جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پزوهش تلاشی است در راستای تبیین و صورت بندی نظرات مفسران در طول تاریخ جهت تعیین قلمرو دلالات قرآنی و شناسایی دیدگاههای مختلف و سیر ایجاد، تطور و تحول آنها که منجر به شناسایی دو جریان اصلی همزاد با تفسیر قرآن، که یکی مقید به امور هدایتی و دیگری اعم از آن بوده و برآنست که قرآن با برخورداری از جامعیتی مطلق، مشتمل بر هر آن چیزی است که میتواند متعلق آگاهی واقع شود، گردید.جریان اول که آغاز نظریه پردازی در آن به ابن مسعود -که قرآن را به واسطه ارجاع موجود در آن به سنت، بیانگر همه مسائل دین می‌داند-باز می‌گردد توسط نحاس وارد ادبیات تفسیری گشته و به واسطه جصاص-که پوشش دهی قرآن به قلمرو خود را به ارجاع قرآن به کلیه طرق معرفتی دیگر که سرآمد آن عقل و استدلال است توسعه می‌دهد-به نهایت بالندگی خود رسیده و تا امروز به همان شکل به حیات خود ادامه داده است. این نظریه یکی از مختصات قرآن بوده که به جز فخر رازی غالب مفسران از ابتدا تا انتها با آن همراه بوده اند. نقطه آغازین جریان دوم که علوم و دانستنی‌های موجود در قرآن را فرای از نیازهای بشر دانسته و برآنست که هر رطب و یابسی در قرآن موجود است، به روایاتی که احمدبن صفار قمی، فرات کوفی، کلینی و عیاشی نقل کرده اند بازگردانده شده است. جامعیت شیعی موجود در این روایات که دسترسی به آن در انحصار ائمه است در طول تاریخ ضمن فراز و فرودهایی منجر به شکل گیری چهار نظریه متمایز ازیکدیگر در این عرصه شده که از این چهار نظریه، دو نظریه‌ی غزالی و مرسی مردود و نظریات تصوف و فیض کاشانی دارای ابهام هستند.

این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، این فرضیه را در آثار آیت الله جوادی آملی بررسی می کند انسان تامّ و قرآن رابطۀ تکوینی دارند. آیت الله جوادی آملی معتقدند انسان تام و قرآن پیوندی اصیل و ذاتی دارند و انقطاعشان ناشی از کثرت در بستر عالم طبیعت است. دیدگاه ایشان چهار محور دارد: 1) قرآن، حقیقت ذومراتبی است که در قوس نزول، جامع همۀ مراتب عالم، یعنی مرتبۀ الهی، عقلی، مثالی، کتبی و لفظی شده است؛ 2) انسان تام و انسان کامل، همۀ مراتب عالم را در خود جمع کرده اند؛ اولی، بالقوه و دومی، بالفعل؛ 3) خداوند قرآن را به انسان تعلیم داده است و چون این تعلیم، مقدم بر خلقت آدمی است، تعلیمی تکوینی است، نه آموزشی تدریس گونه؛ 4) یگانه افتراق انسان و قرآن در وجود طبیعی آن هاست. قرآن صورتی کتبی و انسان صورت حیوان ناطق دارد تا قابلیت حرکت و تغییر تکاملی یا تنزلی داشته باشد. قرآن برای انسان، ذاتی و مانند صورت برای ماده است؛ پس باوجودِ تفاوت در ظهور وجودی در عالم طبیعت، در قوس صعود و در مرتبۀ مثالی و عقلی، صورت انسان با صورت قرآن متحد می شود.

پژوهش حاضر، به استخراج و تطبیق دیدگاه‏های علوم قرآنی آیت‏الله معرفت به عنوان یک دانشمند علوم قرآنی و آیت‏الله جوادی آملی به عنوان یک مفسر قرآن، در سه بحث اسباب نزول، محکم و متشابه و نسخ می‏پردازد.

