جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پژوهش حاضر با روش توصيفي ـ تحليلي به بررسي اين فرضيه پرداخته است که: زبان قرآن، واقع‌نما بوده و اين موضوع با چند ساحتي بودن آن منافاتي ندارد. زبان قرآن اگرچه بر اساس ملاک‌هاي عرفي نازل گرديده است اما با زبان عرف، تفاوت‌هاي اساسي دارد، که وجود اين تمايزهاي روشن ما را به عدم همساني زبان ديني و زبان عرفي سوق مي‌دهد. ديدگاه مختار از ميان ديدگاه‌هاي مختلفي که درباره زبان قرآن مطرح شده، آن است که قرآن کريم داراي زباني سهل و ممتنع است؛ سهل بودن درک و فهم قرآن به‌خاطر آن است که بسياري از مطالب آن به زبان ساده بيان شده است و همه مردم در صورتي که به آن توجه و دقت نمايند، به اندازه ظرفيت و توان خويش مي‌توانند آن را بفهمند. و ممتنع بودن آن به اين خاطر است که قسمت‌هايي از قرآن به معارفي عميق و مسائلي ظريف در ارتباط با خداي متعال، جهان پس از مرگ، قيامت، روح و... پرداخته است؛ اين مسائل به‌دليل وجوه گوناگون و معاني مختلف، نيازمند توضيح و تفسير از سوي کساني است که با اين رشته آشنايي کامل داشته و از کليه مسائل مربوط به قرآن باخبرند. اما در هرحال، گزاره‌هاي قرآني، گزاره‌هايي شناختاري بوده و از امور واقعي گزارش مي‌دهند. ارتباط با خارج، اصل معرفت‌زايي، اثبات پذيري عقلاني و هدف‌مندي زبان قرآن از دلايل برون ديني است که ثابت مي‌کند زبان قرآن حاکي و حاوي مطالبي است که در حقيقت وجود داشته و دارد. همچنين جامعيت قرآن، تحريف‌ناپذيري قرآن، معرفت بخشي و صدق گزاره‌هاي تاريخي قرآن نيز به عنوان دلايل درون‌ديني براي اثبات واقع‌نمايي زبان قرآن، قابل طرح است.

‫سرنوشت هر جامعهاي ارتباط تنگاتنگ با شيوه رهبري و مديريت آن جامعه دارد و به دليل اهميت و جايگاه اجتماعي، سياسي و ديني رهبري، اين پژوهش در پنج فصل به ويژگيهاي رهبري در قرآن پرداخته است. پس از کليات و مفاهيم، اهميت و جايگاه رهبري ارائه شده است و بيان شده است که مسئله رهبري، يک ضرورت فطري است و قرآن و متون ديني، بر ضرورت و اهميت آن تأکيد کرده است و رهبري مورد نظر قرآن، گونه الهي و رحماني آن است، نه طاغوتي و شيطاني. از نگاه قرآن، مردم و رهبري نسبت به هم، وظايف سنگيني دارند و انتظارات رهبري از مردم، تعهد مداري، روحيه حق پذيري، روحيه فداکاري، مشورت دهي و نظارت است. در مبحث «رهبري و اخلاق»، رابطه رهبري و مقولات صداقت، اخلاص، حسن خلق، احسان، امانتداري، کرامت انساني، تقوا، حلم و صبر، تعهدات، و اعتدال، بررسي شده و اين نتيجه به دست آمده است که رسيدن به مقام رهبري جامعه اسلامي در انديشه قرآني، منوط به برخورداري از بالاترين درجات اين ويژگيهاست. از نظر آيات و روايات، «تخصص علمي» و «دانايي برتر» رهبري در موضوعات مرتبط با جايگاه رهبري، نسبت به ساير افراد جامعه، از مهمترين ويژگيها و شرايط رهبري است که در متون ديني از آن، به «اعلم» و «افقه» بودن تعبير شده است. در همين راستا، الگوهاي قرآني، اصول مشترک در انبيا(، و قلمرو دانش رهبري که تخصص در فقه و احکام اسلامي و دانش سياسي و دانش مديريت است، تحليل و بررسي شده است. فصل پاياني به مبحث رهبري و مديريت اختصاص دارد. اصل مديريت يک ضرورت اجتماعي است و اصول و مباني کلي مديريت از منظر قرآن، پنج اصل خدامحوري، آخرتگرايي، هماهنگي بين نيروها، اختيار و آزادي نيروها، و بصيرت دهي نيروهاست. با اين اصول، تفاوت مديريت اسلامي و غربي روشن ميشود. همچنين شيوهها، وظايف و اهداف مديريت اسلامي در انديشه قرآني بازخواني شده و ارتباط عدالت و رهبري تحليل شده است و بيان شده است که عدالت اجتماعي، اساس مديريت اسلامي است.

