جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحقیقی است در بیان عوامل تعالی و تکامل انسان و علل سقوط و انحطاط وی با بهره گیری از آیات و روایات. پژوهش حاضر در شش فصل تدوین شده است. نویسنده ابتدا به بیان جایگاه انسان در هستی با استفاده از دیدگاه های فلسفی و وحیانی پرداخته، سپس در فصلی مستقل «تکامل فردی انسان» را مورد بحث قرار داده است؛ تکامل طبیعی، نظریه تحول انواع، تغذیه سالم و مناسب جسم و تکامل معنوی، بهداشت روان و رشد هماهنگ همة استعدادها از موضوعات این فصل است. «تکامل اجتماعی انسان» که شامل زمینه های تکامل اجتماعی، رابطه انسان با خودش و رابطه انسان با خداست، مباحث فصل سوم می باشد. نویسنده در ادامه «عوامل تکامل فردی انسان» را مورد بحث قرار داده و این عوامل را دو قسم که در زمینه معرفت (علم) و در زمینه رفتار (عمل) باشد، دسته بندی کرده است. فصل پنجم این پژوهش به «عوامل انحطاط فردی انسان» اختصاص دارد که در دو عنوان جهل و عوامل رفتاری بررسی شده است. در پایان نیز به «عوامل تکامل و انحطاط اجتماعی انسان» اشاره شده که شامل نقش حاکمیت ها، نقش نهادهای حکومتی، نهادهای دینی، رسانه های همگانی و نقش نهادهای اجتماعی است

در این پایان نامه سعی شده، با استفاده از روایات ونظرات دانشمندان اسلامی وجه تسمیه اسامی سوره های قرآن و نیز گروههای سور قرآن بررسی شود. گروههای سور عبارتند از: مئین، مثانی، مفصل، بساطین، دبابیج،ریاض، فواتح و جز آنها.

قرآن کریم به عنوان معجزه جاوید الهی، گنجینه معارف آسمانی و مخزن انوار هدایت خداوند برای انسانها می باشد، لکن علیرغم این حقیقت، قرآن جایگاه اثر بخش و منزلت والای خود را در متعالی نمودن ابعاد زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان نداشته است. مساله مهجور قرار دادن قرآن و در واقع مهجوریت مسلمانان نسبت به قرآن، به معنای دور ماندن مسلمانان از قرآن و در نتیجه محروم شدن از هدایت خداوند می باشد. سیر مطالب در این پایان نامه بدین قرار است: در فصل اول ابتدا به تبیین و تشریح مفهوم مهجوریت قرآن وجلوه های گوناگون آن و سپس به ابعاد مختلف مهجور شدن قرآن پرداخته شده است. در فصل دوم این رساله به بررسی زمینه ها و علل وعوامل مهجور شدن قرآن اشاره و سپس به آثار مترتب بر آن پرداخته شده است. و در فصل سوم، راههای بازگشت به قرآن وانس با آن ذکر شده واینکه چگونه مسلمین به قرآن باز گردند و عظمت های گذشته را تجدید نموده و در صحنه معارضه با فرهنگ غرب فائق آیند. روش تحقیق بعد از گرد آوری اطلاعات و تحلیل آنها، روش استنباطی، اجتهادی و متکی بر تفاسیر معتبر می باشد.

تحقیقی است در بیان عوامل رشد و بالندگی و توسعه جوامع و موانع پیشرفت و پویایی آن ها با بهره گیری از آیات قرآن. پژوهش حاضر در چهار فصل تنظیم شده است. نویسنده ابتدا «چارچوب نظری» را مورد توجه قرار داده و مباحثی چون معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و دیدگاه های مختلف در تحولات اجتماعی را تبیین کرده است. وی در ادامه فصلی را با عنوان «مفاهیم و متغیّرها» آورده است و ذیل آن به مفاهیم مرتبط با بحث همچون تحوّل، فرهنگ، ایمان، عدالت، معروف، منکر، ربا، اجتهاد، جهاد، تقلید، زکات، سیاست و اقتصاد اشاره کرده است. «عوامل تحولات اجتماعی از دیدگاه قرآن» عنوان فصل دیگری است که طی آن عوامل تحولات اجتماعی به عوامل دینی و فرهنگی، عوامل سیاسی، عوامل اقتصادی و عوامل انسانی تقسیم شده و هر یک به تفصیل مورد بحث قرار گرفته اند. در پایان نیز به تبیین «موانع تحولات اجتماعی از دیدگاه قرآن» پرداخته و به برخی از موانع دینی مانند سقوط اخلاقی، موانع سیاسی همچون حکومت های فاسد، موانع اقتصادی ربا و رشوه خواری و موانع انسانی مانند تقلید کورکورانه مردم از گذشتگان، اشاره کرده است.