در بررسی دعوت انبیا موارد مشترکی وجود دارد که دلیل آن اشتراک ، اصول اساسی دین است و نیز موارد اختصاصی وجود دارد که به اختلاف شرایط اخلاقی ،اجتماعی ،اعتقادی و فرهنگی امت های گوناگون آنها مربوط است و در تعلیم و تربیت انسانها به ویژه موءمنین تاثیر دارند .در فصل اول با عنوان «تعلیم و تربیت از جمله اهداف بعثت انبیاء»به بیان اهمیت تعلیم وتربیت ،فلسفه تقدیم و تأخیر آن ،الگوهاو روشهای تعلیم و تربیت پرذاخته شده است در فصل دوم قصه به عنوان یکی از روشهای تربیت معرفی شده که با ارایّه الگوهای تربیتی و نکاتکلیدی تربیت با بیان جایگاه قصه در قرآن،ویژگی ها واهداف تربیتی و سرانجام آثار تربیتی آن مورد توجه قرار گرفت.فصل سوم با عنوان «اشتراکات انبیاء در دعوت» در دو بخش ساماندهیشد که بخش نخست آن بات عنوان «اشتراکات در رسالت»به ویژگی های مشترک انبیاء الهی همچون اصطفاء الهی ، مردمی ، بودن ، همزبانی با امت ، عصمت ، توحید در خشیت و ارائه بینات ، کتاب ومیزان اشاره گردید و در بخش دوم «اصول مشترک انبیاء در دعوت » مورد توجه قرار گرفت و مشترکات پبام و دعوت انبیاء اعم از دعوت به توحید و نفی شرک ، تقوا، استغفار و.... با ذکر آیات بیان شد.در فصل چهار تحت عنوان « اختصاصا دعوت انبیاء » به اختصاصات دعوت انبیای الوالعزم ، همچنین حضرت هود ، صالح ، لوط و شعیب ( علیه السلام ) به صورت ویژگی های شخصیتی و رسالتی اشاره و شاخصه های برتری نبی اکرم ( ص ) بیان شد. در این فصل مبارزات انبیاء با اقوامفاسد نیز مورد توجه قرار گرفت.این نوشتار بر هدایت و کمال انسان ها از طریق بعثت انبیاء در سایه توجه به تعالیم آنان تأکید نموده و آموزه های مشترک و مختصی در دعوت و تعالیم انبیاء الهی در زمان و مکان و شرایط گوناگون همه و همه در جهت حل مشکلات انسان ها و تربیتو تعالی آدمیان شناسانده شده است.متن کامل پایان نامه اشتراکات و اختصاصات دعوت انبیاء در قرآنپایان نامه کارشناسی ارشدرشته:تفسیر قرآن کریمنگارش:طاهره کریمی محلیاستاد راهنما:استاد الیاس کلانتریاستاد مشاور:دکتر مجید معارفشهریور88 دانشگاه علوم و معارف قرآن کریمدانشکده علوم قرآنی تهرانتمام حقوق این اثر متعلق بهدانشکده علوم قرآنی تهران است باسمه تعالیدانشگاه علوم و معارف قرآن کریمدانشکده علوم و فنون قرآن تهرانصورت جلسه دفاع پایان نامه کارشناسی ارشد** نام و نام خانوادگی و امضاء هیئت داوران:* عالی(20تا18)؛ بسیارخوب(زیر18تا16)؛ خوب (زیر16تا14)، قبول (زیر14تا12)؛ غیرقابل(قبول زیر12) * توجه: این صورت جلسه باید در صفحات اولیه پایان نامه درج شود.چکیده:در بررسی دعوت انبیاء موارد مشترکی وجود دارد که دلیل آن اشتراک اصول اساسی دین است و نیز موارد اختصاصی وجود دارد که به اختلاف شرایط اخلاقی، اجتماعی، اعتقادی و فرهنگی امت‌های گوناگون آن‌ها مربوط است و در تعلیم و تربیت انسان‌ها به ویژه مومنین تأثیر دارند. در فصل اول با عنوان «تعلیم و تربیت از جمله اهداف بعثت انبیاء» به بیان اهمیت تعلیم و تربیت، فلسفه تقدیم و تأخیر آن، الگوها و روش‌های تعلیم و تربیت پرداخته شده ‌است در فصل دوم قصّه به عنوان یکی از روش‌های تربیت معرفی شده که با ارائه الگوهای تربیتی و نکات کلیدی تربیت با بیان جایگاه قصّه در قرآن، ویژگی‌ها و اهداف تربیتی و سرانجام آثار تربیتی آن مورد توجه قرار گرفت فصل سوم با عنوان «اشتراکات انبیاء در دعوت» در دو بخش ساماندهی شد که بخش نخست آن با عنوان «اشتراکات در رسالت» به ویژگی‌های مشترک انبیاء الهی همچون اصطفاء الهی، مردمی بودن، همزبانی با امت، عصمت، توحید در خشیت و ارائه بینّات، کتاب و میزان اشاره گردید و در بخش دوم «اصول مشترک انبیاء در دعوت» مورد توجه قرار گرفت و مشترکات پیام و دعوت انبیاء اعم از دعوت به توحید و نفی شرک، تقوا، استغفار و ... با ذکر آیات بیان شد. در فصل چهارم تحت عنوان «اختصاصات دعوت انبیاء» به اختصاصات انبیای اولوالعزم، همچنین حضرت هود،‌ صالح، لوط و شعیب^ به صورت ویژگی‌های شخصیتی و رسالتی اشاره و شاخصه‌های برتری نبی اکرم| بیان شد. در این فصل مبارزات انبیاء با اقوام فاسد نیز مورد توجه قرار گرفت. این نوشتار بر هدایت و کمال انسان‌ها از طریق بعثت انبیاء در سایه توجه به تعالیم آنان تأکید نموده و آموزه‌های مشترک و مختصی در دعوت و تعالیم انبیاء الهی در زمان و مکان و شرایط گوناگون همه و همه در جهت حل مشکلات انسان‌ها و تربیت و تعالی آدمیان شناسانده شده است. کلید واژه‌ها: انبیاء، تبلیغ، تعلیم، تربیت، دعوت،فهرست مطالبمقدمه:

اندیشمندان و مفسران، در بررسی قرآن کریم، به ویژه آیاتی که با علوم تجربی نسبتی دارند، رویکردشان متفاوت است. برخی بر این باورند که هر علمی از علوم بشری را می توان در قرآن جست وجو کرد. برخی معتقدند قرآن هیچ رسالتی در علوم تجربی ندارد. عده ای هم راه میانه را درپیش گرفته و با تخطئۀ دو دیدگاه قبلی، یافته های قطعی علوم جدید را در قرآن کریم پذیرفته اند و آن را نشانۀ اعجاز علمی این کتاب جامع بشری دانسته اند. ازجمله معتقدان به این نظریه، آیت الله جوادی آملی است که با تصریح به این مطلب، بر وثاقت این اندیشه افزوده اند. ایشان ضمن اشارۀ تلویحی به چنین اعجازی در قرآن کریم، با بهره گیری از دلایل عقلی، همچون دینی بودن همۀ علوم، جامع و جاودان بودن قرآن و دلایل نقلی نظیر نوآوری قرآن در برخی مطالب علمی و تصریح ائمه اطهار(علیهم السلام)، نظریۀ خویش را اثبات کرده و آن را از پیرایه های عصر علم زدۀ امروز مبرا دانسته اند؛ چنان که دربارۀ نسبت دادن هر دستاورد ظنّی علمی به قرآن هشدار می دهند. در این پژوهش، تلاش می کنیم با روش توصیفی تحلیلی، اندیشه های آیت الله جوادی آملی را دربارۀ اعجاز علمی قرآن کریم بررسی کنیم.

با توجه به اهمیت علوم قرآنی که نقش کلیدی در فهم و تفسیر قرآن کریم دارد، تلاش گردیده تا آراء علوم قرآنی استاد جوادی آملی به شکل تطبیقی با آراء علوم قرآنی علامه طباطبایی(ره) مورد بررسی قرار گیرد. این پایان نامه در چهار بخش فراهم آمده است: در بخش اول، به کلیات بحث پرداخته شده، و در دو فصل فراهم گردیده است. در بخش دوم، به آراء علوم قرآنی استاد جوادی آملی و علامه(ره) در موارد وحی: نزول قرآن و اختلاف قراءات، پرداخته شده است. در بخش سوم، مباحث: اعجاز و صیانت قرآن مطرح شده است. در بخش چهارم، نیز مباحث: محکم و متشابه و ناسخ و منسوخ طرح گردیده است. در خاتمه، نیز به خلاصه مباحث و نتایج حاصله پرداخته شده است. بنابراین با مقایسة میان آراء علوم قرآنی این دو مفسر معاصر به دست آمدکه: در اکثر قریب به اتفاق مباحث، بین این دو مفسر گرانقدر، اختلاف نظر چندانی دیده نمی شود و می توان گفت که: آیت ا... جوادی آملی، در سه محور: تبیین، تعمیق و توسیع، نظرات علوم قرآنی علامه(ره) را بسط داده است، اگر چه به نظر می رسد در مباحثی همچون: «نحوه نزول قرآن» و«تمسک به اوصاف کنونی قرآن» در بحث«تحدّی» جوادی آملی بر نظرات علامه(ره) نقدهایی نیز داشته باشند.

