جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار بر تصمیمها، عملکردها و روش زندگی هر انسانی، مطلع بودن وتوجه او به هشدارهایی است که از طرف افراد آگاه در هر زمینه ای به او داده می شود. به همین دلیل هر آن کسی که خواهان زندگی سعادتمند است ناگزیر به دنبال آن است که، از کسی که از تمام ارتباطات و قوانین نظام عالم هستی و از پیچیدگی های انسان از خود او به او آگاه تر است، کسب تکلیف کند و نسبت به آن اموری که او هشدار داده واز آن نهی کرده، با خبر شود تا از آنها پرهیز وحذر کند و مقدمات خوشبختی خویش را فراهم آورد و خداوند حکیم نیز این نیاز بشر را به بهترین وجه پاسخ داده واز تمام مهلکات او را با خبر کرده و به او هشدارهای لازم را داده است. تحقیق وپژوهش حاضر نیز با این پیش فرض که قرآن مجید کلام خداست و خداوند به وسیله آن تمام هشدارهایی که آگاه کننده بشر نسبت به خطرات و مهلکات است را گوشزد کرده به سراغ این منبع وحی رفته تا هشدارهای خداوند به بشر را احصاء و استخراج کند. بر همین اساس در این پژوهش با نظر به تمام آیات قرآن، آیات هشدار دهنده انتخاب شده و از آنها هشدارها، تحذیرها ومنهیات الهی استنباط گردیده و در قالب یک تقسیم بندی و چینش جدید به نگارش در آمده است. نتیجه و ثمره ای که این پژوهش به آن دست یافته، آن است که، هشدارها، تحذیرها و منهیات قرآنی به صورت منظم و دسته بندی شده در زمینه های مختلف فردی و اجتماعی، مدون شده و خواننده می تواند با مطالعه این پژوهش فهرست هشدارهای الهی را همراه با آیات قرآنی مربوط به آن هشدارها را با توضیح و تبیین مجمل و مختصر ملاحظه فرماید. روش تحقیق در این پژوهش، روش تحقیق کتابخانه ای بوده است./

موضوعات مورد بحث در این تحقیق به این قرار است: ورود خط به حجاز، خط در مدینه، کیفیت نزول قرآن، اوّلین و آخرین آیه ای که نازل شد، معنای جمع، تعداد کاتبان وحی، نوشت افزارهایی که جهت نگارش قرآن از آنها استفاده شده، ترتیب آیات و سوره های قرآن کریم، نظم کلمات قرآن، تألیف آیات قرآن کریم، ترتیب سوره های قرآن کریم، آیا قرآن همزمان با حیات پیامبراسلام(ص) جمع و تدوین گردید؟ ادله موافقان جمع و تدوین قرآن در زمان پیامبر(ص)، ادله مخالفان جمع قرآن در زمان پیامبر(ص)، جمع آوری قرآن توسط علی(ع)، ویژگی های قرآن علی(ع)، جمع قرآن در زمان ابوبکر، چرا قرآن را مصحف نامیدند، جمع قرآن در زمان عمر، اختلاف مصاحف صحابه، جمع قرآن در زمان عثمان، انگیزه عثمان در جمع و تدوین قرآن، تعداد مصحفهایی که عثمان به جاهای دیگر فرستاد، آیا عمل عثمان مورد تأیید مردم قرار گرفت، اعتراض ابن مسعود، نظر علی(ع) پیرامون جمع عثمان، بحثی درباره روایت «انزل القرآن علی سبعة احرف».

این پایان نامه در پنج فصل تدوین شده است: فصل اول، معنای لغوی و اصطلاحی برزخ و اقوال متکلمین وفلاسفه در مورد آن. فصل دوم، معاد و اثرات تربیتی اعتقاد بدان و مرگ. فصل سوم، محل برزخ، ویژگیهای آن، فشار قبر، رفاه در قبر، ارواح مومنان و کافران ووضع متوسطین در برزخ، و بهشت و جهنم برزخ. فصل چهارم، آیات و روایات مربوط به برزخ. فصل پنجم،قیامت و اسامی و حوادث آن، نفخ صور و شاهدان روزقیامت.

