جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه به مهمترین شبهه های خاورشناسان در خصوص وحی پرداخته شده و آنهایی را که در قالبهای مختلفی از قبیل: وحی نفسی، تجربة نبوی، شبهة نبوغ و اصلاح طلبی، تأثیر پذیری از کتب مقدس و سایر موارد است در بوتة نقد و بررسی قرار گرفته است. تا توجه به اختلاف نظرهای خاورشناسان در ارائة دیدگاهها، همگی آنها بر یک موضوع اتفاق نظر دارند و آن هم بشری فرض کردن این پدیدة آسمانی می باشد. در موارد زیادی هر کدام از خاورشناسان اقدام به رد نظرات دیگری می نمایند و البته در طول تاریخ و نسل به نسل دیدگاهها از حالت خصومت و غرض ورزی فاصله گرفته ولی در نهایت پذیرفتن حقیقت وحی محمدی برای کسانی که در قدم اول با این فرض که دین آن حضرت، دینی واقعی و الهی نیست پا به میدان نظریه پردازی می گذارند امریست قریب به محال. مگر اینکه نور هدایت خداوند بر آنها بنابد./

این رساله که با عنوان بررسی و ترجمه روایات تفسیری امام صادق(ع) در جزء بیست و هفتم قرآن کریم گردآوری شده در سه فصل کلیات، ترجمه، بررسی سندی ودلالی احادیث و شرح حال رجال تنظیم شده است. در فصل اول کلیات، مفاهیم و اصطلاحات پایان نامه، تعریف شده اند. در فصل دوم روایاتی که از امام صادق(ع) ذیل آیات جزء بیست و هفتم قرآن کریم وارد شده از تفاسیر روایی شیعه مانند البرهان، نورالثقلین و صافی جمع آوری و پس از آن کلیه روایات از منابع اصلی استخراج گردیدند. در کنار تفاسیر شیعه تفسیر روایی صدر المنثور نیز مورد ملاحظه قرار گرفت. برخی از احادیث مرسل، مسندسازی شده و آنگاه با مراجعه به کتب رجالی شیعه و اهل سنت، احوال راویان استخراج گردید و سپس سند همة احادیث به صورت جداگانه از حیث احوال راویان، تحویل، اتصال، انقطاع، ارسال و... مورد بررسی قرار گرفت. در ترجمه و بررسی دلالی نیز با توجه به مضامین احادیث به مناسبت های مختلف به کتب لغت، تفسیر و شروح کتب حدیثی مراجعه شده و نکاتی که به فهم مضمون احادیث کمک می کرد نقل گردید. در پایان، شرح حال رجال در فصلی جداگانه تنظیم شده است. تعداد احادیث جمع آوری شده در این تحقیق ‎293 حدیث ذیل ‎117 آیه است که از میان آنها ‎87 حدیث از نظر سند معتبر (صحیح، حسن و موثق) و بقیه مجهول، مهمل، مرسل، مشترک، مرفوع، معضل، منقطع ومعلق بوده و یا راویان آنها مورد جرح واقع شده اند ولی از لحاظ دلالت بر مضمون آیه، ‎157 حدیث معتبرند./

مطالب اصلی این پژوهش در دو بخش تنظیم و تدوین شده است: در بخش اول، ابتدا رابطه ایمان و عمل و نقش آن در تحقق ایمان بررسی شده است و سپس با توجه به آیات قرآن و روایات معصومین(ع) و آرا و دیدگاههای مفسّرین اهمیت عمل نیکو در کمال آدمی، تعلق اجر و پاداش بی منّت و دائمی خداوند به مؤمنان دارای عمل صالح و بی خبری خطاکاران از حقایق اعمال خویش، اهمیت عمل در جزای روز قیامت و مباحث دیگر بیان شده است و در بخش دوم، نخست درباره رابطه عمل و جزا این موضوعات بررسی شده است: بررسی ماهیت نامه اعمال، نامه اعمال در روایات اسلامی، تجسم اعمال به صورت جزا و پاداش و رسیدن به سعادت و شقاوت ابدی; سپس به بیان جزا و پاداش پرداخته شده و از این موضوعات سخن رفته است: جزا و پاداش دنیاخواهان، پاداش و کیفر اخروی نتیجه کامل و مستقیم اعمال انسان، عالم برزخ و جزای اعمال در آن، بهشت ثمره و میراث اعمال نیک انسان در دنیا، ذکر اوصاف بهشتیان و نعمتهای بهشتیان، ماهیت دوزخ و اوصاف دوزخیان و عذابهای جسمانی و روحانی و تفاوت پاداش و عقوبت اخروی و دنیوی.