موضوع پژوهش حاضر نگاهی است به بررسی غیبت از دیدگاه قرآن و سنت و هدف کلی، شناساندن غیبت به عنوان یک معضل اجتماعی و فردی و اهداف ویژه آن بررسی و پیامدهای غیبت، اثبات حرمت غیبت از راههای مختلف، و معرفی راههای درمان و مجوزات غیبت،ایجاد انگیزه برای حرکت جامعه به سوی اخلاقیات اسلامی است. این رساله از 4 فصل تشکیل شده است که در ابتدا کلیات تحقیق اعم از تعریف و تبیین موضوع، ضرورت و اهمیت تحقیق و... می باشد. و در فصل اول مفهوم غیبت از نظر لغوی و اصطلاحی بررسی شده است. در فصل دوم این تحقیق به بررسی پیامدهای غیبت و ادلة حرمت و... پرداخته شده. و در فصل سوم به معرفی راههای درمان و کفارة غیبت، اشاره نموده و در فصل چهارم مجوزات غیبت معرفی شده و در آخر به گوشه ای از پرسشهای احتمالی که در ذهن هر خواننده ای مطرح خواهد شد با توجه به نظر فقهای شیعه مورد توجه و پاسخ داده شده است. و همچنین پیامدهایی را که این رذیله در زمینة فردی، اجتماعی اخروی به وجود می آورد، می تواند انگیزه ای برای دوری از این صفت خبیث باشد و با دانستن راههای درمان آن انسان می تواند گام به گام خود را به سعادت دنیوی و اخروی نزدیکتر کند. منابع مورد استفاده در این تحقیق متون اسلامی و تألیفات اندیشمندان و تفاسیر فقهاء عالیقدر شیعی است که با استفاده از روش تحقیق توصیفی، تحلیلی صورت گرفته است.

