جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده در پایان نامه حاضر با هدف بررسی تکامل و انحطاط انسان با تکیه بر آیات قرآن مطالب خود را در سه فصل با این مباحث نوشته است: در فصل اول، ماهیت خلقت انسان و صفات و مقامات و در فصل دوم، تکامل انسان در قرآن را بررسی کرده است. در این فصل از عقل، نشانه های عاقل، علم، ایمان، عمل صالح، احسان، اسلام، اطاعت، تقوا، صبر و اخلاص بحث شده و در پایان از محبت اهل بیت(ع) سخن رفته است. فصل سوم، به عوامل انحطاط انسان در قرآن اختصاص دارد و در آن جهل، پیروی هوی، مخالفت با خدا و رسول (ص)، کفر، نفاق، ارتکاب گناهان کبیره و پیروی از شیطان از عوامل انحطاط انسان برشمرده شده است.

این تحقیق به سیری در داستان موسی علیه السلام به روایت قرآن اختصاص دارد و این موضوعات رادربردارد: داستان موسی باتوجه به آیات قرآنی، داستان موسی علیه السلام باتوجه به سیر تاریخی آن، و بعثت موسی علیه السلام و معجزه های او.

موضوع تحقیق: سیری در شناخت انسان از دیدگاه قرآن و سنت می باشد. هدف از این تحقیق شناخت انسان در شؤون مختلف زندگی، راه های رسیدن به کمال و همچنین آثار و برکات شناخت بر انسان است. پس از اینکه انسان آگاه شد که دارای دو بعد است: یک بعد حیوانی که با حیوانات مشترک و یک بعد انسانی که موجب تمایز او از حیوانات است؛ به تقویت بعد انسانی می پردازد، می تواند به شناخت خود و خدای خود دست یابد. موضوع تحقیق با توجه به هدف تحقیقی بنیادی، توسعه ای است؛ که سعی شده از کتاب ها و منابع معتبر دینی، اخلاقی و روایی استفاده و به توصیف تحقیق پایانی پرداخته شود. لذا تحقیق در سه فصل تدوین شده است: فصل اول: به شناخت، امکان شناخت، ابزار شناخت و موضوع شناخت می پردازد. فصل دوم: شناخت انسان در قرآن و سنت مدّ نظر است که در آن هدف آفرینش، حقیقت انسان و شناخت نفس بیان می شود. فصل سوم به آثار و برکات شناخت نفس، اعم از: یقظه، توبه، مراقبه، اعتدال در دنیا و ... می پردازد. حاصل بحث: زمانی که انسان به حقیقت خود، شناخت پیدا کرد دیگر خود را ارزان نمی فروشد؛ می داند که به بیان قرآن، متاع دنیا در مقابل جایگاه انسان و شرافت انسان بسیار ناچیز است و برای رسیدن به جایگاه خود تلاش می کند و به مجاهده با نفس خویش همت می گمارد.

