جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسأله نزول دفعی قرآن کریم از جمله مسائل مهمی در حوزه وحی است که در میان دانشمندان علوم قرآن، موافقان و مخالفانی داشته و هر گروه دلایل و مستنداتی را که عموماً مبتنی بر آیات و روایات است، ارائه نموده‌اند و این نظرات معمولاً از سوی طرف مقابل نیز به نقد کشیده شده است. در رابطه با مستندات قرآنی و اتکا به تفاوت معنایی ماده نزول در ساختارهای مختلف صَرفی، برای اثبات نزول دفعی در کنار نزول تدریجی، به‌نظر می‌رسد تنوع کاربرد این ماده در آیات قرآن، ناظر به چنین تفاوت و معنایی نباشد. مضاف آنکه بررسی کاربردهای مختلف صیغه‌های «نَزَلَ»، «أنزَلَ»، «نَزَّلَ» و «تنزّل»، با نظر به همنشینی آنها با حروف «إلی»، «علی» و ظرف «مع» به این نتیجه منجر شده که علاوه بر غیرقابل قبول بودن این استناد، در موارد بسیاری که از مصدر «إنزال» برای اثبات نزول دفعی قرآن استفاده شده است، متعلَّق این فعل، ارتباطی به قرآن نداشته و ناظر به حکمی است که بر مسلمانان و سایر امت‌ها نازل گشته است. در رابطه با حروف «إلی» و «علی» نیز ظاهراً «إلی» ناظر به مواردی است که در آن پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌‌وآله‌و‌سلّم) با صعود به مراتب بالاتر، وحی را از ذات اقدس اله تلقّی نموده و «علی» ناظر به مواردی است که بین مبدأ نزول و مهبط آن، به‌نوعی فوقیّت وجود داشته است.در خصوص روایاتِ مبنی بر نزول دفعی قرآن، که در منابع شیعه و اهل سنت وارد شده است نیز باید گفت که از حیث سندی، غیرقابل قبول و از حیث دلالی، مخالف با بسیاری آیات قرآن کریم، شماری از روایات و برخی واقعیت‌های تاریخی می‌باشند. نهایتاً اینکه به‌نظر می‌رسد نزول قرآن در ماه رمضان، حاکی از آغاز نزول تدریجی‌آن بوده و پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌‌وآله‌و‌سلّم) در بیست‌و‌هفتم رجب ـ بدون اینکه بر ایشان وحی قرآنی نازل شده باشد ـ مبعوث شده‌ و سپس مدتی بعد در ماه رمضان، قرآن نازل شده باشد. به‌علاوه ایشان قبل از نزول قرآن، از محتوای کلی وحی باخبر بودند، اما نه به علت وجود نزول دفعی قرآن، بلکه بدان دلیل که به ایشان علمی ـ اعم از قرآن و غیر آن ـ عطا شده بود.

چکیدهیکی از قوانین قطعی و غیر قابل انکار در طبیعت، قانون وراثت است که موضوع دانش ژنتیک می‌باشد. ژنتیک، علم نوپایی است که کمتر از 200 سال قدمت داشته و دانشمندان این علم در سال‌های اخیر با به کارگیری ابزار و رایانه‌های پیشرفته در مجهزترین آزمایشگاه‌ها توانسته‌اند اطلاعات کامل‌تری از نحوه وراثت صفات، نقش ژن‌ها و ساختار ژنوم انسان به دست آورند؛ اما قرآن و معصومین (ع) در بیش از 1400 سال پیش مبانی و مفاهیم بنیادی ژنتیک رابه زبانی ساده و با استفاده از تعابیر قابل فهم، بیان فرمودند و البته بخش قابل توجهی از دقایق علمی این دسته آیات و روایات، قرن‌ها از نظر مفسران و اندیشمندان به دور ماند تا این که در قرن اخیر با پیشرفت علم، درک آن‌ها ملموس‌تر شد؛ بنابراین حقایقی را که بشر پس از سالیان متمادی با تحمل زحمات و صرف وقت فراوان بدان رسید، قرن‌ها پیش در قرآن کریمو متون روایی معصومین (ع) درج شده بود و اکنون نیز نکته‌های ژنتیکی متعددی در کلام الهی و معصومین (ع) وجود دارد که در آینده با پیشرفت علم تفسیر و نیز پیشرفت‌های علمی و رفع ابهام از زوایای مختلف این علم، آشکار خواهد شد. در این پژوهش، نهایت سعی بر آن بوده تا آیات و روایاتی که صراحتا و یا تلویحا اشاره به نکته‌ای ژنتیکی دارند با چینشی منطقی، دسته بندی گردد و پس از مطالعه تفاسیر و تحلیل دیدگاه‌ها و با بهره گیری از دستاوردهای قطعی دانش ژنتیک، نتیجه حاصل شود؛ بر این اساس، مطالب در پنج فصل به شرح زیر تدوین و نگارش شده است: کلیات، تولید مثل، وراثت، بهسازی نسل و کاربردهای ژنتیک و این نتیجه حاصل شد که آیات و روایاتی اشاره به سلول‌های جنسی دارند و دسته‌ای دیگر موید لقاح سلول‌های جنسی بوده و آیات و احادیثی دلالت بر انتقال خصوصیات والدین به فرزندانشان دارند؛ همچنین اسلام دستورالعمل‌های فراوانی به منظور بهسازی نسل ارائه داده و بر رعایت آن‌ها تاکید فرموده است. در زمینه کاربردهای ژنتیک، نکته صریحی در ارتباط با آزمایش‌ها و مشاوره ژنتیک به دست نیامد ولی رهنمون‌های اخلاقی ارزشمندی در آموزه‌های اسلامی وجود دارد که لازم است در حوزه‌های مذکور به کار گرفته شود؛ در بحث مهندسی ژنتیک که از امور مستحدثه است، به نظر می‌رسد که فی نفسه جایز بوده و اسلام مخالفتی با اصل آن ندارد. واژگان کلیدی: قرآن، حدیث، دانش ژنتیک، وراثت، نسل