پایان نامه ی حاضر با مقدمه ای در خصوص پدیده ی اعلال و ابدال در زبان عربی با این مباحث آغاز می گردد: بررسی دو واژه ی اعلال و ابدال از نظر لغوی و اصطلاحی، انواع آنها، ریشه یابی دشواری های این پدیده با عنوان «نقد و بررسی اعلال»؛ به دنبال مقدمه، مباحث اصلی پایان نامه که همان بررسی اسم های قرآن کریم است، آمده و در آن کلیه ی اسم ها براساس ریشه لغت تنظیم و به استناد منابع معتبر و کهن نوع واژه و تغییرات آن بیان شده است. نیز واژگانی که به رغم وجود حرف عله دگرگونی های اعلالی پیدا نکرده اند، به صورت جدا گانه در جدولی گردآوری شده است. در پایان فهرستی از اسم های مبحث اصلی و جدول مذکور به صورت الفبایی تنظیم شده است.

این تحقیق با هدف تبیین وجه نزول قرآن به زبان عربی و حل تعارض عربی بودن قرآن با وجود واژگان غیرعربی در آن و نیز اثبات عدم منافات میان عربی بودن قرآن و جهانی بودن آن تدوین شده است، اهم مباحث آن عبارتند از: اختلاف زبانها، تاریخچه عرب وزبان عربی، لهجه قریش فصیحترین لهجات عرب، عدم امتیاز زبان عربی بر سایر زبانها از حیث وسیله تکلم وارتباط کلامی، تطور واژگان در طول قرون، نزول قرآن به زبان عربی عصر رسول خدا (ص)، سبک ویژه قرآن ونه شعر و نه نثر بودن آن، دلائل نزول قرآن به زبان عربی، تاریخچه تعریب و نظرات مختلف درباره وجودیا عدم وجود الفاظ غیرعربی در قرآن و دلایل جهانی بودن قرآن.

این تحقیق از یک مقدمه و سه فصل با این موضوعات تشکیل یافته است: مقدمه، روش شناسی و شناخت: طرح موضوع و ضرورت تحقیق، اهداف و روش تحقیق، برنامه ریزی تحقیق، بررسی پیشینه ی موضوع تحقیق؛ فصل اول، علم کلام: معرفی علم کلام، موضوع علم کلام، وجه تسمیه ی علم کلام، آغاز علم کلام، علم کلام و علوم نقلی، مذاهب و فرق کلامی، علم کلام نزد شیعه، اشاعره و معتزله؛ فصل دوم: معتزله: پیدایش معتزله، معتزله در ایران، القاب معتزله، علت نامگذاری مکتب، فرق معتزله (واصلیه، هذیلیه، نظامیه، خابطیه)، بزرگان معتزله (واصل بن عطا، ابوحنیفه نعمان بن ثابت کوفی، ابوالهذیل علاف) پیشوایان و دانشمندان معتزله (ابوسهل بشر بن معتمر، معمر بن عباد سلمی، شمامه بن اثرس، ابومعن نمیری، ابوبکر عبدالرحمن بن کیسان اصم، ابوموسی عیسی بن صبیح مزدار، ابوجعفر محمد بن عبدالله اسکافی)؛ فصل سوم، بررسی و نقد مبانی اعتقادی معتزله از دیدگاه تفسیر قرآن کریم: اصل توحید، اصل عدل، اصل وعده و وعید یا بیم و نوید، اصل منزلت بین المنزلتین، اصل امر به معروف و نهی از منکر، اخذ اصل توحید و عدل از امام علی(ع)، مقایسه ی اصول معتزله با اصول شیعه، معتزله و اشاعره.

در این پایان نامه علاوه بر معرفی اجمالی ترجمه های فارسی قرآن کریم و نقدهای نوشته شده بر هر یک، برای اولین بار سیر تاریخی نقادی ترجمه های قرآن کریم تهیه و این آثار پراکنده از لحاظ صوری و محتوایی طبقه بندی شده است. این پایان نامه مشتمل بر پنج فصل است : در فصل اول، از فرضیات، اهداف و روش تحقیق سخن رفته است. در فصل دوم، پس از تعریف لغوی و اصطلاحی ترجمه، تاریخچه ترجمه قرآن کریم به فارسی بیان شده و تعدادی از مهم ترین ترجمه های کهن فارسی به اختصار معرفی گردیده است. در فصل سوم، پس از بیان معنای نقد و پیشینه تاریخی آن به بیان تاریخچه نقادی ترجمه های قرآن کریم پرداخته شده، ضمن معرفی و ارزیابی ترجمه های معاصر و نقدهای نوشته شده بر آنها، جدولی از معرفی ها و نقد و جواب های نوشته شده بر این ترجمه ها به دست داده شده است. در فصل چهارم، ابتدا فهرست جامعی از مقالات نقدها و معرفی های مربوط به ترجمه های قرآن کریم آمده است، سپس ضمن طبقه بندی این نقدها از لحاظ تاریخی، صوری و محتوایی با نمودارهایی این تقسیمات به تصویر کشیده است

