب را از ایستادن در برابرش عاجز کرده است.