جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله‌ی حاضر کند و کاوی است در ماهیت نظریات هرمنوتیکی برخاسته از اندیشمندان غربی، که پس از تأسیس این شاخه از دانش‌ همزمان با نهضت اصلاح دینی در غرب، از دیدگاه نظریات مطرح شده در گرایشات مختلف این دیدگاه، به متن و به ویژه متون دینی و کتاب مقدس و شیوه‌های فهم و تفسیر آن نگریسته‌اند؛ شیوه‌هایی که ضمن تضاد بسیار با روش معهود فهم و تفسیر، بین نظریات مولف‌محوری، متن‌محوری و مفسرمحوری در نوسان است، و به نتایجی کاملاً متضاد با شیوه‌ی متعارف فهم منتهی می‌گردد. در این میان نواندیشانی از جهان اسلام که به اعتراف خود در پی ایجاد تغییر و اصلاح در مبانی اسلامی و همسو کردن آن با اندیشه‌های غربی حاکم بر جامعه‌ی جهانی یا همان نظریات مکتب لیبرالیسم غربی بودند، درصدد تطبیق نظریات مطرح شده در هرمنوتیک بر شیوه‌ی فهم و تفسیر متون دینی و بویژه قرآن کریم برآمدند، که بکارگیری این روش به دلیل تضاد عمیقی که با مبانی اسلامی دارد، موجب تفسیر به رأی شدیدی می-گردد که در روایات و حتی خود قرآن به شدت از آن نهی شده است. با کاربرد نظریات مذکور در خصوص متون دینی اسلامی، اسلام از محتوای خود تهی شده و بسان ظرفی خالی، پذیرای نظریات متضاد با مبانی خود می‌گردد که ماهیت اسلام حقیقی را به کلی تغییر می‌دهد. این رساله با هدف تبیین ماهیت نظریه‌ی هرمنوتیکی و نارسایی‌های آن در خصوص فهم متن، ضمن تبیین نظر اسلام در خصوص فهم و تفسیر متون دینی و بررسی ماهیت، خاستگاه و نظریات نظریه‌پردازان غربی این مکتب نوظهور، به نقد آراء و مبانی این دانش در گرایشات مختلف آن پرداخته، و با نگاه ویژه به دیدگاه هرمنوتیک در خصوص متن، امکان تطبیق آن بر قرآن را بررسی نموده، و آنگاه با بیان مجالات تأثیرپذیری نواندیشان جهان اسلام، همچون نصر حامد ابوزید، مجتهد شبستری، سروش، محمد ارکون و... که متأثر از این روش جدید به تأسیس نظریات جدیدی در خصوص فهم و تفسیر متون دینی به ویژه قرآن روی آورده‌اند، درصدد اثبات ناکارآمدی نظریات این رشته‌ی جدید برای فهم و تفسیر قرآن است.