این پژوهش با عنوان « بررسی و تحلیل مسایل سیاسی و اجتماعی مؤثر در جمع و تدوین قرآن» درصدد آن است که با بررسی کتابهای مختلف در این زمینه، مجموعه مسایل سیاسی واجتماعی موثر در جمع قرآن را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. در ابتدا ضمن بیان روشنی از ابعاد مختلف مسئله با استناد به آیات و روایات و نظر اندیشمندان ضرورت این تحقیق اثبات گردیده است و برای رسیدن به اهداف ویژه ای شامل: جمع و تدوین قرآن در زمان پیامبر(ص)، بررسی مسایل سیاسی واجتماعی مؤثر در جمع و تدوین قرآن در عصر حضرت علی(ع)، بررسی مسایل سیاسی و اجتماعی مؤثر در جمع و تدوین قرآن در عصر ابوبکر و عمر و بررسی مسایل سیاسی و اجتماعی حاکم بر عصر عثمان در جمع و تدوین قرآن طراحی گردیده است. برای رسیدن به اهداف مذکور سئوالاتی در همین ارتباط مطرح شده است: آیا در عهد پیامبر(ص) قرآن تدوین یافت؟ جمع تدوین قرآن کریم در زمان حضرت علی(ع) چه مسایل سیاسی و اجتماعی را در پی داشت؟ مسایل سیاسی و اجتماعی موثر در جمع و تدوین قرآن در عصر ابوبکر و عمر را بیان کنید؟ جمع و تدوین قرآن در زمان خلافت عثمان با چه مسایل سیاسی و اجتماعی روبرو گشت؟ با توجه به موضوع ، اهداف و امکانات موجود روش تحقیق توصیفی- تحلیلی برگزیده شده است. پس از گرداوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها این نتایج بدست آمد: تأکید شدیدی که پیامبر(ص) بر حفظ قرآن داشته باعث می شود که مردم در زمان پیامبر(ص) به حفظ و جمع و مرتب نمودن قرآن همت گمارند و با توجه به اهمیت موضوع و اصرار قرآن بر کتاب بودن روشن می شود که از همان زمان رسول خدا(ص) قرآن به صورت کتاب و با نظم کتابی بوده است. پیامبر در اواخر عمر خویش به حضرت علی(ع) وصیت می فرماید که قرآن را جمع آوری نماید و حضرت به گردآوری آن پرداخته و به عنوان نخستین جامع و گردآورنده قرآن پس از رسول خدا(ص) می باشد و پس از عرضه قرآن بر مردم، از ان سرباز زدند و علت آن اغراض سیاسی و وجود تأویل و تفسیر آیات در قرآن علی (ع) است که عترت پیامبر(ص) را شجره طیبه و بنی امیه را شجره خبیثه و منافقان معرفی کرده و مختصات حکومت اسلامی در آن را روشن کرده بود. بعد از رحلت پیامبر (ص) در جنگ عقرباء تعدادی از قاریان و حافظان قرآن شهید شدند و ابوبکر و عمر، زیدبن ثابت را مأمور جمع آوری قرآن کردند. تناقضاتی که در مورد مصحف ابوبکر وجود دارد ثابت می کند که مصحف زید در زمان عمر به پایان رسیده است. تلاشهایی که برای خنثی کردن روایت های جمع و تدوین قرآن در عصر پیامبر(ص) صورت پذیرفت روشن می سازد که جمع قرآن در زمان خلفاء منحصر به گردآوری یک مصحف بودکه در آن نه تأویل باشد نه تفسیر و نه بیان موارد نزول و مناسبتهای آن و آن مصاحف شخصی بوده و منافی قرآن، عقل و اجماع می باشند و آنچه جمع شده یا بررسی، تهذیب و یا تکثیر مصحف زمان پیامبر(ص) می باشد. جمع آوری قرآن به وسیله عمر نیز امری بعید به نظر می رسد. تناقضاتی که در اسامی هیئت حاکمه عثمان در تشکیل مجمع تدوین قرآن و طرد شخصیتهای بزرگ چون ابن مسعوداست باعث شدکه عثمان خود را وارث اعقاب بزرگ همچون دو خلیفه پیشین معرفی کند. تصمیم عثمان از نقطه نظر سیاسی شایسته ستایش است ، اما در نحوه اجراء آن شایستگی را ندارد، چرا که مصحف عثمانی اساس کار خود را مصحف ابوبکر که نزد حفصه به امانت بود قرار داد که در واقع یک اضافه و تصحیح از مصفح ابوبکر- زیدبن ثابت می باشد که مورد مخالفت ابن مسعود قرار گرفت، اما حضرت علی(ع) به دفاع از مصحف عثمان پرداخت، هر چندکه مصحف عثمانی پاسخگوی پیشرفت اسلام نبود و نسخه های عثمانی محدود بوده و در مراکز شهرهای کم اهمیت رواج کمتر یافته و در قاهره، قرطبه، مراکش و بصره نیز قرآن هایی با اختلافات ناچیز با مصحف عثمانی وجود داشت، اما قرآنی که او گردآورد مورد تأیید نبی مکرم و حضرت علی(ع) بوده و این را می رساند که از نظرات حضرت علی(ع) در موارد اختلاف بهره جسته است. محقق در این تحقیق با محدودیتهایی از قبیل؛ نبود منابع مستقل در این زمینه و همچنین منابعی که بخشی از مباحث خود را به موضوع هایی شبیه به این اختصاص داده اند یا کامل نیست یا تکراری است و در پایان محقق پیشنهاداتی از قبیل بررسی جزئی تر این موضوع و پژوهش های مستقلی راجع به مسایل سیاسی و یا اجتماعی ارائه می کند.