غیبت سخن گفتن در غیاب شخص را گویند منتهی سخنی که عیبی از عیوب او را فاش سازد خواه این عیب جسمانی باشد، یا اخلاقی، در اعمال او باشد یا در سخن او. قرآن هم در رابطه با غیبت صراحتاً می فرماید: بعضی از گمانها گناه است. سوء ظن زمینه تجسّس و تجسّس زمینه غیبت و غیبت مهمترین عامل برای از هم گسستن محبتها، پیوند ها و اعتمادهاست. در روایات اسلامی هم از غیبت به عنوان: خوردن گوشت مرده، نوعی خیانت بدتر از زنا، بدتر از ربا خواری، بزرگترین عیب، عذری بدتر از گناه، خوراک اهل جهنم و سگان دوزخ، بدترین بهتان آمده است. از غیبت کننده در روایات به عنوان منافق، نماد بی عقلی، تلاش عاجز، مبغوض ترین بندگان، محروم از رحمت الهی، بدترین مردم، محروم از بهشت، نام برده شده است. ترک غیبت دارای فضائلی از جمله بهتر از هزار رکعت نماز مستحبی، عبادت، همنشینی پیامبر در بهشت، محبوبترین بندگان نزد خدا و بهره مند در دنیا و آخرت است. شرایط غیبت عبارتند از، جنبه کشف اسرار داشته باشد، عیب مذکور دروغ نباشد، انگیزه عیبجویی در میان باشد، شخص مورد غیبت مشخص باشد و متجاهر به فسق نباشد. موضوع غیبت: ذکر و یادآوری عیوب می باشد. و انواع غیبت بر حسب تعدد موضوع: غیبت بدنی، نسبی، اخلاقی، مربوط به کارهای دنیوی، در معاملات، مذهبی و در اموری که راجع به فرد است می باشد و سرچشمه غیبت، سوء ظن که به آن غیبت قلبی گویند. علل و اسباب فردی غیبت: همراهی و موافقت با دوستان، تبرئه نفس، شوخی و بذله گویی، مسخره و استهزاء، تعجب از فحشاء و منکر، رحمت و شفقت، غضب به خاطر خدا، کینه و عداوت، تصدیق بدون تحقیق، حسادت و پرحرفی. علل و اسباب اجتماعی: عرفی شدن غیبت، بیرون کردن رقیب از صحنه اجتماعی. آثار اخروی غیبت: محشور شدن با حلال کنندگان حرام الهی، کندن صورت، غذایی دردآور، آزار دادن جهنم، جداشدن از خوبان، تأخیر در ورود به بهشت، و تقدّم در ورود به جهنم، سنگین شدن بار گناه انسان در قیامت، و صورت ملکوتی غیبت کننده. آثار فردی غیبت، آثار تکلیفی عبارتند از: بر باد رفتن ایمان، حبط و از بین رفتن اعمال نیک، خارج شدن از ولایت خدا به ولایت شیطان، از بین رفتن اجر روزه، قبول نشدن نماز و روزه تا چهل روز، مبطل روزه و وضو، مانع قبولی اعمال، اولین مرتبه کفر و پذیرفته نشدن توبه است. آثار فردی جسمی روحی: بی رغبتی به عبادات و مشکلات، افسردگی ها و ناراحتی های روحی، پایمال گشتن ارزش وجودی و شخصیت معنوی. آثار فردی انتقالی: انتقال اعمال خوب به دیگران. آثار فردی وضعی: فاش شدن اسرار و رسوایی، بی اثر شدن سخن، غفلت از عیب های خود، تغییر هویت و سلب اطمینان و افتادن از چشم مردم. آثار خانوادگی: تأثیر افراد خانواده از غیبت، گناه مضاعف والدین. آثار اجتماعی: اختلال در همبستگی اجتماعی، بی سازمانی اجتماعی، بی نظمی اجتماعی، کاهش روحیه جمعی و بهره وری در محیط سازمان، تزلزل موقعیّت و منزلت اجتماعی افراد، واگیری اجتماعی، ایجاد کینه و دشمنی . پشتوانه و ضمانت اجرایی که قبل از درمان غیبت مورد توجه است: پشتوانه اعتقادی و ایمان، یاد خدا، خودآگاهی و انتقاد پذیری یا انتقاد از خود. درمان شناسی غیبت: راه کارهای درمان: 1)آگاهی بیمار از وجود بیماری 2) آگاهی از منشأ بیماری و تشخیص راه کار درمان 3) تصمیم و اراده بیمار بر درمان بیماری 4) به کارگیری همه برنامه ها و راه کارهای درمان. راهکارهای عملی فردی رفع غیبت: دقّت در آیات و روایات، توجه به آثار غیبت، توسّل به اهل بیت، ذکر خدا، خوش بینی ، امر بر عیب پوشی مسلمین، استفاده از روش صندلی خالی، مراقبت از زبان، توجه به عیوب خود، تأمل در حال غیبت شونده، برخی ایرادها، عیب جویی از خداست، محبوبیّت ترک غیبت نزد خداوند، توجه به علل و عوامل غیبت، پرهیز از شبهه غیبت و اشتغال به کار مثبت. راه کارهای عملی اجتماعی رفع غیبت: نظارت و کنترل اجتماعی، روش یادآوری و تذکّر، تشویق صالحان و تنبیه غافلان، مسؤولیت اجتماعی برای حفظ حقوق دیگران.