هدف کلی از انجام این پژوهش کاوشی پیرامون جهت گیری ها،اصول و روش های انگیزش درده جزء اول قرآن کریم بود.این پژوهش کیفی،با استفاده از روش فرایند چرخه ای تحلیل (مشتمل بر چهار مرحله گردآوری اطلاعات،تقلیل احیا گرانه اطلاعات،سازماندهی وتحلیل اطلاعات،تفسیر و نتیجه گیری) به انجام رسید.یافته های پژوهش،منتج به استخراج و شناسایی عوامل انگیزش در ابعاد جهت گیری،اصول و روش های انگیزشی به شرح زیر گردید.-جهت گیری ها: تکلیف الهی،رحمت الهی،عدل الهی،اراده الهی،هدایت الهی، شعائر الهی،اطاعت الهی،صداقت،ایمان،معاد،توحید-اصول:کمال،طلبی،عزت مندی،اختیار،حسن خلق،جهاد،حکمت،امنیت،دعا،امانت داری،نیکوکاری،عفو،توبه،استواری،میثاق،حسنات،صبر-روش ها:تبیین، تنویر،تنذیر،تحمید،تبشیر،تندیس،توکل،تنبیه،تشویق

النقد الأدبی علم حی ومتطور بتطور المجتمع والأفکار و هو ذو صلة بالعلوم الإنسانیة الأخری و لهذا له إفرازات عدة منها نظریة التناص التی لها مفاهیم قریبة فی النقد الأدبی العربی القدیم من اقتباس و سرقة أدبیة و تضمین إلا أن التناص ممهد له و مقصود و لا یأتی عفو الخاطر، ففی هذا البحث نحاول دراسة أثر القرآن فی روایة «حکایات حارتنا» للأدیب نجیب محفوظ، و کما سنری فی البحث أنه استخدم القرآن الکریم فی روایته هذه التی یحکی فیها سیرته و خاصة أیام طفولته ویبین لنا امتزاجه بالقرآن الکریم حیث لم یفارق فکره ولسانه ونحاول کشف ماوراء هذا التناص القرآنی من تلمیحات و إشارات و رموز حتی نصل إلی المفاهیم الماورائیة للتناص القرآنی فی هذه الروایة.

چکیدهصبریک ویژگی روانی و ثبات درونی است که نقش مهمی در زندگی دنیوی و اخروی انسان دارد و یکی ار بهترین روشها جهت تامین سلامت روحی و روانی انسان می باشد.هدف از نوشتارحاضر بیان کارکردهای تربیتی صبر و نقش آن در سلامت روان است . لذا به روش توصیفی- تحلیلی با رویکرد قرانی و رواییمبانی و عوامل ایجاد صبر را بررسی میکند.رهاورد این پژوهش نشان می دهدکه از منظر قران صبر به واسطه دو رویکرد شناختی و رفتاری حاصل میشود که نتیجه آن رسیدن از خود شناسی به خداشناسی است .از دیدگاه قران صبر در بعد تربیتی سبب میشود که انسان در برابر مشکلات و حوادث سخت زندگی مقاومت نماید،توان تحمل انسان راارتقاء بخشیده و کارایی انسان را بالامی برد. وسبب رهایی از تنیدگی، موفقیت در عرصه‌های مختلف،مهارکردن خشم و....می گردد که همه اینهاسبب بهداشت روان انسانمی گردد.واژگان کلیدی:صبر،تربیت،سلامت روان ، فشار روانی