‫این پژوهش با عنوان «بررسی دلایل رخوت در عبادت از منظر قرآن و روایات» به شناسایی مجموعه علل و عوامل سستی در عبادت پرداخته است. از آنجا که ارزش و اهمیت عبادت در قرآن کریم از جایگاه بالایی برخوردار می باشد و عبادت به عنوان یکی از اهداف متوسط خلقت بیان شده ونیز تاکید رسول مکرم اسلام وخاندان طاهرینش صلوات الله علیهم اجمعین بر عبادت که نقش آن در زندگی فردی و اجتماعی و سعادت دنیا و آخرت غیر قابل انکار است، از سویی این خاندان پاک، بهترین الگویی عبادت، معنویت و سعادت در طول تاریخ می باشند. لذا مسلمانان مخصوصاً شیعیان باید مانند آنان در انجام عبادت توانا و کوشا باشند. در این میان برخی موارد انسان در موقع عبادت، دچار رخوت(سستی) شده و در انجام عملیات کوتاهی می‌نماید. مجموعه علت هایی که باعث رخوت می شود فراوانند و البته برخی از این عوامل در آیات قرآن به صورت اجمالی معرفی شده و در برخی روایات از ناحیه‌ی ائمه معصومین به آن پرداخته شده با توجه به جوانی جمعیت کشورمان و نقش عبادت در تزکیه و طهارت روحی جوانان و نیز نقش بازدارندگی عبادت در ابتلا به فساد و فحشا، بر هر فردی لازم است عواملی که باعث سستی و کوتاهی او در عبادت می گردد را شناسایی نماید و در رفع این موانع گام بردارد. در این پژوهش با جمع آوری و بررسی این عوامل میزان شدت و ضعف این تأثیرگذاری‌ها مشخص شده، با توجه به این که هر کدام از این عوامل در سنین خاص از عمر انسان موضوعیت دارد، لذا بیشتر سعی بر این بوده تا عللی که دامنگیر نوجوانان است شناسایی و معرفی شود. ابتدا به بررسی واژه رخوت در فرهنگ نامه‌ها و یافتن واژه‌های معادل آن پرداخته شده و سپس برخی از آیات و روایاتی که اشاره به رخوت و سستی در عبادت دارند معرفی شده آن گاه سلسله علت‌ها را یکی پس از دیگری با استفاده از آیات، روایات و کتب علمی، اخلاقی معرفی نموده و در پابان جهت کاربردی شدن و میزان تأثیرگذاری این عوامل در بین جوانان، با طرح سی و شش سوال به انجام کار میدانی پرداخته شده و میزان حقیقی بودن آن مورد بررسی قرار گرفته است. اختصاراً به برخی موارد اشاره می نماییم. وراثت و پیش زمینه‌های ارثی نامناسب ـ ازدواج نامناسب ـ سهل انگاری والدین ـ فقر اقصادی و فرهنگی ـ دوستان ناباب ـ گناه ـ حرام خواری ـ علم به عمل ـ ترک صله ارحام ـ نفاق ـ تکثرگرایی ـ آموزش و پرورش ـ تهاجم فرهنگی ـ عدم ایجاد فراغت و عبادت و ... . واژه‌های کلیدی این مجموعه رخوت بوده که معادل با کلمات کسالت ـ فتورـ ضجر و عجز می باشد و در مجموع به معنی سستی و ناتوانی آمده است.

‫مجموعه حاضر، شامل ترجمه، نقد وبررسى صد صفحه دوم از كتاب »تفسير مبهمات القرآن« موسوم به: »صلة الجمع وعائد التذييل لموصول كتابى الإعلام والتكميل« به قلم: »أبوعبداللَّه محمد بن على البلنسى« (714 - 782 ه) است. اين رساله بر آن است تا ضمن ترجمه كتاب ياد شده، تفسير مبهماتش را بر اساس معيارهاى صحيح، وبا توجه به منابع معتبر در نزد »مكتب اهل بيت (ع)« و»مكتب خلفا«، نقد وبررسى نمايد. ساير موارد تحقيق در اين رساله عبارتند از: استخراج واستدراك مآخذ، استدارك مطالب، توضيح الفاظ وعبارات دشوار، شرح اعلام، نمايه سازى، فهرست اعلام، فهرست اماكن، فهرست آيات، و فهرست روايات، ودر پايان نيز ترجمه چكيده به زبان عربى و انگليسى آمده است.

مفهوم «ربا» یکی از مفاهیمی است که در طول تاریخِ جهان اسلام مورد توجه طیف‏های گوناگونی از اندیشمندان از جمله مفسران، فقها و اخیراً اقتصاددانان اسلامی قرار داشته است. این سه گروه، در مطالعات خویش به شدت درگیر مفهوم ساخت یافته «ربا» که محصول دوره تدوین فقه است، شده اند. این در حالی است که جای خالی پژوهشی که بتواند با غلبه بر «فاصله تاریخی از زبان عصر نزول»، به بازسازی مفهوم «ربا» متناسب با عصر نزول دست یازد، کاملا احساس می شود. نویسنده‏ی این پایان نامه تلاش نمود تا با بهره گیری از روشهای ریشه شناسی و معناشناسی ساختگرا و نقشگرا این مهم را به انجام رساند. مطالعات حکایت از آن دارد که در قرآن کریم با دو گونه ربا مواجه هستیم که یکی از آن دو، بر پایه دهشِ از روی میل و خواستِ درونی شکل گرفته است. این در حالی است که گونه دوم، ابتنای بر گرفتنِ با قهر و غلبه دارد. بر این اساس، از اولی، حوزه معنایی «جابجایی ثروت برآمده از انصاف و حق» و از دومی، حوزه معنایی « جابجایی ثروت برآمده از ظلم » شکل می گیرد.