این رساله با عنوان روابط دختر و پسر و با هدف تبیین علل و پیامدهای این روابط از دیدگاه قرآن، سنت و روان شناسی تنظیم شده است، جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و مطالعه ی کتاب ها و منابع بوده و موضوع رساله هم یک موضوع دینی و روان شناسی است. در این رساله سعی شده از منابع زیادی استفاده گردد که از جمله منابع تفسیری، می توان به تفسیر المیزان علامه طباطبایی، تفسیر نمونه آیت الله مکارم شیرازی و تفسیر نور محسن قرائتی اشاره کرد همچنین از منابع روایی می توان کتاب اصول کافی محمد بن یعقوب کلینی، بحارالانوار علامه مجلسی و وسایل الشیعه حر عاملی را نام برد. از جمله کتاب هایی که در زمینه ی روابط دختر و پسر در عصر حاضر به چاپ رسیده است می توان کتاب های « شکار جوانان» از اسدالله محمدی نیا، « تحلیلی تربیتی بر روابط دختر و پسر در ایران» از علی اصغر احمدی و « دختران، پندها و هشدارها» از محمود اکبری و « روابط دختر و پسر در جامعه ی امروز» از نیاز جاودانی را نام برد. در این رساله علاوه بر اینکه مفهوم روابط دختر و پسر و محدوده ی این روابط بیان می شود، به طور جامع و کامل علل و عوامل به وجود آورنده ی این روابط ( علل فردی، خانوادگی و اجتماعی) و پیامدهای روابط ناسالم دختر و پسر(پیامدهای فردی، خانوادگی و اجتماعی) مورد بررسی قرار می گیرد. در حالی که کمتر کتابی را می توان یافت که به طور کامل هم به بررسی علل و هم به بررسی پیامدهای این روابط پرداخته باشد. با توجه به اینکه در این رساله مفهوم روابط دختر و پسر از دیدگاه قران و سنت نیز بررسی شده است. مفهومی که از روابط دختر و پسر در این رساله مورد نظر است، ویژگی ها و مولفه هایی دارد از جمله: 1 در روابط دختر و پسر، نفس ارتباط موضوعیت دارد 2 در این نوع از روابط، جنسیت طرف مقابل موضوعیت دارد 3 در این روابط، طیف وسیعی از عاطفه و احساس و در پاره ای موارد، رفتارهای جنسی در اشکال و مراتب گوناگون آن مبادله می شود. از دیدگاه اسلام، ارتباط میان زن و مرد فی نفسه ممنوعیتی ندارد و طبیعی است ولی این روابط نباید به گونه ای باشد که تمتعات جنسی در آن سهمی داشته باشد زیرا تمتعات جنسی، منحصراً در چارچوب زندگی زناشویی مجاز است و کشاندن آن از محیط خانه به اجتماع، موجب تضعیف فعالیت های اجتماعی می شود و در کنار عوامل دیگر، در کاهش آمار ازدواج تاثیر مستقیم و به سزایی دارد. در مورد ارتباط زن و مرد دو دیدگاه مخالف با تفاسیری دوگانه وجود دارد که به نظر می رسد هر دو دیدگاه، به یک اندازه مردود و مخدوش است، دیدگاه سخت گیرانه و دیدگاه سهل گیرانه، اسلام در مسأله ی ارتباط دختر و پسر یا زن و مرد، نه آن چنان سخت گیرانه نظر می دهد که هر گونه ارتباط گفتاری، شنیداری را ممنوع سازد و نه آن چنان ولنگارانه و تساهل مآبانه نظر دهد که هر گونه ضابطه و حریمی را در ارتباط با دو جنس مخالف غیر محارم، بی اعتبار اعلام نماید. خانواده، اولین و بیشترین نقش را در انحراف جوانان دارد، هر چه خانواده با اصالت، نجیب و دین دار باشد، دختران خانواده نیز این گونه خواهند بود و اگر خانواده بی بند و بار باشد طبیعی است که دختران آن ها نیز به انحراف کشیده می شوند. از آن جا که هر فرد جزیی از جامعه و متاثر از آن است بخشی از عوامل انحراف جنبه ی اجتماعی دارد. امروزه در جامعه ی ما بسیاری از جوانان تحت تأثیر فیلم های مبتذل، ماهواره ها و ... به دام انحراف گرفتار آمده اند و متاسفانه شاهد بالا رفتن سن ازدواج؛ افزایش طلاق، وجود محله های جرم آفرین و جنایات هولناک در رسانه ها هستیم. ارتباط هایی که از راه غیر صحیح و به دور از اصول مطرح ایجاد می شود ممکن است در پی دارنده ی پیامدهایی باشد که جبران آن برای افراد ممکن نباشد، این پیامدها را در سه بحث ( فردی، خانوادگی و اجتماعی) می توان بررسی کرد.

پژوهشی است درباره مفاهیم، مبانی و جلوه های عزت از دیدگاه آیات و روایات. در این رساله، ابتدا مفهوم عزت و سربلندی و واژگان مرتبط با آن بررسی می شود و جایگاه آن در رویکرد قرآنی و روایی تبیین می گردد و سپس خاستگاه عزت بودن خداوند اثبات می شود. نویسنده در این خصوص، ازلی و ابدی بودن، بی پیرایگی و بی همتایی، خواری ناپذیری، هدف سوء قرار نگرفتن، سیطره فراگیر، قابلیت تجلی به دیگران (عزت بخشی) و قابلیت بازدارندگی از دیگران (ذلیل سازی) و ذلت تمام موجودات در برابر خدا را برخی از ویژگی های عزت خداوند بر می شمارد. وی همچنین ساختار ذاتی انسان را در میان موجودات دیگر برخورداری از ارجمندی ذاتی می داند; چنان که از جنبه فطری، گرایش به عزت و سربلندی و گریز از خواری گواه بر آن است. در بخش دیگر این تحقیق، عزت و ذلت به اموری همچون: ذاتی و اکتسابی، درونی و بیرونی، حقیقی و غیر حقیقی، پایدار و ناپایدار، و دنیوی و اخروی تقسیم می شوند و عوامل عزت و ذلت در اموری مانند: حقیقی و غیر حقیقی، و تعبدی و توصلی مورد بررسی قرار می گیرند.