‫هدف پژوهش بررسی کتب مختلف در زمینه تفسیر و علوم قرآن و سایر منابع جهت کشف ارتباط سور و آیات در قرآن کریم است. روش پژوهش استفاده از کتابخانه ها و مراکز علمی و فرهنگی جهت تنظیم موضوعات مربوط به بحث مفردات و تناسب سور و آیات قرآن کریم است. نتیجه کلی : شناخت مفردات مشکله و پی بردن به پیوستگی و ارتباط آیات و سور و ترتیب تدوینی قرآن کریم٬ زیرا چینش و ترتیب قرآن دارای یک منطق الهی است و تناسب در بین اجزا آن نمونه روشنی از اعجاز الهی است و رسایی و عظمت قرآن از میان پیوند مستحکم آیات و سور نمایان است. ‬

‫در اين پژوهش موازين اخلاق اجتماعي از منظر قرآن کريم و آموزه‌هاي اسلامي به ويژه روابط اجتماعي بررسي شده و مباني و ضوابط رابطه با ديگران در جامعه اسلامي تبيين گرديده است. نويسنده در پنج فصل اصول کلي همزيستي با ساير مردم و ديگر اديان را بيان کرده و آموزه‌هاي قرآن و سنت را در اين زمينه تبيين نموده است. در فصل اوّل ضمن بيان مقدمات تحقيق، کيفيت تشکيل مجتمعات بشري و ضرورت آن، چگونگي ارتباط افراد بشر يا يکديگر و لزوم آن، تعددّ جوامع بشري از لحاظ ديني و سياسي و مذهبي، اهداف و رسالت جامعه اسلامي در ايجاد رابطه با جوامع غير اسلامي و قوانين اسلامي در اين زمينه آمده است. در فصل دوم مفاهيم مربوط به زندگي و همزيستي مسالمت‌آميز با غيرمسلمانان از لحاظ لغوي و اصطلاحي و نيزمعاني لغوي و اصطلاحي واژگاني مانند عفو، صفح، حوار (گفت وگو)، تعارف تعايش و فلسفه تعدد در زمينه جوامع ديني و انساني بيان شده است. همچنين به ضرورت عقلي گفت وگو و ارتباط جوامع مختلف انساني، فارق از هر گونه دين يا فرهنگ خاص، اشاره کرده است. در فصل سوم با عنوان "تعايش ديني" ضوابط همزيستي ديني جوامع اسلامي و غير اسلامي مورد بررسي قرار گرفته و آيات و روايات در اين زمينه و نيز موضع‌گيري و سيره پيامبر اسلام(ص) و اهل بيت(، ضرورت احترام متقابل اديان و مذاهب، مباني فقهي روابط مسلمانان با غير مسلمانان و معيارهاي همزيستي و جنگ بيان شده است. در فصل چهارم به ضرورت همزيستي بين مذاهب مختلف اسلامي از لحاظ مذهبي اشاره گرديده و مباني قرآني، روايي و فقهي و ديدگاه‌هاي فقهاي مسلمان در اين باره شرح داده شده و اهداف و نتايج همزيستي مسلمانان با ساير مجامع ديني، مذهبي و انساني بيان گرديده است.