در زندگی انسانها، پدیده های مختلفی به ظهور می رسند، که هر کدام در جای خود، برای وی واجد ارزش خاصی می گردند، اما بی گمان مهمترین و بارزترین پدیده در زندگی این جاندار مختار، پدیده مرگ است. پدیده ای که، با ورود فراگیر و حتمی إکراهی یا اختیاری به زندگی دنیوی انسانها و خاتمه دادن به آن، تمامی پدیده های دیگر را تحت الشعاع خود قرار می دهد. طبعاً، برای هر انسانی این سؤال مطرح خواهد بود، که با بروز این پدیده چه تحولی بر فرد عارض می شود؟ مختصر اینکه: آیا وی بعد از ممات، حیاتی دارد یا اینکه در دل:«مام خاک»، تا ابد محو و نابود می شود؟ می دانیم که در جواب این سؤال و پرسشهایی مشابه، دیدگاه های مختلفی ابراز شده است. رساله حاضر، ضمن استقصای أهم دیدگاههای ارائه شده در این باب، در صدد ارائه پاسخ حقیقی و متقن به این مهم، از دیدگاه مرجع واقعی ذی صلاح برای این أمر یعنی آیین مبارک اسلام با محوریت آیات روشنگر قرآن می باشد، و از سه بخش مجزا تشکیل یافته است: بخش اول نگاهی کلی و اجمالی، به مهمترین دیدگاههای شخصی، فرقه ای، و نحله ای ارائه شده درباره این پدیده، از دیرینه ایام تا به امروز، داشته است. در بخش دوم، چند موضوع اساسی و محوری(برزخ، چیستی نفس، تناسخ، إحضار روح و تشابه خواب و مرگ)، که به شکل تنگاتنگی با مرگ در ارتباط هستند، با نگاهی عمیق، مورد تجزیه و تحلیل اسلامی عقلی قرار گرفته است. و بالاخره در بخش سوم، که در حقیقت بخش اصلی و پایانی رساله ما نیز می باشد ضمن تبیین لغوی واژه موت و دیگر واژگان و تعبیرات ناظر با این معنا، و نقل مشهورترین دیدگاه های مطرح درباره این پدیده در عالم اسلام، پدیده مذکور با محوریت قرآن کریم و بر اساس داده های یقینی بخشهای پیشین، با نگاهی نو مورد مداقه و امعان نظر گرفته است. نتیجه تحقیق: با بروز پدیده مرگ، دنیا برای شخص مرده پایان می یابد و وی وارد سرایی دیگر(آخرت) می شود و در اولین منزلگاه آن(قبر)، امساک و إقبار می گردد، و در آنجا، بسته به نوع زندگی، عمل، و عواقب عمل مثبت یا منفی خود، تا روز رستاخیز، مفرًح یا معذًب خواهد بود.

موضوع این پایان نامه بررسی کلمات متضاد و بویژه اسامی متضادی است که در قرآن به کار رفته اند. برمبنای «تعرف الاشیاء بأضدادها» (چیزها با متضادشان شناخته می شوند)، تبیین و تفسیر آیات و کلمات قرآن باعنایت به متضادهای آنها دستاوردهای بدیعی را فراهم می سازد . در این پایان نامه با توجه به این نکته فهرستی از آیات حاوی کلمات متضاد بخصوص اسامی متضاد ارائه و به بررسی لغوی و تفسیری پاره ای از آنهاپرداخته شده است.

پژوهش حاضر در چهار فصل حفظ دین را با تکیه بر آیات و روایات بررسی کرده است. در فصل اول کلیاتی از بحث نظیر تعریف دین و حفظ آن آمده است. در فصل دوم با عنوان آسیب شناسی حفظ دین به معرفی آسیب های فکری عقیدتی مثل جهل و ارتداد و آسیب های اخلاقی مانند نفاق، تحریف، بدعت و لهو و لعب و آسیب های اجتماعی نظیر تفرقه و سلطه پذیری و آسیب های اقتصادی چون فقر، اتراف، ربا، رشوه و احتکار و آسیب های امنیتی از قبیل تهدیدات نظامی خارجی و داخلی پرداخته شده است. در فصل سوم با عنوان راهکارهای حفظ دین از راهکارهای خاص هر یک از آسیب ها، راهکارها در موقعیت های ویژه مثل تقیه و هجرت و راهکارهای فراگیری مانند امر به معروف و نهی از منکر و امامت و رهبری سخن رفته است. فصل چهارم با عنوان تحلیل یافته ها به بیان راز و رمز بقاء دین و خلاصه مباحث پرداخته شده است

مباحث این پایان نامه در دو بخش با این عنوان ها تنظیم و تدوین شده است: بخش اول، عوامل رستگاری در قرآن و حدیث: ایمان، خشوع، تقوا، ذکر، توسل، امر به معروف و نهی از منکر، اخلاص، صبر، انفاق، جهاد، توبه؛ بخش دوم، عوامل عدم رستگاری در قرآن و حدیث: کفر، ظلم، رباخواری، سحر، کذب