موضوع این تحقیق، عزت و کرامت انسانی از دیدگاه قرآن و سنت می باشد که یکی از ارزش های مهم یاده شده است و عدم توجه افراد جامعه به آثار و برکات واقعی عزت نفس و ضرورت داشتن آن و تأثیر به سزایی که در زندگی انسان ها دارد پژوهش هایی را در این موضوع ایجاب می کند. لذا هدف این تحقیق، افزایش عزت نفس و راه های به دست آوردن عزت و کرامت انسانی و برخورداری از زندگی عزتمندانه می باشد. عزت و کرامت انسانی مانند بسیاری از عنایاتی که خداوند به بندگان خود نموده است دارای آثار فراوانی در زندگی فردی و اجتماعی می باشد که اگر برنامه صحیحی که اسلام در این خصوص ارائه می دهد انجام شود و برنامه زندگی بر اساس مقررات و قواعد عزتمندانه باشد می تواند منشأ تحول تازه ای در جوامع بشری باشد. عزت در لغت به معنای شکست ناپذیری است. حقیقت عزت، قدرتی است که در دل و جان انسان ظاهر می شود و او را از خضوع و سازش و خودباختگی در برابر ستمکاران و ظالمان باز می دارد و نیز کرامت اسمی است که برای بخشش و بزرگواری به کار می رود و از فعل « کَرُمَ» یعنی بخشندگی و کریم بودن گرفته شده است. کرامت، شأن و منزلت داده شده به آن دسته از کسانی است که احساس بالا و والا داشته اند. برای آن که انسان زندگی عزتمندانه داشته باشد لازم است به موجبات عزت وکرامت توجه داشته باشد، از جمله: اطاعت از خدا، دوری از طمع، انصاف، گذشت، حفظ زبان، فروخوردن خشم، شکیبایی، قناعت و راستگویی و این ها را سرلوحه زندگی خود قرار دهد. عزت نفس و کرامت انسانی آثار فردی مانند تقواگزینی، ولایت مداری و خودسازی و آثار اجتماعی مثل ترویج هنجارهای اخلاقی و استقلال و خودباوری و عزت سیاسی می باشد. پژوهش حاضر به اعتبار نوع، کاربردی و به اعتبار موضوع، دینی و مذهبی می باشد و با روی توصیفی و کتابخانه ای انجام گرفته است. در طول این پژوهش به اثبات رسیده است که مهم ترین عامل در داشتن یک زندگی عزتمندانه، تقوا و اطاعت از دستورات پروردگار می باشد. نقش عزت در تربیت انسان ها، نقش اساسی است، به طوری که اگر عزت نباشد انسان ها به هر زشتی و پستی تن می دهند و به هر گناهی آلوده می گردند. ذلت نفس، منشأ همه بدی ها و فسادهاست. لذا بهترین راه برای اصلاح فرد و اجتماع، انتقال روح عزتمندی به آنان است. روح عزت است سربلند می نماید.

تحقیقی است پیرامون عسر و حرج از منظر قرآن کریم. پژوهش حاضر در سه فصل تدوین شده است. «عسر از منظر قرآن کریم» عنوان فصل اول است که شامل ده مصداق از عسر در زندگی انسان با استفاده از آیات قرآن است. از جمله آن ها زمینه سازی عسر برای یسر است بدین معنی که انسان در برخورد با عسر نباید دچار یأس و ناامیدی گردد، بلکه باید هر عسری را زمینه ای برای رسیدن به یسر بداند و بپذیرد که در ورای هر عسری، یسری وجود دارد. نویسنده در فصل بعدی به «یسر از منظر قرآن کریم» پرداخته و در دو بخش ارتباط یسر با اراده خدا و ارتباط یسر با اعمال انسان را بیان کرده است. در پایان نیز فصلی را به «حرج از منظر قرآن» اختصاص داده و معانی مختلف حرج را بررسی نموده است.