هدف قرآن از معرّفی اسوه ها و الگوهای تربیتی ، تربیت انسان هاست . در آموزه های دینی اسلام ، اسوه های تمام عیاریبه جامعه بشری عرضه شده است . هدف دین اسلام از معرّفی چنیناسوه یا الگوهایی ، راهنمایی و هدایت افراد جامعه است . بدیهی است که برای رسیدن به سلامت و تکامل و تعالی ، آدمی باید به اسوه پذیری روی آورد و به تأسّی از آنها در تمام شرایط و عرصه ها بپردازد . قبل از آنکه انسان بتواند به چنین هدفی دست یابد ، بایستی با سازوکار لازم جهت بهره گیری از اسوه ها و با موانع دستیابی به هدف آشنا باشد . بدین منظور پژوهش حاضر به بررسی معیارهای انتخاب اسوه و اسوه پذیری و تبیین موانع اسوه- پذیری در آموزه های دینی ( با تأکید بر قرآن کریم و نهج البلاغه ) پرداخته است .طبق یافته های بدست آمده از تحقیق :در بیان مفهوم اسوه در آموزه های دینی از سیاق آیات و بیاناتی که در آن اسوه بکار رفته ، برمی آید که وظیفه هر کس که ایمان آورده ، تأسّی به اسوه های قرآنی است که در صدر آنها پیامبر اکرم ( ص ) است . همچنین پیروان ایشان که راه توحیدی آنها را دنبال می کنند . در ضمن واژه های مترادف با اسوه عبارتند از : اقتدا ، امام ، تبع ، امت ، مثل ، شهود و آیه . معیارهای انتخاب اسوه در آموزه های دینی در چهار مقوله معیارهای اعتقادی و نفسانی ،اخلاقی و معنوی ، اجتماعی و سیاسی و زیستی و خانوادگی دسته بندی شده اند . معیارهای اعتقادی و نفسانی عبارتند از : اراده مصمم و قوی ، توکّل به حضرت حق ، مقام عبودیت و بندگی ، آمادگی برای جهان دیگر ، ایمان به پروردگار ، یقین به حضرت حق ، معصومیت ، اخلاص ، بصیرت و بینایی ، علم ، تعقّل و خردورزی ، بیانی گویا و خالی از هرگونه ابهام و نارسایی ، همیشه با حق بودن و عمل صالح . معیارهای اخلاقی و معنوی عبارتند از : تقوی ، توبه ، نصح و دلسوزی ، اخلاق لیّن ، نرمی و ملایمت ، تواضع ، صدق و راستگویی ، زهد ، سادگی و قناعت ، میانه روی ، صبر و شکیبایی ، مسئولیت پذیری ، وفاداری به پیمان ، شرح صدر داشتن ، عفاف و پاکدامنی ، سنجیدگی گفتار و اعمال ، همیشه با حق بودن ، دارای کرامت نفس و عدالت . معیارهای اجتماعی و سیاسی عبارتند از : امانت داری ، احترام به حقوق دیگران ، سابقه درخشان ، پیشگام امت ، احسان و عفو . معیارهای زیستی و خانوادگی عبارتند از : دارای آفرینش ممتاز و دودمان پاک بودن ، استفاده از طیبات و قوّت و قدرت جسمانی خوب داشتن . معیارهای اسوه پذیری در آموزه های دینی در دو مقوله معیارهای اعتقادی و نفسانی و اخلاقی و معنوی طبقه بندیشده اند . معیارهای اعتقادی و نفسانی عبارتند از : ایمان و باور راستین به خداوند ، ایمان و باور راستین به قیامت ، بسیار به یاد خداوند بودن ، اراده مصمم و قوی داشتن ، توکّل ، حق تلاوت قرآن را بجا آوردن ، اخلاص ، اعمال صالح ، برخوردار بودن از آگاهی و علم کافی و دل بینا و گوش شنوا . معیارهای اخلاقی و معنوی عبارتند از : مقیّد به وفای به عهد بودن ، تقوی و پرهیزگاری ، صبر و استقامت داشتن ، زهد ورزیدن ، عدم دوستی با دشمنان مغضوب ، صداقت ، میانه روی ، همیشه با حق بودن و تبعیت پذیری .همچنین موانع عدم پیروی و تأسّی از اسوه در آموزه های دینی در دو مقوله موانع درونی و موانع بیرونی قرار گرفته اند . موانع درونی عبارتند از : تعصّب و حمیّت جاهلیت ، پندارهای بی اساس و گمان های باطل و آرای فاسد و غیر مستدل ، امید نابجا ، تفسیر به رأی ، تکبّر ، هوای نفس ، آرزوهای دور و دراز ، حسادت ، نفس طغیانگر ، سفاهت ، شک و تردید ، بهانه جویی ، ظلم و ستم پیشگی ، فسق و آلودگی به گناه ، تقلید کورکورانه از پدران و نیاکان ، الگوپذیری غیر عاقلانه از باطل و شهوات و موانع بیرونی عبارتند از : کثرت طرفداران رأی و عقیده باطل ، سران کافر و ستمکار ، شیطان ، متاع زندگی دنیوی ، بت ها و منافق .