کتاب حاضر عهده دار تبیین برخی از مبادی اخلاق از منظر وحی است و در بخش یکم چهار فصل است: فصل اول تاثیر متقابل جهان بینی و علم اخلاق، فصل دوم خاستگاه احکام اخلاقی، فصل سوم کمال انسان از نظر دین و فصل چهارم سعادت روح و بدن. و در بخش دوم شش فصل است فصل اولاخلاق گرایی انسان. فصل دوم تغییر پذیری خلق. فصل سوم تاثیر و تاثر اخلاقی. فصل چهارم جاودانگی اخلاق. فصل پنجم شناخت و اراده میل و اختیار. فصل ششم متعلم و معلم اخلاق و در بخش سوم چهار فصل است فصل اول اهمیت علم اخلاق فصل دوم منشا نیاز به اخلاق و در بخش سوم اهمیت تهذیب نفس و فصل چهارم آلودگی و طهارت روح.

در این کتاب مولف به نحو احسن به اثبات رسانده اند که دامن تشیع از عقیده به تحریف قرآن کریم پاک و منزه است و هیج یک از علما بزرگ و برجسته شیعه قائل به تحریف قرآن نیستند و آنچه به شیعیان نسبت به تحریف قرآن داده می شود فقط اتهام است و هیچگونه حقیقی ندارد چون علما و محققین بزرگ و برجسته آنها از تحریف قرآن تبرئه جستند و درباره مصونیت قرآن از تحریف بیان شافی و وافی و واضحی دارند. ویژگی این کتاب شریف این است که مولف محترم تمام مطالب را ابحاث آنرا بامدارک و منابع معتبر شیعه و اهل سنت ذکر کرده اند. مطالب این کتاب بر چهار فصل است: فصل اول: در این فصل مولف محترم معنی لغوی و اصطلاحی تحریف را مطرح کردند و درباره آن اقوال و آراء اهل لغت را ذکر کردند و بعد از آن اقسام تحریف را بیان کردند. فصل دوم: مولف در این فصل مصونیت قرآن از تحریف را با دلائلی عقلی و نقلی بیان کردند و فرمودند که حدیث ثقلین که شیعه و سنی هر دو آنرا نقل کرده اند معتبرترین دلیل بر این مدعی می باشد و گفتار علما و بزرگ و برجسته شیعه مثل شیخ مفید، شیخ صدوق، سید مرتضی و شیخ طوسی بیان گر مصونیت قرآن از تحریف می باشد. فصل سوم: مولف در این فصل شواهد زیادی بر مصونیت قرآن از تحریف بیان فرمودند ایشان بیان فرمودند که پیامبر اکرم به قرآن به قرآن کریم اهتمام خاصی داشتند و پس از دریافت وحی بلافاصله قرآن کریم توسط کاتبین وحی نگاشته می شد. فصل چهارم: مولف در این فصل شبهات و اشکالات مدعیان تحریف را مورد نقد و بررسی قرار دادند و پاسخ های قاطع و واضح و صریح به آنها دادند.

انسان در جهان بینی توحیدی مسافری است که رهسپار لقای خداوند است و این سفر منازل و مراحلیدارد که سالکان از آن به منازل سائران یا مقامات عارفان یا مراحل سیروسلوک یاد می کنند و نیز موانعی دارد که سالکان شناسائی و مانع زدائی می کنند و پس از تخلیه، حرم دل از رذائل اخلاقی به تخلیه آن می پردازند و چون آشنائی با رذائل اخلاقی برای طبیب روح درست مانند آشنائی با سموم برای طبیب جسم لازم و سودمند است و جای این دسته از مباحث اخلاقی در قرآن در زبان اردو خالی بود بنابر این ترجمه کتاب (( مراحل اخلاق در قرآن)) را برای پایان نامه انتخاب نمودم تا اردو زبانان نیز با این بحث های اخلاقی آشنا شوند و بهره ای کامل ببرند.کتاب سه بخش دارد که بخش اول موانع نظری و عملی سیرو سلوک ذکر شده‌است. بخش دوم بر اساس ترتیب کتاب اوصاف الاشرافخواجه طوسی مراحل مانع زدائی از سیرو سلوک تشریح شده و بخشضسوم مقامات عارفان و مراحل سیر تبیین شده است که این را به مسالک گوناگونی در تبیین سفرنامه سلوکی اختصاص داده‌است.