هدف پژوهش بررسی و پژوهش در خصوص جایگاه آیات قرآنی در صحیفه سجادیه می باشد. در این بررسیها مشخص شد که محور فکری و اعتقادی امام سجاد (ع) در دعاهای صحیفه برگرفته از قرآن کریم و یا در برخی موارد نقل مستقیم از آیات قرآن کریم و به نوعی یادآور آیات الهی هستند و یکی از اسرار جاودانگی صحیفه همین امر می باشد که فصاحت و بلاغت صحیفه برگرفته از بلاغت قرآن است. همچنین تلاش گردیده شواهدی از تطبیق صحیفه سجادیه با قرآن و مسائل مختلف اجتماعی و اخلاقی منطبق بر آیات قرآن کریم نیز جمع آوری شود.

امثال قرآن دارای خصوصیاتی است که آنها را از امثال عربی که ساخته و پرداخته ذهن مردم است ؛ متمایز می کند این امثال از تصویرهایی بهره می گیرد که تصور آنها برای هر انسان عادی غیر ممکن است. امثال قرآنی با تشبیه حالت و یا صورتی عقلی به حالت و یا صورتی حسی و قابل درک برای مردم، سعی دارد معانی غیر ملموس را برای مردم ملموس و نزدیک به ذهن جلوه دهد. از آنجا که فطرت همه انسانها پاک و حق طلب آفریده شده، لذا قرآن سعی دارد که آن را در مجری حقیقی خود سوق دهد ؛ امثال و حکم قرآن از آن دسته آیاتی هستند که بواسطه نقش تربیتی و سازنده ای که دارند، بستری مناسب برای حرکت فطرت به سوی نیکی ها را فراهم می آورند. استفاده از اسالیب بیان در امثال و حکم قرآن، باعث زیباتر شدن لفظ و در نتیجه تأثیر بیشتر آنها بر اخلاق و رفتار مخاطب می شود. حکم قرآنی به خاطر وسعت مفاهیمشان در زندگی روزمره ما بسیار استعمال می شوند و حتی شاید در مواردی از موضوع شأن نزول خود بسیار فاصله گرفته باشند.این خود دلیل دیگری بر اعجاز قرآن و وسعت گستره معانی آیات آن می باشد . بیشتر حکم قرآنی دارای مجاز و کنایه نمی باشد.بعبارت دیگر خداوند در اکثر حکم قرآنی با مردم به صراحت صحبت کرده است. این رساله در چهار فصل بر آن است که با بررسی یکی از جنبه های اعجاز در قرآن یعنی وجوه بیانی موجود در امثال و حکم اولاً به شناخت بیشتر اهداف این دسته از آیات کمک کند و ثانیاً با روشن کردن یکی از افقهای غامض آیات قرآنی جلوه ی دیگر از جلوه های هنر زیبایی شناسی در قرآن را به نمایش بگذارد و همچنین به دلیل اینکه قرآن ابعاد مختلف فطرت بشری را مورد خطاب قرار داده است، لذا بررسی این دسته از آیات می تواند ما را در شناخت لایه های پنهان فطرت انسانها کمک کند.