این تحقیق بر آن است تا با توجه به آیات قرآن کریم و دیگر منابع معتبر اسلامی ، به بررسی مسأله ی زندگانی حضرت آدم و مباحث مربوط به آن بپردازد . ضمن بیان روشنی از ابعاد مختلف مسأله ، ضرورت این تحقیق اثبات گردیده است و برای رسیدن به هدف نهایی تحقیق ( سیمای حضرت آدم از دیدگاه قرآن کریم ) اهداف ویژه ای شامل ؛ بررسی مفهوم شناسی آدم ، بررسی خلقت آدم و بررسی زندگی اجتماعی آدم طراحی گردیده است . برای رسیدن به این اهداف ، سیؤالاتی به شکل زیر مطرح شده است : مفهوم آدم چیست و چه تفاوتی با انسان و بشر دارد؟ خلقت آدم چگونه بوده است ؟ منظور از خلافت آدم چیست ؟ بهشت آدم چگونه و در کجا بوده است ؟ علت لغزش حضرت آدم و توبه ی او چگونه بوده است ؟چرا آدم زندگی اجتماعی داشته است ؟ با توجه به ماهیت ، اهداف و امکانات موجود روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی برای انجام پزوهش برگزیده شده است . پس از گردآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن ها نتایج زیر بدست آمد : آدم همان ابوالبشر و پدر همه ی مردمان و نخستین انسانی است که خداونداز خاک آفریده است ؛ بنابراین نام او از أدیم الارض ( سطح زمین) گرفته شده است . آدم علم شخص می باشد و نام یک فرد است ولی انسان و بشر نوع می باشند . آدم از دو بعد تشکیل شده ؛ جسم و روح ، خدا نخست جسم او را آفرید ، سپس از روح خود در او دمید و به صورت کامل او را زنده ساخت . خداوند حضرت آدم را خلیفه ی خود در زمین قرار داد و بعد از او نیز اولاد آدم این مقام و منصب را به دست گرفتند و تا روز قیامت این مقام در دست اولاد آدم می باشد. خداوند آدم و همسرش را در یکی از باغ های سرسبز این دنیا که این باغ یا در زمین بوده و یا در آسمان جای داد . و خداوند خوردن از همه ی درختان به جز یک درخت را برای آدم مباح نمود . سپس آن حضرت به علت وسوسه های شیطان از آن درخت ممنوعه خورد و با همسرش از آن باغ زیبا بیرون رانده شد . چون حضرت آدم فطرتاً به زندگی جمعی تمایل داشت و خداوند اجتماعی بودن را در نهاد و سرشت او قرار داده بود ، پس خداوند برای او همسری از جنس خود او قرار داد و با هم ازدواج کردند و زندگی اجتماعی را در زمین آغاز نمودند . محقق در انجام این پزوهش با محدودیت هایی چون ؛ عدم دسترسی به کتابخانه در محل سکونت ، در دسترس نبودن برخی تفاسیر و وجود پژوهش های قرآنی کم و اندک در این زمینه روبهرو بوده است و پیشنهاد می کنیم که پژوهشگران محترمی که قصد تحقیق در این زمینه را دارند در موضوعات دیگری مانند آدم از دیدگاه عهدین و یا موضوعات جزئی تر مانند ؛ خلقت آدم در قرآن ، خلافت آدم در قرآن ، بهشت آدم در قرآن و لغزش آدم و توبه ی او در قرآن به تحقیق بپردازند .

این پایان نامه به بررسی رفتار متقابل منافقان و پیامبر اسلام(ص) با تکیه بر آیات و روایات پرداخته و شامل شش فصل با این عناوین است: فصل اول، کلیات؛ فصل دوم، نگاهی به سیره نبوی و سیره نگاری؛ فصل سوم، سیره اجتماعی و حکومتی پیامبر اسلام(ص)؛ فصل چهارم، رفتارشناسی منافقان؛ فصل پنجم، شیوه برخورد منافقان با پیامبر اسلام(ص)؛ فصل ششم، شیوه برخورد رسول خدا(ص) با منافقان.

این پایان نامه شامل دو بخش است. در بخش نخست، با نام ولادت تا نبوت از این موضوعات بحث شده است: زادگاه، ولادت، نسب و پدر ابراهیم؛ دعاهای ابراهیم در قرآن، مانند دعا برای ذریه، دعا برای پدر و مادر، دعا برای خود؛ اوصاف ابراهیم در قرآن کریم، مثل حنیف، خلیل، مسلم، نبی، صدّیق، اوّاه، حلیم، منیب، اسوه حسنه، امة، قانتا لِلّه، شیعه نوح، عبد. در بخش دوم، تحت عنوان نبوت تا امامت، این موضوعات بررسی شده است: احتجاج با بت پرستان، استدلال بر توحید، ارائه ملکوت به ابراهیم، دین حنیف، احتجاجات قوم، ابراهیم و معاد، زنده شدن پرندگان، معاد جسمانی، میهمانان، تجدیدبنای کعبه، مهاجرت، ولادت اسماعیل، چشمه زمزم، اسماعیل و قبیله جرهم، سفر به کعبه، درخواست ابراهیم.