مجموعه ای از مباحث مرتبط با قرآن که هر یک وجهی از وجوه مطالعات قرآنی را تبیین می کند یا به پرسشی از پرسش ها درباره قرآن می پردازد با عنوانکلی علوم قرآن نامیده می شود که آشنایی با هر یک از آنها نقش مهمی را در بهره گیری از محتوای قرآن ایفا می کند. بدین منظور نخستین گام ارائه تعریف علمی و دقیق اصطلاح علوم قرآن است تا در پرتو آن معلوم شود چه علومی را به درستی می توان علوم قرآن نامید . برخی از دانشمندان علوم قرآن کلیه مباحث متعلق به قرآن را تحت عنوان علوم قرآن نامیده اند ولی برخی دیگر تنها علومی را که از عوارض ذاتی و اختصاصی قران بحث می کنند علوم قرآن دانسته اند. بر عکس گروهی حتی مباحث مربوط به تاریخ مصاحف، بررسی اوصاف و ویژگی های قرآن کریم را علوم قرآن نام نهاده اند. دقیق ترین تعریفی که می توان ارائه داد این است که بگوییم منظور از علوم قرآن مجموعه علومی است که مقدمه فهم و تفسیر قرآن واقع می شوند. گام دوم آشنایی با شیوه های رده بندی علوم قرآن و تعیین جایگاه علوم قرآن در علوم اسلامی و نیز سلسله دانش بشری است. علوم قرآن را بر اساس ملاک هایی همچون موضوع، روش، تربیت تایخی، درون قرآنی یابرون قرآنی بودن و میزان کارآمدی در فهم و تفسیر قرآن می توان رده بندی نمود. روش برگزیده در این تحقیق، ملاک قرار دادن میزان کارآمدی هر یک از این علوم در فهم و تفسیر قرآن است. گام سوم، روش شناسی علوم قرآن است که به عنوان بخشی از مباحث مربوط به فلسفه علوم قرآن، با نگاهی معروف شناسانه از انواع درجه دوم به بازکاوی و بازنگری بیرونی علوم قرآن پرداخته و مبانی روش شناختی آنها را مورد بررسی قرار می دهد. نگارنده در فصل اول این تحقیق سراغ تعاریف و ضمن بررسی تحلیلی تعاریف مختلف علوم قرآن را مقدمه فهم و تفسیر قرآن دانسته است. در فصل دوم به ضرورت رده بندی علوم قرآن و تعیین جایگاه آن در علوم اسلامی و سلسله دانش بشری پرداخته و با ملاک قرار دادن کارآمدی هر یک از علوم قرآن در فهم و تفسیر قران الگویی را برای رده بندی این علوم ارائه داده است. در فصل سوم نیز درصدد اثبات این دیدگاه بوده است که علوم قرآن دانشی با موضوعات متعدد بوده و از تنوع روش ها برخوردار است. و به همین دلیل روش پژوهش ترکیبی اعم از روش نقلی، عقلی و تحلیلی زبانی را علوم قرآن پیشنهاد کرده و در نهایت نتیجه گرفته است که روشهای علوم مختلف اعم از علوم انسانی ، علوم تجربی، و علوم ریاضی در روش شناسی علوم قرآن کارآیی دارند.

تحقیق حاضر طی دو بخش ربا را در آیات قرآن و روایات معصومین(ع) بررسی کرده است. در بخش اول با عنوان پیشینه تاریخی ربا و کلیات به بررسی تاریخچه ربا در جوامع گذشته نظیر سومر، مصر، بابل و آشور، ایران، هندوچین، یونان و عربستان و نیز تاریخچه ربا در ادیان و مذاهب مثل برهمایی، زرتشت، یهود، مسیحیت و اسلام پرداخته شده و کلیاتی از بحث مانند تعریف لغوی و اصطلاحی ربا، ربا معاملی و ربای قرضی بررسی گردیده است. در بخش دوم از ربا در قرآن و روایات و فلسفه های تحریم ربا بحث شده است. در روایات ربا گناه کبیره و بدتر از زنا، بدترین تجارت برشمرده شده و شهادت و کتابت ربا حرام دانسته شده است. اکل مال به باطل بودن، بازدارندگی از تلاش اقتصادی، کاهش عواطف انسانی و ظلم آشکار بودن ربا از جمله فلسفه های تحریم ربا خوانده شده است

در این تحقیق روش متصوفه در تفسیر قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته و از این موضوعات بحث شده است: قرآن معجزه جاوید، تعریف لغوی تفسیر، تعریف اصطلاحی تفسیر، فایده علم تفسیر، استعمال کلمه تأویل در قرآن، ریشه کلمه تصوف، روش صوفیه درتفسیر قرآن، و معرفی نمونه هایی از روشهای صوفیه درتفسیر.