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی فلسفه مرگ از دیدگاه قرآن و تجارب زیسته معلمان و یافتن شباهتها و تفاوتهای بین دو دیدگاه، در مورد مرگ و دلالتهای تربیتی آن بر سبک زندگی است. با استفاده از روش تحلیل مفهومی، فلسفه مرگ از دیدگاه قرآن مورد تحلیل قرار گرفته و سپس دلالتهای تربیتی آن از آیات مرتبط با مرگ، مورد استنتاج قرار گرفته است. برای دستیابی به تجارب زیسته معلمان پیرامون مرگ، از روش پدیدارشناسی بهره گرفته شده،و سپس با استفاده از روش تطبیقی، این دو دیدگاه از نظر شباهتها و تفاوتها، مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس نتایج این پژوهش،شباهتهای کلی بین فلسفه مرگ از دیدگاه قرآن و معلمان مورد مصاحبه قرار گرفته شده، وجود دارد، اما این شباهتها بیشتر به صورت نظریات و یا باورهایی حاکم بر نگرشهای کلی، بر سبک زندگی است و تا رسیدن به مرحله یقین فاصله دارد.

دین به عنوان یک حقیقت از آغاز پیدایش بشر وجود داشته و انسان‌ها به لحاظ فطری با آن گرایش داشته با تعالیم آن زندگی خود را در ابعاد مختلف تنظیم می‌کردند اما با وجود گرایش فطری آدمیان گاهی انسان‌هایی از دین و دینداری حالت گریز دارند .حال با توجه به میل درونی و فطری انسان به دین این سوال مطرح می‌شود که چرا عده‌ای بر‌خلاف جریان آب شنا کرده و از دین اعراض کرده و یا نسبت به تعهدات دینی سستی می‌کنند که در این رساله در صدد تبیین علل آن هستیم که آن علل را می‌توان به چهار دسته علل اجتماعی، علل رفتاری و اخلاقی و علل فکری و علل فرهنگی تقسیم نمود. نتایج بررسی‌ها نشان داده است با بروز این عوامل که مانع روی آوردن انسان به دین و امور معنوی می‌گردد و آدمی را از متدین شدن به دین الهی باز می‌دارد و باعث گریز از دینمی‌شود، بنابراین ضروری است تا این عوامل شناسایی گردد تا از شیوع آن جلوگیری شود. برای مبارزه با دین‌گریزی، باید پس از بررسی همه جانبه علل و عوامل آن، راهکارهای مناسب را برگزید و از آنجا که هر کدام از عوامل با عامل دیگر فرق دارد لذا راهکارهای مخصوص به خود را می‌طلبد بنابر این سعی شده حتی المقدور برای همه‌ی عوامل راهکار ارائه گردد.کلید واژه: دین،عوامل، درمان، دین‌گریزی، دینداری