این تحقیق در یک مقدمه و هشت فصل با این مباحث تنظیم و نگارش شده است: مقدمه، اهمیت موضوع پژوهش از نگاه قرآن و روایات؛ فصل اول، معانی واژه های «امر»، «منکر» و «نهی» و دامنه امر به معروف و نهی از منکر، مراتب این دو واجب شامل (1) تعلیم و ارشاد، (2) موعظه ونصیحت، (3) امر و نهی، و (4) اقدام عملی؛ فصل سوم، شروط امر به معروف و نهی از منکر: (1) علم به معروف و منکر، (2) احتمال تأثیر، (3) استمرار بر گناه، و (4) ایمنی از ضرر و مفسده؛ فصل چهارم، ویژگی های آمر به معروف و ناهی از منکر از لحاظ اخلاقی و علمی؛ فصل پنجم تا هفتم به ترتیب شیوه های صحیح و آثار و موانع امر به معروف و نهی از منکر؛ فصل هشتم، پیامدهای ترک این دو فریضه مهم. در خاتمه، شبهه تعارض این دو فریضه با آزادی انسان و مفاد آیه «یا اَیها الّذینَ آمَنوا عَلیکم اَنفسکم لایضرُّکم مَن ضَلَّ اِذَا اهتَدیتُم»(مائده/105) مطرح و بدان پاسخ گفته شده است.

مباحث این پایان نامه عبارتند از: تاریخچه سوگند،معنای لغوی و اصطلاحی قسم، شرایط سوگند از نظرفقهی، ادوات سوگند، موارد جواب سوگند، آثاردانشمندان در زمینه سوگند، آثار دانشمندان در زمینه سوگندهای قرآن، موارد سوگند در قرآن، انواع سوگند درقرآن و آیات حاوی واژه قسم و مشتقات آن.

موضوع این پایان نامه آداب و فلسفه ی روزه از دیدگاه قرآن و نت می باشد، اهدافی که این موضوع دنبال می کند این است که مسلمانان با آداب و فلسفه ی روزه آشنا شوند تا از یک سو با خدای خود ارتباط نزدیک تر برقرار سازند و به صفای باطن و نور معنویت برزند و از دیگر سو با چشیدن تلخی گرسنگی و تشنگی، رنج ها و تلخ کامی های فقرا و مستمندان جامعه را به روشنی لمس نمایند و از نزدیک با آن آشنا شوند. ما نیز از این رهگذر ثابت می کنیم که دین اسلام کامل ترین دین و بهترین راهنما و دارای جامع ترین برنامه می باشد و با تشریع روزه سعی در اصلاح همه ی ابعاد زندگی بشر دارد تا از این رهگذر هم به امور معنوی خود بپردازند و به درجه ی عبودیت برسند و نوعی آرامش را در درون خویش احساس نمایند و هم به اصلاح اجتماع خود بپردازند و جامعه را به برابری رسانده و از تبعیض برهانند. بسیاری از پژوهشگران نیز در این زمینه تلاش فراوانی نموده اند ، ما نیز از آثار و نوشته های ایشان در ارائه ی این تحقیق کمک گرفته ایم و البته بیشتر از کتاب های روایی و تفسیری استفاده نموده ایم. مجموعه ی حاضر شامل چهار بخش می باشد که توضیحی مختصر در مورد هر بخش ارائه دهیم: بخش اول: تاریخچه روزه می باشد که در دو فصل روزه در اقوام و ملل گذشته و روزه در ادیان الهی را مورد بحث و بررسی قرار دادیم. بخش دوم: آداب روزه؛ که شامل دو فصل می باشد: فصل اول: آداب ظاهری روزه که شامل احکام روزه می باشد؛ در ین قسمت مبنا، با فتاوای حضرت امام خمینی ( ره) می باشد و هم چنین از استفتائات حضرت آیت الله خامنه ای ( مد ظله العالی) بهره می جوییم. فصل دوم: آداب باطنی روزه را مورد بحث و بررسی قرار دادیم به روزه ی واقعی و ملاک هایی برای روزه ی خالص پرداخته ایم و به گوشه از آداب افطار و سحر نیز اشاره نموده ایم. بخش سوم: فلسفه و آثار روزه که شامل دو فصل می باشد؛ در این فصول به بیان آثار و فلسفه ی روزه با توجه به آیات و روایات پرداخته ایم. بخش چهارم: فضایل و درجات که شامل دو فصل می باشد و در این فصول به بیان عظمت و فضایل ماه مبارک رمضان و روزه پرداخته ایم و هم چنین درجات روزه و روزه داران را نیز بیان نموده ایم.