‫در دورانى كه شاهد اختلافات شديد فكرى وتضادهاى اساسى بر سر مسائل مختلف هستيم شناخت اهل بيت (ع) وگوش جان به سخنان آن بزرگواران سپردن واقتدا به آنها مى‏تواند راه گشاى خوبى براى حل اختلافات باشد كه لازمه اين كار شناخت حق اهل بيت (ع) وبه جا آوردن وادا كردن آن حقوق است. حقوقى كه حتى در مذاهب وفرقه‏هاى غير تشيّع مذاهب اهل سنت نيز به رسميّت شناخته شده است واز زبان بزرگان آنها نيز در كتبشان نقل گرديده است. از اين رو تحقيقى كه پيش روى شماست پژوهشى است پيرامون بررسى حقوق اهل بيت (ع) از ديدگاه اهل سنت كه در آن حقوق اهل بيت (ع) با آيات قرآن معرفى شده وسپس آن حقوق با روايات اهل سنت بررسى شده است. از آن جا كه يكى از راههاى شناخت اهل بيت (ع) شناخت حقوق اهل بيت (ع) مى‏باشد تا از طريق آن كام عطشناك هدايت جويان سيراب شود در تحقيق حاضر بيش از هر چيز به بررسى حقوق آنها پرداخته شده است تا از طريق آن راهكارهاى اساسى براى اداى آن حقوق ايجاد شود. به اعتقاد ما شمول بى‏بديل قرآن ونامتناهى بودن اقيانوس معارف آن در راه تبيين حقوق اهل بيت (ع) وهمدمى اين اقيانوس بزرگ ثقل اكبر در كنار ثقل اصغر - عترت پيامبر (ص) - بهترين سند بر حقانيّت آن بزرگواران وحقوق مسلّم وثابت ايشان كه بر عهده همگان است مى‏باشد. در بررسى اين مباحث با توجه به گستردگى مطالب در كتب تفسير از تفاسير اهل سنت كمك گرفته شده است وروايات مربوط به آيه ويژه آن حق، بررسى شده وذكر گرديده است. در خصوص كيفيت كاوش وحدود بررسى، سعى نگارنده در اين پژوهش بر آن بوده است كه با مطالعه گسترده در منابع مورد نظر نخست آيات مورد نظر در هر كدام از حقوق را استخراج وپس از تفسير لغوى آنها به فراخور ميزان روايات موجود ودر دسترس به تحليل وبررسى اين روايات بپردازد اين تحليل بيشتر ناظر به نقد ديدگاههاى اهل سنت واثبات ديدگاه شيعه مى‏باشد. منابعى كه در طول مطالعات اين پژوهش مورد استفاده قرار گرفته عبارتند از: 1 - تفاسير قرآن اعم از تفاسير روائى وغير روائى اهل سنت از قبيل الكشاف عن حقايق غوامض التنزيل وعيون الأقاويل فى وجوه التأويل، جامع البيان عن تأويل آى القرآن، الدّر المنثور فى تفسير المأثور، البحر المحيط، الجامع لأحكام القرآن وبرخى تفاسير روائى وغير روائى شيعه از قبيل نور الثقلين، تفسير نمونه، الميزان فى تفسير القرآن، مجمع البيان لعلوم القرآن و... 2 - كتب روائى اهل سنت بويژه كنز العمال، ينابيع المودة و... 3 - كتب روائى شيعه بويژه اصول الكافى، بحار الأنوار و... دهها منابع پراكنده ديگر. دشوارى اصلى تحقيق حاضر كمبود منابع مستقيم بوده است كه علاوه بر نقل حقوق اهل بيت (ع) بررسى روايات را محل عنايت خود قرار داده باشند. در اين جا لازم است به ترتيب اجمالى مباحث اشاره كنيم. پژوهش حاضر حاوى پيشگفتار وچكيده وسه فصل اساسى است كه در مجموع به ارزش شناخت اهل بيت (ع) وحقوق اهل بيت (ع) وبررسى آنها مى‏پردازد. در فصل اوّل: مباحث مقدماتى وتمهيدى چندى از قبيل كليّات پرسشهاى اصلى پژوهش وپيشينه پژوهش مورد نقد وبررسى قرار مى‏گيرد واژه‏هاى كليدى پژوهش نيز در اين فصل بررسى مى‏شوند. در فصل دوم: با نگاهى به ارزش شناخت اهل بيت (ع) وحقوق آنان عناوين حقوق اهل بيت (ع) در روايات معرّفى گرديده وبيان شده است. در فصل سوم: اين نوشتار كه به بررسى حقوق اهل بيت (ع) از ديدگاه اهل سنت مى‏پردازد شامل 4 گفتار است كه در هر كدام از آنها يكى از حقوق اهل بيت (ع) از ديدگاه اهل سنت به شرح ذيل بررسى مى‏شود. 1 - حق مودّت ودوستى اهل بيت (ع): اين گفتار بر آن است كه اثبات كند منظور از القربى در آيه مودّت خويشان نزديك واهل بيت پيامبر (ع) مى‏باشند. 2 - بررسى حقوق مالى: در قرآن اموالى براى اهل بيت (ع) مشخص گرديده كه متعلّق به آنهاست اموالى از قبيل خمس، فى‏ء، انفال كه با شرح اين مباحث از ديدگاه اهل سنت اين حقوق براى اهل بيت (ع) اثبات مى‏شود. 3 - حق امامت ورهبرى: اين گفتار با تشريح مباحث امامت در آيات ولايت به اثبات اين حق از ديدگاه اهل سنت مى‏پردازد. 4 - حق وصايت ووراثت اهل بيت (ع): كه طى دو مبحث حق وصايت وحق وراثت ضمن بيان آيه وراثت كتاب به ارائه ديدگاههاى اهل سنت در اين مورد وبيان روايات مربوط به وصايت مى‏ پردازد وبه اين ترتيب حقوق اهل بيت (ع) در ديدگاههاى اهل سنت بررسى وتشريح مى‏گردد.