وجود سختی‌ها و شرور در زندگی از اموری است که بدون تردید انسان‌ها در طول زندگی با آن مواجه می‌شوند. چرایی و علت‌یابی وجود این امور در نظام هستی با بحث‌های کلامی- فلسفی فراوانی پیوندیافته است و دانشمندان با رویکردهای مختلف درصدد پاسخگویی به این سوال برآمده‌اند. در نگاه اجمالی به آیات قرآن، زندگی انسان از آغاز خلقتش با رنج و سختی همراه بوده است. با مراجعه به تاریخ پیامبران که نمونه انسان‌های کامل می‌باشند، زندگی آن‌ها را سرشار از ناملایمات می‌بینیم. این پژوهش می‌کوشد به واکاوی مفهوم و فهم مبانی وجودشناختی و معرفت‌شناختی سختی‌ها بر اساس آموزه‌های قرآن بپردازد؛ افزون بر اینکه آموزه تکاملی در ارتباط با سختی‌ها ارائه و تأثیر تکاملی سختی‌ها در ابعاد مختلف انسان مورد اشاره قرارگیرد. جمع‌آوری اطلاعات در این تحقیق به روش‌کتابخانه‌ای بوده است.با توجه به آیات قرآن، بین پندار غالب انسان‌ها در مورد شرّ و سختی در عالم واقع، با آنچه‌ برای رشد بشر در راستای فطرتش واقعاً شرّ محسوب می‌شود تفاوت معرفتی وجود دارد. این خطای معرفتی زمینه‌ساز کنش‌های نامناسب در برابر سختی‌ها شده و فرصت‌های تکاملی زیادی را از انسان ضایع می‌کند. آیات قرآن با ارائه بینش صحیح در این ارتباط، به تصحیح چارچوب‌های غلط ذهنی افراد می‌پردازد و همچنین با بیان ضعف‌های ارتباطی انسان در برخورد با ناملایمات به بهبود کنش‌های ارتباطی انسان می‌پردازد. در ضمن اینکه، رهنمودهای تکاملی قرآن در ارتباط با سختی‌ها ما را به این امر رهنمون می‌سازد که بهره‌گیری تکاملی در ارتباط باغالب سختی‌ها امری است بالقوه و با به‌کارگیری عوامل متعدد از جمله ایمان، عمل صالح، کسب معرفت در جهت توحیدی، بالفعل می‌شود. با توجه به کارکردهای مترتّب بر این عوامل در آیات قرآن و بررسی جهت‌گیری کارکردهای این عوامل در ارتباط با سختی‌ها، زمینه تحقق کمال در چهار حوزه ابعاد وجودی انسان اعم از ابعاد فطری، عقلی، عاطفی، اخلاقی فراهم می‌شود.

یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در قرآن بسیار به آن سفارش و توصیه‌شده، خودشناسی است. آدمی به‌ واسطه‌ی خودشناسی به موقعیت، شخصیت و ارزش خود پی می‌برد. انسان تا زمانی‌که موقعیت خود را در جهان آفرینش نشناسد، نمی‌تواند به ارزش وجودی خود دست یابد و در نیل به آن‌که هدف غایی خلقت است سعی و کوشش نماید. خداوند متعال نیز به مسأل? شناخت نفس اهمیت داده است و در آیه‌ی 14 سوره‌ی مبارکه‌ی قیامت می‌فرماید: «بَلِ الأنسانُ علی نَفسِهِ بَصیره». پروردگار بلند مرتبه با فرستادن آیاتش برآن است که انسان خود را کشف و شخصیتش را درک کند؛ زیرا شناخت انسان موجب شناخت و معرفت خداست و نهایت شناخت نفس، رسیدن به ذات باری تعالی است؛ و این معنای همان کلام الهی است: «وَ إلیهِ المُنتهی» که منتها، بازگشت و آخرین نقطه مقام کمال انسانیت، خداست و بس. پژوهش حاضر بر آن است که مسأله‌ی خودشناسی(معرفت نفس)، اهمیت، موانعی و آثار آن را مورد واکاوی قرار دهد و این‌که معرفت نفس، چگونه ما را به سمت خداشناسی و معرفت رب می‌کشاند و چگونه معرفت نفس، مستلزم معرفت حق است. در این راستا راه‌های خداشناسی، آثار و موانع آن نیز مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. یکی از راه‌های شناخت خداوند، شناخت نفس است و خود فراموشی عامل اصلی خدا فراموشی است. پیامبر گرامی اسلام(ص) در نهج الفصاحه، در مورد شناخت حق‌تعالی فرموده‌اند: «مَن عَرَفَ نَفسَهُ فَقَد عَرفَ رَبَّهُ» که از آن مفهوم می‌شود «هر کس خودش را بشناسد، پس قطعاً پروردگارش را شناخته است». از این حدیث، دو قرائت امتناعی و امکانی ارائه‌ و گفته‌شده است که برخی آن را تعلیق به محال دانسته‌اند و برخی به طرق گوناگون درصدد توجیه و تبیین کیفیت معرفت رب از راه معرفت نفس برآمده‌اند.