روزه به اعتبار اینکه یک سنت الهی و یک فریضه ی دینی است دارای اهمیت ویژه ای است و سابقه ی دیرینه ای دارد و منحصر به دین مقدس اسلام هم نیست ، چنانکه در قرآن کریم آمده است: «یا ایها الذین آمنو کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون؛ ای اهل ایمان همانا روزه بر شما نوشته شد همچنان که بر پیشینیان شما نوشته شده بود، باشد که رستگار شوید». البته در میان اقوام و ملل گذشته احتمالا روزه داری شکل های مقتضی زمان و مکان خود بوده است. روزه را اگر از این زاویه ی دید بخواهیم بررسی کنیم نیاز به اطلاعات علمی و تجربی کافی درباره ی آن داریم، اگرچه معنای عبودیت اطاعت است، اما گاهی از جنبه های علمی و منطقی عقاید و احکام عبادی در تحکیم آن ها نقش حیاتی و تعیین کننده دارد. روزه در اسلام آغاز یک مرحله ی تربیتی است در طی جریان این عبادت انسان نه تنها از خوردن و آشامیدن بلکه از بسیاری مسائل ضد اخلاقی و اجتماعی دوری می جوید و خود را از گناه منزه و برای تکامل و تخلیه و اسغاثه آماده می سازد. روزه نفس اماره را مهاره می نماید.ماه مبارک رمضان دوران تمرین ریاضت نفس است و بدین وسیله به نفس صفا و نورانیت می بخشد. گرایش فطری کمال جویی انسان که همواره با نگرشی نقادانه به زندگی همراه است در ماه رمضان با زمینه سای برای تغییر رفتارهای نامطلوب پرورش می یابد و ضرورت خود سازی و اثرات مثبت آن در تصفیه باطن و پاک سازی از آلودگی های نفسانی بیش از پیش نمایان می شود. انسان با اخلاص به دنبال تقرب الی الله و تکمیل نفس به خود سازی دست می زند. برای رسیدن به موفقیت در این راه، اقدام به نوسازی عقیدتی و اخلاقی و رفتاری و استمرار آن در تمام مراحل مختلف زندگی تلاش می کند و با نیروی سعی و همت به مبارزه در اصلاح رفتار و تقویت روحیه بر اثر خودسازی و نوسازی افکار و عقاید زندگی را به سوی مطلوب الهی سوق می دهد. روزه بهترین نوع ریاضت نفس و پرورش روح و جسم استو ثمراتی همچون صبر در برابر گرسنگی و تشنگی و خواسته های نفسانی و جلوگیری از امیال متعدد دیگر دارد و در تحت کنترل درآوردن تمام صفات و حالات انسانی کارآمدترین وسیله است. و چه زیبا سخن گفته سعدی : اندون از طعام خالی دار تا در آن نور معرفت بینی تهی از حکمتی به علت آن که پری از طعام تا بینی آری، زندگی و برنامه ی غذایی این ائمه معصومین(ع) و همه ی اولیاء و انبیاء(ع) مشحون است پرورش روح به وسیله ی خودداری از هواهای نفسانی و تقویت مراتب و درجات روحانی.آن بزرگواران چون در تمام شئون زندگانی از روی اصول عقلی و تذبیر در امور کار می کردند و ذره ای از این اصول پا فراتر نمی نهادند، لذا مراتب تقوی و فضیلت را هم تا حد اعلای توان طی می کردند. با عنایت به آیات و روایات می فهمیم که روزه به عنوان یکی از واجبات انسان مسلمان مطرح می شود و در معنای روزه این چنین تفسیر می شود که بر دو گونه است : 1- روزه حقیقی که به معنای ترک خوردن و آشامیدن است. 2-و دیگر روزه حکمی که به معنای نگهداری اعضای بدن از گناه و تطهیر روح و جان است. به طور کلی در بحث فلسفه ی روزه بیشترین تأکید در روزه داری رسیدن به تقوای الهی است و با تقوای الهی می شود بنده به بالاترین حد کمال برسد. روزه راهی است به سوی ارتباط با خدا و نهایتی ندارد. تمام راه ها و کوچه پس کوچه های آن عشق است و گل و آفتاب و آئینه، عشق به خدا رسیدن و گل معرفت را در آفتاب روشنایی بوئیدن و آن گاه در آئینه شناخت انسان شدن، انسان باقی ماندن و به آرامش رسیدن